De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

191쪽

i UARIOLAE. 18 l stae quondam puella suppurationis sub stadio

i conspecit S est, quem cum sectione maturius L evacuari nolui Sset, collectus ichor per quatuor erosae tandem curis ostia effluxit: quo tempo-i re exsiccata, atque in integrum simul delapsa, quae omnem faciem Simul obtexerat, crusta crudae ac undique eroSae carnis illa cruentam l nobis imaginem obtulit. Sic, quo pridem ors dine comparuerant variolae, hoc, uti de benis gnis dicium est g. 33 i. ), nunc lente ex sic 'l cantur, ac tandem a cute male tractata et undique eroSa Separantur.

Sed nec . hic quidem malorum est finis i P bris quidem, exsiccatis variolis, imminuitur ;ast non raro nunc tum in benignis adeo, tum maxime in malignis, ad parotides, ad ing Ina, axillas, foedi abscessus, juncturarum tumores, variolae quasi Secundariae, ulcera maligna, ossibus cariem minantia, febris lenta, phthises purulentae, Oedem. aia , laesiones Sen i uum , caecitates, ophthalmiae chronicae, Sur ditates auriumque fluxus, paralyses, ac millualiae, quas enarrare dissicile est, miseriae S C

l crescunt. Major hinc, qhyam apparet, Variolar

192쪽

iso UARIOLAE.rum est mortalitas, et longo ab istarum decursu temporis intervallo sequuntur mala, quae aspectu quidem, sed origine a variolis non diseferunt, mortesque aeterorum catalogo morbo rum iniuste adscriptas, quam plurimas, acriolosam in multis cachexiam vel per totius curriculum vitae minime delendam, inducunt.

. 333. varia autem tum anni, tum a grotantium constitutione, non tam inflamma ria , aut nervosa, quam gastrica, est febris variolosae natura; aut saltem localis in cute pustularum inflammatio, cum inflammatoria vix febre, sed cum gastricae potissimum symptoma tibus incedit . Facilis quidem hic error subre pit, ac magna contagii in ventriculum actio, SaburraS, quae non adsunt, mentitur; se i non raro vel ex totius febris decursu , vel ex istius benigno per alv m apud alios iudicio, gastri

oxanthemate eruitur, ac frequenter hic omnem

malignitatis in se continet rationem. 334. Frequentior interim eomplicata febris tri

193쪽

ilc coniunctio occurrit , ac magnus in exanthema litium eruptione, ni mero, progressu, turbarum ii inducitur exercitu Sia Nec ab aliortim causis mor liborum immunes decurrunt variolae; sed a den- ititionis, a catarrhalium, rheumaticarum, Ver- liminosarum, quin ab exanthematicarum, alia-rrumque aegritudinum imperio non parum Esimplicitate sua deflectere coguntur, ac istat rum Symptomata, cum proprii ς initum in mo- dum intricata, tuentibus osterunt. . 333. Variolarum apud nos causa in contra se consistit, quod ex corpore alterius variolis correpti aegrotantis, vel atmo Sphaerae, et ac rei cujusvis hoc veneno inquinatae, acti O-tne, vel pro imo contactu, sub certa, sed igno- ia, nec a frigore, nec ab aestu pendente aerisi conditione, praedis positis hunc ad morbum ho-l minibus communicatur. Oportet sane primum ii ex istis, qui e A alio infectionem repetere non

194쪽

potuit, sicut aliud quodcunque morborum con tagium , in se ipso, sub infausta rerum positione, praeparaSSe; sed istarum concursus, in aliis non rarus, quoad Variolas, morbillosque in maxima terrarum parte iam inauditus appellari potest: ut hodierna quoque tempora nobis populos hoc a flagello Europaeorum ante adventuim necdum multatos ostendant. Hujus vero contagii indolem nec hariolando quidem attingimus ; nec extremorum CVolutio vasculorum , nec certum glandularum variolosi virus secretioni dicatarum systema nobi S arridet; peiusqtie hypothesis de illius natura , quam ex quo haec derivatur, olet. Subtilem, aut fixam viscidamque hanc dicere nil juvat materiam. Vehiculo, quod ignoramus, sed in aere

communi non Semper contento aut praeSente,

Ut, Sine proximo contactu, aut insitione, in alios transvehatur, haec indiget ; ac ubique dispositio, cujus iterum nos conditio latet, in homine requiritur . Extrema lymphaticorum oscula, sub datis conditionibus, hoc , sicut aliud quodcunque contagiosum, virus, non ae quali, nec certa satis celeritate, incauta recispiunt,

195쪽

' piunt, conducunt; atqNe tum culis externae, tum oris, narium, pulmonumque amplissima superficies, at mosphaerae hoc ipso impraegnatae, ac rei cuicunque eodem insectae patet quidem , sed ad tecun ae infectionis effectum vix unquam venenum perducit . 327. 3. Quid variolarum sub certis constitutionibus nunc in frangat, nunc a Ugeat pericula; hoc, nisi a febris, aut dominantis epidemiae huic

exanthemati conjunctae natura, et a peculiari aegrotantis dispositione dirigatur, non minus, quam specificam contagii indolem, ignoramus. Hoc ipsum certe diversis alis tam insignis in

se rationem non continet; cademque variolarum, ex quacunque demum, aut maligna , aut benigna pustula desumpta, aliisque inserta materia, benignam huic, malignissimamque illi, aegritudinem communicat. Quid hominem adultum , quid certas personas, familias, ad graviorem ex variolis morbum disponat, id forte ex majori cutis aut resistentia, aut laxitate contraria subinde pendebit; sed aliorum certe e Xanthematum , mutastasium , inflammationum ex hac pellis conditione non adeo diliguntur Lib. III. Pe

196쪽

1ρι V A R V O L A . g. . pericula, et quod tenerior cutis apud insanies constitutio explicare Videtur mysterium, hoc sensibilitatis majoris in iisdem obfuscatur ratione. Nec maior abscessu lorum in cute numerus majorqtie istius inflammatio rem dirimit

omnem. Benignae sunt non raro, quae con

fluunt, copiosissimae licet, in cute non parum inflammata, variolae ; cum non multae interdum, hinc inde dispersae, ac solitariae pustu-Iae vim artis cludant. Multae interim, praeter febrem dominantem, variolarum pericula augere poSSunt cauSae, ac maior irritabilitas, dentitio praesens, vermium copia, scrophulosa imprimis dispositio, cach exta, aliaque aegritu do quaevis, instans pubertatis periodus, praegnationis, puerperii status, calor lecti, methodus sudorifera, aut et frigus incaute nimis admissum etc., suam hic symbolam conserunt; quin igitur vel perfectissima quem qui am a perirculo ubicunque munire queat Sanitas , aut ratio vivendi.

336. Ex ipsa variolarum descriptione j.

33 i. - 33ψ, ), quo demum ex fonte prognosis

197쪽

V A A 2 O L A 393hoc in morbo haurienda sit, non dissiculiere ruitur: ut quae pro ratione epide micae constitutionis aut febris conjunctae, pro aeta: is, subjecti, o tomatum ac variolarum ipsarum diversitate , quam plurimum disterre observatur. Cavendum est interim, ne ex uno modo signo, si caetera non respondeant, conclusio ducatur; ac ipsa dem' in prognosis fundamenta non sine certo ad caulas signorum respectu Ponantur oportet. Febris nervosae in variolis quid portendat societas, vix opus est exponere, valenique jam

adducta hac de febre . 93. in prognosis momenta. Sed et ipsa, si fortius quem invadat, flammaioria febrii imprimis sub initio neglecta, non parva rerum inducit discrimina, ac in tertio variolarum stadio . 33 i. ), vel sola jam aegrotantem sustocat ii 9. 33 i. ); vel, in nervosam conversa f. a 79. ), non inferiora hac ipsa pericula inducit. Similia dei astricae opportunis auxiliis non curatae febris complicatione dicenda sunt . A catarrhalis aut rheumaticae materiae cum Variolis nexu, eru rtio istarum praepediri, ac, praeter multa ociar

198쪽

saucium, pectori que incommoda, Suppurationis opus labefactari, ac secret Ioneς perturbari observantur. A dentitione, ac a vermibus, convulsioneς multae, aliaque non raro excitantur incommoda. Scrophulosa in variolo- si ς dispositio tum exanthematis efflore,centiae,m hilarum maturationi obpst; ac funestas bo jam superato, mei astases, obStructione 'scerum, articulorum, o&Siumque Vitia praeod aetatem allinet, exce primae n xi

convul Siones nervo

199쪽

VARIOLAE. I97 Ipse aegrotantis habitus ad benignam vel malignam variolarum indolem quam plurimum , sed ignotis saepe legibus, contribuit. Sanissimos interdum homine S, funesto hinc inde aut constitutionis propriae, aut familiae iure, ab hoc morbo magis, quam alios, et quovis quidem tempore, multari, iam diximus. Major solidorum, imprimis vero cutis, laxitas, aut densitas, siccitas nimia, debilitas, robur magnum, Ple: hora , sensibilitas, irritabilitas insolita, variolis Saepe contraria observantur. Scro 'phulosa imprimis, tum alia quaevis morbosa, ut podagrica, rheumatica, scor butica, aegro iantium dispositio, ad pejores non raro vario 'las, lege inierim non ubique constante, nec sub funestioris epidemiae periculis , inoculatio nis beneficio aequiparia iida , conducunt . Non inaudita interim ex ipsis, naturalibus adeo, variolis salutis . dubiae aut vacillantis, vel et chronicarum aflectionum, in meliorem habitum , ac in sanitatem forentem, permutatio eSt. Sed sub tanta praedictionum medicarum ex proposito hominis aegrotaturi habitu, incertitudin V, major 9mptomatibus conceditur aucto Ia 3

200쪽

γρη VARIOLAE.rtias . Ex attenta hinc Medicorum observatio ne non pauca, quae prognoSin ex listis concernunt, habentur momenta. Quo diuturniux nempe stadium invasionis est, dummodo causa non in languore, ac praepediente efflore

eo mitiores ; -- quo brevius vero illud erit, eo pejores Variolae exspectandae sunt . Interim et in his subinde locum exceptio habebit, ac citius interdum benignae, recto vera tempore, licet rariuS, malignae expellunturia Fortiores hoc in stadio turbae, lumborum ac epigastrii dolor magis intensus, malignas Saepe , aut confluentes saltem , plerumque ,

Sed certe non semper . 33 i. ), ac minime

cum ex saburris, aut plet hora nascantur, Variolas an nunciant . De Symplomatum, quae nervosam , infammatoriam , gastricamque febrem comitantur, Significatione, iam praecipua rem tulimus. Convulsiones infantibus, nisi ex deni itionis opere, aut a vermibus nascantur, raro periculosae, ac benignum saepe morbum, Si proxime expulsionem completam praecedant

et hac iacta dissipentur, indicant. Diarrhoea.