장음표시 사용
11쪽
sito major non fuerit: ex legibus sympathiae , stimulorum , nullibi promulgatis , sed commentitiis oeconomiam animalem regi ,seu quod idem est , fato quodam coeco gubernari volunt nuperi ,& hanc lepidam theoriam , licet mechanicae in
Scientiarum Academiis cognitae prorSuS conir riam , mechanicae epitheto condecorant. 6. Nec mirum . est ipsos neotericos licet eidem iectae mancipatos , inter se tantum dissi iadere , quanitim omnes a veris Geometris di
dent, & non solum in diversis Regionibu& , sed etiam in eadem Schola, circa eumdem morbUm, ipsorum sententias sibi invicem repugnare. Ferbris , morborum classis , ita exemplum asseratur . et hanc ab irritato & velli eato corde primus . alter ab eo corde initis presso & a sanguine: dissitenso ; tertius ab obstructis extremis sanguidue tibus a quartus a Iymphaticis arteriosis impeditis ; quintus venis majoribus compressis ; sextus a
fluidi nervet prava indole ; septimus a system
iis nervet. tensione re commotione &c. dein cere conatur. . Quaenam ex illis est theoria quae
inconcussis Anatomiae & hydraulicae principiis ines nixa cunctis satisfaciat phoenomems , & praxi solidam, tutamque basim sternat 3 Omnes a decennio circiter caput extulere ; controvertuntur
a Geometris singulae nullam ex his incienti tempore, praxi utilem auto necessariam esse probbavit experientia , quae rerum est magistra ; imo qui diversa sentiunt in theoria non inde diaversis auxiliis,in praxi febrem impugnandi ;idem enim Medicus , si ex lanionum turba fuerit , febrem repetitis phlebotomiis uaggreditur ; quam si stercorarius sit, ut cum Gedeone Harveyo IO-quar . repetitis castuti cis & clysinatis inseque r
12쪽
etur , licet eam neuter a plethora , nec A CECochylia, sed a minimorum vasorum obstructione factam arbitretur. Eximium & non pridem fato
functum hic novimus practicum ( D. Verny
qui licet omnes morbos tum acutos tum chronicos chylo crassiori tribueret, hos tamen eadem oppugnabat methodo, qua caeteri diversis omnino opinionibus imbuti, quales illustrissimi Vieus sens & Chirac, qui morbos omnes ferment aioni ) & illustr. Dei dier, qui eos turbatae circulationi tanquam causae accensebant. . Nulla est ergo hactemis inter theoriam &Praxim connexio ; praxis traditione comparatur,ta nemG ita de suis principiis theoreticis certus, ut ab illis , dum de corio humano agitur , dirigi se patiatur ; & merito quidem, cum hacten s pauca sint principia de quibus ita phtirm dubitari possit ac in re gravi & seria necessum esset : undenam vero accidit ut Ars Medica omnium nobilissima & antiquissima tam exiguos progressus fecerit ut theoria nondum ad praxim candidatos manuducere possit , s eutam pauca principia certa & indubitata suppediret E hocce infortunium & Artis dissicultatem summam , & artificum negligentiam & incuriam sorte majorem arguit. Non multi sunt artifices qui veram scientiam sibi comparare debit saltem methodo studeant ' cum ipsa plebs crassa & in-
Nisi magna quaepiam miraque mUtatio humanarum m-rum fiat, actum de bonis studiis est , utpote confusis ac corrupis, nemine veritatem ipsam , sed tantum scientiae famam quaerente.Logicam methodum M Mathematicas demonstrati nes fugiunt plurimi , alii cum gravitate tantum increpantEST, alii scurrile aliquid commenti , alii in risum , sannasque disceptaetione abrepta. Si quis sermoni stare dc demonstrationes
13쪽
erudita de Medicis judicium suum interponat , ipsi placere operae pretium reputent qui famae ta
aestui tantum inhiant ; cum vero non altior veritatis inquisitio , nec ipsa veritas populo umquam arrideat, hanc viam inire cavet Medicus, qui si muliercularum & Pharmacopolarum praejudiciis obtemperet, famae culmen citius multo adepturuS est. 8. . Principia ea tantum in re Medica debent
admitti, de quibus ita certi simus ac de iis quae sensus evidentia demonstrat ; ea vero nihil aliud simi quam experimenta & syllogismi geometrice
s. Experiri dicimur ea quae ad nosras sensationes attenti percipimus et si facta universi sponi Dea attente observemus ope ViSIIS , tactus, audibius &c. haec observatio vocatur experrentia: si Vero ad haec facta spontanea concurrat opera nostra sine qua facta illa non acciderent , haec observatio experimentum nuncupatur: facta quaelibet quatenus in sensus nostros incurrunt sive sponte sive arte fiant , vocantur Rhoemmeeta. Experientiae itaque nihil aliud est quam phoenomenorum cognitio ex sensatione orta; idem itaque sonat, ac attenta observatio , quae dicitur conflans , si sit gnitio Phoenomeni cum circuinstantiis necessario connexis ; contingens vero, quando adsunt innitim circumstantiae ipsi contingenter connexae ;fama vero cum necessaria experientiae requisita deficiunt , ut cum in experientia exprimuntur quae sensibus non sunt percepta , vel percipi
audire audet , is vel non omnino intelligit, aut si intelligat quost dogmata sua impugnet, illico irascitur de devovet di lacticos. Galen. Method. Med. l. t.
14쪽
non potuerunt , vel quaedam circumstantiae necessario connexae C mittuntur. Errores autem qui in formanda constante experientia committi poscisint , sunt i . Si accenseantur circumstantiae
sine quibus phoenomenum semper dari potest , adeo quo superfluae. Si pauciores & non omnes , quae Phoenomeno sunt necessario connexae referantur circumstantiae: 3'. Si non asseratur Quantitas determinata circumstantiarum , quae datum phoenomenum demonstrent Io. Error autem familiarissimus est judicitinistratim cum experientia confundere ; hic vero assimittitur error quoties phoenomenum talibus ve
his exprimimus , quibus aliquid vel tanquam CZUsa , vel tanquam effectus praedicatur , imo ranquam principium alterius. Nequaquam enim ratet senfibus solis connexio inter causam re icitectum , seu nulla causa quatenus causa est , ct sensibus percipi potest. Alias experientiae leges videsis in oratione inaugurali clariss. Musche
Eroechii, & Hambergeri praefatione ad scam. Si data quaedam propositio ex aliis tan- iquam notioribus per sysMgismos colligitur , id Protari dicitur . probatio autem dicitur demonstra io , si in syllogismis , quos inter se concAten lmuS, non utamur praemissis , nisi desinis nibus lox perimentis insibitatis . axiomatis o Propositionet-bas jam ante demonstratis. II. De Ditis est enumerataeo notArUm, quarum Ope quidpiam cognoscimus & ab aliis dis tinguimus. Si itaque morbi debite observati Fh nomena enumeremus , quae insi propria sunt 'ec qUorum ope a consimilibus potest dignosci ,
inorbi illius definitaonem obtinemUS.
Propositio Theorica indemonstrobilis , seu eue
15쪽
jus veritas simplici terminorum valore percepto,
cognoscitur , cxroma vocatur, quales sunt prta
positiones in quibus de subjecto pronunciatur tantum quod in ejus definitione continetur, ut totum est maius stid parte. Quidquid de genere assirmati potest, illud etiam assirmatur de quovis sub illo genere contento, & huic axiomati innititur omnis syllogimus.11. Demtim Ars Medica a Philosophia , M chanica , Geometria & aliis Scientiis generalibus terminos non sollim , sed etiam principia debet mutuari , adeoque ex illis Medici debent assi
mere propositiones demonstratas , nec eas demonstrare eorum est.
13. Quamdiu methodum demonstrativam negligent Medicinae cultores , non mirum erit si Artis hujus principia nulla sint, quae ea certit
dine , qualis ad praxim est: hecessaria , polleant ;Medica theoria semper fluctuabit , cujusvis Cpinio , prout tuentis ingenium & auctoritas valuerit , ipsa in Medico orbe valebit. Id. Haec est , ni fallor, errorum & inepti rum communis origo , quod scilicet spretis observationibus obviis, & Phoenomenis vulgati simis ex quibus lege ratiocinii corollaria certa& utilia deduci possent , Medici ad abdita re
sublimia continuo tendant ; eaque , quo magis ab intellectu remota sunt, eo vi suae imaginationis attingere , divinare , aut verbiS exponire PertinaciuS conentur. Quaenam sint hujus vel illius morbi phoenomena hoc attenta solum docet observatio ; ob oculos cujusvis id est positum , & nullum ingenii conatum exigit, atque propter nimiam facilitatem symptomatum cuiusvis morbi accurata contemnitur Historia , nulla
16쪽
ferme nisi oscitanter & raptim traditur , licet ex ea sola velut ex veritatis fonte possit optuma deduci theoria , ut ex accuratfi Coelestium Phoenomenorum Observatione optima systemata deduxere Astronomi : vertim si de abditissimi;& nostrum captum Ionge superantibus causis disserendum sit, milleni illico praesto fiunt indipi qui assumptis ex phantasia , non vero ex ipSaere principiis verbosas nec non ingeniosas comminiscuntur hypotheses , quas si quis negaverit, nemo positi comprobare, quae tamen velut norma praxeos a multis habentur. Sic , ut eo plicaret millisius quare in Apoplexia sensus remotus voluntarii ferientur , dum motus vitales vigent & augentur , is finxit nervos voluntariis motibus destinatos a cerebro, at vitalibus muniis dicatos a cerebello ortum ducere , & cerebrum solum in Apoplexia laborare , cerebellum vero a pressione & in resu immune esse pronunciavit; quod ut suaderet aliis , finxit iterunt cerebellum firmius esse cerebro , & lia vitae necessarium, ut , hoc ablato vel presso , illico pereat animal; quae tamen omnia vel gratuita, vel experientia demonstrante falsa esse compe, rimus , & comperient quicumque experiri voluerint. Verum experiuntur pauci, quia multo facilius est in mus eo fingere , quam in amphitheatro experimenta caute & accurate instituere ;hoc certe mirum semper mihi visum est , quod
horum Morborum, quorum causa nos latet maxime & curatio felicissimos fugit practicos , ut Epilepsise , Ephialtes , Hysteriae, Apoplexiae , &c.
sicut ab ignaris plurima venditantur remedia arcana certissima; ita a novitiis Medicis lubentius tradatur Theoria, & causa facilius , ut Putant m
17쪽
explicetur; quos novitios interea primorum m chanices theorematum & Anatomide principiorum ignaros saepe comperimUS.is. Sunt & plurimi qui dum humanae machinae etiamsi valde complexae , omnes effectus dogmatice ac velut ex cathedra dilucidare & e Plicare non verentur , simplicissimae machinae ut
vectis , librae , theoriam , aut prima principia ita tur piter ignorant, ut hanc ipsam Mechanicae &hydraulicae scientiam quasi ignorare partim sit, etiam vilipendere non erubescant , AtqUE Omnem disciplinam Mathematicam , veram Physicae& Philosophiae matrem , inanem , erroribuS Ω- tam clamitent, ejusque studium philiatris veratant vitio , ac e foro medico indignabundi r legent. Nulla est temeritas magis punienda , ajebat olim Sanctoritas, quam nulla habita experientia repugnare experientiae et idem pronuntiandum via detur de iis , qui quam ignorant Mathesim superciliose despiciunt , nisi forte eam vulpem imitentur , quae syrmate destituta sociis suis persuadere volebat, ut hoc inutile pondus abjicerent , ast abiit salsis exagitata jocis , ut na rat Bernoullius. Atque haec est: altera errorum in Medicina parens, Matheseos scilicet ignorantia , vel ut rectius loquar , Methodi Geometricae contemptus , & aversatio ; licet enim multae sint in Mathematica disciplinae , quibus Medicus , Physicusque carere potest, ut Astronomia , Gnomonica , Trigonometria &c. nullus tamen rectam animalis oeconomiae notitiam assequetur , qui fuidorum generales proprietateS , velocitateS , vires ex Hydraulica non cognoverit; qui vaso-Tum cavitates , diametros , superficies , solidor
18쪽
rum firmitatem , fibrarum motus , tonos ex Geometria & Mechanica aestimare nesciverit ;nemo auditus visus quoe Theoriam callebit, quem ac sticae, Sc opticae prima Elementa fugerint nullus demum , quod potissimum est , nec experimenta accurata capere , aut noVa tmtZre , aut ex illis certo ratiocinio I consequentias deducere ; verbo, nec in Physicis & Medicis r hus tuto philosophari potis erit, qui Geometricam ratiocinandi Methodum , quae demonstram te Wolfio optima Logica est , Ignoraverit . nullus denique eximia quae in actis Academi rum ; in scriptis Medicorum eruditissimo tum hujus aevi, quidquam intelliget, qui Arithmetiacae & Geometriae principiis non Qerit lassicie
ter imbutUS. 16. Ex his tamen aequi rerum aestimatore; non inferant ita Medicis e necessariam esse M
thesim , ut illa destituti eximios non possint se Praestare practicos aut ut illa solum scientia eruditi illico ad medendum sint apti ; neminis
enim in mentem tam delira venire potest ubnio et hoc tantum in animum induxi meum ut credam nullam sine Physica mathematicae dari posse certam humanae machinae theoriam, qua qui praeditus fuerit, Anatomise & materiae Medicae simul peritus; is quondam ad praxim ME-- dicam consequendam aptior evasurus sit: vereo , id unice probandum suscepi quod omnium certissima theoria ex Anatomiae & Physices experimentalis , simulque Philosophiae mathematicae penu depromenda sit, quas cum negligant vulgo Medici , mirum non est si erroribus feta sit Morborum AEtiologia; atque cum falsa est, ea. non magis Medico utilis est, qu Architecto
19쪽
PRO LEGOMEN A I3 Musica ; nec proinde potest Medicum in praxi
dirigere , nec accurati Symplomatum studii, annosaeque observationis & experientiae vices suae plere , licet contrarium clamet Medicorum mit
IT. Medicina , nemine refragante , conje turalis est adhuctam Scientia , adeoque is eam callere nemo potest, qui in Arte conjectandi rudis extiterit; vertim hanc Artem quis unquam do ait praeter Mathematicos, scilicet Hughenium, Bernoullium , Monimori & s'Gravesandium ;quis in mathesi rudis rite circa probabilitates , quae toties in praxi Medica nos manuducere debent, ratiocinari valebit IS. Non possum vero hoc Argumentum diamittere quin alterum vitium theoriae Medicae breviter perstringam; mos scilicet invaluit omnia generaliter re vage tantum pertractare omnem in Phoenomenis exponendis circumstant. tiarum & causarum distinctionem, & quantit tum determinationem praetermittere. Cum t men ex illa solum acritata determinari possit veritas. In Geometria , signo unico omisi , minima quantitate neglecta , contraria aut falsa prorsus exurgit problematis solutio, ut quod n gativum fuerat, positivum evadat, Vel econtra et quanto Sequentius in Medicis compulis error
debet irrepere , cum sine methodo & prophantasiae ductu ex principiis saepius suppositis, dissicultates intricatissimae diluuntur Si quis lympham in patella positam & ex sanguine pie
ritici separatam cernens , a calore inflammatorio congelatam fuisse probare contendat, is ferum rem in sanguine summum esse praedicat, attritum solidorum & fluidorum in febribus acutis exag
20쪽
rat, & non mirum putat idem intra corpus hu- manum accidere lymphae, quod in aqua bulliente
fieret ; si vero experimenta accurata sumamuS, hunc errorem confutare non erit arduum , ctim
lympha non coaguletur nisi a calore 36. graduum, & tamen sanguis in vivo homine non Inc Iescat ultra 3 3. gradum Thermometri Real muri ni. Fieri potest, aiunt plurimi, ut pressio aeris in duos cylindros planos marmoreOL 26. Iine rum diametro , ope sebi fusi unitos , & dein frigori summo expositos , eos tanta Vi adunet, ut non nisi vi boo. librarum separentur , Unde concludunt immensam esse pressionem aeris, &huic soli tribuendam esse corporum adhaesionem :qui sic ratiocinantur judicium situm cum experientia confundunt, & errorem Vitarent, si accurata observatione perspicerent pressionem aeris non majorem esse pondere columnae mercurii
ejusdem basis , cujus altitudo sit 18. pollicum: atque hoc pondus supra basim 16. linearum in diametro non superat 38. libras , seu fere decimam partem l . librarum , unde concluderent rectitas pressionem aeris decies minorem esie , quam ut possit hanc marmorum adhaesionem
Is . Ex possibilitate iupposita atque similibus
principiis vagis re indeterminatis quosvis effectus deducunt Medici theorici , qui non experimemtis ducuntur , sed ex hypothesibus suis facta determinant ; qui contraria prorsus pro lubitu concludere potuissent et hoc feri debet , ergo fit , so- Iemne ratiocinium est, sed in Physicis fallacissimum, in quibus hoc fere tantum valet prioris inversum , hoc se, ergo seri debet , & ad sum- mum consequentiae severo ratiocissio ex factis