장음표시 사용
131쪽
cientiam in quatuor precedentibus sectionibus expsi cauit. Quia vero appulsu morbi ficς materiae febres. generantur , & eiusdem exclusione depelluntur, data Occasione, quam in primis duabus sectionibus explicationem de febribus susceperat, hic miro doctristae artificio transtulit, parce vel nihil de acutis,quia de his fatis in principio, nisi quatenus est quaedam continua
tum cum intermittent1bus consecutio. Adde etiam
quod signa materiae peplica & crisima hic non omiserit, cum de more illis sita scripta siue per prςcepta,sive per theoremata inferciat, non minus ad doctrinam facere arbitratus, quam ad vitam sanguinem per viii-uetiam corporis molem diffusum, sed etiam patho- gnomonica d prognostica, quibus partim febres di gnoscuntur, partim suifim exitum manifestant. In quinta ab unitiersali ad particularem doctrinam se
conrens de morbis κου re v, breui er& summatim
quasi ptiaeuius summa illorum indicat genera seu foria
as. Coniuertitur autem cum quarta sectione causarum assinitate, quae sub eodem genere continentur,
quia illic de causa antecedente ala de coniuncta: illic rursus de causa adiuuante , hic de ea, sine qua non: illic denique de morbis totius, febre videlicet, hic de partium assectionibus. Hactenus de primigenijs , in quo genere sunt febres &partes affectae: nunc in posterioribus se monibus de omni affectu epiginomeno siue morbus morbo, sympto ma symptomati, aut morbus symptomati & conrea suξerueniat. Differt autem sexta sectio a septima, quia in ea est causarum consecutio a priori, in septima affectuum aposterio
ri: sic intemperies ventriculi frigida & humida causi
132쪽
1N APROR Is MORVM. SECΤ. IIII. est cruditatis, cruditas vero lienteriae: contra lienteria est assectus cruditatis, cruditas vero intemperiei frigidae & humidae ventriculli. Item in sexta partium robur aut infirmitas spectantur, in septima functionum talio G ursus in sexta laumoris motus, in septima motionis exitus: in sexta denique causerum impetum , in septima symptomatum Vrgentiam. Vsus praecedentium talis esto. Prima huius sectionis diuisio est in molitione & cautionem: molitio est artificiosa aut no artificiosa: artificiosa perficitur axiomatibus es praeceptis. Axiomata sunt tria , quorum primum est cautionis, secundum imitationis, tertium exclusionis. Qi d ad primum attinet, non videtur primus aphorisinus ea ratione hic positus, qua 29. quintae sectionis, quia illic specialem foeminarum cavitionem spectauit Hippocrates, hic vero generalem, eo tas aquam familiari exopto usus ad hy orem peccantem, affectum & peculiarem naturam eius, cui medicina adhibetur. In secundo aphorismo sectio
nis primς secundi haud absimili , nobis proponitur
natura imitanda, nec ab re repetitur, cum illic quid agendum esset in morbis acutis, hic vero, quid feri debeat in longis, doeeatur. Ad haec, in disquisitione triplicis euacuationis critic , symptomaticς & artificiosae opus erat certis disserentijs, quibus unam abaliadistinguoremus lao caphorismo ergo distinguitur artificosa a symptomatica, quemadmodum sequenti, cuius eadem est ratio cum tertio primae sectionis, critica a symptomatica, nempe ex notis redividan tium humorum & tollerantia. A quarto ad vigesimum continetur praecepta mo-
133쪽
tio LESBIA NORM Alitionis artifici ciose, quibus quid in aegris, & neumspurgandis fieri debeat dicetur, & in singulis quid pr
cedere, quid consequi oporteat, quid praeterea Opportune aut cum disti cultate moliendum. Itaque de modo &occasione purgationis, item de cautione &praeparatione humorum ante purgationem, de refrenatione aut concitatione medicamenti post purgationem ampliter disterit. Quinetiam aliam esse fati rum , aliam aegrorum, aliam neutrorum purgandi rationem & scopum, ijsque artificiosam evacuationem absoluit modis. Cautio inter moliendum altera huius sectionis parsa morbi magnitudine & aegri viribus ssigna perscrutatus, quibus futuros euentus pr nunciat: nam mortis&salutis signa magna ex parte cousistunt in compa
ratione morbi & naturae: nam si morbus intendatur, vires minuantur coniectura est aegrum moriturum, si vero naturae victoria ex virium robore declaretur breui conualiturum. Itaque medicus certantis naturqcum morbo spectator, primu obseruabit naturam &conditionem materiae excretae bilis ne an sanguis, cxcrementi aut alterius rei sit portio, quomodo 2I.
quando, 22. quo 23. 2 . &Vnde 21. 27. recursusne sit, siue palindrome 28. an metastasis per decubitum, 29. 3O. per abscessus appertOS , 3 i. 32. 33. latentes, 3 . 31. Vt certam de illis possit proferre sententiam , morbique magnitudinem arguere. Nam Omnis excretio symptomatica mala, cotravero, quς critica siue naturali motu & virium robore perlicitur,optima. Distinguntur autem ab inuicem prςesaris
illis duobus axiomat s e principio primς sectionis si
134쪽
IN A pHORIs MORVM SECT. IIII. uipientissime in huius principio repetitis. V t autem ompositum iuxta sepositum magis elucescit, sic excretio symptomatica criticae collata. Conferat igitur medicus, sudore pro exemplo proposito,siue sanguis,siue urina,siue feces naturali sp5teferantur, materiae & λύοι criticam cum symptomatica & μή in: item criticorum dierum naturam 36. cum genere Iriorbi. His adde excreti qualitatem 37. quantitatem e toto aut parte, pauca, 38. I9. 4O. an copiosa 4 I. a. febris ne sit acuta an intermittens 3. Items1tne facta metas assabscessu an de cubitu, per febres 4 . an post febres F. His etenim sic Perpensis, nunquam a ianua, ut dici solet, aberrabit. Quinetiam utrique excretioni epigenomena s1gna, siue sint lethalia siue salutaria nunquam erunt praetermittenda. His enim plurimum morbi vehementia & intentio, item lenitas & remissio significari possunt. In lethalium genere annumerari possunt, quae certς & indubitatς sunt pr nuncia mortis, veluti a simplicibus affectibus frequentes rigores, 46. sputi in odore & calore improbitas 4 . sitis cum ardore 48.Item a facultate deprauata conuulsio aut resolutio
musculorum in facie q. dyspnoea cum delyrio Item ab excretis ut retentis, sed non ita certae&i .
dubitate mortis, abscessus in partem materiae minime capacem 3i. lacrymae inuitae , praesertina in catis
12. lentores dentium nigri 33. tussis sicca 3 . buboepigenomenus febri 13. sudor perennis
In salutarium genere annumerari possunt, quae e
xl dc indubitatae praenuncia sunt salutis in inis it-
135쪽
tentibus, velliti proportio morbi &symptomatis 18. costalatia theorematon criticorum ad tempuS 19.6O. 61. ad speciem 63. is . Item dubiae salutis
Hactenus de prima cautionis parte,qus fuit a morbi inagnitudine. Altera sequitur quae vires aegri diligenter explorat a robore aut imbecillitate facultatis. animalis, vitalis, naturalis . Animalis a sensu S motu: vitalis a pulsu & respiratione: naturalis ex appetentia& co stione. Animalis facultatis robur aut imbecillitatem primo indicabit somnus S vigilia, de quibus in principio secundi sectionis, item motus arbitrarhipontanea lassitudo, aut ultro aborta, de qua in eo-- dem loco: vitalis facultatis robur indicabunt signa σφυγμικα a 'ulsu moderato, aequali, ordinato: imbecillitatem a pulsu immoderato, inaequali, inordinato, de quo genere nihil, aut parum Hippocrates: nam quem nos summis digitis , ille sola visus acie dicitur explorasse, in caeteris admirabilis ob incredibilem in rebus naturalibus pervestigandis diligentiam, admirabilior sane in tantare neglecta. Naturalis robur &im cillitate peplica signa a sputis, deiectionibus, si doribus &vrinis, quatenus illa ad salutem vel mose
rem spectanta 69. ad 7 . aut quatenuS sunt notae par unde manant, v enarum, renciri & Vesicae. a I.
136쪽
137쪽
H 5 , i Apotelesina praecedentium. 4
V Distentio sine motu unde tetanos. ς Distensio cum motu,unde epilepsia. 7 Apoplexia & cottulsio, siue spasmus, sunt morbi acutissimi quia primo quaternario crisin accipiunt: Paralysis vero de . epilepsia ex cecidelatia longi euadurit. Cau ς Infamn tione tunicae costis intextae. Aut musculorum intercostalium. . Vera mediastini.& plura . Notha musculorum intercostalium & Dphragmati S.Cauc Sicca intemperies. Humida intemperieS.'Spςcies, primaria & epiginomene : nam anginae Ta- succedit peripneumonia,peripneumoniae tabes. Iol Sputum grauiter olens. II Fluxus capillorum. 12 sanguis spumosus. I Diarrhaea. I suppuratio, a qua cautio praetica. is
Repugnantia caestidi& frigidi primo & p οε se. I 8 Contraria contrariis non semper curatur. 1' CFrigidi incommoda. 2Οc Repugnantia per accidens calidi & se gidi. Nullum remedium omnibus idem. 22, Frigidi commoda, 23. N Nar- ς Extreme frigidi incommoda, et ccor. Cusus narcoticorum. 2j., Subiectum cornmune aqua, vinum,lac, oiqum,26 i ieu i A secti intemperies cal frig hum. sie. Siccet rei nedia caeterarumque ducta ratione. 27.
Instrumentorum generationis, Vide ζ Affectionis modo. Vide
138쪽
Ante conception m. 28 post CPhyrsatione. 29 conce- Phlebotomia pilon. In morbis praesertim acutis. 3I Ante C Per loca incommoda.32 cocep. c Per loca commoda. 3 Alui pro fiuvio. ue d Ereti sitio naturali. 3I
139쪽
Per se primo: nam parti primo laboranti primo succurrendam a uia, quae com dolebant, illa petaurata, conualescent Alimentorum cum rebus altis. 6 C Sine tumore. sarum efficien SVlceribus epi, Conspicia Repen
di pro -ponitur In ab is cataixia lata her venas &arterias, unde mania& pleuritis. In ρ sticis lata per neruos musculos dorsales, unde con- uulsio. 6 . Vulne- c Sine tumore. cc. ribus. C Cum tumore molli. duro. Q.
com- curat cimpacta sunt. munio Myas oram αγης ς ς eangia eorum, quae consistiti. D orsi cum capite per neruos viris V teri cum lumbisper ligam&
Lumbo nam de capitis per neruos mulieribus .Hinc rigoris diuersitas utrisque ab exte no frigoxe. qui calorem im tuS cogit. 69. Interno, vi morbus morbo epigi nom nus mam si contraria proportione altera resp6deat, confert, sin minus, nocet. 7o. Continentium, ut cutis sua raritate aut densitate materia per sudores evapora t
140쪽
Onuulso ab edeboro, lethalis.'1 Conuulsis et ulneris erueniens, lethalis.
conuulsio aut singultus su rueniens,
purgatione immodica, conuulsio aut singultus superueniens, malum.1 Si ebrius quistiam repente obmutescat, conuulsus moritur, ni ebre corripiatur, aut ibi ad horamperuenerit qua crapulae soluuntur, vocem recuperet.
6 Qui distentione corripiuntur, intra quatuor Bes in pereunt si verὸ hos esseterint, sani fiunt. Comitiales morbi quibus fiunt antepubertatem, mutationem recipiunt: quibus autempost vicesimum quintum
' ui morbo laterali laborant, nisiintra dies quamosedec sursum purgentur, iis adfuppurationem transitio sit.' Tabes iis maxime aetatibus sit, quae sint a decimo-
octauo anno ad tricesimumquintum.
1o ambus ab angina liberatis ad pulmonem mali fit onuersio, is intra dies septem moriuntur stero hosfiu- .rint suppurantur. ii iis qui tabi infestantur, si sputum quod extussunt, grauiter olet carbonibus iniectum, in capilli a capite de sunt, lethali. 12 Evibus tabe laborantibus capis defluunt a capite, i, aluiprofluui uperueniente moriuntur.