Galeni Pergameni ... opera quae ad nos extant omnia / vol. 0- libri isagogici

1쪽

CL- GALENI PERGAMEN I

V N I c V M HIPPOCRATEM, MEDICI AB O M N IB v s Η Α Η 1 Υ1 E Rquaerid nos extant omnia partim iamprideria,Partim penitus recens. a viris ci odiis inrita in Latinam linguam conuersa, nunc multis recenti191mis translationibus

per Ianuni Cornarium Medicum Physicum exornata : ab eodem recognita ex toto,dis innumeris locis restitutis ab lutissima. ACc EssERVNT etiam nunc primum, capituni numeri Sc argUmenta por Conra dum aerum Medicum in omnes libros,quae cum in alios multos,tum illos pleros omnes, qui Medicinae candidatis apprime necessarii lectu sunt, ita copiose ac methodice traetantur, ut legitimae Epitomes instar haber1 possint. l

Cautum est Imp.Maiestatis priuilegio, nequis hanc editionem, intra annos quin y muletur. H i s omnibus subiectus est index foecundissimus,ab artis medicae peritiiSimo conicriptu

3쪽

secri Romani Imperii principem Hectorem ac Archimarschallum, Thuringiae Landgrauionem,& Misaiae Marchicinem dominum suum clementiss. Iani Cornarii Medici Physici Zuiecaulen ari suam Galeni

operum Latinam editionem, Praefatio. I v E ad recentem illam ltuam, Illustriss.princeps lHector Maurici,sublimitatem suspicio:siue ad te inuem meam fortuna ac conditionem me demit to:siue etiam publicures

rum huius temporis statum mecum consisl dero:siue denicv ipsi im hunc meu laborem l aspici non reperio quenqua ad quem maliore merito haec Galeni operum Pr alio alme fieri debueri quam sublimem tuam tu iam Cessitatem. Ac primum quidem subiis linitas illa,quam nuper in QT. contulit be lnignissimus semper omnibus bonis iudica lius Caesar c AROLVs v. Imperato acui lcior uere Augustus,ut bonis omnibusgra tissima existit sic his regionibus tuis impri

mis laetissimum nuncium attulit. Est enim ea talis,ut non selum ad tuae ditionis hominum existimationem ampliandam plurismum faciat,sed etiam ad totius Romani imperii statum integrum conseruandum spesctare uideatur.Es enim a clementissImperratore creatus, & publice sub dio soletini more pronunciatus,princeps sacri Roma iiii Imperii Elector, ac Archimarschallus. Quae dignitas huius staculi memoria nulli principi ita coligit. Nam reliqui ex succesissione ad eam deuenerunt . Tu praeter Omσnem expectationem eo euectus es,et quod quidam de te praedicare no dubitant,inuis tus ac coactus,ne hsc dignitas, una cum ducatu,in externum aliquem principem conuferretur. Nam quum cognatus tuus Saxonie dux ac Elector Ioan es Friderichus, Caesareae Maiestatis indignationem incurriseiet, ut 8c ipse, Sc ditiones ipsius a Caesarea Maiestate proscriberentur:& mox coad isac eduehis contra Caesarem militaribus eos Pi3s,rebellis ille iudicaretur,& ipse exerci. tu partim csse,partim fugato caperetur, in Caesaris manus ueniret, a quo etiam adshuc captiuus detinetur:ad um fuisset de Saxoniae ducatu, nec amplius circa Illustrisso

Marchionii , ni ac ThuringieLandis grauionu familiam mansisset Sed sicut cen tu ab hinc annig,ab illis saYonite ducibus, qui hodie Leopyrgen. appellantur, ad uesstram Marchionu Mi iensium famisiam, pers isi nudum Caesarem translatus fuit,

ita nunc in externum aliquem principem, per c AR OL v M v . uictore collatus suis

set,nomine 1u reliquo apud fantiliam uestram manenter nisi tu Illustriss. princeps Maurici te sta gessisses, nct in hoc selu bellato, sed in aliis etiam antea per c AROLUM Imperatorem,contra Turcam,Gelrensem

ducem, ac Gallorii regem gestis,ut ab ipsi ius Maiestate dignissimus iudicatus sis quem gratissimus Caesar,& Saxoniae duca lius ditionem,& principis Electoris ac Arachimarschalli dignitatem conserret. Et eliae gendi quidem Romanum imperatore auditoritas, sexcetis propemodum annis, cura

magna rerum Publicarii ac priuatarumin Romano imperio quiete durauit, ut quae sub Othone tertio Romano Imperatore, Per Gregorium v. Romanum pontiscem instituta est Sc sancita,ut penes hos septem

Germanis principes esset, qui hodie* exsuccessione hanc autoritatem habent. VeMrum Archimarschalli dignitas longe antii quior habetur Nam siue exmaxca, siue exmara germanicis uocabulis equi significa

tionem habentibus, Archimarschalli uox saeta est nihil aliud significat quam eu, cuσius nome longe supra omnes equestris orsdinis celebre sit, & cuius potestas summal sit in omnes equites ac milites, ut Archi marschalli munus plane id sit,quod quonMl dam iit Magistri equitu Romana illa ue teri repub.adhuc stante. Sicut enim a diista l tore,cuius summu ius in populit filii, crea batur Magister equitum,cui in equites,ma lilites temΦ accenses seminu ius tradebat: l

4쪽

r Avi co RIta postea quum Iulius Cae , dictaturam Perpetuam sibi ac posteris faceret, qui ab eo adhuc Cssiares ac Romani Imperatores RPPellantur,perpetui etiam facti simi a Caesaribus Magistri equitum:sed qui nonterem illam appellationem diu seruarent, Merum praesecti prstorio appellarent. Hoc

enim est quod Fenestella scribit. Id demu inquit, ossicia fuit Magistris equitum apud

dictatores,quod tandem praesedio praetoli irio apud Caesarem. Quemadmodu igitur Magister equitum apud dictatorem appellatus fuit,et idem postea dictatura semestri

magistratu,in perpetuum Imperium mutata,praesedi us praetorio uocatus est: Ita Imis Perio ad Germanos translato, Archimars

schallus idem dici coepit, Graeca uoce Principatus significationem habente, duabus uocibus Germanicis prsmissa,ac cum ipsis

composita,quarum altera equi altera celes

britatis significationem habet. Hanc ita Archiniarschalli dignitate,& illam eligens di Romani Imperatoris autoritatem, hoc Riano inte princeps Maurici collatam esse, onanes tui magno gaudio cognouerunt,tui quod spem magnam in C.T. sitam habent, fore ut ueram in Christiana religione conracordiam,omnibus sectis ac dissensionibus . iublatis,quantu eius in tua potestate situm est,repares:tum ut placida rerum omnium is quiete tuos gubernes, firmam regionis

j hus his pacem inducas. Atin hinc etiam co l gnati illius ac prsdecessbris tu semper pro j bono principe habiti, captiuitate ac deside l Tium,mitius aliquanto serui,quod a se non abstulisse bonu principem,sed mutasse se ill luna, Deum Opt.Max. credui.Haec autem l de bonis Sc recte sentientibus ac de seipsis

hene statuentibus praedico. Nam quod ad me attinet,Ego hoc non selum ex literis adlsenatum ac populum patriae meae scriptis, lsed etia ex uiua C.T.uoce audiui ac cognoM quum ad illam cum aliis quibusdam leogatus mitterer ad prsstitutae deliberatiois terminum prorogandum quod non hostiliter inuadere & occupare has cognati suit ciuitates C.T.destinasset,sed ad hoc faciendum urgeri se Caesareae ac Regiis Maiesta ltis mandato,ut ad graues poenas ac uitiosines uitandas, Si sub interminatione amiselA ARII

sionis seorum regali*8 quicquid illarem

ipsius interesset, ditiones istas occuparet, laut alqs occupandas concederet. Ne igitur una nobiscum periculum suarum regiohu incurreret,hinc aded se nostr1 expetitione fecisse,& adhuc iam expetere, ut nos illi uelut nato Saxoniae duci, ut cui haereditarii iureiurandi erg4, alioqui iam antea addis et i essemus,dedamus,ac leniae ac requis tum iuramentum prsstemus. In hanc enim sententia seriptae erant C.T.literae. Quan doquidem Romanae regiae Maiestatis ex iercitus appropinquat,&res dilatione non

patitur,quo uos animu ac uoluntatem nox

stram, si sorte de hac non satis ii bis declas ata,minus constaret clarius ac euidentius lcognoscere possitis,S ex ea quid faciendu uobis sit decernere hanc nostram sententi j

am essestiatis. Equidem postqua Illustris l

Princeps cognatus noster Ioannes Frideri lchus senior debitam suam obseruantia seri Pro renunciauit,&pre oculis uersatur hoc opus, ut uos de Saxonis principii domo a uulsi ,alienae potetis subiiciamini:& nos ex lnatiuitate principem Saxonis natura iacit: insuper , in comune in praedicti nostri cognati ditiones ius collatum habeamuS,Un de etia uos 8c reliqui nostro cognato sub

diti si quid accidat, hgreditarii iureiurandi

sacrameto nobis addicti estis :.SI praeterea per seuerissima Romanae Caesareae Maiesstatis,clementissimi omnium nostrum do mini mandata nobis imperetur, ut ad grasHeS poenas ac ultiones uitandas, δέ sub inisterminatione amissionis nostrorum rega

lium,&quicquid illarum nostra interesst, lditiones illas ipsi occupemus,aut aliis Occu lpandas quieti spe stantes concedamus ex lquo sane nostrae regiones ac principatus luna uobiscum,periculum et perniciem neo lcessario incurrerent. Ex his adeo omnibus lnos. expetitiinae uestri fecimus, per has letia iam uos expetimus, ut nobis uelut Saeis lxoniae duci. S cui haereditarii iureiurandi lergo alioqui iam antea addicti estis uos de ldatis S leniae ac necessariu iuramentum Praestetis. Pro hoc nos uicissim clementer terga uos assiecti, ultro uobis ossierimus, Ῥuos in Christianae religionis cultu, eo in

quo nunc estis: saluis corporibus uestris,

- rebus

5쪽

x1 uestra libertate iure & statutis ex tempor1s successione firmatis, permissuri simus,& aeque ut alios nostros bditos tutaturi

ac defensuri: & quod postqua res inter Caesaream ac regiam Romanam Maiestatena, 8c praenominatum nostrum cognatum,diuina largiente clementia , pacatae fuerint, nos propter occupatas illas ditiones, iuxta Maiestatum illorum consensum ac uolunt;

lateria,& quatenus illaesis his ipsis fieri potitest, per nostrarii regionum subditos, senistentia de nobis ex aequo ac hono ferri per x vel Iurissimus. Hsc literaru C.T. uerba propterea adscribeda duxi, ut palam cognosceretur,quo cosilio ac modo,qua necessita te inducta C. T. ciuitates illas sibi expeti, auisset,& illae se in fidem tuam concredidis,

1entiquo illorum improbitas coarguatur, qui uiolentam tuam in has regionesvim ac

grassationem, & male sesuata priori prini cipi Hectori ab illis fidem, producere non Merentur. Sed hoc non est praesentis insti, tuti Illud institueram in hoc publico omni

iam honorum de exaltatione tua gaudio, Celsitudini tuae in hac praefatione, meo pritiato nomine gratulari illas in C. T. aclesimentissimo Imperatore ac uictore collatas eminentias ac dignitates.Nam etiam si illae lianis sint,ut merito auertere tenuitate mesam deberes, tamen cogit me beneficiorum tuorum memoria;& gratitudinis ratio, uti Praedicem semetiam tuam erga meam pas ltriam: quae 8c primum ubi ipsam in fidem ltuam reciperes, nihil graue passa est, & si lquid sorte pertulit,in ista militum incontiis nentia,id ampliter a C.T.repensum est : 8clDostea etia priore Electore ad sua repeteias da inclementius aliquato, uelut uisum est, Teuertete,satis salua ac tuta fuisset,sub Boe i lmorum equitum , dc Caesarianorum miliis ltum ad tuos additoru praesidio si non qui i dant praestitae celsitudini tuae fidei parum lmemores,ad hostem transiissent: pauco rum hostem illectantium improbitas secisi set,ut ex C.T.madato, omnes ciues, transi lfugas illos sequi, & urbe exire iuss1 essent, ita tamen ut praesecti militum quosdam, de lquorum fide aut non dubitarent, aut quos lxum opera carere non possent, apud se reo l

tinerent: ad quod mox sequuta est subur,

biorum,uillarum,uicorum,ac Praedi uim in uicinia circumcirca omniu exustio, mad perserendam obsidionem se miles patarat. At hsc mala nec C.a .rite imputantur, nec militi in praesidium imposito, qui alio qui nec seipsum nec urbem satis tutam prς

stare potuisset An paucis plactendum Licfacinus,qui sua perfidia hec mala urbi inuexerunt. Sed non dubitamus quin ut C.T. se hactenus clementem erga suos gessit, ita etiam in posterum bonis benefaciet,de malis ulciscetur : &laudatissimam illam boni

Principis uirtutem, quam Poeta no malus Heganti uersu expressit,cum stamina moderatione exercebit. auae uero est illa lauda itissima principis boni uirtus, Sc qui est Aegans ille uersiis Principis est uirtus maxi ima nosse suos.Tuos igitur princeps Mau rici, aliquando uere agnoscere incipies; 8c

alienos a te, Hesut sunt,alienos facies, prae irato & poena, rerumpublicarum uinculis propositis . Improbe enim Neptunum ac scusat, qui iterum naufragium facit. Aut eis nim mare uitare oportebat, aut Neptuno inaus agium non imputare. Quod sane e go cum meis in mea domo per id tempus

saluus ac tutus sui, deo inprimis, & illustri

C.T.me debere aginosco,quae quantum e/ius in tali rerum statu fieri posset, res ciuisum in tuto ut essent, per arcis ac militu praesectos clementer curarat. Et quanqua Per

totum hoc impositi praesidη tempus, stuodia mea multurii impedimenti sentirent, quid enim Musis cum Marte comune est aut quid populo, militari praesertim, cum philosophia & nec rei familiaris exiguum stibirem detrimentum: tamen id non tam grauiter tuli, quod quum supra quingetos sub cura mea,& qui consilio meo usi essent habuissem,abientium iam,S onustos loculos auferentium nemo erga Medicum gratum se ostenderet, qui non ab initio quid dedisset:quam quod Hippocratem & Gaolenum seponere cogerer, etiamsi altissimae sequuturae quietis i es etiam illam instem l am detergeret.Habebam autem sub mani l bus,in priorem illum libros coiecturarum

a me institutos.posterioris uero noua masi gna ex parte translationem ac editionem

6쪽

inoliebar . His accedebant Dodabellae in Paulum R. ginetam parandae. Et sane prosperatae pacis successione, iam mihi contiis git,ut Galenum ab luerim, opus ingens, quod & laboris magna industriam, & temporis non exiguum impendium requirit, etiam si quis omnibus illis artibus, insu, per* linguarii, quae ad tantum medicum ac philosophum intelligendum necessariae existunt, cognitione instruetus, se ad hoc opus accingat . Nam sine his nulla laboris

tolerantia,nulla temporis longitudo quic quam effecerit. duo magis admiretur quis fiduciam ne dicam de me meam,an magnis

ficentiam Hieronymi Froben 3 8c Nicolai Episcopii, ciuium ac typographorum Basiliensium,qui ante paucoS annoS mecum A

gebant de instituenda omnium Galeni Perum, a quibuscuc p antea conuer rum noua penitus translatione . Nam quuna hi Pro eo quem erga bona studia habet amo re,&sumptus ultro deferret, SI de mea actia dextre praestandum iacultate nihil dubitaret,sere persuasissent mihi,ut id laborum in me recepissem: nisi postea alio inito consilio ita inter illos & me conuenisset,ut to ta prior illa Galeni operu editio per me di ligenter reuideretur, SI ad meum Grscum eXemplar conferretur,quod illi ita te sturn ac relectum mihi esse sciebant, ut ad illud

non modo multoru manu scriptoru exemplarium diuersa seetio annotata esset,sea multa etiam ex antiqua illa partim Nicolai Calabri partim alioru nescio quoru trans latione uariae olim te stionis uestigia colle gissem. Ex quibus omnibus diligeter a me collatis, rect issima Galeni operum Latina editio cocinnari a me deberet,ita ut in mea potestate ac iudicio id stum este uellent, quaslibet priores translationes, aut ex Parte, aut in totum submouendi, si uel aliqua Pars uel totae illae mihi no satisfacerent: ita

tamen ut nouam meam,pro recta agnitaim

lecstionem ac translationem , illorum Io ico substituerem. At in hoc assumpto opere quantum ego mihi permiserim , quantum praestiterim, si singularim exponere uelim,

opus aliud mihi instituendum esset, quod omnium Galeni operu magnitudine lon ge silpexaturii esset,etiamsi leui saltem bra i

chio id agendum mihi esset, ut ubi, unde,

quare, alia at alia mutassem substituissem ac reposuissem,indicarem. Veruuine tale opus instituam uir propemodii quinquas genarius,eXcusabit me spero aetas, & mulatis erumnis peregrinationibus, & studio, rum oneribus afflicta ualetudo, pro hac quidem aetate, ex benigni dei munere ad huc satis integra,sed non tamen ita temeret amplius affligenda,si aliquam saltem mediicae artiS rationem,circa meipsum habuisset

uideri debeo.Qudd si tamen erui qui praelstitorum a me alicubi rationem ueluti neis

cessario reddendam requisierint, illis satis fieri aliquo modo potest ,si priores contuletrini cu nostra hac, tum editiones, tum trasillationes. Videbunt enim mox,ubi,& quidlsit a me commutatum. Quod si diligentius

rem ipsam examinare uoluerint,inuenienti etiam cur sit a me mutatum. Continget illis

super ipsis,ut assequantur,unde, Sc qua occasione mutarim. Sed exactou ac sincerum iudicium huc asserre oportet eum qui non falli uolet . Multum autem iuuabitur is ex commentariis illis meis medicis,in Galeni lquidem libros De compositione medica s l mentorum secundum locos scriptis, sed ea intentione, Ut ad omnium Hippocratis &Galent,immo etiam aliorum Medicorum Graecorum ac Latinorum lectionem acina

telligentiam non parum profuerint, si quis tantaen ista captus amore leget. Sed dic Graecorum Galeni operu breui sutura per me editio multa docebit,ut no ita diu ambigui mansuri sint,qui fortassis alicubi e nobis rationem requirent. Quaquam autem temeaerarium uideri potes , alioru scripta,& pressertim translationes, maxime uiuetium eo

mendare, SI hoc in aliqua nostra in Hippocratis epistolas praefatione improbatu sit: ltame si hoc recte fiat, SI praeter alterius coaer umeliam,non selum ferri,sed etiam laudari meretur. Quid enim aliud hie facere uia

deri potest: qui hoc facit quam id quod re i

ctum esse cognouit omnibus eX AEUO Uenie comunicare Proinde eos qui adhuc uiauunt Galeni interpretes tam non arbitimae grauiter laturos esse meas in ipsorum traulationibus castigationes, ut sperem etiam

gratiam aliquam me apud illos inituru es

7쪽

Et quurn quaedam translationes etia antea reprobare, sed studiosis itidem propositualiorum doetorum hominum notas pertu esse uolumus, quo quilue pro suo iudiciol ierint, non inique serent, si quo nostrami huc collatam operam publice utilitatis grat tia uidebunt.Et alioqui si quis uel suam ip sius translationem,uel aliam siue primaria, siue ab aliqs castigata habere maluerit, nutila inuidia est, ut quis p sito ac sibi placenti

utatur Ego enim hanc editionem proprie meam,et eorum quos dixi uirorum es Ie uolo,qui communis boni caussa ipsam ador inauimus ac publicauimus,ut comunem ipsam nobiscum habeant,qui non tam nobis fauere quam ueritati adhaerere uoletid oci tamen occultum esse nolo,maiorem ortini ij no in quorudam translationibus laboremi fuisse nostru ut male uersa red a faceremus quam fuisset nobis ea opera, si totas illas det nouo conuertissemus.Et in hoc tamen nosi ita gessimus,ut quicquid priorum uersior num tolerabile fuit receperimus,& no reiecerimus,nisi quae nullam omnino nostram opem sentire possent,sed ut de nouo quasi conderentur postularent,dc quae nos ipsi antea a nobis Latina facta ac reposita ha ibuissemus in futuram editione.Nec ν enim

inuidiam & reprobari sed fauorem &dari merentur,qui iuuandi studio huc opei ram suam dextre contulerunt.Sicut neque

iniuriam sibi fieri putare debent, quorum seripta inductitur,sed gratiam confiteri, e quod corriguntur ad eoru laudem, aut supprimuntur ad ipserum delicta supprimenda. Permittimus autem doctis,ut cui inmiterpreti,& laudem Sc locum suum tribuat, quum magno discrimine atqal's praestet. Ego no tam dissicilem, quam & inuidiae odii plena censuram mihi no sumo, pr sertim quod bona ipsbrii pars adhuc supersit, qui & dod rina,& usu rerum indies seipsis

superiores euadere conatur.Ordinem porro librorum Galeni eum seruauimus, qua fuit in superiori editioe ex Robeniana ostficina, iuxta praefatione Ioannis Baptistae Montant,quae etiam primo tomo praemissa habet. Nam etiamsi is ordo susticere omnibus possit,quem ipse Galenus in aliquo librorum sitorii locis praescripsit, &quer' proprio adeo libello, de ordine librorum suorum inscripto digessit:tarnkne hunt ac ingenii modo,quicquid in his uisiim fue trit sequat:& meminerit quaedam esse, qu*ne F semet neo iterum at iterum legisse satis est,sed quae siepe legere oporte uelut etiam ipse Galenus testatur. Est quoqν raotio ordinis habenda,prout qui antea in

structus ad Galenum legendum accedit. Sunt enim qui statim ad eos libros, qui in medio aut summo loco positi sunt admitt1 Postulant, nec ferunt ut circa priorum te ctionem deterantur, ac uelut impediti sust cetur. Ab his igitur bonorum magistro εrum,& eorum qui ipsi prius periculum iam cerunt,consilia requireda sunt:& quotidianus quo ipserit progressus multa ipses

admonebit.Carterii quod orationem sita isoxi in ad bonas artes, no ad Galenum Niconis Architecti,sed alium Menodoti fili, iam reserri Montanus scribit, haud scio an lex alia occasione faciat,quam quod in Grae l

stae filii Menodoti . Sed ego Galeni illam esse puto huius nostri,qui quum paraphrasten Menodori ageret ipsam habuerit.Na

in libello de libris propriis ubi de libris ad

Empiricos spectantibus mentionem facit,

aperte dicit de libris Menodoti ad Seueru, libros undecim se scripsisse: 8c paulo post

subdit de hac oratione, dicens.la Menodoti ad Seuerum librum,oratio sua ria ad artes. Sed Sc in aliis multis locis Menodoti Empirici mentionem facit,ut mihi non uis deatur haec oratio ad alium Galenum peritinere. Verum & hoc in medio iudicadurn relinquo.Hoc ita v ingens Galeni scripto rum ad nos extantiu opus, ut tibi Illustriss. princeps Elector Maurich hac mea praefati l tione consecrarem,&C.T.uelut gratulato l rium munusosterrem,primum induxit mel uelut dixi,subli initas illa tibi recens parthi quam hoc modo ad posteritatem transmiti tere uolucDeinde tenuis illa mea conditiol no tam auertit me, uelut par erat humilem

l excelsi alloquium resormidare,quam per . fuasit,ut grati animi esse duperem,& ostichade

8쪽

i a ui c o R N A R II meo nei esse iudicarem, Cessitudini tuae, tempore, si11MIllius Ioanni deritato suc non profecto frigida aquam offerre,quam cedenti post illum principi Elee ori Dio,

aliquando magnus Persarum rex ab humit scoridem Graecum inscripsi nihil aliud i eli quodam oblatam boni consuluit, Sed in Octans quam patriae principum ex hoc celeri signem hanc Galeni libroru supelle,stilem: britatem. Sed nec postea quum rursus foro

quos si uel ob eam quam in se continent ust tunam meam apud exteroS quaererem,unt tilitate uel autoris praestantiam ac celebri qua cogitare omisi, de Illustri Saxonis printatem, C.T. commedare uelim,videor mis cipum domo scriptis meis celebranda. Sichi multorum dierum deliberationem inast j quum Francofordae ad Moenu Medicus Peraturus esse, nec tamen ita facile inuentu i Physicus coductusdegerem, Epiphanium i rus, quid primo, quid secundo loco, quid Theologum Graecum omnibus ex aequo

deinde sequentibus sim prolaturus ita om l ignotum scriptorem, nisi quantum nomisnem cogitationis,nedum orationis faculta ne notus esset,in luce produxi,&Latinum tem,utrorun excellentia superatrui et ex l a me faetum eidem principi dicatum donol hoc tenuitatem meam facile obuelari pos misi,&iit nech id taceam hoc loco, bonami se putare, quod tanti uiri intestimabilis coι apud illum gratiam iniuLHaec quum ita semoditatis scripta ad C.T. deferrem. Et spe habeant, & hoc semper suerit meum ergal ro sane tum operis,lum autoris eminentia, Patrios mihi, Saxoniae duces si udium,piavPrima sua nomenclatura magis mihi patro culum ducebam, si non & apud tuam Illii cinatura apud GT, ut audaciam hanc meis striss princeps Ele stor Mauric celsitatemam boni consulat,quam C.T.expectatura, testatum facerem antiquum illum meu morat illoru praeconi j fame productis, munes rem,studiu*ac obseruatiam, erga te priris ris mei magnitudine magis quam illorum cipem recens his regionibus diuinitus, uti praestantiam ostentem . New enim uideo equidem credo, datum,& per terrarum dol quid aliud putari possit longa de illis prae ominum Caesarem,uelut diuinae uoluntatisi satio, quae apud omnes in confesse haben/ executorem,impositum. At hoc in praeis tur. Quanquam ego no ut doni huius mei sens facere uolui per huc meum in Latino magnitudine ostentem,aut audaciam hanc edendo Galeno laborem quem post deci

meam excusem,elaborandum mihi esse uis muni tertium annu in patriam redux, hoc

deo sed illud potius declaradum, nihil no/ belli feruore aliquantulum des utente, tant Hime hoc meoisino audere sed a iuuentu, dem finitum ab lui, postquam Italico &l te mea nihil antiquius me habuisse, quam Hispano ac Germano milite stipatus Cleol ut si quid ingenio, aut stud is meis assequi sar c A R o L V s , has regiones ingressus,l mihi contingeret,id omne in illustrium Sa mox potens uictor captiuum praedecestas j Xoniae ac patriae principum gloriam,hono rem tuum Saxoniae ducem Electo orem, ueisl rem,& usum conferrem.Et quanqua apud Iut dixi,abduxit: 8c clementissime alioqui

exteros homines multana uitae partem con hebus trasaetis,et non ita magna clade, Prol sumpsi,tamen non fuit tempus, quo no ad ista militum incontinentia, affli stis, disces Patriam suspirassem, huic uere nos natos sit. Quandoquidem uero ne. ipse Ga esse S plurimum debere, ex Platonis senis lenus,ne vexum ipsius praestantia & uisl tentia persuasissimum habens . Sic igitur tilitas,meo preconio opus habent:&quisl annis iam fere uiginti, ex longa peregrina. in alioru translationibus ad Graeca exemisi eti e & magnae Europae partis perlustras plaria corrigendis praestiterim,SI quatum tione in patriam reuertes Illustri Saxoniae mihi omnino in his omnibus permiserim, duci Electori Ioanni primitias uersionum abunde in seperioribus a me declaratu est: mearum ex Hippocrate, ipsi inscriptas, hoc adhuc denarrandum mihi superesse uil ta hac Frobelaiana ossicina,unde postea to detur,quid ipse quod proprie meum dicitus per nos Latine loquens Hippocratest positi in hac editione essecerim . Nam alio prodηt, &praesens hoc Galeni libroru οι rum interpretationes utcu meam limam sus editum est, excusas obtuli. Sic eodem senserint,suis autoribus inscriptas esse peris

9쪽

gloriae quaesivi: sicut ne multum gratiae, in ista iudiciorum peruersitate, expecto. Pximum ita in omnium, decem illos librost De compositione medicamentorum secunt dum locos, olim ex mea uersione per se editos, & commentari3s meis medicis illustratos,in hanc editionem reposui: 8c illam mihi quidem adscriptam, sed a quodam no satis ad hanc rem iudicandam praestante, casstigando deprauata SI in priore totius Gaieni editioe excusam reieci . Deinde libros illos ob argumenti uicinitatem olim a me coniunctim editos nimirum De uteri disset ictione unum, Descetuu formatione unis,l De semine duos, ex mea translatione insest rui. Librum lieni De utilitate respiratiois, i cu altero De respirationis causis; & tribusi illis De respirationis dissicultat olim a mel conuersos S per se editos, nunc aliquantol magis politos huc reposui. At p hae quide

sunt ueteres meae translationeS,aliquotiest antea excuta,& seorsum, & cu totius Galet ni editione.Recentes uero,& nuquam anui tea uita nostrae conuerimnes quas partimi in hanc futuram editionem repositas seruat uimus, partim pro alqs, quibus nullam ost peinferre possemus,substituimus, he stirit. De optimo docedi genere.Quomodo dest Prehedere oportet eos qui sgrotare se fino gunt. De septimestri partu. De paruaepiat lar exercitio. De marcore. De tremore Sc palpitatione, conuulsione , ac vigore. Del urinis. De dinotioe ex insbmnii s. De prael notione ad Epigenem. De ponderibus ac , mensuris. De hirudinibus,revulsione, cust curbitulis,& scarificatione. Linguaru HipPocratis expositio. De melancholia ex Gai leno,nufo dc Posidonio, ab Aetio conscri Pta. At quae in omnibus prioribus ediisl tionibus desiderantur,neque antea excusal sint usquam in hac editione per me restitu ta habentur haec. In primo tomo Liber prii mus De dogmate Hippocratis et Platonis, sed tamen adhuc -εφαλ . In secundo tot mo liber De ptisana integer, qui hactenus ih omnibus exemplaribus Graecis & Latiisl nis macus fuit In tertio tomo, Liber De colinate reces quidem a me translatus, sed ad

quem amplius quam dimidia pars accessit,

l quae desiderabaqua Graecis imprhssis: Ses

t in totius Galeni prioribus Graecis editior nibus hic liber in totu deest.In sexto tomo,

libri De remediis facile parabilib. principi

t iam restitutu est. Ato haec fiant quae uelut alias conspicua, satis habent ut indicentur tantu. Nam quae singula singulatim in sinis j gulis libris imb singulis libroru columnis,

ac fere uersibus reposita sunt ac restituta, ea ita multa si int,ut nullis commentari's,etiam ipsa Galeni opera magnitudine exceis dentibus, satis comode explicari possint,

uelut etiam supra dixi. Hunc igitur meum laborem Illustrisse princeps Elei tor Maurici omnibus illis nominibus ab initio a me relatis,offerre, dedicare ac cosecrare C.T.

uolui: ne v apud me ambiguum est, quin sis hoc meum factum sementissime susceripturus SI hoc quod hoc meo labore imprimis evicere conatus sum,tuo fauore ac beranignitate splendide promoturus. id uero hoc est . Ut in hoc turbulentiss.faeculo, quo tame omnia ad meliorem statum aspirare uidentur, etiam exulanti iam multis annis ueteri ac uerae Medicinae suus reddatur honos. Hic enim,ut M. Cicero dixit,artes alit . Tunc autem redditur artibus suius honor ubi ueri ipsarum doctores iuuentuti proponuntur,fals et inepti eliminantur.

Satis diu iam, & heu nimis diu, barbarum illud Arabum Medicorum genus, in scholis ac gymnasiis publicis regnauit. Recipi antur tandem diu exclusi optimi 1 nedicit is 'utores ac scriptores, Hippocrates 8c Gallanus,& reliqui Graeci medici illorum imitatores. Stant prete foribus Grsco suo isto pri mario ornatu,in pallio cospicui. Stant 'de toga amicti,&honestam Romana faciem

Praeferentes.Non perierunt, quod me adsmodum adolascete uulgis putabatur, Hip pocratis & Galani scripta: occultata, supepressa, cedere deterioribus coacta, in luce reuocata sunt:& iam non olum Grsce nos alloquetes illi sed Latina etiam lingua nos ad se inuitates,stant inquam, & inclamant prete foribus. Ne sint diutius surda auditois

ria, aperiantur fores, introducantur, excispiantur pro dignitate dignissimi omni hois

nore uiri Nam si hoc te Principe in his re gionibus non continget,iamdudum spem

omnem

10쪽

IANr c ORNARD PRAEFATIO omnem abieci iri siqvid iactoriim mcorum studiorum ad posteritatem propa. getur. Et frustra hoc nostru saeculum labo, rarit,in quo tam multi excellenter docti uil

ri,omnem operam suam collocarunt, ut uel

texes quique optimi Graeci ac Latini auto res, in publico omnisi usu recepti haberenis itur. Huc te cohortatur si1blimitatis illius liuae,ac summae in te collatae dignitatis lcium. Nec dubito quin hoc tecu velint omnes aulae tuae purpurati ac senatores, nobilitate,prudentia,&magno rerum usu, dos

mis oris , conspicui,& consili js utilissimis praestatissimi uiri uiater quos ob antiquam

mecum in literis necessitudine, imprimis

mihi nominadus uenit Christophorus Carolobilius,uir qui singulari eruditioe, mulltarum rerum ieetione ac cognitione, grandsua in uirili aetate prudentia iudicio innanibus rebus exacto, amabili eloquentia, di quod rarum, ac proinde mirum in tanstis dotibus est iucunda quadam animi moderatione,praecipuum quoddam non auternodo tuae, sed omnium harum regionum ac totius nobilitatis est ornamentum. Huc te inuitat ipsa ars Medica, ut iacenti opem feras, se* exigas, magnam uicissim sanitastis ac corporum salutis compromissionem faciendo,Celsitudinem tuam rogans. Hoc omnis rei medicae studiosa adolescentia ari dentibus uotis expediat. Nec denicv quis

I quam alius,arbitror,de C.T.dubitat,quin

i S literis bonis artibus philo phia*ac l

i medicina excultissimum sgculum tuum ad

posiarii item ii asinisId quos i

tque dum hec denarro,non tam optare mio

hi uideor, quam rem factam, per Celsitudi

inees que tuam eue stam praedicare. Quod Porro ad Galeni uitam, studia ac peregri lnationes attinet, Nam 8c haec in Prstatios inibus recenseri lent,)nihil opus esse pua lto hic multa a me referri. Ipse enim sparsim in libris suis ex omni occanone,per logum recenset,et aliquando satis gloriose osteno lat. Asianus fuit, patria Pergamo, parente li Nicone geometra 8c Archite fio.Circa tri lgesimum aetatis suae annum Romam prio linum uenit, Antonino Pio paulo antea e luiuis sublato, 8c tunc M. Antonino philolsepho Imperium tenente cum fratre L.Sea uero, a quibus etiam pos ea in patriam res uersus, Romam reuocatus est. Sed neque id ex animi sententia, quando miro patriae llamore flagras,ed semper suspiraret, in qua etiam annum agens septuagesimu, ut Suis das ait, decessit. Sed fides sit apud autore New enim aliunde res cognosci potes , dccitra magnum incommodum ignoratur.

Sed desina tandem Magnanime princeps, illud insuper apprecatus. Faxit Deus Opta Max.ut & medicinam,ip s* medicos,&hunc adeo Galenum, Sc me eius interprea Item,henigne suscipias: & medicina, medio

icorum* opera,minime omnium opus hasbeas:& tuos uere agnitos diu tranquilla in lPace gubernes. Zuiccauq Calend. Septemb. Anno Christi .