Francisci Du Port, Crespeiensis Valesii, De signis morborum libri quatuor. : Cum eiusdem authoris annotationibus: in quibus signi cuiusque causa traditur.

131쪽

morbis.

Sin praua humor uia plena est, multaque saburra, 'Euchymos refugit succos , rabieque canina Vult alienorum fatiari mole ciborum. do, Et nisi purgetur omitti, aut medicamine blan- Non bene tum spirat mens anxia linquitur, atque Circumfunduntur picea vertigine sensus: Inguinibusque dolor, femorique onerosus utrique Haeret,ut lumbis, tondere crura vacillant.

. Mulier praegnans, quae nullo plethora aut cacochymiae vitio tenetur, nihil os ensionis, neque molestiae toto gestationis decursu perpetitur, quia tum natura nihil habens oppositum iii conuenientes usus singula legitime disponit. Omnes quidem , sed praecipit mulieres Minter eas rati,

da cacochymum habetes corpus, in an orexiam frequenter incurrunt,&euchymos, seu boni succi cibos auersantur. Pra uox

enim humores in ventriculo congerunt, qui bilescunt putredine. Nihil autem est,quod aeque facile vertatur in bilem si calorem aduentilium nanciscatur accibi dulces.Tales sunt euch mi Quamobrem hos natura vitiosis humoribus turgens fastidit atque contemnit, eorumque loco cibis alienis ieregrinis, ut acidis, austeris & omnino vitiosis oblectatur. Pica, seu malacia nominatur hic assectus. Quo grauidae mi

lieres vitiosos cibos, interdum a natura penitus abhorrentes, ut terram, testas, carbones, pannos Veteres, putria coria, crudas carnes, ii milia his,a secudo ad quartum fere gestationis mensem expetunt. Caninam famem aemulatur in appetendo,sitque nonnunquam ab eadem causa, licet valentiore. Qiu frequens esse solet in pica. Nec enim tam varios humores, innatantes inventriculo natura potest concoquere. Qui quum ab aduentitio calore turgeant, superius eius os appetunt, vomitioneque reiectantur. Praegnantes cacochymae repurgari debet, ut gestationis tempore minus sentiant incommodum earumque foetus defaec tiore nutritus sanguine, magis a morbis vindicetur. Lene verbdebet esse medicamentum, ne commotis nimium humoribus, laetus in vitae discrimen adducatur Maius autem vitae periculum subit primis, postremisque mensibus. Primis quidem,chorio membrani secundinam appellant imbecilliore,nec utero

132쪽

a Quaeque prius tumidae fuerant, racilescere

mammae

Cernuntur ventris regio, latersimque minor fit. Sunt umbi, coxaeque graues validi ue moueri Tolitus foetus raro lenteque cietur. Emana primo sanies commixta rubori, uno hinc singui tum grum sanguinis atri, Eque locis tandem foetus milliebribus exit. Dis immodica pos o se itutatio vecti u P arauitate stetum coniicio .ised si tant

133쪽

quod natiui caloris penuria langueat. i. aqua saniosa, loturae carnium assimilis. Crumi sanguinis, qui excludiatur in abortu, rubent magis, si foetus vivit, quum adhuc natiuo calore tepeat. Sin is extinci' est, nigrescunt, cum ab aduentitio calore putrentis iam foetus, tum ab extincto calore natiui. In vero partu foetus primum exit, expultricis facultatas xi: scelus exitum quaerentis, matris ad eius exclusionem adnitentis robore. Quoru imbecillitate potiremo sequitur ab ortus.

EX TQ grauida sextus retinetur in al-Si dolores 'oculis, capiti, 'cordi l molest uo, Defectusque frequens, teter anhelitus, horror Febrilis, similisque sacri con utilisio morbi, Ventere inferior' gelidus pendere videtur, Nec profert uteri ceruix contacta calorem

I teri sympathia cum his partibus. Peraciorem cordis, cardialgiam, seu cardio ginum intelligimus, oris ventriculi symptoma. Quod ut teipo thymia, quam

desectus nomine designamus frequens esse consueuit extincto laetia,cum ab humoribus in utero commotis periteri dilatationem, tum a corrupti foetus vapore stomachur eriente. Mortuo in utero foetu grauida foetidum expirat. Is enim breui corrumpitur unde putridi vapores sursum elati per os exeunt. Cuius halitus graveolentiam interdum sentit mater, quum in priores cerebri ventriculos, odoratus sedem, aura Putris ascendit, eosdem inficit. 4 Putridis ex foetu vaporibus, coro humores inscientibus. Quum extinctus in utero foetus est, venter inferior, cui subiacet uterus, iteri ceruix admota manu frigent, vel quia nativus calor in fundum abiit, ut se putredini foetus opponat vel quia calor ita paucus est, ut externis partibus calefaciendis ne-

ueat satisfacere. H ij

134쪽

DIFFICILIS PARTUS PN D I

CI A. CAPUT XXII.

O AE paritura bretii est,ri aquas, roseumve

cruorena

Ex 'cro partu fieri nequeunte, profundit. aeque leues patitur, nec valde saepe dolores, AEgruis in lucem producit sceminat tum.

Parius difficultas his qui depalicis notis a noscitur sedaniu

metu, mala conformatione tum uteri, tum ceruicis eiusdem

ait eorumdem angustia,firmiore ostis pubi, opaction: cal: l Vesicae,siccis in intestino recto faecibu, rum ait Ie

nec recta in caput ferri,sed eum vel ambos pedes, vel unum dura at, manumve proferre prim)m,vel duplicari, et alteriurum

Allatoides inebrana,lotium iam cssormatis cetus in se recipit continet ad Darius tepus, ut id cum foetu simul exiens, ras ta

Instante partus tempore,si scelus se valide mouet, manibus pedibusque calcitrans, frequentes dolores urget,partusque lac tis ac repentinus est. Nam illiini inuoluentes membran cui rumpuntur hisque ruptis foras exilit. Sinis parum cinualidό

tu aegrius, vixque chorion ab utero diducitur.

'EXANTHEMATVM INDICIA.

CAPUT XXIII.

V illis papula, quibus oris hiatus Crebrior, expas, i manus, corpusq; per inne

Punctio

135쪽

'Punctio crini uenali capitis dorsique dolore: Raucaq; vox iacies' rubes, lachrymaeq; profusae. Spiritus haud facilis, naris 'pruritus, lauris, Et 'pauor in somnis tremulus, febrisq; sitis' est.

Exanthemata, ecthymata,Graeci vocant eruptiones leues, emores centes in cute quas Latini papulas appellant. Hae plures sortiuntur disserentias. Qusdam enim rubrae, nauae, pallidf, iolaceae, liuidae, nigraeque conspiciuntur, pro humoris qui in cutem erumpit, colore vario QuIdam in fastigium attollunturin extuberant: aliae deprimuturo latae sunt, ut plus minusve caloris obtinet haec, ex qua fiunt, materia. nonnullae suae dolore sunt, sine pruritu, sine ulcere: quaeda contra pruritum excitant,&summum ferunt scalpendi desideria, cutim exasperant, rodunt exulcerant, sanieque virulenta plerumque sordescunt. Aliae porro maligna sunto exitiosae, vi quae pestilenti constitutione grassantur, quae febribus acutis superueniunt cum symptomata exitialium sy drome,quaeq, sub mortem,& in morte certis corporis partibus excitantur: quae, quia rubrae sunt, purpurae nomine vulgo designantur Aliae critico modo nascuntur, quales in Synochis ebribus interdum animaduertinius. Quales etiam Variolae, morbillique sunt. Quas maculas rarissime senibus&Viris, frequentius iuuenibus4 adolescentibus, frequentissime puerisin infantibus apparere solitas, ex menstruo gigni sanguisne, qui poris corporis inhaesit,4 robore natura tandem excluditur, Arabum fert sententia. Quo fit,ut earum post muliebrium asse tuum notas explicatas, hoc capite meminerimus. i. oscitatio. i. padiculatio Qus fit colento in musculis uniuersi si ut oscitatio in musculis interioris maxillaresvaporoso spiritu, ut pas

sim annotat Galenus. Ob humores acres in cutem elatos, cuius densitate coguntur,& in papulas abeunt. Putridis vaporibus eo delatis cu sanguine siquidem ad sanguinis copiam, vitiumque, papularum est causa reserenda. A repletione venae cauae, quae dorso subiacet,inquit Aui-

cennas.

Liquata vi caloris febrilis in cerebro pituita, eaque in famces decumbente Vel excitatis exanthematis in vocis organis. Interdum enim guttur, pulmones, intestina, cum aliis partibus interioribus his scatere deprehenduntur.

Inuoluntariae sunt hae lachrymae, quae non tam ab imbecib

de epissi er

136쪽

la retentrice, quam ab orgasino funduntur bipapulariunt mali moris, non modo si, ' HA

urget, sed ingens febris,aestumactatio ospori si ςquoia ,&alia generis eiusdem petiit ibi at, ' μ λ Acrioribus persebrem redditi, e et Eta

res residunt. qn ςnti , quae intra nai Obagitationem animalium spirituum cui

quos hoc affectu praecipii teneri TV m

'ARTHRITIDIS SIGNA

si V yy XXII 1. capitis grauitas segni comitata veterno est Aut dolor, uersis solitus aeuire capillis, Densiaque, qua caluam superat cutis,atq; deorsum

Frigidus, atque ero similis delabitu humor

Ceruicem feriens, humeros, cubitos';, 'manusque, Vel dorsum incuruum coxamq; , genu que,pede

Humidius caput est gemebud Arthri dis autho:

Sin haec na latent, protinus icta dolore ars tumet, atque leui pallet cum febre rubetve

Causa mali iecur est, 'turgida vena cruore. malosus supra caluariam, pituitae dominium imprimis ostedi

137쪽

currunt.

Calfacta putredine pituita, quae radicibus pilorum inhaeret.

4 Cutis,quae supra caluam,seu cranium est, si desior est quam par sit, pituitosum humorem inter hanc 'ericranium inclusum,quamuis sero sum ac tenuem, ras exire no patitur. Quem per summa corporis sub cute deorsum decurrere .arthritidem que parere, multis rationibus conficit doctissimus Fernelius. Solum humorem frigidu Arthritidis causam statuit, non tantium c neotericis Fernet sed 4nter veteres medicos eximius

scriptor Aretaeus. rum rationes etsi maximi mometi sunt, stuperat tamen eorum opinio, qui varios humores Arthritidem j 'Acfficereio firmant. Nos vero di licem Arthritidis sontem agno o. scimus, cerebrum hepar viamque fluxionis a cerebro, quam eatis. Huno minus acutequam vere statuit eruditissimus Feinelius, hi turn.mo moris speciem admittimus. Sed&varios humores ab hepate r. . iri venisque in articulos influere , cum Galeno, caeterisque priscis authoribus consentaneum iudicamus. Etenim, color albus aquae inter cutem similis,tumor Cede malosus, dolor mediocris ac fere nullus,exacerbationes, si quae sunt, quotidianae, pituitae. Color rubens, dolor pulsatorius, tumorque partis ienarum, sanguinis. Color pallidus aut citrinus, dolor acer, tumor fere nullus, exacerbationes tertianae bilis Color plumbeus, frigoris

sensus, dolor prosim diis scalpelli perforantis instar, accessiones quartanae, melancholiae dominantis indicia sunt, in articuloruassectibus reperiri solita. Qita varietas humorum, non sol uni ex signorum multiplicitate, sed etiam curandi varia forma cognoscitur. Nam Arthritidis a pituita iuratio, phlegmagogo pharmaco, discutientibus admotis a bile cholagogo,in topicis nodynis a sanguine phlebotomia melanagogis a melancholia perficitur. Cur autem a variis humoribus lacessantur a ticuli,facit partium mittentium robur, recipientium imbecillitas,& ab imbecillitate laxit s,itemque tenuitas humorum influentium. An vero cerebrum, iecurve causa sit, cognoscitur ex signis in textu commemoratis.

Nempe tenuis Tenuis autem est quum influit. Quum vero delituerit in articulis diutius, crassior ac viscosior ei licitur,

tophisque seu nodis, quibus dissiliunt articilli, praebet genera

tionem.

Tres sunt Arthritidis species, schias, podagra chiragra.

Si dolor a poplite vel tibia transit in cotylam, seu coxae cauum, aut clunem, aut lumbos tantum, ischias est. Sin magnum pedis

ἀditum dolor primum occupat: rursum calcem in priori parte

138쪽

qua nitimur deinde cauum postremus omnium intumesciemalleolus, hic affectus, ex Aretaeo, podagrae nomine designa ra talis affectio chiragra propriὸ nuncupatur. Qi tam in omnibus hisce partibus seruit dolor, Arthritis est podastra

princidium sumere solitam esse se ibi cal.hu '

mori ' Qua, venae sectione depleta, tollitur, aut saltem minuitur

euulsionen sit jensa materia, impedita noua ii

CAPUT XXV.

Visce Risus clausum retinens inamabile virus Foeda Leontiasis, leuibus se prodere signis Astale imprimis, nec aperta clade minari. N 'que quies, aliis quae vix reperitur in aegris, Hic iraquilla datur, 'placidus por occupat artus, Luxuriosa placent Veneris commercia blandae, Estque, velut sanis interdum laurior aluus . Dein stupet, gelido violatur rigore sensus: Nec flos ille manet, qui vividus esse solebat, Sed satio cutis est 'albo , nigrove colore. Saeuius a gliscente malo' 'grauis halitus exit, Raucescit quoque vox,lotium turbatur, albet. Liuet,&' obscoenum facies male tincta, tumorem Induit, 'artes natura lege pilos Glabrescunt, fauent oculi ' fixique tenentur,. Lucent sque minus curuum' sinuatur in orbem. Cotrahitur quoq; frsis, multis' fit' aspera rugis. Lingua tumet varis,Mci utraque subdita vena Nigricat:est' 'lichen sipso ra&' lepra sequuntur.

Incubus exercet,''terrent vaga somnia, moeror

Assiduus comes est, humeri ' panduntur ut alae, Spiritus est tardus,pulsus quoque: denique sensus Deperit. cana maculatur' grandine corpus.

139쪽

melancholicus humor, eius materia venenatam qualitatem sciscens, visceribus primum, deinde partibus omnibus contagio sum virus impertit, quo demum inquinatae, terrenum hunc Cmelancholicum succum, vel ex purissimis alimentis gignunt, eiusdem veneni participem coque partes imbutae,nutritaeque, tempore similem nanciscuntur naturam.

Affectus hic multiplex nomen habet. Saepius quidem Elephantias appcllatur,quia cum Elephante bellua comunia mul lib. 1 ta sortitur, qua longo disertoque sermone percum it Aretaeus M'. Vocatur Leotiasis,quia quisquis in hunc morbii incidit pluri .. mas in fronte rugas easque irati leonis instar ad supercilia con tractas habet iterii Satvriasis, ob malarum ruborem, in kρ explebilem impudentemque coeundi libidinem, Satyris quondam familiare vitium Herculeus denique, quoniam eo nullus est maior neque valentior . Summam enim ad mortem insurendam vim obtinet quippe cuius mortis eadem origo est, primigenii nimirum humidi ab alieno calore depopulatio, quam

Umnium partium terrena siccitas consequitur.

Sanguine crassiore nondum malignam qualitatem adepto. Ex copioso sanguine quo redundant clephantici vapores in cerebrum efferuntur,qui maligna qualitate nondum impresisa blandi placidum ac tranquillum somnum conciliant. Nam, aucto dem assectu, molestissimus est somnus, materia somnise ferae corruptione vel vigiliae premunt ab humoris acrimonia,

siccitate,malignitate.

Ob salsos humores qui pruritu excitat flatu lentos' spiritus. Quia viscera sicca, caeteraeque corporis partes aridae ili rimum enim terrena tacis ac fuliginis habent,unde corpus uniuersum colore fusco nigrόque saepius obscuratur,4 est umbrae, mortique simile omnem humiditatem imbibunt. Quo torpet uniuersa quidem cutis, sed maxime pedum, ob humorum crassitiem,continuitatem spirituum intercipietem. In elephatico non est floridus color quia non concoquitur alimentum , sed raptim a partibus attrahitur, ideoque nec sanguis laudabilis, nec vegeti spiritus fiunt. Ex histribus coloribus tres elephantia disserentias statuunt, subflauam,albam, nigram ut prima sit ab assata flava bile a salsi Dituitae dominio secunda: tertia humorem atrabiliarium ii Deat suae generationis authorem qui pessimus omnium ac C dissimus est . rodit enim exeditque veram utina, ferinis ulceribus uniuersum corpus implens, extrema putredine consumit. Quartam his speciem addunt nonnulli, quae subrubicun-

140쪽

mitior caeteris, ii saliguis reli litos humores bonitate superat. r i. putridiis, qui contagione serpit in alium . Nam elephanticorum corrupta spiritus exhalatione, licerii virulentorum foetore vicinus inquinatur aer quem quum haurire necesse sit, eos quoque contingit elephantiae labe conspurcari, qui cum elephaticis assidue versantur. Quamobrem his merito coetu hominum interdicitur.

Is Crassescit enim exasperaturque grandinosis varis arteria aspera cum gutture ir inlum sanguis in elephatias crassus sit,inst irque sarcis tu bidus, illius quoque serum, nempe otium, crassium ac turbidum fieri par est quamuis interdum sit tenue, non natura, ea obstructis renum meatibus. albu etiam apparet, quia trudus saguis. i Livet elephanticorum facies, quia refragilit sanguis. Re friguit vero, quia non difflatii ob ciuis crassitiem, qua pori non

aperiuntur.

I Etenim mentum malaeque cralsescunt, clivido rubore tinguli tur in eisque, ut reliqua facie tumores extuberant labra tument 4nuere titur, supqrcilia prohainentia, praedura gla brri sunt,deorsum i podere es gentia Crasses cuivi alae nartu, rimis discerptae pustulas nigras atq; cruentas excutitit. Qui ne tiam interdu erosa cartilagine nasus excidit,deformi spectaculo. a Nec enim aluntur, nec gignuntur pili, ob cutis densitatem frigus.1 Ab humorium spiritiui ui animalium siccitate. i Elephanticorum crassiores sunt humores quamobrem spiritus Hinc oculi caliginosi sunt, eorumque candidum mira densitate, velut ungue tegitur. I Oculorum figura sphaerica seu rotunda semper quidem es sed in eis minus conspicua, quibus est se ii suum integritas. Horum enim animales spiritus emicant, qui suos radios hinc inde varie spargentes,intuentium aspectum disgregant Elephanticis

autem oculorum rotunditas cui lentius apparet. Eorum quippe crassescimi spiritus, nec radios emittulit. Quod ex Sole de-naonstrari luculenter aperte potest qui quum serena luce se nobis ostendit, globosam suam effigiem aliquantulum celat. Noster enim oculus in illius aspectu caligat, clumine radioru obruitur. Cum vero spissus ac nebulosus est aer,aut lubecula quaeda interponitur,tum eius rotudum schema facile dignoscimus. I Instar rugosae pellis Leonum inde Leontia sin hunc assectum appellari prius meminimus. 2 A siccitate. Cuius signa magis elucent in fronte quoniam