De lege natvræ apodictica methodvs, concinnata per Nicolavm Hemmingivm

11쪽

SPLENDO REGE,

ET VIRTVTE CLARISSIMO Viro, Domis Eric Mabbe quis auratoati senatori Regni Dauiae sapientissimo,

Domino de BuIrrup, Patrono ac Domino su imprimis obseruanado: Gratiam e pa-eem precatur

tarcho dictum est, uir clarissime line iusticia ne Ioue quidem posse prina

dicto significatur, oc maxime arduum esse principis munus, e magnam ius sticiae vim, sine qua nulla resipubinulla domus, enim nulla societas conser, uari potest. Nam ut lex regulam iusticiae , quae est uinculum humanae societatis, praescribit ita magistratus

es, quem siunmi Philosophi οιαο φύ

12쪽

λακα, hoc est Iegum ustodem uoscant,totis uiribus m hoc incumbere, ut uinculo legum , quod est usticia, corpus reipublicae contineat. Etenim iit corpora nostra sine mente, sic ciuis; tas sine lege, iusticiae norma suis pars t1bus 8 neruis o sanguineae menashtisi ut ait Cicer, ut non potest. Quapropter merito audandi sunt les gum conditores, ut sanetissimi iusticie

mystae ac ministri,qui ipse legum fons

te in natura quaerente incolumem hominum inter se coniunctionem cos seruare uoluerunt. Nulla enim seciestas nisi iusta fiterit, constans Z incor Iumis permanebit diu, ait ideo leges quae hoc nomen iuste merentur hoc spectant, hoc uolunt, ut usticia intersccoalescant homines, quo corum soscietas inter se sit sancta ac stabilis. Huius autem iusticiae ueluti nera usquidam sunt, religio siue cultus diis

Uinus, natura communis, superiorum

ec inseriorum ordo , cognatio affiniatasa

13쪽

i iacostas, contra 'lus, ossicia in societate lius mana uaria, unde fit ut ali aliorum indigeant opera. Hos neruos lex ipsis seu magistratus, qui est ueluti uiua quaedam lex, stabilire, conseruare ac regere debet, cauebitc ne his neruis, aut nimium jaxatis, aut omnino rup tis, corpus Reipublici enervetur, ac Paulatim concidat.Hac enim de causa legi praeficitur magistratus ut custos, qui ut anima in corpore, ita ipse in respublica neruorum iusticiae moderatorsit.Membra autem quae nolunt se his neruis regi, aut corrigat magistratus, aut si se corrigi non patiuntur, de coropore abscissa abiiciat, ac imitetur sapisentes medicos, qui membra hominisqus sana sunt,bona uictus ratione,aim aliis legibus ad conseruandam sanit tem spectantibus, conseruant, affecta autem curant si possunt, at ea,quae mes dicina non emendantur , sed putresse cunt magis, abscindunt, ne contagioi ne sua, fana paulatim inficiant membra, donec totum corpus lectum

collas

14쪽

eollabatur. Huc respexit Poeta cum

diceret: sed immedicabile vulnus Enye midendum ea, ne parasimcen trahatur.

Et illud:

Murbida facta pecus totum corrumpit ovile, Ne maculet alias est sepaenunda grege. Romani cum inter plebem

Patres dissensiones ortas, legibus a Romulo latis componere nequirent: tres legatos in Graeciam miserunt, hoc mandato, ut leges Solonis describe rent, o mores e instituta reliquae Graeciae cognoscerent,ut uel isto paeto componi status ciuitatis Romanae, exsemplo Graecorum posset . Postquam autem nauiter negotium a legatis transia fium esset, proximo anno rediearunt, creatic fiunt Decemviri legum ferendarum, qui primum decem taburias iuris ciuilis Romet scripserunt, de. inde addiderunt duas, approbatae Isunt omnes comitiis Centuriatis, at*liae sunt nobilissimae leges quae dicun/tur

15쪽

turi trur duodecim tabularum. Sapienter etenim iudicarunt Romani,non an uiribus quam bonis legibus, quae boanorum morum sunt normae, concorsidiam ciuium at fouetic , ait deis ciuitatem ipsam non tam muris quam moribus muniri. Huc pertinet festiuissimum quoddam Plauti dictum: rogat hisce uerbis uirginem Sagaristio seruus, ut munis tum tibi uisum est oppidumae respons det illa,si incolae bene sunt mor ali,pulachre munitum arbitror perfidia o pesculatus ex urbe ct auara tia si exulant: Quarta inuidia. Quinta ambitio. Sexta obire statio. Septima periuris Um. Oct aua indili gentia Nona insiuria. Decima, quod pessimum g gressu scelus. Haec nisi inde aberunt, centuplex murus rebus seruandis pasrum est . Huc proinde leges perti

nent, ut iusticiae norma homines reti:

neantur in officio S inter sese iusticiae neruis ueluti colligantur. Quare Sci*

16쪽

pio praeclare dicit,turne esse Rempubilacam, hoc est rem populi cum bene ac iuste geritur, geritur autem tum desmum bene ac iuste, cum iuxta iustiocis normas, hoc est, leges uiuitur, huce illud Ennii:

Moribus antiquis res stat Romana,iri ,.sentit enim grauissimus Poeta, Osrum probitate iuxta legum praescripstum se sortitudinc animorum constas rereipublicae incolumitatem. Etsi autem omnes sani una nos hiscum fatentur unam iusticiam esse, quae domos, quae ciuitates, quae pro

uincias, quae regna conseruat Nam Carneadem,qui di utandi gratia iusticia conseruari rempublicam affirsmauit,&Romanos qui antiquum irlud didium, quod ex Plutarcho ipra.

adduximus uerterunt, dixeruntqς, Sine iniuria rempublicam regi non mosse, contemnendos iudico, ille enim acummis laudem defendendis conatrariis sententiis quaerebat, hi autem re exerunt .d mitium Romanae reis

publi.

17쪽

publieae, nam isto dicto false significa'hant, sciusti uelint esse Romani, hoc est, sit aliena restituant, ad casias esse res deundum,S in miseriis tabescendum)Tamen Herunt qui de iusticiae origi

ne non eodem modo udicarunt. Nam ut ex Platone constat, at 3 iustum natura talem est e, ali tantum opinio:ς ne hominum dis utarunt, alli iuGam sententiam eo potissimum confirmare uidebantur, quod lex, quam saepe iustici enormam est e testat lusmus, non sit eadem ubicie apud omnes, nam alios populos , alius uiuere legibus extra controuersiam et . lis nos apud Platonem , quo confirmet iustum, opinione iustum esset non

natura contrariaru legum haec emopla recitat Carchedonii, ut legitimum ecpium, Saturno inrcliheros suos leuoestatuunt tacienses lege coaei paσuia, suorum Mortuorum funera osmi suae humant. Sed utrunc Atheni enses ut illegitimum Z impium recte detestamur, immo lege contraria cas

18쪽

trent, ne quis ue liberos suos litet Sa turno te mortuum domi sepeliat. Adduci possent multa, non barbarae impietatis exempla, de legibus contracriis, quae confirmare eorum sententisam uidentur, qui dicunt iustum non natura sed opinione tale esse. Verum horum sententiam Libsissimam esse sapienter disputat Socrastes Platonicus, hic enim affirmatna, iusta esse ec honesta, honestari occontra inius a miusta, oc turpia,turpiat idcv ubi ei apud omnes homines, ocdennit legem non esse opinionem hoominum, scd movτος ivsεσιμ hoc esst, Ueritatis inuentionem. Nam ea deMinum lex legis nomen rite sortitur quae non blum authoritatem princi Dum S magistratus habet, uerum elisam idc multo magis ratione firma

immota nati tu .iatio aliunde peti non deuhet, quam ex duobus, nempe, eX nastura ipsia, ex fine legis In natura ipsa sunt

19쪽

laetis

stini semina quaedam iusti honesti ,

Praeterea iudicium,quo iusta ocione sta initisinso turpibus praeserantur Extussicininibus oriuntur leges quae des stinantur incolumitati reipublicae, non aberranti ab ultimo fine, ad quem Om: nia referri oportet.Quscunt leges isto pacto sunt extructae, sole merentur te: ges dici, ct non quaevis Tyrannorum decreta aut potentum placita. Imperator quidam legem tulit, qua sanciuit licere uni marito simul duas habere uxores, hanc legem mulsti amplectebantur, parum soliciti delegislatae 1usta ratione, erum, quia

haec lex non manet intra iustas metaS,

hoc est, non proficisicitur a natura, ectendit ad incolumitatem reipublicae, non aberrantem ab ultimo fine, nesqΠaquam legis nomine digna censeri debet, sed potius turpisisimae libidinis coenum dicenda est. ementam alia de causa tulit hanc legem Imperator iste, quam ut legis praetextu suam tegeret

20쪽

libidinem. Quicunc ergo isti impuro

decreto obtemperarunt, non excusans

tur Imperatoris authoritate, sed a lege naturae quae est o Dei, damnantur. Nam o a natura aberrarunt,ct Deum naturae opificem contempserunt insvrati Quocirca in qualibet lege ratio, quam dixi, diligente spectanda est:

ad quam cum ex congruit a magistras tu legitimo lata , iustum censiebitur quicquid secundum legem latam fit, contra iniustum quod contra legem committitur messi hoc opinione ius stum aut iniustum aestimandum est, sed naturio reuera Sed de hac quaeastione copiosius suo dicetur loco. Haec diligentia reuocandi eges,

iuxta qua uiuere in hac humana sociisetate nos decet, ad suam originem ecproprium finem, digna est imprimis honis uiris. Nam huius rei obseruatis non blum amorem in placidis naturis erga leges excitat, uerum etiam alium iucundisi