장음표시 사용
21쪽
ni suavissimi musices, et alii, scilicet, susurrus apum, murmur labentis rivi, oratio frigida plumbea, ipsius denique memoriae talis exercitatio, qualis neque nimis laboriosa est neque mentem ullo modo commovet, sed tantum mala aut scelera atrocia cogitantem avertit,
somnum ali erunt. Cujus exemplum Shahespeare pulcherrime sequentibus depingitur. How many thous and of my pooresst subjecis Are at this hour asseep t O gentie Sleep, Nature's sost nurse, how liave I frighted thee That thou no more Will weigh my eyelids down, And fleep my senses in forgelsu inesse tWhy rather, Steep, ly'st thou in s mohy cribsUpon uneasy palleis stretching thee, And hum't with buet Zing night-cties to thy sumber, Than in the persum'd chambers of the great, Under the canopi es of costly state,
22쪽
Calor inter stimulantia plerumque numeratur ; sed inter remedia sedantia non immerito recenseri potest, quoniam corpori eius applicatione motus minuuntur, dolores levantur, et somnus diu optatus demum inducitur.
Hujusmodi autem caloris ussectus non Primae atque simplici in corpore actioni, quae contraria esse videtur, neque excessui virium ejus stimulantium, sunt tribuendi; manifeste enim pendent a vi ejus emolliente et relaxante, qua, solutis imprimis cute partibusque eXterniS, Omnes fere corporis partes, et praesertim fibrae musculosae, cum grandium lacertorum, tum quoque cordis et arteriarum, aliquantum solvuntur et debilitantur ; unde minor impetus sanguinis per totum corpus, ideoque per Cerebrum, et vis cerebri nervorumque multum imminuta ; hinc summa debilitas, somnus, et nonnunquam animi deliquium sequuntur . Omnium animalium mobilitatis et sensus prima causa et origo est calor; ex hoc fonte animalium vita alimentum ducit ', calore ablato, torpor succederit, stuporque quin
' Vide Gregory de sedativis, in conspect. med. theoret. Pag. 332
23쪽
I 3 quin et ipsa mors sequeretur. Frigus autem non in omni quocunque gradu sedativam in corpore humano vim exercet, ob facultatem caloris generandi qua praeditum est, qui thermometri a Farerihelio inventi gradui circiter nonagesimo octaVO respondet ; cujus facultas permanet aeris eXterni temperie gradui sexagesimo secundo respondente ' ; quilibet autem hoc inferior gradus, si corpori nudo et inerti diutius admoveatur, sedativam vim frigoris Culleno testante in exercebit; quae
ex gradu majore et duratione pendet, sed variat pro diverso statu corporis et modo quo applicetur. Sedativa frigoris vis sequenti historia pulchre illustratur. Celeberrimi viatores Bankius et Solander, quando apud Terram dei Fuego in angustiis Le Matre dictis morabantur, plantas quaesituri, cum sociis montem ascenderunt, in quo frigus violentum erat nivalesque flatus frequentissimi. Hic, cum Prope summum cacumen, horam usque ad octavam vespertinam manere res postularet, totam noctem exigere coacti sunt. Solander qui montes, quibus. Suedi
Vide Cullen's practice os physic, Σciv.
24쪽
Suedi a Norvegis dividuntur, saepius transisset, frigore violentiori torporem et somnolentiam fere insuperabilem fatigatis praecipue oriri, probe compertum habebat : Comites itaque, etsi exercitatio dissicillima esset,
somnusque lassitudinem solaturus videretur, ne inertestamen starent obtestatus est : Quicunque, inquit, recubuerit, dormiet ; et quicunque dormierit, amplius non eXpergiscetur. Revera eo rigoris crevit frigus, ut quae praesertim extimuerat secuta sint: Quod elenim in aliis praecavere voluerat, Primus ipse sensit, et, ut sedendi libertatem haberet, contendit; frustra deprecante et objurante Banitio, in humum se, quamvis nive coopertam, demisit, et vix ne in somnum inciderit ab amico retentus est. Niger quoque famulus Richmondus, eadem a frigore passus, jam torpescere in-
cipiebat : Bankius, unum ex comitantibus, qui ignem commodo loco excitaret, praemisit, ipse cum Solandro et Richmondo mansit, quos, quatuor aliis adjuvantibus, partim precibus, Partim Vi, per scabras quasque paludes et cumulorum obstacula aegre tractos, jam omnino deficientes ut longius duci se sinerent, iterum at
que nec icquam orat : Richmondo tandem narratur, cum nisi ulterius progredi conetur, gelu brevi moriturum ;
25쪽
rum ; liceat, ait, sedere et mori : Solander vero non sic vitam abdicare voluit, sed ulterius se, postquam somnum cepisset, quamvis in somno mortem esse paulo ante minitatus cstet, profecturum dixit. Dum Bankio caeterisque eos portare ultra vires estet, sedendi veniam demum obtinuerunt, dumisque enixi,
exiguo temporis intcrvallo, in Profundum inciderunt somnum. Brevi post, grato suscitati ignis allato nuncio, vix summis Bankii conatibus feliciter tamen de-
mum Solander excitatus est: Qua, quamvis duodecimam tantum horae partem dormiisset, membrorum fere usum omnino Perdiderat, adeoque contracti erant nauiaculi, ut calcei a pedibus ceciderant. Jam sociorum auxilio fretus, procedere non recusavit, dum nullam misero, heu Richmondo opem ferre potuerunt ' t. Exemplum est frigoris potestatis sedativae nonnulla inter animalia, quae tempestate hyemali multum dormiunt, et ex toto fere torpent, viz. ursi, glires, Vespertiliones, et alia inter haec enumeranda sunt, hyeme non pascuntur, eXcreta omnia obstruuntur, cessat respiratio, et omnia fere viscera nullis ossiciis funguntur ; alia extincta quasi, alia ad formam foetus innati redire videnturas Vide Bank's voyages, vol. 2. P. 46.: Vide transcript. in thes. inaugurat. Ur Uighmore.
26쪽
tur, et tamdiu permanent, quam calore actatis stimulanti vicino omnes functiones renovantur.
Omnia stimulantia immodice assumpta brevi tempore somno maxime favent, quorum optum et Vinum quae revera, ni multum fallor, tantum in gradu inter se discrepant) et corporis exercitatio sunt eΣempla ; quaaltoc modo sequenti exponi possunt. Multis experimentis constat, si vis cerebri varias Oocausas sit validior aut debilior, hac lese contingit, quo magis stimulo vis ejus augeatur, major sequitur postea debilitas; et verisimile est, hanc propter legem systematis nervosae musculo contracto relaXationem sempersequelam esse, et, ni spasmus adsit, contractionem non diu manere posse ; hinc ratio patet, cur motus voluntarii supra modum excitati lassitudinem et deinde somnum
adducunt. Inter causas somnum inducentes enumerantur rem dia narcotica, quae quamprimum nerVos assiciunt, et vires eorum attenuant, quorum ni cottana, carbonis a dentis vapores, aer respiratione corruptus et fermentatione ortus, sunt eXempla. Multae sunt aliae causae quae nunc Praescribere lon'
gum laret ; sed paucis notandum est, quo longius omnino hominum ex convictu et rebus cunctis externis se
27쪽
quisque remOVet, eo majorem ad somnum fore proclivitatem quod experimento sequente patebit. Si quis solitum post somnum nocturnum meridie proxima in conclavi luce eXterna eXclusa, et omni animum aut delectante aut excruciante remoto, lectum ineat, paulo post tempore somno inevitabili assicietur. Hinc mihi visum est, quod quocunque modo sensus externi impediuntur, eodem etiam interni, et omnino igitur existentiae sumus immemores, aut somnus indu
Somnus igitur tribus modis diversis oriri potest. Imprimis, omnia externa quae nervos assiciunt amovendo ; ado, Cerebrum comprimendo, aut alioqui laedendo, quibus sensus rerum externarum minime vel dissicillime percipiuntur; 3tio, Nervorum extrema laedendo, quo stimulis assici inepti sunt. Ex causis supra enumeratis soporiferis, illae somno inimicae clare patebunt; quae igitur nunc paucis quam positam percurram. Omnia stimulantia corpori admota, externa vel interna, illa, vi 2 lux vivida, strepitus, dolor, fames, sitis ; haec, scilicet ira, gaudium, moeror, metuS, anXietas, cupido vehemens, memoria aut imaginatio vivida, cogitatio, somnum adimunt. Morbis
28쪽
Tapracsertim somnus raro obtinetur ; in febribus praecipue, cum ob molestiam generalem, tum ob cursum sanguinis versias caput adauctum, tum quoque ob ventriculum male se habentem, et crudo cibo gravatum aut potu distentum; in hypochondi iasi, dyspepsia, hystcria a cibi oncoectione impedita ; hinc oriuntur oppresso, anXiertas, dolor Ventriculi, ructus ab aere extricato, cordis palpitatio, et spiritus dissicilis, quibus somnus rumpitur. Sed medendi indicatio clara est. Impetum sanguinis imprimis supprimere, et sanguinem ad stiperficiem terminare, ventriculum deplere, coenae levi consues cere, et saepe incoenem decumbere.
Proxima causa somni medicorum et philosophorum attentionem summo jure sibi vindicavit ; plurimique et viri ingeniosissimi, quos inter clarum Halterum numerare oportet, operam haud exiguam in causa ejus investiganda collocarunt, variasque cor edturas de ea protu-Jerunt , sed adhuc latet et fortaste semper latebit. Uanc ob dicti cultatem, pars est disiertationis, quam maxima
29쪽
maxima cuni dissidentia tractare me oportet, multa Phaenomena inexplicata praescienterii, conjecturis de hac re optimis prius memoratis. Hallertis celeberrimus somnum causis mechanicis, compressioni scilicet, ascripsit, has propter observationes, quod variis calidis induci, quae sanguinem ad cerebrum citius cogunt confluere, vinum, alcohol omniggeneris, tunc maxime si in vaporem resolutum fuerit, ciborum particulae immeabiles, febres acutae variae et pessiimae; vel in iis causis quae non sinunt redire, ut o besitas, compressio durae matris et cerebri, quaecum 1e nata a sanguine emiso, impacto osse, aquae in ventriculis copia. Has omnes causas in eo consentire vi-
deri putat, ut sanguis in caput congestus cerebrum C Om-
primat, et viam spirituum in nervos intercipiat. Nil dubii est quin causis supradictis somnus oriatur ssed hujus sententiae cultores rogarem, num talibus inductus naturalis est ρ Me judice, hoc nomine haudquaquam est dignus, sed inter morbos lardinis conlatis potiugenumerari.
' Vide Primas Liaeas Halteri, par. et Iz
30쪽
Nam ab illo excitati, refecti, et vegeti resurgimus, et peritat per diem vigilia ; sed ab hoc excitati minime vegeti, et stimulo cessante vigilia cessat, et coma revertit. Si somnus a compressione penderet, tanta sanguinis accumulatio quanta somno sussiceret corpore erecto vix unquam adesset; sed res se aliter habet, quia nos stantes, sedentes, et saepe equitantes opprimit, et hujus eXemplum est frequens apud equestres itinere longo fatigatos. Si compressio sit causa ob sanguinis cursum versus caput auctum, non tanta ad vigiliam prima luce foret proclivitas, sed major ad somnum a corpore decum-
- Alia Hallero fuit sententia, verbis suis sequentibus. In somno naturali et omnibus animalibus communi videtur desectus spirituum in causa esle, quos motus musculares et sensuum exercitium quocunque modo consumpsit, et quorum Vim magnam exhalare probabile est. Et durante somno secretio liquidi nervosi fieri pergit et consumptio subtrahitur, coacervatur sentim in cerebro id liquidum, nervos collapsos disten