Catalogus historicus criticus codicum mss. Bibliothecae Ecclesiae Metropolitanae Coloniensis

121쪽

dictusta populo. MABILLONIVS de Liturg. Gassican. L. L. C. IV adhuc nonnulla discrimina Missae Gallicanae veteris a MoZarabica, aliisque Latinis detegit & profert. Romanae Liturgiae triplex Status considerari potest. Primigenium ordinem successu temporum quoad circumstantias non vero quoad substantiam GELASIUS auxit & amplificavit, ut Vir magnus opinatur, ego contra fixum duntaXat ac determinatum autumo. GREGORIUS demum, ut in Nota LXIV. dicebam , in praesentem digessit formam, quam ejus Sacramentaria prae sie ferunt. Discrimen Cregoriani ab Gelasiano est, quod hic duas tres veorationes ante Epistolam, unam ante Praefationem, duas serepo it Communionem habeat, Gregoritis ternas ordinarie pro singulis Missis. Salvianus ortu Coloniensis, incolatu Massiliensis Presbyter clarissimus, Homilias Epi opis factas, mustas, Sacramentorum vero , quautas ustu recordor, composeuit. Ai t Gennadius de Scriptor. Eccles ubi Sacramentorum Homilias interpretatur Mabillonius vel Sermones de Mysteriis Sacris inter Missarum Solemnia quondam ex more Gallicanae Ecclesiar recitari solitas, vel Orationes seu Collectas, vel Praefationes inter Missam dicendas. Haec enim tria Sacramentorum titulo tum nun Cupabantur. E contrario a Missa Romana aberant Lectiones de Passionibus Martyrum. Erant Lectiones singulae singulis Missis, praeterquam in Sabbatis XII. Lectionum seu Qtiatuor Temporum; aberat silentii indictio; Pax ante Praefationem, alias ante Commu-

122쪽

yOO CLASSIS I V.

trionem dabatur. Benedictio Solemnis alias dc alibi praecedes, at distributionem Eucharistiae, nunc eam sequitur. Praefationes utrobique plures , quam nunc, & prolixiores, attamen diversae sunt Gallicanae a Romanis tum prolixitate commemorandi Beneficii Divini aut Festi, tum stilo saepe. Quae omnia patescunt conferenti Librum sacramentorum Gregorianum a Pamelis, Menardo editum cum Codice Gelasiano , ScGallicanis Gothicisque a Bona, & Mabi onis eduliis , maximo Historiae Ecclesiasticae incremento.

ORDO ROMANUS.

rum Catholicorum, qui in E lesia Romana ponuntur ad Legendum. Saeculi noni. NOTA LXXII. In Codic Ι38.

Codex hic Hittorpiano Dde quo Nota sequente J brevior est,

deinde variarum orationum & Ordinationum initia tantum continet, quae Hit torpianus integra S prolixa edidit. Tertio, Series qua partes hujus Libri coordinantur, paulum differt ab Serie Hittorpiana : verbigratia: Ordo Librorum Scripturae per annum in Omcio Divino legendorum hi risno, quam to loco apud Hittorpium ponitur. Ordo processionis ad Missam primo, secundo tertio loco Hittorpio ; hic primo collocatur Ordo Historpianus dividitur in duas partes. Pars prima constat XXXIX. Capitibus, quibus ordo Solemnis Missarum per

123쪽

LIBRI LITUR GL CL ibi

per annum & praecipuis anni Festis in Ecclesia Romana usitatus describitur. Caeremoniae Processionum ante Missam , rituum omnium in Missa. Reconciliatio Poenitentium in Quadragesima. Scrutinium vel Examen BaptiZandorum ante Pasicha. Omnes ritus Hebdomadae Sanctae. Confectio Chrismatis, Baptismus in Sabbato Sancto. Secunda pars coni et Cap. I 8. est que Pontificale Romanum brevius eo, quod nunc impressum habemus. At noster Codex ex his 17. Capitibus, nonnisi 27. complectitur.

Observo primo, Eptaticum, quod a Septuagesima usu ue ad diem XV. ante Pascha legitur, significat septem Libros Vet. Test. puta quinquo Mosaicos, Josuae, & Iudicum. Observo hic Σdo, Usum antiquum Coli, quem Subdiaconi in Ecclesia Nostra Metropolitana, &Gereonitica, di Sanseveriniana argenteum gerum. in Ordiu Mi se is ornato Altari sper panesis oblatos supra id potitos, dc vinum in amulas infusum, J Archiis diaconus sumit a mulam Pontificis de Subdiacono oblationa- rio , dc fundit super colum in Calice. Sciendum hic omnes, qui Sacrificio intererant, Episcopum, Presbyterumve Sacrificantem, Clerum, do populum panem & vinum obtulisse primo Millenario; vide Orationem secretam Dom. VII. post Trinit. in

OAniensi Eaudem Romanae: panes supra altare a Diacono accepti per Subdiaconum in ordinem dirigebantur, ut vere diceretur- Tua Domine Isineribus Altaria cumulamus. n Oratio secreta infesto

S. JOD Raptistae. Vinum autern in Amulas i qualia Vascula adhuc in

Consecratione Episcoporum a Consecrandis offerunturi infusum prius in Calicem quam infunderetur, cribro colabatur, ne quid extranei corporis admisceretur. Qui mos licet nunc cesset, ge-N L statur

124쪽

CLASSIS IV.

statur tamen vetustae ceremoniae gratia Cochlear cribratum. Similis colatorii meminit Mabisi. Litu . Gallic. pag. IIS. Observo 3. Incipit ordo vel Denuntiatio pro Scrutinio ad Electos fid est Baptizandosi qui tertia hebdomada in Quadragesima

initiantur. Hic ordo ab Hittorpio, vigesimo loco collocatur, in Nostro Codice tertio. illustrissimus ASSEM ANNUS Praelatus Romanae Curiae in Codice Liturgico XV Libris absonendo, aurigante Ss. D. N. BENEDICTO XIV. in Libro I. jam anno i 7 7. Romae impres , & Autoris Clarissimi dono ad me misso,

exhibet Scrutinia vel initiationes Catechumenorum ex Codicibus antiquis limis, tum editis, tum Ms. univeris Ecclesiae Orientalis Occidentalis. Puta Ecclesiarum Graecae, Chaldaeae, Nestorianae, Malabaricae, Antiochenae Syrorum; dein Ecclesiarum Latinarum ex Europae Bibliothecis celeberrimis: quae omnia N otis criticis illustrat, egregie de Ecclesia Dei meritus faustissimo hoc Exordio: quod ut confectum det, Sinvictam demonstrationem Historico- Dogmaticam Liturgiae Catholicae orbi repraesentet in X l V. Tomis secuturis , Deum oro. Scrutinium , quod pag. 7 i. hujus Voluminis Assem anni apparet, simillim una est Scrutinio Codicis Nostri. No. 6. Habentur Misse pro ScrutinioHectorum celebrandae. Intra Alemento recitantur nomina Virorum dc Mulierum, qui ipsos infantes suscepturi sunt, infra Actionem recitantur nomina Electorum. Haec Hit torpius duntaxat indicat: Noster Expansa offert: at in caeteris Noster brevis est, Hittorpius prolixior. No. 16. Legitur oratio ad Diaconam faciendam.

125쪽

LIBRI LITUR SICL

No. 27. Litaniae Vetustissimae, quae merentur hic describi. Quando Laudes canendae siunt, expleta oratione a Pontifice, antequam Lechqr ascendat ambonem , pronuntiant duo Dia- ,, coni, sive Cantores, respondente illis Schola, hoc modo: , , Exaudi Christe. Domino nostro a Deo decreto Summo

is Pontifici & universali Papae vita. Exaudi Christe. φ. Similiter. Exaudi Christe. IV. Similiter. Salvator Mundi. D. Tu illumis adjuva. Salvator Mundi. 4t. Similiter. Salvator Mundi. η S m. ,, Exaudi X te. N. Sim. Domino nostro dc Augusto a Deo Corori nato Magno & Pacifico Imperatori Vita dc Victoria. Per ter. , , Sancta Maria. IV Tu illum adjuva, per ter. Exaudi Christe Ejus praecellentissimis Filiis Regibus vita. Per ter. Sancteis Petre. Tu illos adjuva. Per ter. Exaudi Xte. Exercitui , , Romanorum Francorum Vita Sc Victoria. Perier. Sancte, , Theodore. Tu illos adjuva. Per ter. Xtus vincit. X tusis regnat. Xtus imperat. K'. Schola Cantorum similiter. Xtus, , Vincit, Xtus regnat, Xtus imperat. 6. Similiter. Xtus vincit, se Xtus regnat, Xtus imperat, D. Similiter. Rex Regum Xtusis vincit. s. Similiter, sed tantum semel. Rex noster X tus Vincit, , , Spes nostra Xtus vincit, Gloria nostra Xtus vincit, Miserico , , dia nostra Xtus vincit, Auxilium nostrum Xtus vincit, Fortiis tudo nostra Xtus vincit, Liberatio Redemptio nostra Xtus M vinCit, Victoria nostra Xtus vincit. Arma nostra invictissima Xtus vincit, Murus noster inexpugnabilis X tus vincit. De- ,, sensio & Exultatio nostra Xtus vincit. Lux, Via, VitanO-

, , stra Xtus vincit. Ipsi soli Imperium, Gloria dc Potestas per im-

126쪽

CLASSIS IV

is mortalia in tacula taculorum Amen. Ipsi soli Virtus, Fortiis tudo, dc Victoria, per omnia iacula taculorum Amen. Ipsi soli Honor, Laus dc Iubilatio per infinita incula taculorum.

Aut ego vehementer fallor, aut haec Litania cantata fuit Romae, quando Carratus Romae Anno DCCC. die Natalitio Salvatoris coronatus fuit Imperator. Similes enim sunt Acclamationes : Filios suos Pippinum & Ludovicum jam Anno DCCLXXXI. cum secundo Romam adiisset, Reges dixerat, illum Italiae, hunc Aquitanis. Petitu Critica adh. a. Exercitus Romanus Francus Concordes erant, unde suspicor & hunc Codicem tunc C AROLO datum fuisse, veluti Epitomen ordinis Romani, re per HILDE BALDUM in Nostram Bibliothecam transiluisse.

NOTA LXXIII. De Autores Statu Ordinis Romani.

ordo Romanus primum ab Hittorpio vulgatus fuit Typo Coloniensi Anno is 68. ex tribus Codicibus M s. Viri ornatissimi CORNELII GI ALTERII, VariaS autem partes hujus ordinis ex Bibliotheca hac Metropolitica accepisse se gratus fatetur, quarum cum aliis collatione accuratior & plenior fieret editio. Idem Liber Romae recus is fuit Anno 119 i. Tertid Typo Colon. Anno 16 18. Tomo VIII. Bibliothecae Patrum. Complectitur hic Liber id, quod nos tribus Libris separatis, Missali, Pontificali, dc Rituali complectimur. Duo de eo Volumine quaeruntur, Imo quis Atitor siti dein verusne sit ille M primigenius ordo Romanus, quem Hittorpius edidit Z Au-

127쪽

Autorem sibi ignotum Hittor us, omnesque veteres re centes Tractatores Liturgicarum rerum fatentur. Saeculo octavo fuisse a Pontificibus Romanis transmissum PIPPINO aut C ARO L O narrant, Hilduinus Abbas S. Dionysii, malafr

dus Strabo, Sigebertus in Chronico, & ex eo Leopolias Bambem gensis. Vero si mile igitur est rogantibus tantis Principibus Pontificem imperasse Uni aut pluribus Romanae Ecclesiae Ceremoniarum peritis, ut, quos ex suae Ecclesiae traditione nossent, ritus in Missis, Osticio Divino, Sacramentis & Ordinationibus, aCBenedictionibus adhiberi, ea in unum Volumen conscripta Pippino Carolove offerrent. De primaeva forma hujus Libri suspicat Historpius eam non esse in eo Volumine, quod ipsius edidit, sed forte ab Albino aliove auctam ad nos pervenisse, aut contra, Albinum multa eXOr- .dine Romano mutuatum fuisse Hugo Menardus in Notis Libro Sacramentorum Gregorissu ectis antiquum admodum esse hunc ordinem fatetur, sed a primaeva simplicitate abiisse posteriorum Scriptorum additamentis. Joannes Mgrinus , qualis ab Hittorpio emissiis fuit, nonnisi Saeculo decimo , caetera Vetustum. Parte III. de Sacri Ordin. pag. Ib. I o. Carduasi BONA Judice, Laber est valde antiquus, sed prout nunc editus est, posterioris afvi ceremoniis abundat: quod omnibus ritualibus Libris contingit, cum a recentioribus describuntur. L. de Dibina

Psalmodia.

CODEX 139. ali. io: lat. 7: Unc. Pontificale Colmniense. Eodex hic non omnes quidem Episcopales Eum

128쪽

CLASSIS IV.

ctiones habet, quas tamen habet, eae fere cum Romano Conveniunt. Saeculo XL scriptus videtur. In

Ordinatione Episcopi, in cujus Scrutinio haec interrogatio formatur. ,, Vis Sanctae Coloniensi Ecclesiae, mihi si & Successoribus meis fidem & subjectionem exhibe Arey K. Volo. Hinc colligitur Coloniensis Ecclesiae esse et En Indicem Ordo ad Benedicendum Regem. Consecratio Psilmis te. Ordinatio Ostiarii, Leo oris, Exorcistae, Acoliti, Subdiaconi, Diaconi, Presbyteri. Incipit ordo, qualiter Dedicatio Ecclesiae fieri debeat. mconciliatio violatae Ecclesiae. Consecratio Comiterii. Ordinatio Abbatis, Abbatissae, Abbatissae Canonicam Regulam Profitentis. Consecratio Sacrae Virginis, Viduae, quae fuit Castitatem professa. Benedi io super Consecratos vel Ordinandos. Benediectio novae domus. Eaedem & plures Ordinationes insunt Ordini Romano ab Hittorpio edito, tum etiam alia serie

collocati, demum nunc Plu S, nunC PauCioreS Orationes alteruter Uodex habet.

CODEX I O. ali. IO: lat. 8. Pontificale Coloniense, cum notis mussicis, impositis Antiphonis S Praefationi bus, quae a nostri Saeculi notis diversae figurae sunt. Continentur hoc Libro. In Purificatione S. Mariae Ben dictio super Candelas. a. ordo in quarta seria, quod est

129쪽

in Capite Jejunii. 3. Ordo in Dominica Indulgentiae, quae Dies Palmarum Vocatur. Caerimoniae lediti digni simae. q. Incipit ordo, qualiter agatur Concilium triduo. Ponitur post Dominicam Palmarum inchoari, finiri in Coena Domini, in qua Episcopus legit Ammmmtionem ad CDrum eandem, quae in Ordine Romano reperitur, unde discimus disciplinam, mores, & habitum Cleri Coloniensiis, qualis Saeculo XI. fuit, quo hic Codex eXaratus est.. y. Eodem die Coenae Domini B nedictio ignis. 6. Eodem die Reconciliatio publica Poenitentium. Post: varias AntiphonaS Cantandas , recitat Episcopus Orationes XV. super Poenitentes, dein sta Molutio , in qua sunt tres Orationes deprecat riae , una indicatiVa. HAEC: se Nos etiam secundum Au-- tofitatem nobis indignis a Domino Commissam absolis vimus vos ab omni vinculo delictorum vestrorum, se ut mereamini habere Vitam aeternam. I. Eodem die Benedictio Chrisinatis. Consecratio principalis Chrismatis. 8. Ordo in Parasceve. q. Incipit ordo ad Catechumenum faciendum. Exorcisini super masculos, diversis ab iis, qui super foeminas. IO. Benedictio Fontis. ii. ordo Baptismi. ,, Ter mei Ratur infans, post v si stiatur. Si Episcopus adest, statim confirmet, &postis communiCet; absente Episeopo, Communicet Pres-

,, byter baptiZatum hac forma. Corpus & Sanguis D.

130쪽

CLASSIS IV.

13. Benedictio Carnium. 1 . Vissitatio infirmi. Unctionis forma indiCativa. Partes Corporis aegroti plures aCnunc inunguntur. Post Unci ionem Communicet. Preces apud moribundum: pro mortuo: ΙΑ. Oratio in Agem da mortuorum. Iy. Benedictio Crucis. 16. Benedici io Crucis metalliZatae. 17. Benedictio Tabulae itinerariae, seu Altaris portatilis, ut nunc loqui amamuS.) I8.Ordo

ad Signum Ecclesiise benedicendum sid est: Campanam Finis. Convenit & hoc Pontificale cum Romano Omdine HittorpiCo, sed hujus series alia est & uberior.

NOTA I XXIV. De Bapti t. Confirmationis

Extremae tantisionis Miu, Saeculo XI.

Saeculo XI. usitatam fuisse hic Coloniae trinam immersionem, necdum vero adhibitam aspersionem lius capitis, disclinus ex hoc Pontificali, tum ex vita Hermanni Judaei, Coloniae circa 111 , ad Fidem Christi conversi, dc in Parochia S. Petri baptizati, cujus facti ipse Scriptor& testis est Capit. r9. Vitae suae edita Lipsa a Carpet ovio IV7. ad calcem Pugionis Fidei Raimundi Martini. In caeteris ad Fidem Orthodoxam pertinentibus susticienter ,, pro mea capacitate imbutus, solam de Baptismi trina immei is sione in Nomine Sacrae Trinitatis exhibenda ex Ministrorum is negligentia, immd potius ex insidiantis mihi inimici fraudi istentia edoctus non fueram. Fluenta igitur vivifici fontis ingressuS,