장음표시 사용
11쪽
ostra, quae de Dialectio,in ration lis Philomphia non tinnierito dicitur, est disciplina quaedam in humanae memtis actuareflexa conleplatione intenta, quos dum recte exercendi modum pedihibet, scientiarum ianuam se praedet.
Eius obiectum partiale praecipuum est sta demonstratio propter quid , quir
pEquae principem socum outinet anter ea , quae Logica considerat . At obiectum attributionis
adaequatum est modus cendi lath acceptus pro quavis re eosnitione intellectiva, cuius praecipuet species sunt nitio, diuisimac argumentatio, sibino enim continetur, quiquid ipsa per se trami. Non solam definitio, de diuisio considerantur in ordineadargumentarionem Et in uniuersam primi, Esecunda operatio in ordine ad tertiam, sed etiamper' tanquam species o uecti Habent enim hineislemiectit inem, particulari bua
praeceptis inducendam, etiamsi omnes aduentiti respectus praescindantur suorum si velimus habere rationem, vix aliquid inueniemus , quod per se tractetur a Logica 3 nam etiam
discursusoninis reprehensionem ,αiudicium iuuat, eoque, abdito rerumdefinitioin Himanus intestinus mistur.
12쪽
s Res omnes sunt materia remota , non proxima, non enima dilecta in realis , sed reflexa,in rationalis doctrina est Logica meque coiisiderat rerum naturam sed modum eas recte apprehendendi dea dem iudi andi, dc discurrendi; proinde non modus sciendi obiectivus , sed Grinalis in ea subiecticio
cum tenet. Sic obiectum artis pingendi statuitur pictura nota res quae pinguntur. Homo vel intellectus nullatenus cognoscuntur in Logica, unde inept ab aliquibus eius materiali
obiectivnonientur. Sintiliter non est Logica de ente rationis λllicita, quo praecise repugnante, adhuc ipsa subsisteret:
unde tale ens fictilium , utcumque ea plicetur, eius format obiectum nullatenus esse potest.
Est Logica vere, proprie scientia , quia ex certis, d euidentibus principi j propriam continentivus causam, plures, ae praecipuas conclusiones suas, easdemque necessarias ded cit. Est operatiua , seu directiva, 3 regulativa sui obiecti &in hoc sensu practica alioquin quorsam spectant tot Logicae praecepta, ac regulae 8 Habet nihilominus aliquos actus, qui non sunt regula operis faciendi,nec τε operabile operabili ni do considerant,ratione quorsi speculativa ex parte dici potestis Diuisio Logicae in actualem , de habitualem, quae caeteris, quoque disciplinis proportionaliter applicari potest, optima est. Et lis est re nexa cognitio de modo recte cLgnoscendi, habitualis vero est habilitas quaedam ex actualis, quent tione in intellectu reli ista, quae adactus aliarum scientiarum non concurrit immediate per se ipsam L mediante proprio actu elicito, non physice efficiendo, sed dirigendo physicus enim, &immediatus concursus , sufficientillime altu id habetur Et quoad hoc eadem est ratio de quouis alio habitu practico, si non cum proprio dictamine, sed cum alia operatione,
suε interna, siue externa,qua eo mediante dirigit,conferatur. Celebris illa Logicae partitio in docentem in utentem non est in habitus re ipsa intrinsece diuersos, nam neque aliae scientiae, puta physica, vel metaphysica ex hoc quod Logica in sitis demonstrationibusviunturidici possunt Logica utens ii recto, neque haec est peculiaris habitus, tam a docente, quam
ab aliis scienti js re vera distinctus, cuius munus sit actu con- currere adactus scientiarum, iuxta praecepta Logicae doce tis nam vel est sermo de concursu immediato, d effecti uor
Ethica proprijs particularibus principiis sumenter hab tua: Vei de concureu directiuo , dc hune tribuit ipsa Logic docet , ii cum Persinoaecepta sit*estiua, regulatiis
13쪽
- , permem etiam, eum opiis silerit, debet actu dirigere.
regulare , eius enim est actus, cuius est potentia Quath dicendun est Logicam docentem esse unum, eundemque habitum, cum sola distinctione r/tionis, penes extrinsecum connotatum quatenus enim tradit , in communi praecepta, dicitur Logica docens, quatenus vero per praecepta trauit hic, iunc particulares syllogishiorum conrmiones actu dirigit, utens Logica nuncupatur. Habitus Logicae , neque ad ipsam Logicam actualem, neq; ad alias scientias, siue actuales , siue habitualesin simplicitre necessarius, quia nullus habitus acquisitus dat simpliciter posse operari i cum illud essentialiter presupponat, utpotε per ipsam Operationem genitus ractualis vero directio, quae Per Logicae Praecepta, Sc regulas habetur, multam quidem confert ad citias, ac sine maxima dissicultate, o conatu scientias acquirendas ut si Logicae ignari cum doctis conserantur , aperi patebit non tamen ob hoc simpliciter, absolui necessaria censeri debet , qui aritiemadmodum ipsa Lo-fica aliqua saltem ex parte, absque alia Praevia directioniabetur , ita , aliae scientiae , valido adbibitoconatu, est dies, obtineri possem
RAETER Vniuersale in repraesentando, Vsignificando, admitti debet uniuersale in essendo. seu obiectivum, quod est unum aptum esse in inuistis , de quibus potest affirmari . Nono men propterea existit, vel esse potest natura aliqua uniuersalis realiter a singularibus auulsata, ac per se subsistens Quomodo enim id, quod essentialiter predicatur de aliquo potest ab eo realiter abiungi. Hinc autem fit non esse in rebus uniuersale sormaliter, de completh acceptum, sed fundamentaliter sollim, materialiter,
di incomplete , seu clarilis esse quidem in rebus naturam , quae denominatu uniuersalis, re vera inclusam, muru
iiplicem effectam in inferioribus, seu in multis singularibus naturis consimilibus; non tamen ipsam uniuersalitatem Re
14쪽
lis enim naturae uniuersalit iusdem reali multiplicitati eum
x Et si unitas i iralia, unicii Mesenti per se innuenientietatione distingitatur a munerica, quateni optim potest
concipi naturam humanam esse humanam, non equinam, nullo concepto indiuiduo nihilominus extra intelIectum nulla datur Brmatis meas, recipia minor numerica, qui pluribus site miniunia, sed tot re vera sunt unitates formales, quot indiuidua cum en Im unitas sit negatio liuisionis, non potest naturae realiter divis competere,in cum non detur aliqua natura communis , sed tot multiplicentur naturae , essentiae, quot sunt indiuidua idem dicendum est de unitate formaIi, quae veIuti transcendentalis Proprietas, in naturaτ conceptu essentialiter imbibiturori Hoc autem sic potest ulterius confirmari,quia quoties disserentiae indiuiduaIes sunt realiter ili uita, per easdem etiam omnia superiora Praedicata realiter diuidutur,ouia disserentia
est alleuius differetia.&diuisio aliquid diuidit sed hoc aliquid quod differetia, diuisione indiuiduali diuiditur,est ipsa entitas,ipsa essentia,&praedicata,quaesint in indiuiduis,ergo haec omnia in illis non sunt quid unum , sed realiter multiplican tur; cum praesertim differentiae indiuidua Ies abessentis, qua multiplicant, nullatenus re ipsa actu distinguantur.
ax isdem sese rationibus euincitur, in ivilis statu qui inte Niectus praecisionem non inuesuat, unitatem aliquam com munem, siue modo negativa, siue positiva vocetur, siue is differentia ad unitatem,in diuisionem conuenire natura: SO-litin admitti potest in imii uiduis unitas fundamentalis, hoc est iiiiiilitudo quaedam, corruenientia, inaior, vel minor νprout plura, vel pauciora sint praedicati, secundsim quae a tenditur Quae fundamentalis unitas est valde impropria, canon excludat diuisionem , sed disconuenientiam dumtaXat, ac diuersitatem prebet tamen fundamentum intellectui cincipiendi naturam per modum unius, eamque facieiuli br-- liter uniuersalem. a Fit autem natura niuersalis non per cognitIonem ineuit uam, utpote attingentem rem immediath in per propria sp
cie neque Re confusam notiti qua omnia eiuste naruret indi- nidua distincteoognoscantur: nam omnia indiuidua narierae, etiam confuse cognita, non sunt quid unum, sed plurari nec possisne esse in pluribus, vel de illia praedicari sed per c
15쪽
gnitionem praecisivam qua coneipitur natura cum suis praedicatis essentialibus, non conceptis differentij inferioribus ei
diuidentibus Vt sic enim natura non est aliquid singularo, sed commune omnibus singularibus non est divis . multiplex, qui non concipitur eum differenti j per quas diuidi,tur,&tandem nihil inuoluit, per quod determineturadhoc potiusquaro illud individuum, ac proinde ut sic est indifferens Peris tionem ad multa, nihil ergo illi deest ad rationem uniuersalis.1 Quod vero sit possibilis intino necessaria, gradus commisenia ab infeririobus obiectiva praecisio, ex eo patet, quia aliter gradus communis, V.g. animal non potest de singulis inserioribus affirmari, dum enim dico homo est animat,illud totum praedico de homine, uod concipio ex parte praedioli, terminus enim idem praedicat , quod significat, sed non pracilico
hinnita itate,mugi litate, alia' differentiast, ergo eas ex parte predicati no coέipio. Nique dicas ex hoc sequi de cognosci, dicito cogn0scitretorquetur enim argumentu, na certa Per comceptum animalis, utpote per ipses etiam aduersi os a ratio, nalitatis conceptu diuersum, non iocisse exprimitur discurserendi, sicut sentiendi principium, vel non ita concipitur animal in ordine ad discursum, sicut in ordine ad sensatione, vel ladem non ita distinguitur animal in hominem A bruta,
sicut a rebus ilianimatis, octamen ordo ad hunc, de illum essectum , nec non distinctiuum ab ho , de illo termino, est e
dem realis entitas. At direct respondemus non sequi eandem entitatem quae realiterintlim simplex est, virtualiter autem multiplex, cognosci, ac non cognosci , sub eadem omnino ratione , sed sub diuersis, de per varia *ecies, a varijs essestibus abstractas, quarum quiquis, cum non sit immediata, nec adequet totam perfectionem obiecti, non est apta nata totum obiecta
eum*mnibus suis pretricatis indivisibiliter reprc orare, sed Hrmalitatem dumtaxat, quet illi estinui, vel alteri in notato stilicienter correspondet, per cuius specie uti per alienam 'cina uatam similitudinem obiectum eo in scitur is niuersale propri dictum uni uoeum esse debet rejectu suorum inferiorum, quia debet esse simpliciter in absolute unum, hoc est non secundam nomen tantis, sed etiam secunda m rationem per nomen importatam dissere apredic
16쪽
bili Mut essentia a pasironeu=rimum enim quod intelligimus inesse uniuersali est posse esse in multis, ex quo deinde consequitur eosse de illiseraedicari immo ad hoc secundum ulterius requiritur cognitio comparativa, uua natura praecisa cum suis inserioribus conferatur Q nq; enim natura non apprehenditur esse in multis, non est proxime apta Gijs praedicari. Verum tamen est uniuersale a Logico praeserintim considerari sub ratione praedicabilis, in ordine ad suas
Propositiones iaciendas, quarum praedicatuni sese semper est terminus aliquis communis Mideo potest diei praedicabit talem ad uniuersalis Logici essentiam pertinere. a Vniuersale, seu praedicabile satis apposite diuiditur in quinque praedica bilia de quibus uni uoce pridicatur,Genus nimi rum,speciem,Differentiam;Proprium,in accidens, iuxta qui tuplicem modum , quo praedicatum aliquod commune testri suis subiectis in propositionibus assirmari, vel enim praedicatur ementialiter, vel accidentaliter: Si essentialiter, vertanquam tota essentia, erit species, vel uti pars eius, eritque genus , vel disserentia, prout pars affrmata est communis,'Qsropria, seu specifica Si vero praedicatum sit accidens subie u vel emanat ab eius essentia, cum qua naturalem habeat connexionem in est proprium, vel non ita emanat, sed omnino contingenter se nabet ad illam, quintum praedicabile, quod antonomastice dicitur accidens resultabit.
a Omne n dicabilium definitiones a Porphyrio traditas,isquam bonas recipimus. Quare genus est quod praedicatur de
pluribus differentibus specie in quid , nempe essentialiter incomplete, se modum termini substantivi, seu per se stantis .cuius definitionis definitum , neque est sola natura, neque securida intentio dumtaxat , sed natur viasse secunda intentione, ita ut quod directh in per se definitur sit natura: Secsida vero intentio sit ratio formalis, seu conditio sub qua, qua a non nisi natura, ut est in statu praecisionis, Potest doinferioribus praedicari.
i Disserentia est, quae diuidie genus in sitas species in vi iacum genere speciem constituit, de quatenua uniuersale, seu praedicabile quoddam est, recth sic describitur, differentia est, quae praedicatur de pluribus specie, vel numero disserentibus in quale quid, hoc est tanquam aliquid essentiale Pr trium generi acueniens, cui concipitur quasi adiacere um
d praedicatur per modum termini adiectivis cum enim rei
17쪽
miushue essent per rationem coit ponatur e duplici gradu enere scilicet rudisterentia, non possunt intelligi huiusiuo
gradus quasi uniri, nisi unus alteri adiaceat. Et qui denti, gradus praeiacens dicitur genus, quod Proinde concipitur tetmodum per se stantis Gradus autem adiacens, inerenta nuncupatur
a Gradus genericiis,in disserentialis spectati in eodem indiuiduo ex natura rei non distinguia turtum quia idem est principi constitutivum,& distinctivum Tum quia nulla est necenitas realiter distinguendi hos gradus, immo nulla estres adeo simplax, quae si cum aliis rebus e seratur, magis, vel minus cum ijs conuenire , vel ab iisdem discrepare, notia
deprehendatur . Distinguntur tamen per rationem , ita ut omne genus differenti j obiecti u praescindat, alias non
posset ver de inferioribus aflirmari , ut supra probatum est. 1 Ex genere dc differentia constituitur species, sicut nati
rate corpus ex materia, & forma, non quod genus desumatur a sola materia indifferentia a forma , sed ob quandam proportionem in nostri conceptibus undatam, quatelaus nimirum genus abstrahitur a tota essentia, considerata per m dum cuiusdam gradus communis potentialis, indifferemtis ad constituendam hanc , vel illam speciem , Differentia vero concipitur per modum cuiusdam gradus determinati qui per hoc, quod coniungitur cum tali genere, intelligiturrestringere illud,&coariare ad talem speciem Porro pscies, respicit genus cui subijcitur, ac veluti speciem, venustatemaue addit,in inferiora , de quibus praedicatur: sub primo re et tu recte dicitur, speciem esse, quae sub assignato genere collocatur Quatenus vero dicit raminem ad inseri ra, siboua tantam habitudine habet rationem uniuerclis, seu praealcabilis, species est, quq praedicatur pluribus dis. serentibus numero in quod quid Inferiora speciei sunt indiuidua Indiuiduum vero est , quod de uno solum praedic tur, nempe ens quoddam ita unum, ut non possit pluribus communicari , unde dicitur singulare. a Genus rem diuiditur in summum, medium et infimum rspecies pariter, immo, disserentia diuidi potest in subalternam , atomam menus summum , seu generalissimum, est innitim genus, is ullo modo species: E contra species
atoma est tantum species, mulla ratione genus At genera
18쪽
media, species subalterne ita sunt species respectu superi ris generis, quod contrahunt,ue cum non vltimate dividant, sed relinquam ulterius contrahibile per alias disterentias ad inseriores species, harumosem, Propriam, M vςram M. tionem generis pbtineanr Oxtorum tam senua in unicam cie, quam speciesin unico indiuidim, quoad suam metapnysicam essentiam seruantur, immo etiam quoad uniuersalitatem , dummodo aliae species, indiuidua sint possibilia; hoc enim sicut omnino requiritur, im satis est ad hoc, ut gradus abstram,de pluribi valeant affirmari: Neque enim ad voritatem propositionis essentialis, cuiusinodi eis prareticatio generis, vel speciei de suis inserioribus requiritur actualis existentia subiecti,in praedicati nam cum dicitur homo est anima , illud est, non significat mistentiam extremorum, sedi iam praedicati, cum rubiecto necessariam connexionem ii ad persectionem tamen,quam genus accipita speciebur,invii
tantam specie cert,conseruari non potest.
ax Proprium multis modis accipitur, proprijssime tamen, α quarto modo sumptum est, quod conueni omni, bli,4 senserer, ac proind conuertitur cum eo cuius est proprium Pu di prout est quartum praedicabile definiri potest esse id, quod
praedicatur de pluribus specie , vel numero differentibus, tria quale accidentale necessario: ccidens vero non inepte dicitur illud esse, quod adest i abest praeter subiecti corrupti nem, nemp quod ita inest iubiecto, ut etiam si non insit,nee exigitur Iubiecto, huius adhuc tota essentia manen, ideo, quatenus est quintum prςdicabile , potest definiri esse id quod praedicatur de pluribus specie, vel numero differentibus in quale contingenter. Et per haec patet quisnam si modus init sicatione seruandua, seu quavim prae ala quin
modo de subitatis assirin xi debeant,
19쪽
Nκ nem , ve tradat modum recte cognoscendi res,ia manifestum est iis omnes, non quidem secun-Propriam earum naturam, ut sic enim
I es ad alias silentias pertinent, sed quateirus pos sunt in i positionibus , diversimod suinio,
vel praedicari , Logicae considerati ni esse: Et idecit ut merito Philosophus in suo organo res omnes in decem diuidit praedicamenta , quae sunt decem series multorum Draediscabiliviti in subiicibiliunt, seu generum, specierum iubam iidem si is generibus coordinatae Decem vero summa Mawra,seu praedica inentorum capita sunt substantia , quantitas, . relatio , qualitas , actio , pastio , ubi, quandi, situs , habere. Et licet potuissent aliter praedicamenta distribui, huiusmodi
tamen diuisio satis commoda, ac opportuna fuit ad haec enim summa rerum genera iacit. α sine confissione omnia, quae
sunt in mundo reducuntur. a Genera praedicamentorum, ni uoca esse debent respectu suorum interiorum,non aequiu a vel anal M. Porro aeQui ιαν- λε
uoca sunt, quorum nomen solis commune est , secundulta nomen vero substantiae, seu egentiae ratio diuersa Vniuoca
vero, quorum nomen comm tine est in secundum nomen eadem substantiae ratio . t Analoga dicuntur , quorum
est commune nomen, ratio vero per illud importara Partim eadem partim diuersa, seu eadem secundam terminum, αdi uersa penes ordinem,in habitudinem ad illum terminum, si sit analogia attributionis vel eadem secundam quandam valdest inperfect a similitudinem, conuenientiam si sit anais log a proportionis,quibus definitionibus, nec definiuntur res seorsim,nec voces, utpot de se indisserentes, ut sint, ni uo- vel aequivocae, sed res ipse , ut sibi nivocibus, seu qu tenus significantur per voces. 16 Igitur genera praedicamentorum oportere esse uni voca, ex eo patet, quia ut sint vera genera debent significare unam aliquam rationem communem de pluribus praedicabilem, Mideo decem summa genera dicuntur prima, quamuis habeat
supra se iis, quia hoc scilicet non est vertim genus, cum sita iosum. Tribus modis potest res aliqua in prodicam
20쪽
to poni, directὸ, a latere,in reductio Linea tecta praedi menti est coordinatio praedicabilium sub aliquo primose. inere, quod de illis directh, ocin quid praedicatur:&inhaesi,nea per se, Sc directh collocantur solumentia per se,& completa , quae melius exprimuntur nominibus concretis, quam abstractis A Latere ordinantur differentiae specierum Denique reductiuE,' per aliud, ea omnia in praedicamentisio nuntur, quae aliquo modo intrinsect spectant ad illuc quin
per se in directe in praeclicamento collocatur. x Substantia, ut hic accipitur, est ens completum per se su sistens, cui cltera accidentia inhaerent. Eius proprietates, ex
quibus dignoicitur, esit nulli subiecto inhaerere, non habere eontrarium, non suscipere magis,in minus, subst ire a ei dentibus inesse contrariorum iusceptiuam, quae duae postremae affectiones cum Deo non conueniant , qui ne- qtie coinponitur genere,' differentia, utpothpurissimus actus , essentialiter infinitus, α singularis, idcirco Deus in substant, praedicamento poni non debet, siue dire se ic per se, siuesreductive, nec in ordinem redigi cum suis creaturis, sed omnia potiti praedicamenta ad ipsum, tanquam ad primum principium, α ultimum finem sunt reducenda. E contra tam coeli, quam intelligentiae in hoc praedicamento di-rsm collocantur omnes enim creari substantiae in hoc uni- uoce conueniunt , quod sunt substantiae persectae, in se ipsis subsistentes, veluti quaedam tota complet , dc singulas iubstantiae proprietates ex aequo participant. α Quantitas est extensio quaedam diuisibilis: liuiditur in permanentem, re successivam Et iterum in discretam, ad continuam, &tandem quantitas continua permanens, quae proprijssime est quantitas,diuidi potest in lineam, superficiem,&corpus . Proprietate quantitatis sunt non habere contrarium, non suscipere magis, minus secundum intentionem
dualitas, vel inaequalitas, reii sit quantitas magnitudinis, sere positionem partium , figuram, iacere rem diuisibis
lem,in alia huiusmodi , Relatio est ordo unius ad aliud.&haec alia est realis, alia rationis, unde alia sunt relativa secundim esse alia secundam dies Ilia oes et realiter reseruntur ad aliud, ut pater,in Glius, haec solo nomine, desper intellectum, ut praedicatum, ad subiectum. Rursus relatio realis alia est transcendentalis, dc alia predicamentalis Qua est habitudo in ordo essentialis inclusus in rebus omnium pridicamentorum, ut relatio de