장음표시 사용
61쪽
satis notum est. Vi ad lios labores naturae necessaria non deficiente, nec aliis , quae ex pathologia generali notae Sunt, causis ObStantibus, crisis sequitur Aerfecta. Debilitatis autem per vehementiora nimiumve diuturna mala, aut aliarum turbantium causarum accessionem viribuS aegroti, crisis sequituu serj cta. Quia vero non congruit huic libello, ut primorum phy-siologiae et palliologiae dogmatum copiosio P ex planatio , transeo Ad alia, ne nimium a Proposito fine recedam.
Numeroso crisium imperfectarum generi oriano id, quod metastaseos nomine Venit est, accen-
In illis quoque conamen adjuvantis ordinantisque naturae restituendi rationem normalem , Sives nitatem, aΡΡaret. . Quodque est maxime momenti in universali pathologia , in illis praecipue crisis sese imanifestat, quandiam evacua io maderiae morbosae iuriactira ejus fundata est. In tantum motastas es etiam natur e auxilia restituendae harmoniae, et molimina critica habendae sunt , quippe quRxum,
62쪽
bo localium saltem opo secretio materiae morbosae organo, prima O adsecto, demitur, et hactenus sano communicatur. Cum enim Organon, primatio adsectum, Hon iterata vice, o producto morbi turbatur, nec passio continuatur, ali9 Orgatio muri re secer Hendae materiae morbosae sun mente, vitalium virium
actio in illo liberior ust, minus impedita, magisque
ad reducendum sanum statum opta. Memorabile hicollegamus metasias eos exemplum, quod enarrat B itt-
novus in ephemeridibus Hus elandit 4tos Stiich. Oct. a 31 ). Laboravit enim vir aliquis juvenis ob vulnus
gravissimum plenissima manus sinistrae et anti brachii Iateris cjusdem suppuratione, cui, aliquo tempore praeterlapso, adjecta est febris hectiea cum dia1 rhoea. Subito evanuerunt omnes in ulcere dolovcs, quibus perscrutatis apparuit, cutem; antea Sel aratam, arcte esse musculis adnatam. Emisit vero aeger in alvi exonerationibus pus, puris illius, e brachio secreti, coloro, Odore aliisque perquam SimilU, quo facto mirum in modum vires recepit, occlusum quo brachii foramen ost. Interjeciis iterum VIII. diebus, cessarunt repente, absque conspicuis causSis, Puris per anum emissiones, eodemquo die donuo orta est inflammatio et puris secretio in eodem brachio laborante, quibus pus excernebatur generis melioris. Quod vitium, rursus emergens, breVissimo tempore post funditus sanatum est.
63쪽
In illis autem metastasibus, Cum morbus univer salis in circumscriptum transformatur, natura haud alia via sanitatem restituit, 'quam, qua OΡΡre S Socunctorum systematum tumultu, cujus productum totalis subtilissimorum clementorum fermentatio audo compositio fuit, producit processum morbi localis , et congerit materiam morbosam in uno organo,
in naturae conamine tollendi turbationem aequili-hrii organicarum functionum consistere, cris eo Sque conceptui similis esse videtur Satis notum, est, saepissime inveterata fere. digestionis Vitia, nervo Tum turbationes, epilepsiam, hysteriam et quae similia sunt , repentina ovanuisse eruptione suxus
haemorrhoidalis aut podagrae ).
Quanquam etiam causae externao, accidentales, symbolam conferant, et metas lases sine dubio alio fortuito modo gignere possint. Uti etiam nos saepissime irritamino quodam. e. g. vesicatorio, artificialem quandam metastasin Proctucimus. Vidimus nos ipsi: in Clinico nostro chirurgico , vi xum laborantem tracheali phthisi eκ scabie suppressa lam-jam cum Plena Vocis Taucitate sputisque purulentis juncta. Cum vero, Ordinante praeceptore Valde Venerato Chelio, infricasset collum unguento e tArtaro stibiato , hac in parto aegrota, Praeter Pustulas hujus unguenti comites, eruPs-Tunt conspicuae pustulae scabiosae; quae cum in lucem PrOdiissent, in dies morbus est minutus.
64쪽
Quemadmodum cris os existunt imperiectae, ita et
ulla irritationis morbosae in organo, primario assecto, relicta est, cum alia pars materiae morbosae Organtini secundarium jam occupaVerit, aut si metasta Sin coeΡ- tam aliae retardant causae. Dei pensa jam Metastas cosos sentia, in eo nunc elaborandum est, ut Phaenome-DOn ip Sum illustremus, rationemque, qua ad illud Producendum natura utatur, investigemus. g. 27.
Primum, quod oculis nostris sese objicit phaenomo non est: quod Hadu alium fimoti miὶm
Organorum quorunda in , organi Elius auctam vel mutatam stinctionem caecipit. Idque phaenomenon nomine itinctionis vicariae complectimur. Nomqe Vulgatissimum est, cute a frigore per- Cussa, pene oeuli. ictu citius urinae ad cxitum adsectantis stimulum percipi, lotiumque exire; ad na- TOS repercussa perspiratio notissimam stillam hibernam sacit; etiam alvum repressa perspiratione mo Veri, constat A supppressa menstruatione san-
65쪽
guinis fluxus e pulmonibus , ventriculo, mammillis aliis quo corporis partibus animadversus est' . Ducr- peris saepius lac e mammis evanescere, inque caVoab dominis, tela cellulosa, Membranis Cerobri, et aliis serosis vel cxcretoriis organis laticem lacteum
Quae omnia, multa quo olia horum similia phae
nomona sun clionum xicariarum nomine complectimur, atque hoc modo interpretamur ') : Sunt quaedam, organismo innatae, vel e olutione ejus necessariae organorum stinctiones, quibus suppressis con-;inuo solidorum fluidorumque ad sanitatem necessaria ratio tollitur. Primum itaque naturae conamen e St uti functione suppressa, suppi ossae analogam in alio quodam organo provocare , itaque aequilibrium functionum et rectam Ρartium Tationem restituere. Sunt hae Vitae organicae s. vegetativa o s. d. functi Ones. quibus, arbitrio libero nou subjectis, prae sortimas similationis et exi Pelionis negotium couves it.
Occurrit nobis prioὶla , annum arens vice imum , cujus in digitis , nondum hucusq io nix a 1nenstruo omisso, Post certa tomporis intex valla, Mala stant hil cera, e quibus sanguis e nanabat. Hoc malum vexo aeque Re fcrvor sanguinis ad Caput Pectusque xueniis, imino Vomitus Cruentus, Penitus evanuerunt, post Calainonia, idoneorum in clinico medico. Nostro adhibitorum remediorum ope, eiicit A.
66쪽
g. 23. Ttinctiones vicaria' in singulis organis syste malis cui audi.
Perspicua est natura singulorum culanei systematis organorum ') , qua corpus nostrum cum natura externa attractione et repulsione, assimilatione et excretione conjungitur. Facitoque hinc Ρ exspici potest , quomodo hae functiones Metamorphoseos externae organismi per cutan cum systema invicem vim suam CommoVeant, atque alia alius vere vicaria osse possit. Quae reactio hic ratione existit tam simplici, ut turbata unius horum organorum sunctione non nisi augeatur alius cujusdam actio. Phaensmeuon sat notum est. Secundum i quas leges Nabura agad ad pro Vocaudam in alio organo organi turbatam sunctionem nunc est dicendum.
systema culaneum, sanas in se ipsum neXus atque inclusus, omnia organa circumfert, ct in duabus a nobis conspicitur Iormis :
η) in eYterna , 23 in interna, ii , quarum Prior Cutim complectitur seri in ivgumenta externa communia, Posterior vero continet systema membranaxam mucosaxum, Palmones sormat, tubam intestinalem, partes i genitales, viscera uxoPoetica, Omne qrio intrat gl/ndulosas Loimationes.
67쪽
primum est in hac disquisitione maximi etiam csi momenti. Λssociationem nempe , Sympathiam et Consensum humani o Pronis mi partium accuratius percontari, necesso est. Et tabulae de corporis partium assinitate, quales che micas de attracti otio electiva possidemus, in his praesertim in volis sunt. Quae organa Scrrici Hra et illucci 'uibus Tuae inter sosimillima sunt et facillime aliud alius vice futigitur, et, ut cujusque functio diminuitur, ita alterius crescit. Ad haec res erre debemus antagonismum inter cutim et renes ') , inter cutim et totam collulosam e. g. hydropem c frigore cxcepto natum ' ), intercutim et tractum intestinalem diar Phoeam e causare frigorationis )'''), inter glandulas salivales , Pau-ereas et succum gastricum ontericum quo η' '). Minimo vero probandum est, hoc metasta e OS genus ex absorAniorue translationeque sola materia osori. Quamdiu eniim, ut exemplo utaV, magno Calore cutis madet, et vasa absorbentia affatim sudoris reciΡere possunt, vicaria organi cujusdam sunctio, vel intestinorum vel renum locum non habet, imm0 sup-
68쪽
pressas deprehcndimus illorum stincti0nes οῦ sublata
o contrario perspiratione, per frigus, spasmum aliam- To causam, Saepius di arrhoea orta est, vel urinan excretio aucla '). Prorsus alias leges nos humani corporis physi0logia docet. Efficiuntur nempe ejusmodi excretiones vita Organismi, neque organi natura, neque ullo irritamento. Oppressa igitur materiae talis excretione, e. g. perspirationis culanoac vel urinae) organi, ad eam excernendam formati, morbo vel alia causa nociva, partes Hemoniares, ex quibus ista conflatur materia excernenda, in masSa humorum congeri, atque ita, vitalem processum , qui c3Πdinua materiae est mutatio, turbantes, aliud quoddam organon irritare, ut
Cave, ne nimis sos linantur ex his colligas, hoc
modo materiam transspiratiotiis ipsam stinctione vi- Caria renum evacuandam esse. Non enim sunt in sanguino, qui suidum est, ex quo omnes Oxcretiones sunt, urina , Succus gastricus, maioria transspirabilis etc., scd eorum solummodo partes Hem Oni3TeS - et unumquodque fluidum excretum organi cujusdam Productum Ost. Sunt autem partes elementares excretionum cx
69쪽
organis systematis culanci Onanos sero aequales undo, suppressa Cujuscunque hujus systematis Organis unctione, alterius actio tantum augetur vol vix mutatur. Exempla tamen non desunt producti, functioneos recli vicaria, eiquo, quod organon OPPTeSSum CX- creverat, similliani. Constat, sudorem, urina ΟΡ- Pressa, praeterquam qu0d largi OP cxcernatur, odO- rem quoquo lotii roferre '). . Hoc tuo vicariarum functionum genus quodammodo classis modo descript ac transitum ad sequentem
g. 29. Hodiones micariae e corrv nisne saΠguinis S. d. atque e factiliate colatorioriam, CarioX excernendi hiamores.
Aliud est nempe, a modo descripto haud multum
diversum , genus functionum vicariarum , quibus functio secundarii organi non tam augetur, qvsmmuc tur. E. g. turbata hepatis functione, cutim secernere videmus maloriam flavam , bili similem. In hoc functionum xicariarum genero, jRm ΡVac-
Quando per morbum quemcunque utinae secretio et eVitus impeditantur, exit urina Per alvum, sudorem, mammas, salivam et collo Iosam telam. Haller I. c. p. 21. Artoriis renatibus rQuinctis vomitus uri notus succesιit. Nuck. do ni s. duci. aquosυr. P. 10.
70쪽
cedente magis composito, praeter Vicariam sun cliο-nem considerandum quoque, organon secundarium
materiam excernere a se alienam.
Quod ut probe intelligamus, praemittenda sunt: χ) Corrumpi sanguinis '), et s) Quemlibet humorem sero per quodcunque
colum posse separari ). Usu Vovo et observolione compertum habemus, ncque I pothesi inficiandum est, talem dari sanguinis corruptionem Haud aliter cxperientia docet, GaeΡius, quam Ibam corruptio sanguinis in organismo sine dubio locum habuerit, tamen mutastasin non consecutam fuisso. Aliud igitur quoddam, praeter
In hoc, e corxuptione sic cliota sanguinis sanctionnm Vica. Tiarum genere omitia ista metastatica Phaenomena numeranda sunt, quae Brandisius aliique in humorum ad excretiones quasdam choinica constitutione quarerebant. Q aemadmodum Post Partiam, si, corpore muliebri ad lactis excretionem a Pto, lac e mammis non excerni lux . humoxis lactei ex. cretio aliis locis, cavo abdominis, tela cellatosa inter- musculari etc. fit. do quo cf. Brandis l. c. p. 159. seq. et