장음표시 사용
141쪽
Ventriculi indicia eius quidem qui natura sic tior existi si celeriter sitibundi fiant, et paucus eis sufficiat potus. plurimo autem aggraventur,fl cstuationibus infestentur,aut superfluitet id quod abundat,& cibis delectentur siccioribus.
signa latinidi uentriculi. Cap. LXL
Humidioris autem,si ne 3 sitibundi fiant, ct si per abundans humidum facile tolerent, oc cibis
gaudeant humidioribus. Si tacesidi uentriculi. cap. LXII. Calidior uero natura uentriculus, melius qui
dem cocoquit Φ appetat, re multo magis quecunque dura sint oc non facile alteratione suscipiunt Nam quς facile alterantur,in ipsis corrumpimtur gaudetis calidis potibus ac cibis, net a frigidis ivllam percipit noxam, si modice ipsis utatur.
signa rigidi uentriculi. cap. LXIII. Frigidus uero natura uentriculus ad appeten
dum quidem plurimum uiget, ad cocoquendum autem minime, tales praesertim cibos qui frigidi sint 8c non facile alterationem sitscipiunt. Cito itaq; in ipse acesi unt,aim ideo acidis eructationia hiis talis uentriculus plurimum abundat, ga det quidem frigidis, sed ab eorum usu immodico offenditur. Ita re ea quae extrinsecus frigida occursant, nequit longiori tempore tolerare, quema modum neqν calidus calida. Malae uero tempera
turae quae morbi ratione uentriculum occupant, hoc differunt ab his quae naturales existunt, quo niam cotraria non autem similia app etunt, quem- admodum naturales.' De inulis temperaturis in uenfricula coniugatis. Cup. L XIIII. Malae autem temperaturae in uentriculo coniugatae, ex compositione simplicium cognoscuturi oportet autem eas quae iam sint dictae diligenter laduertere,easdem ab his quae dicentur distinguentes. Non lum enim uentriculus sitibundos 8c minime sitientes facit,& frigidi calid1ue potus appetentes,sed ea quo J uiscera quae in thorace sint,ut cor & pulmo. Sed qui ob horum sitiunt calidira tem,plus inspirat 5 longius expirant, at aestum in thorace sentiunt, non sicuti qui uentriculi ratione in hypochondrijs caliditate patiuntur, ct cum potauerint, non statim sedatur sitis, ct magis se datur sitis cum frigidum potum hauserint, quam icum calidum nimis . Refrigerat autem eosdem &frigidi aeris inspiratio,quae nihil eos iuuat qui uentriculi ratione sint sitibundi. Ita 8c hi qui cotrario lmodo se habent, a frigida inspiratione sensibilem lsentiunt effectum. lSigna pulmonis stigidi cap. LXV. Et hoc maximum sit frigidi pulmonis indici um.Vti uero Digidum inspirantes manifeste do lorem sentiunt oc frigiditatem, ita 86 caliditas est ipsis amica,sed re pituitae excrementa cum screatu S tussi expuunt.
Signa putaonissitat. Cap. LXVI. Pulmonis autem siccitates excrementis uacantct pituita,&uocem claram emciunt: quemadmodum humiditates obscuram reddunt ac raucam.
sit Et cum uehemetius, aut acutius loqui studuerint, li timc intercidunt excrementa.
Non tamen ipsa uocis magnitudo λ caliditate, sicuti nem paxuitas a frigiditate fit, scd altera qui dem asperae arteriae latitudinem sequitur, reuehementiore efflatum: Paruitas uero a contrarijs ad uenit causis. Quare neo semper, neq; pri ario, sed ex accidenti, & las naturaleS temperatura non autem aduentitias Vocis magnitudo aut par uitas sequitur. Quoniam etenim talia instrumen ta temperaturae ratione sent facta, ad haec autem consequitur huiusmodi uox, Idcirco contingit ex
uoce de naturali temperatura ratiocinari. linis aspera uoce. cap. LXVIII.
Nam 8c lenis vox arteriae lenitatem consequi tui sicuti ct aspera asperitatem. Lenitas igitur a teriae moderatam sequitur temperatura, asperitas uero siccitatem. Asperitas etenim fit ab inaequali late duri corporis. Arteria uero duram essicit, si milarium partium, ex quibus constat siccitas,inae
quale uero disper in eis te humiditatis defectus.
Eodem modo nessi acuta natura uox sine angustia fauctu,ne grauis sine latitudine fieri potest Angustia igitur ab insita at innata nascitur fiigiditate. Latitudo aute a caliditate. Different is uiatur naturalium vocum hae quae ex assie ctu aliquo fiat, sint proportionales, quae ec ipsis indicia sint causaru a quibus oriuntur, de quibus in libris De uoce silvicienter distinxi. Reliquae uero part a
nimalis interiores exilia habent temperaturae in dicia.Tentandum tamen ea ex iuuantibus ato nocentibUs agnosi cre,ac praeterea per naturalici potentiarum operationes. Dictum uero est in tertio De causis accidentium, quod cuius p potetiae uir tus oc uiti temperatura principalis existat Tem Peraturarum ital indicia iam explanavimus.
Signa naturae instrumentaria. cap. LXX.
Circa magnitudine uero, uel formationem, Veinumerum,uel situm, quaecula' quidem sensibus stibii ciuntur errata cognitu facillima sint, quae autem seni percipi nequeunt, quaedam cognitione habent dissicilem, quaedam uero penitus nullam. Capitis igit magnitudo ac figura, Sc cerebri simul
in in propatulo int. Et de his antea diximus, sicct quae thoracis sent,& quaecun ad scapulas, 5 humeros,uel brachia, uel cubitos, Vel extremas ma nus,uel coxendices, uel femora,vel tibias, uel pedes attine non est dissicile cognoscere,siue secundum formatione, siue secundum magnitudinem ex his aliquid non recte se habeat, siue secundum numerum, uel partium ex quibus constant com posituram, singularu etiam operationis detrimenta facile patent. Quae aute intra corpus si int, non omnia possunt agnosci
Cuiusda enim uetriciesu adeo paruum ac rotundum ac pronum secundum hypochondria situm habentem inspexi, ut manifeste ex circumsi riptiol ne propria re uideribus & tangetibus appareret
142쪽
Sic εc cuiusdam uesicam contigit mihi intueri, sta expositam ac paruam, ut si quando urinam tar
dius excerneret,iumor quidem circuscriptus manifeste cerneretur,non tame aliud ex interioribus quicquam mihi unquam manifestum praebuit in dicium. Tentare autem oportet quammaxime fieri potest,uirtutem ipsorum ac uitium,& si non certissima scientia, artificiosa fallem coniectura comPrehendere:ueluti exempli gratia,in hepate.
Vidi enim aliquos oc quidem quamplures,quihus uenae erant angustae, oc totum corpus colore
priuatum. Quod si plusculum cibi assumpsissent qui praesertim flatibus excitandis aptus esset, recrassus& tenax, nonnulli quidem ueluti pondus quoddam insidens, at suspensum in profundo
dextrae hypochondrioru partis sentiebant: Non nulli uero cum quadam tentione dolorem perciapiebant. In his igitur uerisimile est hepar esse panuum,atcp angustos meatus habere.
De homine pituitosio uomente bilcm. cap. LoIIII.
Alterum uidi cuius totus habitus pituitam praese ferebat, quotidie tamen bilem pallidam euomehat.Censui igitur inspicienda alui excrementa, in quibus minimum bilis apparebat. Quare coni Aura quadam comprehendi eum meatum qui biliosum egurgitat humorem, non minimam eiuDdem partem ad imum uentriculi locu, quem Graeci pyloron, id est ostiarium uocant, effundere, ut in quibusdam apparet animalibus: ex quibus id constat,quod plurimum ad eorum quae latent sensum confert cognitionem, ea quae ex sectionis in spe fi ione habetur peritia,& operationum at utilitatum irruentio. Quicunt igitur facultatem dignoscedi huiuscemodi corpora quae ita lapsa sunt lconsequi cupit, oportet ipsum insectionibus, ac lin operationum aliu utilitatu inventionibus exercitari. Scripsimus uero de omnibus seorsum in traetatibus aliis, de quibus in sine libri omnino pro Posuimus facere mentione, ut distendi cupidi in telligant quaecul distere optauerint,ex quonam Possint haurire tractatu. Sed tamen de hisce satis.
Quomodo cognoscantur corporaι otantia. cap. LXXV.
Quaecun v uero Ux nunc insalubria sunt,hoc est quae iam aegritudine patiuntur,dignoscere ec haec ipsa oportet. Quae quidem subiiciuntur sensu ex eorum quae ipsis insunt secundu naturam pem latione,in magnitudine, colore, figura, oc num
xo Sc situ, & ea quae est secundu duriciem 8c moi titiem, re frigiditatem, & caliditatem differentia.
Quae autem uisum essu ut, ut summatim dicam, eκ operationu laesionibus,aut his quae excernuntur,aut doloribus,aut tumoribus prsternaturam, aut horum quibusdam,uel omnibus. Des nucerebripatient s. tap. LXXVI, Particulatim autem quae quidem sinit in cere bro aegrae affectiones, aut dementiae speciebus, aut sensuum, aut imaginationum laesionibus, aut actuum qui secundum electione fiunt, aut ex his quae excerhuntur per palatum uelitares,uel aures
authorum qui ei dolores eueniunt disserentiis.
Quae uero in corde fiunt ex dissicilis respirationis speciebus,& palpitationibus quae in ipsi comtingunt,expulsibus quoin eius atm arteriarum,ei ab excandescentis irae celeritate, As tristitia, as bribus,& perstigerationibus,et in colore differentris,ac eis qui ipsi adueniunt doloribus.
Signa hepatis patientis. cap. LXXVIII.
Quae autem in hepate,ex defectu humorum ataque abundantia,& ad id quod praeter naturam est euersione, Sc colore malo, ac praeterea ex perm latione naturae in his quae ad alimenti diducti nem,aut nutritionem,aut sirperfluitatum attinent excretione.Sed oc ex grauitatibus, ec tumoribus,5c doloribus non modo his qui in eoortum ha bent,uerit re in illis qui compatiendi ratione pro
ueniunt, quemadmodum in aliqua spirandi dum cultatis, dic tussis specie.
signa uentriculi patientis. crp. LXXIX.
Sic oc uentriculi affectus agnoscitur, ubi in concoctione re appetitu humidi uel sicci alimenti uelitiperfluitatum excretione delinquitur. Ita etiam ex singultibus, eructationibus, nauseis, uomiti bus,ec ipsis eorum quae euomuntur speciebus,doloribus,oc tumoribuS.
signa thoracis patientis. cap. LXXX.
Ita 5c thoracis agnoscuntur affectus, ex spiram di difficultatibus,tussibus, Ac doloribus qui in ip sio fiunt, & ex eorum quae coem tum opuuntur, 1ifferentia.Sic asperae arteriae aegritudines, di Iciles respirationes, ec tusses, re dolor in loco, ecquae expuuntur, ct uocis ostensiones ostendunt Secundum uero eandem proportione rein alus Imnibus accidit partibus.Nam eX tumore, dolo operationum laesione, re excrementoru di .rentia sumentur indicia. Tumores aute non na
turales in inflammationibus,durisc, ac Iaxatis tu moribus, Sc erysipelatis sunt explorandae. Dolor autem quemcunq3 obsederit Iocu, aut continuita ltis selutionem, aut subitam alterationem ostedit. lSoluitur autem continuitas, incisione, exesione, l,ictione,& tentione. Alteratur uero substantia,a traliditate,frigiditatrihumiditate, siccitate. Laedia itur autem operatio tripliciter, aut quia debiliter, laeut quia uitiose,aut quia nullo modo fit.
Dedifrentia eorum quae excernuntur, cap. LXXXI.
Quaecum autem excernuntur, nonnulla quia sem sunt ueluti partes patientaem locorum,non itala uero tant excrementa. Quaeda uero in ipsistaturaliter continent, & singula propriam faciet udicationem. Dictum est aute de hisce omnibus uenius in traetatuDe membris assectis, que nul iis ante nos aut in arte redegit, aut ad absolutam i,erfectionem deduxit..emadmodum &m om t1ibus alῆs euenit, quibus initiu quidem aliquodlib antiquis est datum, non tamen absilutum est pus. Aegrotantium itaq; corporum ex tractatullio indicia sunt stimenda. Eorum autem qui in a rritudinem lapsuri sunt, re qui sanitati restituem illi,praesens doctrina complectitur.
143쪽
Eorum igitur indicia quibus aegritudinis periat rhoidas appellat fit sanguinis est o. Sed ct non
culum imminet, mediam formam habent inter eae eadem quae prius in cibo potucra uoluptas,in futuquae simis, quae aegrotantibus eueniunt. Siqui dem sanis omnia secundum naturam inint : prae
ter naturam uero aegrotantibuS, quatenus aegro
tanti In confinio aute horum sunt ea quae sunt cor porum neutrorum indicia, quorum nonnulla quidem sunt ex eorum genere quae sunt secundu na turam,sed uel qualitatibus, uel quantitatibus, uel temporibus permutata.Quaedam aute ex his quς praeter natura, sed minora his quae aegritudinibus adsunt. At p idcirco hae quidem corporu affectiones quae in syitudinem casura monstraui,sunt eae neutrorum genere, at*una ea quae ipsa indicant signaPrimo enim haec sanitate ostendunt, secun do autem aegritudine Et fiunt eadem signa secun dum ad aliquid habitudine, neutra ec insalubria: quae quidem praesentem affectionem ostendunt, neutra:quae uero futura praemonstant, insalubria. Eadem uero ratione ct quaecunt aegrotantibusi signa salutaria apparent,dicetur quidem salubria, i quia futuram sanitatem ostedunt.Dicentur etiami aegra,quatenus prssentem ostendunt aegritudine.
Nel in ambiguo est, quod quae sunt utroruo in
dicatiua,neutra dicentur,secundum unum quod
dam neutri uocabuli significatum. Nem uero miserati oportet eadem signa tres in diuersis habitudianibus seruare rationes, quae oc salubria oc aegra re.
neutra dicantur,secundum uero alterum significatum quaecunt his qui a morbo referuntur insunt,l signa neutra appellamus, ne* in alio significato accipiunt ea quae senibus insunt.Haec quidem oml nia pluribus re conceptibus oc rationibus subii l ciuntur, quaecun uero in his qui integra sanita
i testuuntur, inter Liubria tantummodo copuian tur.Et quaeculam aegritudinibus insunt,nem futu i ram praenunciant sanitatem, seli & haec aegrorum
conceptuisubqciuntur.Sed de his quidem posteal dicetur: nunc quae futuram praemonstrant aegritu
dinem prius exequamur.Cum uero sit eorum dis l serentia duplex,prius ea pertractemus,quae quan li titatibus,uel qualitatibus,uel temporibus,non au letem propms speciebus ab eo, quod secundum na l turam est euariant, ueluti ciborum appetentia in ltenta,uel diGluta, aut quaenon seruet tempus co suetum, aut quae ad edulia non usitata feratur, aut lad excretiones cibi superstiniatu quae aut paucio res, aut plures, aut humidiores, aut duriores exi stant Sic humidioru excrementora uel defectus ueI superabundantia praeter constretudinem natu talem,aut in colore, aut in consistentia uarietas a liqua, aut in tempore excretionis, re uigiliae pl. res,ac semnus,aut non cosueto tempore. Eodem modo potus pluris, aut paucioris, calidi aut frui di insolens appetitus:sicuti 8c rerum uenerearum iisus immodicus aut intempestiua concupiscen
tia, oc plures aut pauciores sudores his qui sint opportuni, dc ad motus torpor, aut si moueri tenta Uerint grauitas,aut uehemes exolutio,menstruorum occultatio, uel immodica, aut diminuta eua
rar indicium aegritudinis, hebetudoin animi non naturalis,aut obliuio quaeda inconsueta,aut sem ni quisluribus imaginationibus abundant,quam Prius. Quin θc auditus, ec odoratus uisus uehebetiores,aut turbuletiores,ex ut simpliciter dicam quaecun* secundum natura inerant, haec quidem
augmentata, haec uero cominuta, haec uero rem
Poribus quibusdam aut quantitatibus aut qualitatibus immutata. Siquidem 5c ipsius corporis mo
rubra, aut uelut liuidior, aut nigrior, ructus p ac sternutamenta, Sc flatus plures, aut pauciores his 3 qui secundum naturam, sic ec quaecu* per nares, uel palatum,uel aures per quos meatus cerebruini expurgatur, uel temporibus, uel quantitatibus, uel qualitatibus immutata. Haec igitur omnia ex
genere eorum sunt quae secundum naturam.Morsus autem uentris, uel in ore uentriculi, uel in ali quo intestinorum, aut cum aluus subducitur, aut cum uomitus excitatur, aut cum mingitur, siue liquis alius dolor mediocris ex genere quide ex stit eorum Quae praeter naturam sunt, non tamen
qui ita se habent aegrotare dicuntur: sicuti neque qui capite grauantur,aut dolent,aut uigilant,cum nondum in cosuetis impediuntur operationibus Hic enim in huiuscemodi affectionibus terminus
morbi est. Atin idcirco in eo quod ad aliquid dici
z tur, eandem affectionem aegram at* neutram ap-
Pellabimus. Nam pro uigore potentiae quae uel facile sustine uel uincitur,unaquariu ex his quas antea diximus, uel morbus est, uel neutra affectio, sic ec quaecunm in sensibus,non secundum magis aut minus inuicem differunt, sed toto genere sunt Praeter naturam, &haec sunt signa morbos, doneel modica fuerint, nondum hominem a constreris operibus siniciunt amouere. Talia uero sunt in gustu quide,cum uel sals uel amarar,uel alicuius alterius qualitatis sapor nobis indicatur, siue in o mnibus quae bibuntur,aut manducantur,sive praeter quod aliquid assumatur,saliua ipsa talis sentia
tu In odoratu autem, quando aut alicuius uniust qualitatis sensum habemus nullo odore presente, ins aut cum plura differentia naribus admovemus,o mm a ueluti sim1lia sentimus.Sspius uero nihil sen i timus,aut aliquid foetens etiam si nihil adsit quod lfoeteat.Quantum uero ad auditum, ni oc strepi- ltus ad id quod praeter natura est,pertinent.Quem l admodum in uisu quaecun y ante oculos appare- ire creduntur nigra,watra, Sc caerulea, Sc fulua,& flaua,-nonnulla rotunda, nonnulla aute oblon lGR,qusdam gracilia,quaedam crassa oculis prstendi indentur. In sensi autem tactus cum inaequaliatas aliqua, uel sipissitudo, uel grauitas, uel tentio, uel torpida, uel ulcerosa affectio in toto corporis habitu sentitur: sic & in singulis partibus uel ten tio,vel compresso,uel morsus,uel grauitas.quando modicae fuerint ac minime firmar,neutram quidem affectione adesse demonstrant,futuram uero
144쪽
Signa corporum aegrotantium. cap. LXXXIII.
At quae in aegrotantibus iam signa uidentur,eπ.quibus nonnulla salutem,nonnulla mortem po tendunnprima quidem salubria, altera uero genere quidem aegra,secundum speciem autem perniaciosa dicuntur. Sumuntur autem, ut uniuersaliter dicamus,ex operationum uirtute ac uitiis. Secundum partem uero, ex particularium operationi BUS,quarum genera antea diximuS.Primum qui dem eorum, quae principia existunt. Secundu ue ro illorum, quae a principiis ortum habent.Et ter rium eorum,quae ex seipsis gubernantur,a princi
Piis autem quosdam processus habet. Quartum si quidem genus eorum, quae tunc diximus, eX se quidem ad aliquid praenoscendum inutile est:S
cundum accidens autem dc ex his aliquando prs cognitiones erunt: quemadmodum 8c ex excre mentis semper,cX his quidem compatiendi ratio ne, ex excrementis autem, quomam coctionis re incoctionis signa continent. Quare fieri non potest, quin omnino significent aut naturam mat . Tie aut materiam naturae, aut neutrum neutro dominari. Salubria quidens signa dicentur,natura sirvcrante, insalubria uero stipexata. Neutra autem, quae pugnas habent aequales. Sed quae quide ma nifestam indicant codilonem, ex salubribus sunt: Sicuti quae cruditatem, aegra. QUAE Uero nech co et ionem,nei' cruditate offendunt, ex neutrorum sunt natura. Sunt uero & neutra, quaecunm nunc quidem hoc,nunc uero cotrarium 1significant,ue
luti digiti denigrati. Talia sunt etiam critica, id est decretoria accidetia, de quibus omnibus in libris De Crisi dictum est. Sicuti etiam de his quae ad mmamquaiam attinent operationem, in his libris in quibus de causis accidentium agitur. Quare omnium horum singulorum materiam ex hiidem Ii hris colligere oporter Ego uero olixitati parcens hiciermoni de signis fine faciam, trans ediar a tem ad illum qui de causis.
Quoniam uero & harum alis quidem salubres,
aliae aurem insalubres,aliae uero neutrae, Primum de causis salubribus erit sermo. quia uero harunonnullae quidem conservatrices, nonnullae uero
sanitatis sent effectrices, sunt autem 5c rempore
ec dignitate priores conservatrices, incipiendum est a conservatricibus.Cum igitur non unum tantum sit sanum corpus,sed plura ut supra dissiniuia mus,in eorum singulis propria erit causa costru trix. Siquidem omnis causa in eo quod ad aliquid dicitur,existit. Hic igitur denuo sumendii initium ab optima corporis constitutione, ac quae ei salu-hria sint considerandum. Eorum autem inuentionem ipsius rei natura insinuat. Si enim impatibileatin ininerabile esset corpus, semper optima constitutio perduraret, ne* artis praesidio indigeret. Quonia uero alteratur, corrumpitur, re uertitur, necν eundem seruat prioris status tenorem, ear
Quos modis inrumtor GYreis'. -- Secundum quot igitur alteratur modos,tot amxiliorum,hoc est causarum conservatricum gene
xa habebit, quas ex his quae dicta sunt liquet esse
ex correctivarum genere.Sed quia paulatim com rectiones faciunt antet omnis ingruat noxa,non Praeseruantes a futuro malo, sed praesentis status conservatrices medici appellant. Alteratur igitur corpus a nonnullis quidem necessario, a quibus clam uero non nece rio.Dico autem necessario, quae nulla est euitandi ratio:non necessario autem reliqua. Nam in aere quidem nos ambiente sem Per uersari, comedereq; ac bibere, & uigilare, ocdormire est necessarium:ensibus autem re exitia libus feris obviare non necessarium. Quare circa primum causarum genus uersatur ars corporis coservatrix, circa secundum autem minime. Quot igitur numero sint ea quae ex necessitate corpus alterant distinguentes, proprium in singulis eo rum, causam salubrium genus inueniemus. Inest igitur unum quidem ex ambientis aeris conuersatione: Alterum uero ex motu θc quiete, Ze totius
corporis N partium singularum: Tertium ex semino 3c uigilia: Quartum ex his quae assumuntur:
Quintum ex his quae excernuntur θc retinentur. Sextum ex animae affectibus.Ex his enim necesse est aliquo modo assici corpus. Ab aere quide am hiente, quia aut calefit, aut frigefit, aut exiccatur, aut humectatu uel secundum horum patitur iugation aut in tota alteratur substantia. Ex mo tu uero re quiete,cum utra modum excesserint, aut calefactum,aut perfrigeratum, aut humeeta tum,aut exiccatum,ueI aliquid secundum horum patiens coniugationem. Sic ec ex mno et uigilia ipsi im pati est necessarium secundum eandem ratationem. Et ex animae asseetibus,ec ex his quae assumuntur, aut excernuntUr aut retinentur. Haec si quidem omnia partim quidem euidenter, partimuero per alias causas medias alterant corpus,&sanitatem corrumpunt rec de horum singulis seor sum scripsimus intractatu qui De salubribus siue De sanitate tuenda infla ibitur. Omnia igitur nuc dicta genera materiar quaeda sunt salubrium cat sarum,at usis opportuno adhibito,causae sunt co servatrices atq; salubres.Sed ubi a modo delique rint,msalubres redduntur: unde etiam liqtret ex
his, nullam aliam extra has res substantiam, aut
salubre aut insalubre a nobis existimari oportere, sed easde quandocP quide salubres, quando U ro insalubres in eo quod ad aliquid dicuntur esse. Nam ubi motu corpus desiderat, exercitatio qui clem salubris,octu aut insalubre: csi uero eget quiete, octu quide salubre, exercitatio aute insalubris: eodem modo de cibis 8c potibus,& de aliis omnibus statuendu Horu enim singula,quando,ut ne restitas corporis exigit,cum mensura ac qualitate Ipportuna adhibentur,salubria fiunt:at cum citra Imnem necessitate ac praeter modum afferuntur,
nsalubria. Atque hae duae sunt circa saIubre fc in alubre intentiones,rei scilicet que adhibetur qualitas ac quantitas. Neque enim est rationi consen
145쪽
laneum etiam teporis ocea ne quae in his quae jdi sta int continetur,ueluti tertiit aliquod ab eis. dem diuersum introducere . Si enim tali ec tantal re allata egeat corpus, nemini dubiu quin etiam intepore opportuno afferatur.Occasio siquidemi temporisinde ortum habet,quoniam fluxibile acl secile mutabile est mortale corpus, ac pro transci mutationis modo alijs alio tepore eget auxit' s.l Quare non est tertium aliquod praeter ea quae di 'a sunt,tempus.Saepius aut eo tanqua tertio quot dam ob eam quam diximus, causam, ad docendiit uti consuevimus.Quoniani uero in his ipsis inten l
rionibus,& aliae cauta salubres, ec id quod propo
i situm est genus continetur,rursiis easdem repeta
mus. Optimae igitur corporis constitutioni cuml circumfusus aer fuerit in temperie positus, earum lil rerum de quibus nuper diximusquietis scilicet ac li inotus,sonini,vigiliae,ct eorum quae assumuntur, liciat ν excernuntur,quantitas moderata conuenietili Cum uero aer a temperie recesserit,tantum a me j diocritate euariare oportet, quatus fuerit ab optii matἡmperatura reccitus. Hi uero sunt mediocri
l ratis stopi: in aere quidem ambiente, ut neJ hor i Teat propter frigus, nemiudet propter aestum. Ini exercit is autem cum primum Iastari coeperit Cori Pus , confestim quiescere: In cibis autem coctio nis perfectio, & excrementorum modus; in qualii quantoq; conueniens,aequalis uelo in his quoda
modo est coctiorii appetitus. Quare neo praeside
egent,qui singulorum quae assumuntur quantita tem metiatur.Optima si quidem natura quantum appetit, tantum etiam cocoquit Sic&Qmno mol dum ipse natura praefinit,his qui opt1mam Corporis constitutionem sunt rtiti.Et tunc a somno excitantur, cum corpus ampliori quiete n6n egeta m. talem uictus rationem adhibuerint, nullul est in eorum excrementis delictum, quae uel per lj uentrem,uel perurinae meatus, Vel per totum cor li Pus egeruntur. Nam priora quidem ex modo co- lj rum quae assumuntur, temperantur. Totum uero li corpus salubriter perflari facit exercit ustis mo- li derat .Liquet autem ab ipsis caueri oportere,o li mnes animi immodicos affectus uidelicet Ire,Trili stitiae,Furoris,Timoris, Invidiae.Haec em alterant sit ait a naturali statu corpus huertunt.
s Venereorum uero iuxta Epicuri sententiami nullus est usus salubris: Re uera autem confert, si
tantum intei ualli in eorum usu adhibeatur, ut ne- lque re lutio aliqua sentiatur, ipse ipse homo quodammodo leuior factus ; ac melius spirare uia
i deatur. mpus uero ad utendu opportunu cuml omnium in rerum circunstantin exquisita mediocritate corpus fuerit constitutum,cumscilicetne lque supra modii plenum, nem uacuum extiterit: autin calore,aut frigore,aut siccitat aut humidi tale excesserit corpus.Quodsi aberrare coligerit,'
Paruus sit error. Melius aut illi calefa stomagis o infrigidato,a pleno uacuo,&humecto potiusi Corpore quam miccato uti uenereis. Horum aut
singilloru quae dicta sunt, qualitas inoptima cQω -
. poris costitutione est eligenda. Exeres ij quidem l
in quo totius corporis partes aequa proportione lmouentu Ita ut non aliae quide ultra modum fati lgentur,aliae uero citra.Cibi aut ec potus optimam lhabeat temperiem. Sunt enim naturae conuenientiores quae optima fuerint praedita teperatura.E idem de reliquis etiam est ratio adhibenda . i At si quod ab optima constitutione defecerit corpus, lnon aute uehementer,& hae quae ipsius sanitatem lcauis coseruant,ad proportione mutabunt . Sed lcum multa sitit huiuscemodi corpora, per singula lgenera seorsum dicendum. Quod igitur in temperaturaeuariat,instrumentariarum autem partium lseruat comensurationem, duplice habet salubriu causarum formam: Alteram quidem earum quae
si ipsius coseruant temperaturam: Alteram uero ea rum quae ad optimam transferunt.Quae itaq3 ipsi us teperatur,m conseruant, tam a causis optime teperatae naturae distabui, quantu & totius corporis temperatura ab illa euatiabit. Calidiora siqui dem corpora calidioris uictus ratione exposcur,
frigidiora aute frigidioris , ec sicciora siccioris, echumidiora humidioris,ac secundu coniugatione calidiora ac sicciora calidioris ac siccioris: eadem in reliquis etia tribus coiugationibus proportio ne semata. Recte siquide causaru utetur materia, qui naturales eam potentias agnouerit. Veluti motus,defectus alimenti, uigiliae, excretio,ct omnes animi affectus corpus exiccant: At quae his contraria existunt humectant. Ita uero Sc calefacir j entia re refrigerantia u1re 1nstituta, re ciborum aci potuum, at F uisimpIliciter dicam, omnium quael corpori afferuntur materias quis nostens at Pollentias,salubribus utetur causis, similia similibusi afferedo: siquidem eius propositu fuerit eandem
in qua acceperit corporis seruare temperaturam. Quod si permutare ait ad melius traducere sta tuerit, altersi est hic salubriu causarum genus, his quidem quas nuper diximus contrarium,aequali ter uero declinans ad alteram partem a bene rem peratis & mediis,quae optimis conuenire naturis dicebamus. Calidior siquidem ac siccior temperatura,a calidioris ac siccioris uictus ratione ad ex erisI1mu bonaetemperaturae habituminime transfertur. At talium erit ustis necessarius,qus tantum in eis quae bene teperata existunt,frigidiora sint at Fhumidiora,quantum*natura naturam in calidi state 5 siccitate superabat.Nam tale causarum g lnus naturales corrigit inteperantias: Alterum ue, liro de quo supra diximus, temperatura conseruat. Est autem utriusil uicissim apud medicos usus ne cessarius. Nam cum plurimum suppetit ocii, corra. gere oporte ac massim ad meliora transferrem que enim natura patitur eas quae subito fiunt alte litationes:homine auinecessarijs occupationibus l
distrietum, in eodem praestat habitu conseruare. Quo pacto igitur ochocipsiam causam genus co eruatiuum appellamus Nam forte magis altera litiuum occuratiuum, ct naturaIm defectuu correis l tuu uocare coveniat Quonia ad uniuersiim sit linitatis genus referetes,no ad eas quς secundu spe l
146쪽
coseruatiua omnia vocamus, siue praeter id quod sanitate coseruant,ad melius tota traducat teperatura,sive pristinu latsimodo habitu tueans at quae deteriore statum essiciunt,insalubria. Quaecun igitur simile habent in omnibus corporis partib.
intemperie, eadem egent procuratione: quae uero
dissimilem dissimili.Nam fieri potest ut uentrica ius frigidior sit Φ oporteat,caput uero calidius,atque utrun* propriis egeat auxilηs. Acratione eadem singulae aliae partes cu fuerint aut praetex modum humidiores,aut sicciores, aut calidiores, aut frigidiores,sitae intemperiei uictu ex ut accomodatu. Nem igitur modo eode omnes tales corpo ris partes oereebimus, ne* aequaliter humecta
bimus, aut exiccabimus , aut tale aliud quippiam agemus. Plenius uero de his diximus uolumine illo quod De salubribus inscribitur Decuuius lubribus partium instrumniariarum. cap. LXXXVII Instrumentari u autem partiu causae salubres, quemadmodu oc hic ab optima constitutione delinquitur,ita re inuicem distabui . Aliae enim sunt salubres erroribus, qui in formatione cosistunt, liae sis qui in magnitudine, uel numero, uel post
tu.In formationeigitur plures coringunt errorex
Nam re figura partis, ec si qua in ea cauitas est: se
cundum natura,vel meatus,vel orificiu,uel asperitas, uel lenitas, quado a naturali mediocritate re
cesserit, si quidem parum hoc patiantur, lalubriucorporum retinent appellationem: si uero ampli ii insalubrium. bd si tantus fuerit recessus, ut operationi afferat detrimentum,iam aegrotare diacentur.Secundum quantitatem aut excesses, at defeeius,ad easdem ducit differentias. In numero uero siue una,siue plures, quaecul ex instrumentarijs partibus fuerint,aut deficiat, aut superabundent Ex hoc genere etiam sunt quscunt in nobis simitantiae praeter natura cosistunt. Reliquu est a liud genus,quod ad strum cuiuslibet no simplicis' attinet partis,in quo et ipse quatuor sunt oes differentiar.Prima quidem quae optima existit:Secumda uero quae parum euariat, ato ideo salubrea huc essicit corpus. Ettertia quae insalubre, quado amplius a modo recesserit. Et quarta quae ia aegrurecessu plurimo redditi aecuno igitur partes in figura delinquunt,ueluti quae blaesis,uarae, re obli Rus appellant, hae cu nuper natus adhuc tenellus est,formatione at deligatione, ad naturalem traducutur habitu.Quod si iam aucto infante ad du
riciem peruenerint,mendari non possunt . Sic errores quidem qui ad cauitatem attinensicu adhuc augeri perseuerant, correctione admittunt. Cum autem iam ad ultimum peruenerint,nullus estre medio locus. Cauitates igitur quiete ait deliga tione paruae redduntur. Magnae uero,Partium o Peratione,ec spiritus retentione: sic ec quaecunqς foramina ora ..Et quidem quae naturalem magnitudinem partes exuperant, quiete ac commoda deligatione minores redduntur: augentur aurem
dehaturalimotu,&fiictioemoderata, re quibus cui aliis plus guinis attrahere natura aptis.
jDeficietes uela partes quaecun ex figuineor
itum habuerunt,corrigi quidem no est impossibi le:Quae autem ex semine,propemodum impossi bile existit. licet tamen aliquado loco eorum alia facere quae usum haud dissimilem praestet. Earum uero omnium natura opifex est, medicus autem minister. Quae uero numero excedunt; his abi tio, causa selubris existit. Inspicere uero oportet,
in quibus id fieri possit. Nam si impossibile appareat,transponere tetandum est. Eadξ est re eorum quae in situ uitia sunt,emendatio. Ne* in obscuro est quod duo tapius aut tria uitia eandem partem possunt occupare, sicuti in eo qui uentriculu par uum simul atm rotundum, atin aduersus situm habuit incumtiente. In ipse etenim magnitudo, formatio, ac situs erant deplauati. Temperatura quoque modior existebat, hic nullo artificio ad naturalem habitum transferri poterat. At ne adeo infestaretur, erat remedio locus. Nam quoniam repleto uentriculo dissicultate spirandi premebatur,minus cibi, aut magis alimento opportuni, lqui no dissiculter subduceretur,bis in die assume hac Alteri uero cui obstructio in hepate ob uaso irum angustiam stipius contingebat,extenuansui 'ctus pro salubri causa inuentus est.
De 9Iutione continuitatis. cap. LXXXVIII
Reliquum igitur id morbi genus est,quod & si
milaribus ec institimentu's partibus commune, existit,solutio scilicet continuitatis,qua quispiam forte his unquam adesse negarit,qui integra sani rate fruuntur,quompam semper sit asse filo. Quem sane latet eandem in omnibus generibus fore dubitationem. Nisi enim operationis laesio sensibilis fanitate ab aegritudine separet: sed qualitatem tantummodo affectionis introspiciamuS, perpetuae passibilitatis dogma necessario recipiemus, cum nullus sit qui omnes operatioes optimas habeat.
Sed de hoc quidem, ut quod ad logicam potius
pertineat contemplationem, seorsum considere tur. Salubres uero causas, ut his quos nemo dubitat aegrotare,deinceps percurramm, a mala tem peratura exordium facietes.Hic uero prius distinguamus quae omnes fere medici praetermittunt: Alias quidem esse salubres causas eius temperaturae quae iam facta est: Alias autem illius qus adhuc sit:sicuti etia alias eius quae futura est. Huius ita Postremae, hae quidem in praeseruatiua artis parte
continentur,liae uero in salubri. Primae autem in ter omnes in cura a tantumodo, sed eius quam mediam inter utrinque locauimus,in praeseruatia ua&curativa. Iam enim factam ali existentem aegritudinem curare oportet, sed quae nondum
quidem adest,at futura est, prohibendum est nessa ab ea quae est in corporeassectione.Eius autem quae adhuc si quod quidem factum est, curare pus est Quod aut futurum,prohibere ne fiat. Prohibebitur autem sublata ea affectione, quam se qui natura apta est. Talis uero affectio caua an tecedens appellatur. Facta aut aegritudo curabis Mubluta ea affectione a qua primu ea quaesecura
sum naturam in laeditur operatio,quam quidem
147쪽
Mecomis sima intentionecuratis. cap. LXXXIX
cirratio uero unam praecipuam ac comunissi.
mam habet intentionem ad id quod est affectioni auferendae contrarium Ex hocsiquidem genere sentcauis illae omnes quae sanitatem essiciunt. Secudum partem uero ex unicuim avehioni contrarijs. Calido igitur asse filii causa frigida contra ria existi frigido aute calida, eadem c. in caeteris proportione. Etenim si omne immoderatum est
Praeter naturam,moderatum uero secundu natu ram necesse est omnino ut immoderatum ab immoderato cotrario ad mediocritatem redigatur.
Acmanifestd est quod secudum potentiam, non autem imaginatione, oc calefaciens ocrefrigerasre quaecu* alia huiusmodi oportet assumere. Voco autem secundu potenti quod reipsa uere tale existi quale esse dicitur:Secudum imaginatio, nemaut,quod ex prompto quidem sense tale es se imaginamur,cu tamen uere tale nositi Sed qua sint haec ratione distingueda diximus in his libris in quibus de simplicium medicaminum potestati hus agitur.Ad inuentionem aut salubrium causa quidem ut ad eam quae iam facta est aegritudinem cauta salubres existusiuia illa doctrinae utendum,qua id quod imaginamur, ab eo quod talem habet potestate separatur. Quscunm Uero. Ut ad eam quae adhuc fit,oc hac eade uia,aij illa praeterea ex qua aegritudinu cause inueniunt. Esto em si ita contigerit in humoribus putrescentibus accendi febrem. Indicatio in huiusmodi est evacuatio at alteratio: haec quide quae putredi
nem finiat,manente adhuc causa:euacuatio uero quae totam ex corpore causam educat. Sed dicta quidem alterationis species, concoctio existit.
Qxiam ubiinuenerimus a quibus nam causis fieris continga tunc utim eorum quae hoe pacto sal
btiasunt,scientiam tenebimus.Euacuationes au tem fiunt,&persanguinis emissionem,&clyst risusum,&per urinae uias,ato ea quae per cutem fit traipirationem,ac praeterea per eam quae filadpartes oppositas attractionem, at*ad alias pro Pinquas derivationem. Nam re ad hoc idem g nus pertinet citare menstru atque Ora uenarum, quae Graeci harmorrhoidas appellant, aperire, ac P palatum nares. expurgare Cum igitur et hic materias inuenerimus quibus in qualitate,oc qualitate 8c tempore ec modo usus adhibitis euacua tio sit,in ipsa artis parte salubria inuenientur, armcorum omnium inuentio traditur in eo uolumi ne quod Dearte curativa inscribit. Eadem ratio ne in alijs tribus intemperaturis, si unum commune praeceptum obseruabimus, ut unamquanque Prius qus emcit causam,rescindamus. Deinde ita ad illam quae ab eadem causa facta est, aegritudiariem accedamus, causarum salubrium inuentio nem faciemus.Secundum uero copositas intem peraturas, ex simplicibus compositio common strabit alubria praecepta, cum hic quom studue rimuspromagnitudine inteperaturae eidem con i remens inuenixe remedium. Veluti si contigerit maiorem ea quae naturae conueniat, dςcidat cor Pus.Septem uero ad siceitatem maiorem, tunc fiblubrem causam in huiuscemodi aflectibus esse o Portebit,decem quidem numeris frigidiorem,se Ptem uero humidiorem. Si igitur ipsi particular affectae admoueatur taleremedium,tanto erit frigidius atl humidius quantum exigit partis ame istae indicatio.Quod si particula affecta in penitioribus locis sita sit,machinari oportet insiper tale inuenire salubre remediu, cuius uis nequaquam in itinere antea seluatur.Si itam calidius esse oportuerit eo quod est moderatum, no selum tantam habeat caliditatem, quantam exigit morbus, sectultra eandem mensuram tantum adqciatur, quantum eae situ ut pertingere possit ad locu affectum sit necessarium . Si uero frigidius,non simpliciter tantum frigiditatem oportet augere,sed oc mat ria quo prius est animaduertienda: Si enim GaDsa sit, non admodum poterit ad profunda pene trare. At potius contrarium prςstabit eme 'si spinsando superficiem, atque densendo:at si tenuioribus partibus constet, poterit sane plurimum subire prolandum. Idem in humectantibus at exi cantibus accidit,in quibus crassitudo atque sibAtilitas partium substantiae est inspicienda. Asita quidem loci, ut nuper diximus,inuenit indicatio 'salubre remedium: A formatione autem, ec situ simul, quando effluxus sensibiles atque ad alium locum foraminibus patentes habuerint, aut his omnino caruerint. Gos enim effluxus ad prin cipales deferri partes cognouerimus, auertemuri latque ad illas impellemus,quae nullu habent principatum. Illud uero manifestum, quod earu quae
intemperaturam eviciunt causarum , curatio fit per euacuationem. Nam ipta intemperaturae se Ia alteratione sanantur. curatis olutionis cmnuitulis inparietamosi. tap. Continuitatis autem selutionis curatio, inten tionem quidem habet unionem, quae in partibus
quidem instrumentarns impossibilis est:in similaribus uero non semper possibilis. At quadom si
cuti in carnosis ianitas coglutinatione perficitur, nihil uero distbri etiamsi coalitum appellaueris Ipsam uero antecedit,quando uulnus maius extiterit partium ap*icatio distanti'quae ex forma tionis genere existit. Vt aute haec ipsa firma ac stabilis fiat,8 deligatio cogens in unu quae distant, ecfbulae & suturae utiles sunt. Coalescere autem facit ea,quae inuicem distant, ac pristina restituit unitatem ipsa natura. Nostrum uero opus est, ut diximus,applicare extrema distantiu partiri at ita ut in unu coacta sunt,coseruare:& tertio loco cauere,ne quid labris ulceris intercidat. Et quam to ipsam partis substantia conseruare salubre. Sed
quo pacto dc primu ec secundum impleamus ossicium.dictu est.Tertium uero in cogido in unum Partes distates exequemur,si nihil extrinsecus incidere permittamus.quonia tapius usti euenit Pilus,aut oleu,aut aliqua alia humiditas interue niens earum quae copuIadae sunt partia unitatem
148쪽
suffluxiones tertia intentio retinetur. Ipsam uero stantiae laetura secta est. Et quidem curatio induissiffluxionem ex eiusdem di contrarii loci diuisio plici morbo,duplicem exigit intentionem. Nami ne, di figlixa opportuna comparandum. Partis au continuitatis solutio,unitat substantisautetniatem ibstantiam salubrem cum mediocriter exic diura, neratioe indiget PauIo uero iupra gen i cantibus conseruabimus Haec quidem est solutae rationis intentiones expositae int. Quod autem lcotinuitatis curatio,cum ipse sola seorsum in ca primum quidem hunc affectium oporteat limare, i nosa parte costiterit. Quod si alicui alteri morbo demum unitatem restituere tentare, ipsa rerun coniungatur plures sunt indicationum interitio- l tura comonstrat Cum ita F repletum quidem fue lites,quas in compositorum, uel complicatorum, rit cauum, ulcus uero ad aequalitatem perductu, siue ut cuissi appellare libuerit,doctrina coseque aIteram intentionem aboleri contingit: nam me ter trademus. In praesenti autem sermone ad reli- dia existente inter labia ulceris ea came quae nu quas unitatis selutiones accedendum. Pere enita, partes quidem distantes uniri est De solutionecontinuitatis in osse. cap. - impolubile,unde fit ut aliassit intentio perquiren actio igitur est continuitatis in osse lutio, . da. ntentionem autem consequemur ex eo quod quae quantum ad intentionem primam,insanabi- η est secundum naturam ipsi parti comparado:erat lj lis existit. Quo uero ad secundam, quodammo- autem eidem cute obduci naturale. Quare hoc li do stanabilis fit. Prima igitur intentio est coalitus ipsum a nobis procurandum, aut si haec intentiolIartium, qui ob ossis duritiem seri non potest effectum sertiri non potest,ssimile aliquid cui carecunda alligatio,quae fit callo stupernato partes Vnem scilicet quae cutis sipeciem prae se ferat,instaul fiactas circumalligante. Calli autem generatio randum. Erit autem huiuscemodi si ct siccetur, si li qua quidem ex materia re a natura fit, est ei ad a- muli occallescat. Ad cicatricem igitur obducent Iia communis.qua uero formam ossi uicinam h damnecessaria erunt exiccantia, ac sine morda li het,ex eiusdem fit alimento.Molle uero Sc pueria citate adstringetia medicamina: Ita 5 si sordities il le os coalescere potest, sed penaro fit talis aik- aliqua fuerit adnata, intentio quidem erit abster ictus, quin cum altero societur. Magna enim eκ gendi. Et erit medicamen salubre abstersicium,eoli Parte musculi adiacentes una corporibus at is fra rundem uero materia in libris, in quibus de medit Ois ossibus patiuntur. coareec curationis inten caminibus agitur,scripsimus. Et quidem si aliquario oritur duplex, quaru altera quidem circa ossa, c inflammatio,vel attritio,aut tumor praedurus,ue Ialtera uero circa corpora adiacentia ueriaruriSed mollis, Θc laxus cum ulcere fuerint, prius eorum haec quidem in carnosarum partium complicatis curationi intendere oportet, eas sequendo uias dicentur affectibus. Nunc uero de fractionibus t ac rationes quas prius expositimus. Sic ec si alial dicendum.Quoniam enim harum sanitas callosi j quid ulceri illabitur, ad illabentium curationem l late procuratur, ut autem callus generet propyiil intendedum. Eodem pariter modo si aliqua imi ossis alimenti sirperfluitatem naturae suggerere temperies ulceratum locum obsederit, ad eius li oportet.Hanc uero superfluitatem in qualitatere dem intemperiei remedia antea ueniendum. Sedi quantitate seruare modum, est necessarium. Vm de his quidem satisci de & ratio uictus est adhibenda, quae tantum ac Despeciebus morborumsecun semustionem. IXIIIaalem influere ossibussanguinem praeparet, qua- i Nunc uero transeudum est ad formationis ge llis&quatus generado callo fit opportunus. Quo nus quod in plures secatur disserentias. At ab eoi niam uero per fracti ossis cauernasidem effundi quod euidetissimum existit,exordium estsermo gur sanguis, eiusdem qualitatem ct multitudinem l nis faciendam,quod ex figurae permutationem animaduertere oportet,aim ita uel sicciorem, uel l . tingit.In his igitur qui adhuc crescui, possibile est humidiorem uictum instituere. Sed haec omnia i l plurium partium figuram emendare:in his autem in libris in quibus De curandi ratione traetatur, qui iam aucti sunt,minime Intentio autem in his Plenius int explicata Diqui curari possunt, ut ad contrarium distorsionis De punctura nervis chordae cap. XcII h l abducamus. Si uero stactione aliqua non recte Nerui uero oc tendonis punctura propteriei conformata alicuius membri figura metit uitia sus abundantiam,ec quoniam haec pars principio . ta, cui ibstantia calloia iam obducta fuerit, si continuatur,prompta est ad neruorum conuulsiol quidem haec adhuc recens extiterit pers ingerenem excitandam,ac tum praesertim cum nihil eWi oportet, ac rursus recte atarmare. Deinde cautrorsem expirat obcscato cutis uulnere.Aperient i tum superinducere. dum est igitur,at exiccandum iubstantia tenui, l . De obstructione. cap. XCIIII
quae usque ad ima nerui offensi possit penetrare. . Est uero θc obstructio ex eodem genere initu De his uero exacte diximus in libris De arte me l dinum, qus quidem ex letis dc crassis humoribus dendi coscriptis In simplicibus quidem huius m fisiunam ct ipsa habens intentionem morbo conneris affectibus salubrium causarum forma ratis i l trariam:dico aute apertione Causae uer selubres existit. In compositis uero coplicatur ulceribus, i j sunt,abstergetia ali incidet medicamina.Quae Prima quidem cauitas quam no alterii affectum, i uerosta stercore duro,quod intersepit intestinu, sed ulceris differentiam esse arbitratur. Est autem ' primum quidem habebit duritiei remedium ex
non disserentia huiuscemodi res. Sed alterum ali j humidis pinguibusu clysteribus, demum ex acri
149쪽
: ARS ME DIGINALIs 2 4 lus euacitationem exposcet rasae,ut T A talem uisui manifesta.Et iam periculum 1mminet,
fit in uesica,in praesenti quidem transpositione re ne quod ex uasis exudat d spacia uacua quae inquirit,integrs uero sanitatis causa, incisione oc eae medio sunt, effundaturiaut ne iam paruu aliquod tractionem.Humiditatis aut quae praeter naturam sit effusum. Huius quidem assed us sanatio intencontinetur, sanatio in perfecta euacuatione cons otionem habebit euacuatione, aut ut manifestiori sit,quemadmodum in suppuratis. Immodica aut uocabulo utamur, deuacuatione. siquide morbus repletio immodica evacuatione curatur, ut cum erat immoderata partis repletio.Necessariu igitur sanguis intra uenas redundat.Quibuscun* uero, est,ut aut sirperfluitas retrocedens evacuetur, aut uelin uentriculo,uel in intestinis,uel arteria aspe- per ipsam anctam particula. Retrocedet aut, uel ra,vel pulmone,pus aut sanguis continetur, inte- impulsa,vel attracta, uel transmissa, uel horuinogra euacuatio est necessaria.Superflui aut cibi aut aliquo modoru, uel omnibus. Perlocu uero assi potus adhuc recentis assumptio a deuacuatione diu euacuabitur, partim quide manifeste 8c sensi corrigitur. Quaecum igitur in pulmone uel pecto biliter, partim uero in uapores resoluta. Si igiturre continentur, cum tussi quidem educuntur, sed uniuersem corpus plus aequo plenum fuerit, percu medicaminibus extenuantib0s. Quaecun y ue affectum locum minime euacuandum.Nam si scaro in hepat uel uenis,uel arterias,uel renibus,aut B rificationibus aut sectionibus sensibiliter euacu Per urinam,aut per uentriculum. Sed per urinam quidem ab iis quae uehementer extenuauperuentrem uero ab ijs quae attrahendi aut aperiendi orauim habet. Quaecun F uero in superiori uentre coprehendunt,per Upmitu: quae aut in inferiori,per
subductione. Sed quaecun* sub cute, per sectio
nem, uel ustionem,aut per medicamina aduretia: Sic uexo aliquado quaeculam in aliqua naturali ca Uitate,ut in thorace.Et ut summatim dicam,qui quid praeter natura in aliquibus partibus continetur,fanationis intentio est ablatio,quae si fieri non lpossit,transipositio. Quae uero no si int ex toto ge nere praeter natura, sed quantitate, in his intentio est deuacuatio. At inuentio eoru quae ad ipserum lsanatione perducunt, partim quide ex affectu,ptu srimum uero ex ipsis affectis particulis simituri li Deleritate Crisuitate. cap. XCVQuaecun ν partes uero ob id quod exasperatae sunt,naturale amiserint habitum,his leuitas natu resis est restituenda, ossa quidem levigando, te .riam autem uel linguam leniendo humidis , quae nihil mordeant, oc lentorem habeat. Sed quibus cunm leuitas inest non naturalis, asperitas naturalis est reuocanda medicaminibus, quae sussicie ter abstergant,&paru adstringant. Quaecuno uero uel obstructiones, uel angustiae meat , alias sequant aegritudines, ab illaru curatione prius est
incipienda.Ostensium siquide est in libro De dis serentiis morboru,quod oc inflamationibus oc duris laxisc, tumoribus, oc siccitatibus aliquado immodicis,ac prsterea uitiosis partium continentia figuris,ea quς nuper diximus,tapius aduentvt:si lcuti 5 quibusda tumoribus eorti, quae sent in amihitu corpora. Quod si nonulla ex proxime dictis inuicem coplicentur, uarias habebunt indicatio nes.Sufficiet aut in uno exemplo habuisse sermo lnem, quonia de omnibus in libris De artecurad1 plenius stimus executi. Supponat cuipia particu lae multitudinem sanguinis influere,adeo ut intendantur in ea uenae,non maiores tantu, sed etia paruae,quae prius senim effugiebat. Nunc uero iam plenae uisii coprehenduntur, sicuti plerunΦ in oculis ob tunicς albedine manifestissime patet Parisquidem est,quod re alia uasa quae latent sensim,
im plenaudiendanxux, nondum ec ipsa ob parui
himus, plus rationς excitati doloris attrahemus. Si uero calefacientibus: dispergere tentabimus, plus erit id quod ut caloris ad partem attrahetur, quam dispersiim. Quod si in eo elabonabimus, ut quod influxit retrocedat,corpus plenum non ad mittet. Ad haec igitur ambo totum corpus euacuare oportet, deinde omnino ad alia loca retrahere id, quod affectae particulae influit,quo perfecto o Per prius a parte repellendum, mox disperge dum. Quato enim per maiora loca sit, tanto expeditior est evacuatio. Ab affecto uero loco adstri gendo ac refrigerando repellemus, sed ec exina nita loca attrahunt ad seipsa quaecunque repercultiuntur. Hoc siquidem ostensium est in eo volu mine in quo De potentijs naturalibus agitur. Et uasa praeterea uigore ex medicaminibus adstrin gentibus addito,a se ad alia remittet.Si igitur hac uia superfluum omne retrocesserit, bene se res hahel: At si aliquid fuerit in parte retentum, coni lcturandum erit id lentum ac crassum existere, a que ea ratione iam coactum atque adstrietum ut
cum dissicultate selui possit. Fieri autem potest, letiamsi no eius naturae sit, ut ad spatia quae int in medio sit effiissim, in quo casti tunc ad id uenie dum esse tempus suadet, ut hoc ipsum quod relia
quum est per affectum locum euacuemus, po nendo silpra iacentibus partibus ea quae influete humorem repellendi uim habent. Maxime uero euacuabis, si in spat is intermediis aliquid contia ineri contei iura assequeris, rescarificationum auxilio,& medicaminu qus uim habent dispergedi. iSed quonia haec omnia uires calidas habet: eius
dem uero temperaturae opus est mordere, qua i do modum excesserit, cauenda ex eis sint ueheis limentissime calida,ac tum prssertim cum affectus locus inter silmma fuerit. Neq; enim paruuSex l
per mordeat, omnis , prsterea dolor fluctiones commouet. Sodigitur mediocrem caliditatem obtinet, in his sensiam doloris non inuehit, atque eo amplius omni dolore uacat,st humidum extiterit. Et quidem quicquid per si imma heret,potens est id medicamen dispergere,quod etiam ualidas nonhabuerit ad dispergenda uires. Quod si sum mae quidem partes omni noSacaruerint, id uero
150쪽
med1caminis calor,cum dubitandum sit, ne priusquam profundas attigerit partes, interim uires a mittat. Neque tamen ex eo superiores partes alia quem dolorem sentiet, cum omni vacent assectu.
bare nunc hςc duo simul inuitant ad calidorum Pariter at 3 acrium medicaminum usum, ecfium mae partes quae tolerant, Sc profundae quae egent Haec igitur ex affectae partis situ indicatio assume hatur. Deinceps uero si quid ad sanitate desciat, consideremus: net enim paruum aliquid deesse uidetur. Affectae partes, in quibus fluctionis sir
perfluitas retinetur: nonnesiae quidem rarae ec lasemae, 8c molles natura existunt: nonnullae aute dens Moc presi, ac durae. Prsin es igitur facile euacuantur,reliquae aute acrioribus euacuantibus, ac praeterea tenuiores partes habentibus egent, ato eo ctiam magis, quanto profundiorem situm habuerint. Haec igitur tibi iuris sit indicatio altera,a Particular affectae substantia:alia uero a formatio ne simul ac situ. Supponatur etri si ita coligerit,in hepate esse proxime dictu affectu, in angustis ua serum finibus, pactis humoribus, qui uel lenti ac tenaces, uel crassi existant, uel seperabundent. Nonne in promptu est primu quidem crassitiem
Una cum lentore tenacitat cibis ac potibus extenuantibus,ad subtiliorum partium substantiam Transferri oportere Secundo autem loco no per
angustos at inuisibiles sel sed ampliores etiam meatus quicquid infestum existit esse euacuan
dum: Sunt enim in hepate uenae, non minus am Plitudine quam numero excedentes . Termina tur autem hae quidem in gibbis ad uenam cauam,haeuero in cauis ad portam: unde haud dissicile tihi futurum est, in utris tandem pressi ac stipati hu lanores fuerint, eosdem expedite euacuar'trahendo quidem ad uentrem, cum his quae attrahendi uim habent medicaminibus, quicun v ex ipsis inuenis ad caua hepatis pertinentibus aceruati sunt. Ad Urinae uero meatus promouendo per cauam
uenam, quicun p in uenis ad eam pertinentibus sunt. Sed praeter supradictas alia est indicatio ab hepate ipse, ueluti a uenam principio. Nam cum non tantum seipsum regere natura aptum sit, ut Pleretem animalis partes, sed uenis praeterea uirtu tem largiatur,periculum imminet,ne si eius uigor arrigationibus acresinatibus cataplasmatibus fiurit re lutus, ec ipsum primum ad sui opus, ato omnes subinde uenae eius ratione imbecilles emciantur. Dare in eius curatiothus aliqua ex adstringentibus medicaminibus miscere oportet. Sed quoniam in profundo admodu loco situm est, dubitandum erit ne adstringentis medicaminis uis debilitetur,msi ab aliqua altera simillium partiuml si stantia,qualis aromatu est traducatur. Meliust uero fuerit,si oc ipsum adstringens medicamen i l num protinus ex aromarum genere fuerit: nam sit duas habuerit itatura insitas qualitates ac potestates, ualentius operabitur: ecquidem evacuetur quod praeter naturam in membru confluxit. Se
US A autem humorum modum naturae conuenien item.Quare & illa animaduersio a nobis est 1nhoe adhibenda, ne quid ab humoris confluentis qua litate eiusdem membri temperies sit alterata,li ptituitae naturam tenuerit,ad frigiditatem: si uero hia llis,ad caliditate, ut etiam hanc ipsam curantes in temperie sanitati rest1tuamus. Curabimus autem lcontraria ex aduersis ameretes qualitatem, quem l admodum in intemperaturarum curationibus di NimuS, quantum unumquodΦ calidius autM dius factum est, tantum refrigerantes aut cales lcientes. Quare dc hic rursus agnostenda est ipsius
secundum naturam temperies. Nam quo pacto lsciemus, quantum infiigiditate ac caliditate a na- lturae modo recesserinaut quando a fiigefaciendo lsupersedebimus, si nos latuerit ea quae est secundum naturam caliditasnta uero oc si fiigidius esse ictum calefaciemus, ignorantes fiigiditatis nat tralis modu, nem oportune calefacere,nel in tempore a calet aciendo desistere poterimus. lDe morbo fecundum numerum cap. MVr
Sed quoniam de his satis diximus, transiretani ltempus ad ea in quibus numerus non est secum ldum naturam. Cum uero duplex sit eorum diffe- lventia,quibus quidem aliqua particula defici his
intentio est hanc emcere subministrando naturae, leo quo diximus paulo antemodo. At quibus si l perabundat, hanc resecare oportet,aut scalpello, aut igne, aut medicamine quod uredi uim habet. Haec igitur omnia ferme sanare possibile est, at non aeque omnia generari possunt, utin libro De lsemine diximus. Quaedam uero sunt, quae etsi ge- lnerari no possunt,licet tamen pro ipsis aliud quia lessicere, quemadmodum in osse ex toto sublato alteram substantiam in eius sede reponere a cameatl osse disserentem. Est enim quae in eius gigno itur loco quaedam ueluti caro callosa,vel callus carinosus, ct processu temporis magis ac magis ad l alli duritiem transfertur, cum ab initio carnis pol tius imitetur naturam. Quamn uero parte sub lata, cum neque eandem secundum speciem sub l stanti nec 3 similem emcere possumus, tertia no l his intentio, quendam decorem inuemr quem l admodum in mutilationibus.
Demoria fecundum magnitudinem. cap. tac VIIo Communicat autem hoc genus totum cum eqquod ad magnitudinem pertinet. Nam quodcun lque ex eo est secundum natura, illi propinquum lexistit. Id uero tantum seiunctum est ac separatu, quod interea quae sunt er genere non naturali con numerat In quo quidem prima intentio est ab- llatio Si uero harcimpossibilis existat, secunda est transpositio, queadmodum suffusionibus. Quae cura. uero non integris partibus,sed partium tantummodo particulis deficiunt,aut exceduntnaturae modum, resectio quidem ueI generatio in his quae deficiunt: ablatio uero re abolitio in his quae silerabundant, Quare neo in ipsis altera inten tio,ness medicaminum forma genere diuersa.