장음표시 사용
301쪽
latinis litteris illustravit civibusque suis explicuit, atque omnes illas paene incredibiles quae in hoc negotio
perficiendo sibi objectae erant dissicultates ingenii animique magnitudine exsuperavit. Latinam linguam, aute ad philosophiae usum minime conformatam, atque rudem incultamque unus ita iunxit atque -- coluit, ut ad exprimendas Philosophicas notiones atque instituendas cujusque' generis philosophicas disquisitiones adhiberi posseti Praeclaro iudesessoque suo studio in Romanotum animis philosophiae amorem accendit
atque aluit, civesque uos opera ac labore suo non solum doctiores, verum etiam meliores reddere studuit, multorumque Romanorum non solum legendi, seu
etiam scribendi studia commovit. Etsi nullum sere philosophiae locum reliquit, quem non latinis litteris illustraret, non persectam tamen artis quandam disciplinam condidit, neque condere voluit; sed praeclarissima quaeque et ad mores consormandos vitamque melius instituendam saluberrima sapientiae Praecepta, romani sermonis splendoro exposita civibus suis cosnoscenda proposuit Atque in eo, quod Cicerophilosophiam inter cives induxit propagavitque omni laudatione sublimior mihi censendus videtur. Haec igitur sunt beneficia, quibus in philosophia Cicero gentem, romauam ornavit atque cumulavit quas tanto splendidiota atque illustriora apparebunt, si
302쪽
nobiscum reputamus, arduum hoc opus, quod unius mortalis vires atque ingenium longe longeque exsuperare videtur, unius Ciceronis ingenio, industria; labor atque opera et inchoatum et praeclare per
Jam paucis videamus, quantum philosophia ipsa; qualitum sequentes aetates tque tempora illius ingenio atque studio debeant. Cicero tu philosophia quidem nihil novi invenit; sed ea retractavit, quae jam a graecis philosophis tractata erant. Verum omnes sere ejus libri philosophici et judicii dexteritate,
et ingenii acumine et Vero napi imis mentis sanitate, et via ac ratione, mira quadam adjuncta urbanitate, sestivitate, venustate, atque romatiae indolis gravitate, Praeclare exsplendescunti Gravissima sane philos phia argumenta, veluti de natura deorum, de divi natione, de salo, de finibus bonorum et malorum, de ossiciis, id republica, de legibus, libris suis illustravit atque Persequutus est. In omnibus Ciceroni
philosophicis soriptis nobilissimum quod ille, patriae
suae amantissimus, atque excelsarum priscorum Romanorum rerum gestarum cogitatione percussus,
cepit consilium optimis philosophiae praeceptis audis majorum via tutes, quae tum sepultae paene vide- hantur, resuscitandi elucet. Ubinam, quaeso, Virtutum splendor in clariore luce ponitu atque essicaciore
303쪽
Iaudatione commendat Ubi vitioris deformitas taetrioribus orationis coloribus depingitur udo illustriora omnium Virtutum riuorumque Templa, quae, quantus in honestato splendor, quanta tu turpitudino deformitas sit, dilucide nobis ob oculos ponunt, hau-xire licet exempla ioc Proiecto dicimus atque contendimus, si quis libero animo atque ab onani pra iudicata opinione Vacuo penitus se totumque in Cia ceronis philosophica scripta dederit, cum non solum doctiorem ab hac lectione, Verum etiam, quod multo majoris momenti est, meliorem discessurum esse ).-Deinde Cicerotiis philosophica scripta ab alia parto egregie sese commendant. Enimvero Cicero acad inicum philosopliandi genus, quod sibi ad inquiremdam veritatem certissimam mutiire videbatur viam,
sequutus est mullius igitur philosophiae disciplinae
auctoritate adstrictus pruicipum philosophorum scolentias in utramque partem veri reperiendi caussa disserendo ominavit atque Acussit, et in utramque partem ponderatis rei momentis, rationibusque comparatis veritatem Vel summaui probabilitatem sequen
dam putavit. E singulis igitur philosopllicis disciplinis
quodcunque ipsum maxime specie critatis moveret,
304쪽
libavit atque in usum suum convertit. Ciceronis igitur unsophica scripta ad ingenii acumen, subtilitatem atque vigorem eliciendum, acueudum augendumque censenda sunt aptissima. Ei enim ingenii facultati, qua et primaria est, et omnium prima excoli exerce-xiquidebet, i eoque posita si, ut verum et honestum
a salso et turpi discernat, tu Ciceronis libris optima ad se excolendam atque copiosissima materia est parata. Negari quidem noti potest, Ciceronem disputationes suas philosophicas e Graecorum sontibus hansisse; sed graeca non interpretis modo ad verbum in linguam alinam convertit, scd suum ipse iis adjunxit adicium suum scribendi ordinem, Viam ratio nemque atque orationis lumen. Reputemus nobis-
cum, quantum ingenii judiciique dexteritatis Cicero probaverit in auri dis sapientiae praeceptis graecorum philosophorum monumentis. Nam ex omnibus omnium aetatum graecorum Philosophorum disciplinis, ex hac ingenti materiae quasi silva, ea delibavit, quae ad ingendos mores sapientiae Praeceptis, et ad mitem vitam conformandam vim omnino habebant saluberrimam. Et, si spectamus, quam studiose Vehementerque praestantissima Cicuronis philosophica scripta, inprimis ea, quae moralem doctrinam continent, itide a renatis litteris ci ob argumenti Praestantiam et ob seimsuis suavitatem, per
305쪽
omnes aetates, omnia tempora, ab omnibus cultioribus populis levi ita fuerint, Cicero non solum Romanae gentis, verum etiam naultorum aliorum, loraga saeculorum serie ab illo distantium populorum et philosophiae omnino et inprimis moralis doctrinae magister
atque doctor optimo jure dici haberique potes Quid
nonne sane quam multa debuit et urbs Roma, et debemus nos Ciceroni, qui philosophiam non solum eloquentiae admovit, sed eandem cum juris civilis atque reipublicae gerendae scientia piacherrimo vinculo conjunxit, atque ei lucem accendit longe clari4simam ). Denique Ciceronis scripta philosophica non solum pro uberrimo atque largissimo, verum otiam purissimo limpidissimoque historiae philosophicae sonte haberi debent. Cicero enim non nudas philosophorum sententias consignavit, sed eorum simulai gumenta rationesque addidit φ . Sic veluti Antiochi Stoici philosophandi rationem, cujus nihil paene sine
2LDo hac re tersa atque nitida disputatione exposuit Henr. Constantinia Cras, Lugduno-Batavus, in disseri iuridi . qua speei mei iurisprudentia ciceronianae examinauda Ciceronis oratione pro A. Caecina exhibetur. L. B. P. Eliam Luzac. 1769. vi quidem laudat Schultingit orat. de jurisprud M. T. Ciesronis DoIeo, mihi haud licuissa Iac. Perletonii orationom in Cic. erudit et industria oculis
306쪽
illius scalptis notum esset, in Academicis tradidit. Omnino Academiae mediae quasi sospitato praedicari potest Cicero: In quarto et quinto libro de Finibus veteris Academiae, cujus monumerita, X-ceptis paucis quibusdam fragineulis, iisque satis obscuris, temporis injuria deleta uiat, decreta copioso eleganterque exaequutus est. Porro Carneadis subtilissimae disputationes contra Stoicorum de diis et sat sententias Ciceronis industria nobis servatae sunt. Itemquo Panaetii aliorumque Stoicorum de ossiciis sententiae per Ciceronis scripta ad nostram aetatem Pervenerunt. Denique multa omnino Stoicorum decreta, etsi sine Ciceronis scriptis haud plane nobis ignotae essent, huius libris clarior luce illustrari Possunt. Quod idem de multis veterum Graeciaophilosophorum decretis, ut Epicuri, dicendum est. Ciceronis igitur philosophica scripta, in quibus praeclari illi graecae sapientiae thesauri, quos communicare voluit eum civibus suis, depositi sunt, etiam posteristiominibus materiam et invitamenta ad easdem quas Cicero pertractavit vel similes disputationes tenebricosis istis barbarie temporibus retractandas praebebant, et ingenii quasi servituti sectarumque studio, quod per scholasticam philosophiam omnem liberam ingenii agitationem compedibus veluti constringere videbatur,
307쪽
Quae quidem omnia si cogitatione nostra complectimur, Ciceronem, praeclarum illud Romae ornamentum, qui iura uia OUINC Iugetiuanimique Virtutes Ousociatas habebat, non solum de civibus suis, scd etia in de insequentilius aetatibus,tcmporibus gentibus, deque universa lallosoplii immortaliter esse cillum, clarissime perspiciemus 'IEt sane est, quod gaudeamus, ulci terrimo divinae providetitiae munere divina illius iugenii monumenta; quorum lectione Non Solum ingeni uin nostrum opti- Inarum docti inatum copia et ubertate alere atque Rugore, VCPum tia: i riuum uni ostrum ad excelsissimas nobilissimasque res atquo omnem virtutem singerentque coit formare liceat, plurima certo uobis esse S Valo.
O M. Aut Muret. Lib. II. p. 16. Ac mihi quidem a mnumero tu sonimo homines, quia romatia In resuPlurimos Protiilit, intuetiti, alio, iniquo acta iam aliis triuia Do8suui Haetardilbstine causeretili rorsus ita videturimus ni ciceroni urbe in Romatu, Quam munibus, quotquot ellica virtute sinc Protulorunt MMDerti, debuISSe.