De vitiis loquelae quaedam

21쪽

I9thograptata gaudent, praecipue laudatur Italia ut celeberrimus empeleri macliina sua loquente demon stravit, etsi vero nec illa persectionis culmen attigerit. Hinc necesse fore existimo, medicum qui loquelae vitia cognoscere et tollere studeat, consuetudinis erroribus minime parcere debere , sed rectius inquirere,examine mechanematis organorum Voca lium genesim sonorum articulatorum perpendere, et

signa propria unicuique elemento simplici locutionis

tribuere.

Lamburs de Gibelli et Κla proth putant, sonos articulatos qui ab hominibus edi possunt, ex observatione omnium linguarum ad numerum 2 ascendere Variis sonis articulatis quibus italicus sermo constat, usque adhuc respondere statuit usus notas litteras A. B. Q D. E. F. G. H. I. K. L. . . . . Q. R. S. T. V. V. L. Hisce dempta Η, cujus sonus italico sermone non habetur, et K cujus sonus a exprimitur et ab usu plerumque literat, alios sonos addi debere puto, qui quidem simplices sunt et ab Italia Gente proferuntur, quin ipsa animadvertat, eosdem non esse qui respondeant signis quibus n0 tantur hoc patebit a recognitione mechanematis uniuscujus que 50ni, quam breviter facere conabor. Hinc alias di- visiones sonorum praetereundo, quae mihi variis argumentis, quae hic neu tempus nec munUS enumerare sinu t, non satis idoneae visae sunt, minus mihi

displicet illa quorundam in labiales, palatinos, Xplο-hivos, gutturales sibilantes, vel illa agendie in voca-

22쪽

les et non vocales Soni itaque vel vocales sunt et liberi, vel consonantes, eo quod absque ope pri inurusnproserri nequeant. Consonantes vero vel a labiis, vela labiis et dentibus simul, vel lingua et palato simul, vel lingua tantum essi utuntur, hinc ego ab organo a quo si unt, eosdem dividerem Vocalibus A. E. . . Ualiam litterami et E et in gallica lingua et germani ea aliam Gaddi debere existimo pro hisce sussi cit quod emittatur vox Harynge ore magis minusve aperto , notandum vero esti melius labiis mutuo conjunctis proserri , et V gallicum et germanicum pene clausis ii et E difficilius absque parvo motu dorsi lingua versus palatum obtinentur. I vero proferri nequit absque validiori motu ejusdem linguae versus palatum, et hoc unusquisque secum comprobare pol est comprimendo ipse sibi dorsum in guae et sonum emittere tentans. Singularis sui dixi si a quibusdam nutionibus habita inter I vocalem

et consonantem dum unum tantum est mechanisma

pronuntiationis I tam in hic quam in hujus. Ex hisce patet, quod morbi laryngis, tracheae et saucium et oris quidquam possunt normalem emissionem vocalium turbare quoad I vero obstabunt etiam morbi linguae et ejusdem ab normitates Vilium in pronuntiatione I habetur quod olacismus appellatur, et sit cum littera I supra justum decorem in dictionibus pronuntiando extenditur. O vero magnum

quod Graeci si signo distinguebant, disser ab - μικρον et E tenue quod Graeci ψιλον abi lato H

23쪽

Graecorum A et O magnum plerumque in stuporo et admiratione quasi automatice proferuntur, et hebetes et bardi in illa proni sunt. Quidam vitiose parvum pro magno et contra, et du0s e vicissilii, aliasque vocales una pro alia usurpant Apocheresis j. Praeterea qui aliquo morbo et vitio organico in uvola vel vel palatino laborant, in emissione vocalium specia lim vocem quandam absque harm0nia et cupam dant, cui nasus qu0que contribuit, quam ego Staphylo phone vocarem, et pendet ex eo quod aer qui in vocalibus emittitur, quum velum palatinum absit, vel uvula ingreditur intra nasum, dum e contra recta per os emitti deberet. Labia secum invicem agentia sonos dant P.L.M. si 'leniter aerem emittendo per unionem labiorum parumper labia distrahendo si majori vi sat, P pro- sertur. M vero claudendo labia et distrahendo, sed oportet quod nasus liber sit et in conditione normali, nam si claudatur vel comprimatur quocumque modo, II non obtinetur. Varia vitia conformationis labiorum et nasi pro M hine magis minusve hisce sonis opponuntur. Vitia duo recensentur in pronuntiatione horum sonorum primo quod proferri nequeant Alogi talismus h secundo quod repetantur, et hoc proprie Galbutiem in constituit et nomen omnibus cacolatiae speciebus praestitit: nam in se caussam nominis seri, nempe re duplicationem B. Praeterea quoadu vitium habetur quod Latinis de nare loqui quod si etiam repetiti adsit balba de nare loqui j. Obser-

24쪽

vandum porro est, quod hi soni facillimi sint si ut insantes Ito ante omnes articulent, ac videmus in quamplurimis linguis prima nomina quibus onstat

insantum lingua, nempe earum rerum quae propius illis necessariae sunt, compositione horum sonorum exprimi ut Palma pater, graece ab antiquissimis usque temp0ribus, sicut testatur illud Homeri παππὰ- ζουσιν, ita latine gallice, talice, germanice hispanice et e , et πάππος avus, et pappa cibus infantum pluribus gentibus, et abbo a nostris Hetruscis diei lurpater mamma vero etiam omnibus sere linguis et ipsis americanis mater, est graece etiam avia, et mamma papilla primum infantum nutrimentum et μιαμμαν vox graeca insantis cibum petentis ita et longobardis dialectis, et Pullus parvus puer, et Pulla ρι ula puella, etsi ad imaginunculae quibus ludunt puellae prima aetate, et u latinis quod nobis Dom-bo,bua vero nobis dolor est; βαμβαῖν vero quod significat inarticulate loquor, et nostra vox bambino, bainbobbambolo et c. etiambire cujus nobis rimbambire mansit, eo quod insanies saepissime in pronuntiationem et repetitionem B incidant nec orsan dissimilis est origo nominis barbaro, quod a Graeca, lingua in Europaea translatum, et quo Graeci omnes qui Graeci non essent appellabant, et qui male graecum sermonem proferrent, ut ait Suidas βάρβαρος - π cΘνους α 'ἐπί- φωνῆς ἐλὼμιβανετο, et quod glossaria aiunt ab absona voce βάρβαρ dictum, vox in quam peregrini homines Athenas adventantes identidem incidebant.

25쪽

I3 Dentilabiales Acies dentium incisivorum superiorum labium in serius vix tangit, si leniter vox emittatur V habetur, si sertius δ' Vel etiam labrum superius super dentes incisi vos inferiores latet quod absentia dentium incisivorum vel labiorum quidquam obstare p0test, quamquam, prout vidimus, dentes et labia superius et inferius sibi invicem opem ferre si difficilius abnormitates in h0rum sonorum articulatione inveniuntur, et quod brochi seu bronchi, et labeones minus amabili pronuntiatione harum litterarum gaudebunt.

Litterae quae ope linguae et parietis interni dentium proferuntur, sunt et , illa fortiori imperi, haec lenius. Facillimae pueris sunt speciatim P ut testantur verba Tuta pater latine, ut artialis: Ilammas atque tatas habet Afra, sed ipsa tatarum

Dici et mammarum maesima mamma potest. Et graece τεττα vox unioris ad seniorem forsan si

mili modo oritur, o apud Graecos τιτθος mamma, et τιτΘη nutrix, τιτθις avia, τυτθος parvus pusillus, et astud nos tetia uberet Θη, et pueris longobardis tititia maternu gallice to utor et nobis tete canis pueris est, et tot verbera et lato lata pueruli. Vitium communius in articulatione horum sonorum est substitutio consonantis sertis nempe 'Cfeutonis mus correspondenti ne non substitutio C litterae T

Paedi sinu S).Linguatus superiores seu palatinae e quod requiratur actio simulta ne linguae et palati, linguae api-

26쪽

ce superius vergente ,-Ii producitur rapidissimo motu se illationis linguae superius in se quidquam convolutae ac ad ornicem palati vergentis motus incipit a basi dentium incisivorum superiorum dissicillimus est omnium articulatorum sonorum insantum sere nemo bene improseri glossitis, tumores, ungi, indurationes, linguae absentia, glosso uel et u lo glosson ad apicem linguae usque perveniens ac trictim eam continens caussae sunt praecipue vitiorum

multiplicium in hujus litterae pronuntiatione I vel non profertur , et quoties accidit ut pronuntiari debeat, praetermittitur Apocope j vel asperrime pronuntiatur ac vehementissime aspiratione gutturis addita, et si eam litteram a praecedat quasi e prosertur, qui sonus assimilari potest illi qui emittitur cum

ali ciuid excreare velimus in Judaeis vilium communissimum est quod edueatione transmittitur studio speciatim in pronuntiatione hebraicorum sonorum gutturalium , et praecipue m cheth; hoc pendet ex eo quod sonus cheth quid iuuini reserat, et cheth Enguae cooperulionem requirat hinc assuescunt Hebrae linguam inertem tenere et cum H proferre debeant, speciem quandam cheth emittunt Iudaismus j. Vel pro littera I G vel emittitur sicuti arisienses , et Galli Narbonenses, Gallicismus ; 0us ita ut in udaismo propter inertiam linguae in pronuntiatione, sed aspirati gutturalis non additur. Vel substituitur L Lambdacismus sit ex eo quod parum lingua moveatur, apice tamen ejus ad palatum

27쪽

25 vergente, quod in prioribus non sit. Denique R. repetitur Blaesitas .

Z prosertur dentibus incisivis invicem congruentibus, lingua vero gingivis internis superiorum dentium incisivorum adhaeret. Z duae habentur , lenis et aspera, ut in verbis patet Italorum foeteto foedus, et

rora rudis nil nisi gradu disserunt. Vitia Z sunt, primo vel nimia vi pronuntiatur quasi Ta Germanismus j; vel lenis pro aspera et viceversa Xenis mus vel loco Z profertur Scin quod vitium incidunt in Italia inter Longobardos prae primis Brixienses, Veneti vero fere omnes; Patavinitas appellari posset Vel sonus quidam similis θ graeco datur, quod sit apicem

linguae inter dentium a dies serendo et leniter aerem emittendo Thetismus vel Graecismus . Denique quosdam agnovi qui pro , D vel P proferebant. Del-tismus J S quorum duo dantur quoque, lenis et fortis ut in Sanctus et Hosa iacissimus est omnium sonorum linguatium et multifariam obtineri potest tamen habetur et hic in quibusdam vitium vel nulla pronuntiatio, et quidam proin, proserunt Iota cismus in Alii Z pro S proseruiit ut hic in quibusdam locis, utpote A rqua et ad littora maris, ad edoacum portum. Si absint dentes, vel rariores sint sic ut distent unus ab alio, tum in pronuntiatione S et Z vitium illud habetur quod sibilo comparari potest Rue et os in hinc saepissime in senibus invenitur. Vitia sonorum sibilantium praecipue in rachiticis inveniuntur, in quibus aliquando mandibula in serior quidquam

28쪽

asi prostat et i in ejus dentes non bene congruunt cum

superioribus.

quoque et C ad palatinos sonos pertinent, nil nisi gradu disserunt inter se in Getiam tot eis

mum habemus Commune vitium in venetis provinciis in pronuntiatione C est quod ejus loco: profertur Vicanismus utpote pro Caesar, Cicero Lesar Ligero et c. B communi scris,tura Latinorum et aliarum gentium etiam pro duobus aliis sonis abutitur Get , qui penitus diversi sunt, nempe proth et Q qui ad palatinos n0 pertinent, sed formantur opelinguae deorsum potius tendente , et hoc evenit in omnibus vocibus in quibus G et C anto mi et

omnes consonantes ponuntur ut caSa, Ga uS, Curas

cyreta, galluS gobius, grex etc. Et hinc Germani qui nostrum sonum G legitimum non habent sed tantum hac secundum nothum Gh, etiam latine loquentes semper l, secundum proferunt et aiunt ρ siologhiunι ghiughi s etc. N. Lingua statu naturali nasus quoque huic Ono contribuit. In hac pronuntiatione hi quorum nasus muco obstipatus est, vel aliquo vitio organico in eodem laborant, quod saepissime evenit in illis qui syphiliticas et scruphulosas ogaenas passi sunt, et quibus uvula absit, pro hac littera sonum quemdam exhibent persimilem illi, quo Israelitae speciatim Germani litteram V glia in proserunt Rhin Ophone in . Littera L item palatina est. Vitium communius in bac est Lallatio seu Lambdacismus et est vel

29쪽

I7 pronuntiatio litterae L son quodam presso , nec non repetitio e aliquando L. Videtur ex hoe vitio a Germanis nomen omnium generum ea colatiae sumptum in verbo Lallen Sala vages ait, quod illi qui iulio vitium incidunt, os habent parvum et saliva repletum. Praeter hos sonos alii habentur quoque italico sermone et qui usque adhue compositi putantur. Hi sunt Gn et Gl in quibusdam casibus, utpote in a-glio allium Megii senex, et Sc Gn simillimus V non vero Mest nec ex me N componitur Unusquisque pronuntiet G et V seorsim et animadvertet sonorum per se seiunctorum disserentiam Nasus hie etiam partem sibi vindicat, minus vero quam in V. Vitia in hae pronuntiatione sunt, primo pronuntiandi hi utpote Germani plerumque quum talo sermone loqtiantur, vel ut i iidem Germani alias et Galli quarumdam provinciarum, aliique alienigenae Barbarismus . G sonus est simillimus L, sed non idem artificium quo dissert ab L difficillimo exponi potest. Idiotae ignorantia plerumque pro son simpli Gl duos sonos viceversa dant utpote in Negli speculum .elgio, igit cilium cium Idiotismus . Sc denique simplex sonus est in plerisque verbis, in quibus hae duae litterae unctae videntur, ut in s mirus scire etc. Labia producantur quidquam in parte media a se invicem distrahentia , sed proferri potest dissicilius tamen etiam absque labiorum concursu acies vero dentium vel congruunt,

30쪽

a 8 vel melius si incisivi superiores quidquam prostenta tegant aciem et summitatem in seriorum , dum mandibula inserior retrahitur. Si aer lenius quam in pronuntiatione rejiciatur, tunc simillimus sonus ia-betur qui G et I Gallorum respondet, ut in verbis genre genus, Oli pulcher Quod Sc sonus non constat ex Meti, unusquisque percipiet modo animadvertendo, quod cum omnes, vel pene omnes sono S et C per se seorsim proferre valeant, hic n0 tris in provinciis pauci sint qui sonum Sc proferant hac quia sonus ab aliis diversus et ut alii simplicissimus est, aliudque mechanema requirit pronuntiatio pro Sc Tthnicismus nam ex gr. Veneti eum non proserunt nisi per proprie dentalis est et Israelitae qui hanc litteram proprio signo notarunt, philosophice ad dentales reserunt nam mechanisma gen0heos o su in proprium dentium est, et lisceri apud

eosdem dens est, a sono forsan quem praecipue dentes dant ipsis nomen datum, et figura eadem quidquam dentium formam refert. De diphthongis loqui vanum est eo quod vel integrae atque ut scriptae sunt pronuntiantur, et tunc constant compositione aliarum vocalium simplicium, qua jam consideravimus, vel ut in linguis gallica anglica et germanica proseruntur aliis sonis quam qui respondeant notis quibus scriptae sunt, et tune eas ipsas referre debemus ad sonos , quos usus dato in casu statuit diphthongos ipsas repraesentare, qui iterum semper eaedem vocales sunt de quibus jam

loculum est.