장음표시 사용
41쪽
inducit tri'. - Ιnterdum tamen humores, qui nil assimilandi amplius continent, immutati in Sanguinem
vecti videntur. Causa Vero, quae Te sorptionem et retrogressionem Secretorum humorum provocavit,
sola sua in partes irritabiles et sensibiles actione id efficere potuit. Hae igitur primario officiuntur, si talis humorum retrogressio seri debet. Distincto
etiam sentimus in quavis refrigeratione, aliisque hujusmodi mutationibus ipsum Orga non, in quo Tetrogressio consequebutur, assectum eSse. Horror, dolor vel emone , tonsio in mammis , ex quibus lac post causas nocivas retrogreditur , Solito prius appa Tent, quam ipsa retrogressio animadvertitur. Quae mutationes, cum Partim in ipso systemate nervoso
sedem habeant, partim primario si bras irritabiles,
sed tamen secundario systema nervo Sum assciant, SeSe commiauicerit, necesse est, quae communicatio.ner-Vis solummodo peragitur. Partes istae, quae Ob Statum irritatum vel atonicum dispotiuntur ad tales anfectiones, vel nervis conjunctae sunt, Similem nunc experiuntur assectionem ac partes prius assectae, qua ad similem humorum secretionem disponuntur. Similes sunt humores sed non iidem. Quaeritur Nunc, unde partes Sympathice irritatac materiam ad has alienas secretiones Sumant, respondeat hic magnus Hallei us : fere quilibet humor per quodcunque
42쪽
colum separari potest. In statu naturaIi, sano, unum lsolummodo humorem organon secernit, sed in Statu l
pathologico omnis pars connexu suo sympathico cum l 'aliis organis Secrctoriis disponitur, ut quemcunque t 'secernere possit humurem. Partes Vcro elementares
humorum ab organis ex Sanguine attrahuntur, quae ih leas tantum elaborant, excernuntque, ita ut organa
specifico modo sympatbice irritata, specificam quoque secretionem efficiant. Sic suppressa secretione culanea diari hoea exoritur, non quia materia perspirabilis ad intestina migravit, sed dum cutis nervi refrigerio irritati, nervis tubi intestinatis irritationes communicant etc.
Addenda sunt, quac de actione nervorum ad metastasin perficiendam in Instit. Pathol. generat. Spre11- gelius monet, ut de adhibendis, ad naturam ejusdem probe intelligendam Galvanismi legibus. En verba : g. 98.) CNervorum, naturalium et optimorum im- Ponderabilium conductorum Ope metastases itaque, citra omnem humorum migrationem proΡagari patet: qui si e gangliis in primitus aut secundario adsectam partem diffunduntur, pPo Varia incitationis ratione POSSunt separare imponderabile aut conducere.s Aque g. a oo. 6Nec praetereunda est lex illa GaI- aniSmi, quo Polaria elementa semet mutuo prov0- eent, licet semet ipsa non attingant. P -
43쪽
Argumentis quidem haud spernendis ad illustrandam metastaseos naturam Sprengelius utitur, omnesque eandem Tiam ingressos longe antecellit, satisfacientem tamen interprotationem non modo non deliberat, sed plura insuper, quin demonstrata Sint, admittitit , lapidi lydio Veritatis non responsuΓa. Eaequo hypotheses, quibus totum systema nititur, huc praecipue pertinent: i) Per vasa lymphatica et per sanguinis circulum non immutatam materiam migrare POSSe, tumque. 2) Actione nervorum variaS morbo Sarum materiarum ab organis ad organa transplantari posse. quod ad primam attinet hypothesin, frequenti edocti sumus experientia, non modo de ea dubitandum, Verum etiam contrarium accipiendum esse. Non est, quod in memoriam Vocemus permulta, quae hoc probant, exempla in urina, aliisque secretionibus et excretionibus odorem vel colorem materiarum, tractu intestinorum, pulmonibus Vel Cute exceptarum, ini veniri, rubiam tinctorum ossa colore suo inficero otalia innumera. Sprengelius ipse quoque vacillare
il videtur. Quoad alteram hypothesin non negandum est,il actione nervorum inter organa connexus quosdam locum habere, atque uno organo laborante, alterum quoque in sympathiam trahi posse - sed sola vi nervea
44쪽
;n organo modo Secretionem aquosam, modo lacte Biri, an Odo purulentam, summatim Secretionem secretioni organi primario 'laborantis similem produci posse , non e nerVOTum sacultate, quatenus nobis adhuc explorata est, esue et, et suspicio in montem Venit, an non hic materia quoque aliquid conserat. In auxilium vocat Sprengelius Imponderabilia quaedam Quae vcro horum imponderabilium natura sit, ipse aucto Y Vix explicare Poterit. - Sententia tandem Sprengelii do Galvanismo nihil aliud est, quam analogia inter ii res corporis humani et naturae an OΓgicae. Licet Vero Ρc 'magna inter natuΓBO S. d. BI OT-gicae et organismi humani phaenomena obtineat similitudo , atque una eademque lege fundetur: nunquam tamen oblivisci debemus, neutram harum Vi-xium explicatam esse, neque e longinquo petitis analogiis rem ipsam cxplicari. g. 20. B r a n d i s i u s.
Brandisius hoc profitetur ') : α Certis functioni
bus Singulorum organorum, Vel totius systematis, Sive attenuatis, sive suppressis, sive Don ad rectam i Vendi rationem Oa ganisationis sufficientibus, in aliis
45쪽
organis aporiuntur aliarum sunctionum vivae nctiones , qua P, illarum suppressione sola imminutione ei sectus, casdem iterum restituero videntur. Vita functiones distinguit in eas, quae voluntatis potestati subjectae sint, quaeque nori Sint. His 6 necessariis' adnumerat istas, qua e praesertim tuendae vicissitudini materiae praesunt, earumque organa Omnia Secretoria vocat sensu latissim O. Has necessarias, si opprimuntur, cxcipiunt functiones Vicariae. Ad classem necessariarum omnes istas corporis secretiones refert, quae, a natura ipsi simul cum organisationis suae primordiis tributae, sano ejus statui fespondent. Sed alias huc quoquo pertinere asseverat secretioneS, quae natae irritamento quodam, Vol in constitutione naturali corporis fundatae, uti singulorum organorum periodicae functiones, longinquitate temporis necessaviae saetae sint. - Addit. Omnem vicariam
functionem necessariam fieri, ita ut, paucis exceptis, haud possit supprimi, nisi restituta necessaria, Vel
ex Orta Vicaria noVa. - Omnem theoriam, quae hypothesibus supel)structa sit, abhorrens, ipSa, quae observamus, Phaenomena, Serie ConteXta antE OCu-l0s ponere cotiatur, atque ad unam, universolem naturae legem reducere; ultra observationis snes
duntaxat positum esse, Solaque forsitan alogia posse conjici, utrum materiale sit irritamentum, quod ab organo cujus functiones debilitantur, ad organori Vi-
46쪽
carium proficiscatur, an hoc phaenomenon potius nervorum actio, vel tertium quid suis naturae modicatrix , antagonismiis virium vitalium) producat ess-ciatque. Quae vero primigeniae Sint functio nos, quibus attenuatis vel suppressis vicariae progignantur, cujus hae sint naturae, quibusque succodant legibus, omnia haecce putat observationi nostrae concessa esse. 'uamvis doctrina haec speciose deducta phae- nomena functionum vicariarum eloganter illustret explan.elque , fatendum nihilo minus, Cam, tamquam 8prcngelianam, non omnes Verae metaSta Seo S, tranStationis nempe morbi, species Comprehendere, Omniaque circa hanc rem tollere dubia, vel intimius veram ejus manifestare indolem. Detur nobis, Observationis Cruilisti an hianae ')mcntionem sacere, ut Drandisii theoriam phaenomeno naturae vcscllonius. CP uilis hanti puris, o fistula aniabsorpti, exscretionem vidit , quae exscretio PQSι sanatam per cultrum sistulam cessabat. Secundum Brandisii theoriam Metastasis vel functione Iicaria, vel e corporis ad secretioncm qualidam proclivitate oritur.
Quamdiu in hoc exemplo) fistula ani vigeret ci
pui stat et , functio quoquo consequebatur Vicaria, cxcretio puris nempo in alio loco; et fistula cultro
47쪽
teleta, quae excretionem puris in alia parto augero 'debuisset, non modo excretionem largiorem non reddidit , sed plano cessare secit. i Rusmodi exempla, quibus primarii organi functione deleta, punctio quoque vicaria organi metaStalice assecti quiescit, permulta habemus, quorum Verorationem a theoria Drandisiana frustra exigimus. Quod ad hypollieticam attinet sanguinis immunitatem , qua Brandisii theoria nititur, ea eerto minime probata eSt. Et ne longius justo hanc disquisitionem protrahamus , omissa, quam ceu litem diremtam DPandi-SiuS considerat, sentcntia de vi omnia assimilandi vasorum absorbentium, unicam adhuc ex memorata 1luunt om thesin trutina castigabimus, cujus tenor )x quamdiu humores in orgariis excretoriis secerHuritiar, usu existit metastasis, etsi materia secernenda voluturina in vesica urinaria propter obstaculum in collo vesicae' ) retineatur, ct vasa absorbentia sine dubio magnam Partem humorum recipevo Possint. CHanc sententiam prorsus siciam falsamque esse, ex Comparatione multorum cluccbit. Sic ante Omnes comparandus Halle rus ): In semina, cui vul-
48쪽
nus naturam clauserat, inque puero, cui penis conferbuerat, lotium per os I Pgurgitavit. - Por mam- mas lotium , irgo reddidit, quae absque natura al-vique ostio nata, pubertatis annos tamen adligerat. Quae undecim hebdomadibus lotium nullum reddiderat, ei per totam cutem capitis suppressus humor exsudavit, eadem quo demum ejectis calculis convaluit. Atque alia innumera exempla , in quibus non secretio suidoxumi sed excretio solum modo impedita ercti.
Adol Vr Her zsg. In opusculo Hergogiano I passim vestigia systc-matis Bromniani sese produnt. Ilergogus iopudiat Veterum opiniones cirea pathologiam humoralem et
nervosam, nulla tamen prolata earum resulatione.
Logica exactitudine ostendit disserentias inter Diadο- chen, IIctaschematismum , Crisin meta staticam et Metastasin. Jure nimiam latitudinem conceptus Veterum accusat, assereus : p. ι6.3 se in morbi conversione tunc modo Metastasin adesse censere, Si, integra ceterarum partium incitatione , symptoma morbi in una parte cessat, in altera Oritur. Inde congestio inflammationis evanescit, diari hoea Oritur,
49쪽
haomorrhagia narium, intcstini recti, Vaginae, convertuntur ad pulmones, et Vice Versa. Morbi vero aditus ab eo pendet: I. An organori Opportunitate morbi laboraverit. q. An nimium sensibilis sit ejus conditio , sive
energia minor. Connexus porro et analogiam omnium et sani et morbosi organismi phaenomenorum perscrutari conatur, et in metastasi eandem naturae harmoniam, ex qua ubique vita exit, repetere ). Hinc censens ' ): omnem congestionem et secretionem ab asthenia organi, in qua efficitur, exoriri, et metastas es eadem lege congestionis fundatas 'esse, sibi persuasum habet. Metastasi lactea pro exemplo utitur: Quum lactis abundantia mammarum receptacula et vasa yepleta sunt, sive alicujus incitamenti efficacia irritabilitas mammarum aucta con-
gestioni invadenti obstat, nec tamen mediCus congestionis sontem rotardare valet: pergit congestio ad aliena loca, nimirum, quac naturae et structurae organismi congruentissima inveniantur. a) quae artoriis proxima patent , V. g. Peritonaeum , femora , .crura , dorSum, Pectus. b) In quibus minima eo tempore onergia est, V. g. uterus partu debilitatus.
50쪽
c) In organis secretione alius generis tangentihus, seu in iis, ubi eo tempore innormalis procedit congestio. Eodem modo procedere piariS metaStases, Socre tionis urinariae ullaΓumque. Non obstante aut horis conatu clariorem legibus motastaseos assundendi lucem, assus aeque persuasione; quivis, praejudiciis non laborans, theoriam istam nil luminis accendisse confitcbitur ; quin immo ad credendum inducimur, cum, existente ista Conge-Stione, et maloidam aliquam congerendam existere necesse sit, auctorem ad placita Pathologiae humoralis, ab ipso tam viliter tractatae, abducere nos Velle.
g. 23. bHestat adhuc, secundum quod do commentatiuncola mea soccrunt judicium, ut eorum , quae Bellius atque I felaudius cogitaverint de Metastasi, mentionem faciamus. Quod Vorbo absolvere experiamur, quum quae illi cogitarint judicarintque, plerumque insint in co, quod supra diximus de S rei gelio ct Brandisio.
Ileilitis proscri sentcntiam de metastasibus in Tyretologia T. 1. g. i 22. Enarrat, metas taSes, Cre-bcrrima esse natui ac phaenomena, caussam Vero, qua prosciscantur, nos laterc. DFinitur morbus,scujus locum alius ojus similis occupat in alio organo.