장음표시 사용
101쪽
SYsTEM A SATURNIUM.mus est, distantia habebitur diametrorum terrestria Oo ;cum vero plurimum aberit, circiter 2 OOO. Fateor equidem lubrica eatenus ratione haec niti, quatenus nimirum Terrae magnitudinem inter MartemVeneremque mediam adsumsimus, nullo nisi verisimilitudinis argumento adeoque vel millenis aliquot Terrae diametris facile a veritate aberrari potuisse Verum ut jam duplo majora minorave quam reipsa sunt intervalla ista definiverimus,
aut triplo etiam; non tanae parum videri debet hactenus saltem mensuram corum comprehendisse, quum alia nulla ratio suppetat qua non vel decuplo major error tinae dus sit Ita enim omnino existimo. Ad reliquum vero calculum quod attinet, quo Planetarum diametros Solis diametro comparavimus, sciendum est nihil in eo conjecturae tribui, sed ex iis quae data sunt certa ratione illum procedere Atque adeo positis iis Planetarum diametris apparentibus quas a nobis observatas diximus,non posse non Solis diametrum ad diametrum annuli Saturno circumdati sese habere ut a ad 11 ad diametrum vero Saturni ipsius, ut 3 7 ad Padio plati iis vis diametrum ut 1 ad a, ad id artis ut 66 ad I ad Vene-rii' : risit 8 ad 1 De Mercurio non definiam priusquamite eum dimensus fuero quod hactenus non successit,cum ob exilitatem sideris,lum quod horizonti plerumque Vicinum inveniatur ubi vapores e Terra surgentes tremula quadam refractione figuram ejus praeciso ambitu terminari non sinut.
Patet autem: Saturni globi diametrum ad diametrum Jovis rationem habere quam ad 7 dianteirum ero Martis continere amplius quam vicies iis, ad Veneris dis ametrina esse ut 36 ad 3. Jovis item diametrum dianaetri
Martis amplius quam trigecuplam esse; diametri vero Veneris amplius quam quindecuplam ac denique Martis diam. ad diametrum Veneris circiter subduplam. Quae orn-
102쪽
nes proportiones ratae fixaeque permanent, quantacunque distantia Solem inter ac Tellurem statuatur, si modo apparentes diametri quales tradidimus retineantur. Hasce autem
quo modo observaverimus denique dicendum est, atque comagis quod longe ab aliorum sententia alicubi recedamus Veluti cum Veneris diametrum triplo minorem asserimus quam a Ricciolo definita est, qui tamen summa cura circa haec versatus videtur. Nostrum igitur artificium est hujus
Rari Locus quidam est intra tubos qui Solis convexis vitris in L . I structi sunt , circiter altero tanto amplius quam OnVcxum,iis diis. Oculare ab oculo distans quo in loco si quid intra ubi cavi-mἰςrstis talem visui objiciatur,quantumvis subtile aut exiguum,id di-
ὰὐ- stincte prorsus ambituque exquisite terminato conspicitur, a. atque ita pro ratione latitudinis suae partem aliquam rei lucidae,velut Luna per telescopium spectatae, visui subducit. Exacta loci determinatio, his quibus nullo vitio visus ab rat, in focum convexi ocularis cadit; myopi aliquanto propinquius punctum accipiendum est, contraque, qui tantum a longinquo clare vident, paulo remotius; quod experientia protinus docere potest. Hic igitur si primo annulus statua tu cum foramine paulo angustiore quam sit vitium ipsum Oculo proximum, eo tota tubi apertura, siVe spatium circularc quod uno obtutu in caelo detegitur, precisa circumserentia descriptum habetur. Cujus spati diameter, quot scrupula comprehendat,aliquo pacto inquirendum est, atque optime quidem ex transitu sideris alicujus,cujus tempus numeretur vibrationibus perpendiculi, vel ope Horologi nostri oscillatori nuper inventi, telescopi interim immoto
manente Scimus enim scrupulis horariis unum caeli gradum & exiguum quid amplius transires ideoque si verbi gratia numerentur scrupula secunda 6 interea dum stella
103쪽
quaedam fixa totam telescopi capacitatem emetitur, argu meto id erit I : scrupula prima,telescopi huiusmodi aperiura comprehendi, sicut nostro evenit. Quo inVent Virgulam unam atq; alteram ex aere aliaVe materia parare oportet decrescente paulatim latitudine, tubumque perforare utrinque circa locum illum paulo ante memoratum,quo posisint in ipso ejus puncto virgulae transversae ante oculum obtendi Cum igitur Planctae alicujus diametrum metiri cupimus adhibita eo quo diximus loco virgula notandum est
quaenam hujus latitudo totum Planetam contegere possit. Ea enim latitudine acuto deinde circino accepta, atque ad totius foraminis amplitudinem collata, Planetae diameter apparens facili ratiocinio innotescet. Sic die 29 Dec. 6ues diametro Veneris invenimus conVenire Virgulam culus la- titudo aequabat di totius foraminis est autem hoc, ut dixi . . a mus 17 3s . Ergo Veneris diameter erat I Uistantia autem Planetae ad minimam suam a Terris distantiam se habebat circiter uti ad 16 ergo diameter eius terris proximae essicitur S ,eto . Rursus anno 6S9,8 Mart. hora 6 mat Veneris diametrum ObservaVimus quae aequabat s aperturae telescopij. Ideoque erat 61 3 . Uiltantia autem o tempore ad minimam Veneris a terris distantiam se habebat ut ara ad 316, ergo diameter eius maxima sit 83 or. Sed&alias eadem methodo semper tantum paulo majorem minoremve invenimus, nam saepius examen hoc repetivimus, atque ex omnibus medium quid sumentes 83 pro maxima Veneris diametro supra statuimus. Hanc autem Ricciolus , taxaVit, atque
deo triplo quam nos majorem existimat, sed proculdubio nuda illa oculi aestimatione , qua hic usus est, tantum deceptus fuit. Nam Saturni ovisque diametros,
qzniethodo certiori appulsu nimirum ad fixa in aestigavit
104쪽
stigavit eadem sere quo mos amplitudine definiit, paulum tantum excedens Saturni enim maximam et ' continere asserit, ovis item maximam 64 , quae mihi sun 6s k6 Certum autem est non magis in Venere, quam in Jove aut Saturno dimetiendis, errori obnoxiam esse rationem nostram. Et Veneris quidem diametrum Hevelius quoque, ad Lunς maculas instituta comparatione, tantum s a te invenisse testatur cum circa perigaeum Versaretur, unde diameter ejus maxima non multum sane nostram superabit Porro illud in methodo a nobis tradita commodissimum accidit, quod nec Lunae, nec sideris cujusquam conjunctionem, cum eo quem metiri Volumus planeta, Opperiri necesse est, sed omni tempore ejus usus conceditur. Nec ad planetarum tantum diametros pertinet, sed ad lunares quoque macula accurate describendas, comitumque Jovialium distantias accipiendas rectissime adhibebitur. Ad planetarum autem diametros longis atque optimae notae telescopiis opus esse sciendum est Nec negligendum in Venere ac Mercurio, ut fuligine leviter inficiaturiens oculo proxima , quo persectius planet ambitus circum terminetur.