Quantum philosophiae studio ad augendam dicendi facultatem Cicero tribuerit

131쪽

- 115 judicat, oratorem, si a verarum causarum contentione ad hujus infiniti generis quaestiones tractandas traducatur, non plus quaesiturum esse, quid dicat, quam Polycli-ium illum, - cum Herculem fingeret, - quemadmodum pellem aut hydram fingeret, etiamsi haec nunquam spR-ratim sacer didicisse s 1 . Nam quod Catulus hic inducitur objiciens, si sibi non minus operis videri de universis generibu rerum quam de Singulorum au Sis, ac multo etiam majus de natura deorum, quam de hominum litibus dicere 2 h. Antonius statim confirmat, si in

causarum contentionibus η maximum eloquentiae opus eSse, si omnium ceterarum rarum orationem ludum esso

homini non hebeti neque inexercitato nec communium litterarum ei politioris humanitatis experti s 3 . - Εi haec quidem arrogantius dicta, quasi ad ipsam philosophorum Oratorem despicientium arrogantiam Vel praetor modum refellendam, Cicero Antonii omeritati assi

gnabat sed talem rationem subtiliore definitione correctam ad eam certarum philosophiarum electionem, quam per Crassum introduxit, inferiore loco accommodavit. Hi

enim CrasSus, dum rursus affirmat, Vim eloquentiae tantam eSSe ui si omnem naturam, quae more hominum, quae animos, quae Vitam contineat , complectatur, Omniaque, quae ad quamcumque rem pertineant, Ornate

copioseque dicat 5 η, - negat se quidem, ut in hoc genere pro sua facultate et pro mediocri sane doctri ι ver-

1 Deir H 69-70. Cf. in eo loco libri I De Inventione g8 , de quo diximus supra p. 6 n. 4 , longe aliam de re eadem sententiam naui quibus in rebus summa ingenia philosophorum plurimo cum labori consumpta intellegimus, ea sicut aliquas parvas res oratori attribuere magna amentia videtur Sed tamen animadvertamus, hujus si infinitae quaestionum universi generi silVae B quae uniVerse u procul ab oratoris officio remotae scin hoc de Inventione libro dicuntur non nisi partem aliquam, et ne eam quidem Sine quadam dubitatione oratori sic adjungi Fili Antonio Deir. II 66-6I; cs. Crassum, I, 8), ceteris omissi eadem sere leratione ibid. 66 quam noster auctor de Inventione scribens HermEgorae Sententiae opponebat.

4 Praesertim in eo, qui lateatur De Or. II 61ὶ se in philosophorrem libris, qui sunt sere inscripti de rebus notis et illustribus, de Virtute, ite justitia, de honestate, de Voluptate, Verbum prorSu nullum intelligere. ν

132쪽

- 6 saniem, istis tamen, qui in una philosophia quasi i er-- nuculum vitae suae collocarint velut C. Velleio Epicureo aut duobus Balbis, aliisquo Stoicis hominibus sua Sententias cuique defendentibus, 1 si multum in disputatione concedere debere unde generatim persequitur, si SioSqitidem Oratorem vel vulgarem eo scilicet, de quo Antonius locutus est), si minus doctum, attamen in dicendo exercitatum, hac ipsa exercitalione communi verberaturum SSe neque se ab eis contemni ac despici siturum ii 2); quod autem ab istis unius philosophiae intelligentibus Peripateticos cadamicosque ut in disserendo

quacumque de re in contrarias partes exercitato Separat, non curat, quem Oratorem hi opponat, cum et Verum, perfectum, Solum oratorem , 3 nonnisi eum esse

contendat, qui propria harum duarum philosoρhiarum eaeercitatione 4 ac disciplina instrucius fuerit. - Neque fortuit incidit, ui Cicero per hujus rationis explicationem eam ipsam philosophandi formulam, quam SecutuS St, introduxerit: quia enim Crassum suum sic docentem laciebat, u ea, quae sunt in philosophia, ingeniis frui ad id, quod in quoque verisimile sit, eliciendum acutis atque acribus is 5), idcirco videlicet efficiabatur, si qui Aristotelio more de omnibus rebus in utramque partem possit dicere..., aut hoc Arcesilae modo et Carneadi contra omne,

quod propositum sit, dissera n 6 , eumdem ad philosophiam simul et ad eloquentiam tali exercitatione institutum esse T)

IINeque profecto, qui per hanc vel Aristoteliae uel Carneadiae exercitationis vim certam philosophiae cum elo-

l inunc Velleium et unum ex Balbis Cicero in suis De Natura deorum libris induxit contraque eos Cottam Academicum disputantem. 2 et 3 Deir. III, 79-80. Cf. nostram partem I, cap. III.)

133쪽

- 117 quentia affinitatem persequebatur, is uescius suit, Carneadis hoc proprium suisse, ut ea formula, qua quidem Aristoteles non rhetoricam solum, sed si dialecticam )quoque definierat, ad omnem philosophiam iransferretur; neque igitur imprudens utrumque modum hujus exercitationis ab oratoriae institutionis utilitate in qua utriusque virtutem fere confundebat ad commoditatem inve niendi si quid in quaque re verisimile esse s 2 quae Carneadis propria philosophandi formula erat)- conjuncto traducebat. Et quidem utroque genere eum utentem Videmus in eis libris, quos de propriis philosophiae locis cons cripsit. Ipse enim nos admonet, se inausculanis disputationibus 3 propriam Academicorum e contra propOSilum disputandi consuetudinem secutum esse i), ab eaque illos alios libros separat 5) quos ita composuit 6) ut in utramque partem perpetua explicaretur ratio is quanquam ipse etiam significavit, hanc componendi or mam, quam in libris de Finibus bonorum et malorum sequeretur 8), ad illum Carneadium modum reVocari posse, ita dumtaxat immutatum, ut is, qui et ponere aliquid vjussus esset 9 , si non modo diceret, quid sentiret. sed illam cur is 10 , neque nisi post ejus sententiam

3 Cs Aristot Topica lib. I, cap. l. 2 Id ut eo loco quem ex lib. De O . ΙΗ, 79, excerpimus ita in Tuscul. II, s significatur ltaque mihi Semper Peripateticorum Academiaeque consuetudo de omnibus rebus in contrarias partes disserendi non ob eam causam solum placuit, quod aliter non posset, quid in quaque re verisimile esset, inveniri, sed etiam quod esset ea maxuma dicendi exercitatio.

3 Atque etiam in libro de Fato. Cf. De Fato, 4.ὶ 4 2s Tuscul. I, - De Fato 4. 5 Cf. De Fato, .is. De Finib. V, 10. 6 Ipse designat libros de citura deorum et de Divinatione; sed ejus dem generis sunt libri de Finibus atque Academica. I Addit 4 Quo facilius id a quoque probaretur, quod cuique maxime probabile videretur de Fato 1 . 8 AEam a Aristotelium morem . appellare licet Cf. de r. II, 80),

quanquam eidem appellationi aliud etiam Cicero subjicere videtur, uni in se si ad Attic. XIV, 52 suos libros περ tet ελ ovadu AriStotelium morem iresert, si in quo sermo ita inducitur ceterorum, ut pene ipsum sit principatus . nam ab ipsis Λristotelis dialogis hoc exemplum ducebatur . De cetero s. aumhauer de Aristotelia vi in Ciceronis criptis, 1841.

134쪽

- 118 libero expositam perpetua oratione contra diceretur. Quasnam autem ad sententias probandas sic explicari id Voluit, si quoi cuique maxime probabile videretur 3 Μ, nihil ad hoc tempus 2 hoc tantum ad nostrum propositum inistres altim advertere, ali componendi artificio ad inhendo vel commodissime effici potuisse, ut de maxime propriis philosophiae quaestionibus si non dialec-lice solum, sed etiam oratorie 3 , disputaretur. Non quo in is ipsis thisis, ubi noster auctor simpliciter ei sine

controversia re ejia generis exposuit, in quas Academiam hanc ab Arcesila et Carneade recentem - per-lurhairicem invadere velaret ab eis ornate copiosequo distendi virtutibus abesse sibi visus ii, quas cum in Academicis Peripateticisque commendabat 5 tum ad

universam rasori u professionem 6 s eas pertinere

aiebat sed quem et in libris de Oratore 7 sit subtilius

ollam in Oratore 8 a proprii sorensis eloquentiae umervis i illam si mollem ei umbratilem n philosophorum orationem sive potiu ιν Sermonem ii separantem Videmus

quemadmodum in libris de infletis 9 st duplicem vim

orationis alteram contentionis, alteram sermonis , discer-

nil is videlicet a quadam forensis contentionis Irm-litudine miniis discedere tum sibi videbatur, cum institulam de reeonditioribus quaestionibus eam probabilit/m quasi contenti0riem, in qua philosophiam versari maxime existimabal, per alternas in utramque partem rationeSexplicaret. Neque enim ejus rationis, quam de propria Academicorum 10 cum oratore cognatione ab eo prolati Cf. de Fato a. l2 In ulteriore clipite de ea re hoc dumtaxat notavimus, quod adluc os in orationiblis intextos pertinebat. M Ut ipse dicit de Peripateticis, in Aristotelia exercitatione VersantibUS, de Finita. s. - I. etiam de Finib. II, T. 4 Sidus loquitur in lib. De Leoib. I, 9 Sed ejusdem generis Sunt res, quae in libris, O liciis exponuntur. .i Ut supra explicavimus, in parteci, cap. in P. 2. 6 vel . l, l. 48. M, etc. Cf. supra p. 9, 12); II, 37, 38. Phileti Cf. supra in hoc ipso capite, p. 11: Ι 81 IlI, 80. 8 Orat. 3, ali ille praesertim 62-64.

ilo Hoc verbo istissimo sensu cum Peripateticorum igitur, ut Cicero S0let, adjunctione lite utimur.

135쪽

- 119 iam vidimus, adeo fautor ipse fuit, ut aliarum familiarum defensores, quos in suis libris induxit, ab oratoriis virtutibus excluderet; sed tanquam Epicureae doctrinae

patronos eos induxit, quorum orationem si non sententiis

solum copiose, sed Verbis etiam ornatius Μ 1 explicari faceret, quam quod ab hac disciplina exspectari posses stoicas vero partes nunc illi Catoni mandavit 2 in cui uni inter Stoicos oratores summam dicendi laudem tribue bat 3), nunc Q. Lucilio Balbo, qui, quanquam ab Oratore vel mediocri u verberari is posse - ut Stoicus - in tertio de Oratore libro a Crasso dicitur . , tamen in secundo

de Natura deorum cum sententiarum, qua explicat,

magnificentia orationem suam ita adaequare videtur 5ὶ, ut ne a Colla quidem Carneadiam personam agente 6 dicendi copia vincatur. In hac igitur doctrinarum contentione unaquaeque suum si patronum δε habet qui ejus tanquam si clieniis T , causam dicit. Fit etiam interdum, ut aut patronus suSceptam causam ultra defendat, quam quod ipse sentire se postea latetur sicut Quintus nostri . Tullii frater in explicanda stoica si de Divinatione n sententia 8), aut invito patron ea cauSa, quam Se probare omnino neget, defendenda deseratur, sicui L. Furium Philum si unicum antiquae probitatis et fidei exemplum . contra justitiam Carneadiis argumentis dicentem

in tertio de Republica libro videmus 9). Cumque ad hanc

l Cl. De at deorum, I, 58 sic Cottam de Velleio loquentem Cicerolecit. 2 In tertio De Finib. libro. 3 is Bruf., 18 Parad. Prooem. quibus de locis s. Supra p. 49, 534. 4 De IlI, 78 res supra p. 116. 5 Praesertim dum loquitur de providentia deorum cap. 32-40, 59-683, Quanquam Balbus II, 14 , sibi de his rebus disputanti Cottae eloquentiam dari se velle ait ipsum certe Balbum hac libertate oratorie, vagandi , utentem Cicero facit, quam in Tusc. III 14, 22: Stoicorum disserendi angustiis opponit. 6 Atque in artificio amplificandia sua disciplina exercitato. Cf. De Laeor. II, 168. Sicut Crassum dicentem invenimus, De Orat. I, 51. 8 Quintum ultra id, quod sentiret, stoicam sententiam defendisse apparet ex iis quae dicuntur in lib. de Divinatione II 100-101.

3ὶ s. De Republ. III 8 sqq.

136쪽

quibus interdum in his libris noster auctor utitur

spectare videntur, tum eam persequi licet per adhibitam saepius aut e principiorum verecundorum 2 conciliationem aut ornate si perorandi 3 n elegantiam, - ne de ipsis argumentandi artificiis dicamus, quorum temerariatii terdum assumptio . ad quamdam adversarii quociam que modo refellendi consuetudinem exercitationemque maxime referri potest. Sic videmus Ciceronem in eadem illa exercitatione ut philosophum maxime VerSaniem, quam quanta in commendatione, ut Academicorum eripateticorumque propriam ad amplificandas dicendi virtutes posuisset, in priore hujus nostrae scriptionis parte explanatum est. Nec Vero, dum ea repetimus, id agimus, ut ad quasdam Oratoria rationes omnem I ullianam philosophandi rationem re ocemUS, cum contra alius etiam generis ratio

nibus Cicero adduci debuisse videatur, ut ex duabus disciplinis inter quas ut orator nihil fere interesse judica vis sei 5), Carneadiam potius se sequi ut philosophus

is vide exempli gratia De Finib. II, 3 α... Oratio praescribere debet,

ut quibusdam in formulis ea res agetur, Qui inter quo diSSeritur, conveniat. etc. Ibid. III. 1 et Voluptatem ... si ipsa pro se loquatur nec tam pertinaces habeat patronos, concessuram arbitror. . . etc. lbid, IV lci ... cum ego te hac nova lege videam eodem die accusatori respondere et tribus horis perorare. De atura deor. III 8 te quoque animadverti, cum in soro diceres, quam plurimis posse argumentis onerare

judicem. .. Acad. prior. II, 64 um ego non minus commotus, quam soleo in causis majoribus ...

ί2 Ut dicit noster in Orat. 124. Talibus u exordiis nituntur Lucullus in Aead. prior. II, 10 Cicero ipse postea 6M Cotta in lib. I De at deor. 584 3. 3 Sicut in lib. de Finib. II, 111 - 119 III, 3- 6 Cs TuscuL 1, 112-119. i. Praesertim contra Epicureos, - sicut eruditi viri notaVerunt. 5 Nam quod ad ipsam et patroniis tacilitatem in suscipiendis vel pejoribus causis attinet, tantum abest, ut Peripateticorum doctrinam sibi in hoc obstare judicaverit ut Stoici Panaetii auctoritatem ipse in ea re sibi Bssumere posse ibi Visus sit sic enim loquitur in lib., Officiis. 1, 51

s ... ectamen, Ut hoc carceSsere innocentem judicio capitisu stigiendum est item est habendum religioni nocentem aliquando, modo ne nefariumini piumque defendere vult hoc multitudo, patitur consuetudo, sert etiam hiarnanitas audicis est semper in causis Verum sequi, patroni nonnunquam verisimile, etiamsi minus sit verum defendere quod Scribere, praeSertim cum de philosophia Scriberem, non auderem nisi idem placeret gra vissimo Stoicorum Panaetio n

137쪽

- 121 profiteretur sed, ut nobis de Tulliana philosophias ad eloquentiam adjungendae formula quaerentibus maxime propositum sui explicare, quantum philosophiae studio in suis orationibus noster auctor tribuisset, ita ipsa rei nostrae explicatio nos adduxit, ut admoneremus, quantum oratoriae facultati in sua philosophandi ratione idem concessisset. i quidem, de propriis philosophiae quaestionibus u Ornate copioseque disserendi 1 η exemplum ab eodem philosophorum genere repetere sibi videbatur, quorum a disciplina se eam si rerum verborumque simul copiam 2 is, unde suam dicendi facultatem summe aluisset et amplificavisset, sibi assumpsisse ipse professus eSt.

l Ipsum in Tuscul. I, I, ita loquentem inVenimus u . Hanc enim de Aristotele supra loquebatur persectam philosophiam semper judicavi. qua de maximis quaestionibus copiose posset ornateque dicere, in quam exercitationem ita nos studiose dedimus, ut jam etiam scholas Graecorum more habere auderemus . is De hoc u copiose ornateque dicendo B apud oratorem, vide tertium de Oratore librum, de quo supra id diximus, quod ad rem nostram attinebat. 2 Cf. De Orat III, 125 142 de qua re diximus in nostra parte I, cap. m

VIDI AC PERLEGI Lutetiae Parisiorum in Sorbonaa. Q. VI Id. Jan. ann. MDCCCCI. Faeultatis litterarum in Universitate Parisiens Decanus,

TYPIS MANDETUR, Aeademiae Parisiensis Rector,

139쪽

uuantum philosophiae studio ad augendam dicendi acultatem Cicero tribuerit.

PARS I

uua rationes latissime patentes de hac philosophiae cognoscendae utilitate M. Tullius in suis si oratoriis libris is protulerit p. IcAPUTII. Quomodo ad suam sententiam rationes a Flaione repetitas accommodaVerit p. 23 CAPUT ΙΙΙ.uua propria ratione quaestionem de universa philosophia institutam ad certarum aetatis suae philosophiarum selectionem traduxerit p. 37cΑPUT IV. Summa rationis hactenus explicatae repetitur atque concluditur. p. 5

140쪽

- 124 PARS II

Quomodo Μ uIlluminum PhilonophiaE sinctium act forensem eloquisntiam αε--ctam a thuctrit CAPUT I. Quomodo suam d philosophia ad oratorium usum cognoscenda rationem M. ullius ad suam propriam dicendi laudem emittiere ipse significaverit p. 59 CAPUT II. Quid potissimum per ejus orationes huic rationi ab ipso expositae respondere Videatur p. 4 CAPUT ΙΙΙ.De propriis philosophorum sententiis , per ejus orationes disse

CAPUT V

ATQUE CONCLUSIO.

Quomodo Cicero in eis libris, quos de propriis philosophiaerebit Scripsit, suam adjungendae oratori philosophiae sormulam explere sibi ipse visus sit p. 13