장음표시 사용
31쪽
genere potest erui, si quod est omnibus morbis commune perspiciamus , simulque in quo ab sta
tu sanitatis differat cognoscamuS , atqUe eZ Pe specta idea , morbi definitio comparatur: cum autem definitio sit enumeratio notarum , qUae clariores esse debent re definita, facile est concludere eos errare qui morbos definiunt , eorumque genera & species non ex principiis evide
tibiis & certis , sed ex ignotis , ibscuris , litigi
sis & incertis deducunt. g. Erroneae sitnt itaque morbi definitiones, quae petuntur tum a Dispostione partium sensus saepius fugiente , eaque hypothetica & saltem obscura ; tum a Sede saepitis supposita, vel gratuita in partibus quae sub sensus non cadunt , tum quia sunt internae, tum quia exiguae nimis quam ut cerni queant ; tum demum a Causa , quae per se quatenus causa in sensus cadere non potest ; tum a Principiis sive proegumenis sive procatarticis quae simi extrinseca corpori, ac proinde notas morborum non constituunt (38. J i. Dividuntur speciatim more1 diversimode , sed potissimum juxta quatuor diversas method OS , scilicet Abhabeticam, Te orariam , AnatomicGm& AEtiologicam , quibus omnibus methodum
romaticam anteponendam censemUS.
6. Alphabetica methodus ea est quae morbos conjungit, qui nomine sunt a fines , vel ratione similitudinis nominum , aut litterarum initialium. Talem sequuntur Mangelus in Polialthaea , jamvis in Dictionario universali Medico, &c. Verum cum nomen sit nota extrinseca quam regrotantes prae se non ferunt , & ex hominum arbiti io pendeat, nec Artis tyroniblis morborum
singulorum sint cognita nomina , ex illis ad morbi
32쪽
cognitionem non devenire possumus et praeterea
in hoc ordine morbi indole prorsus diversi comiunguntur , ut apoplexia & alopecia, paralysiuta paronychia: separamur vero qui maxime a fines sunt quoad indolem , ut pilauritis, & hin patitis , arthritis & rheumatismus ; evidens est hanc methodum ab omnibus Nosologiae studio.
sis esse rejiciendam. T. Temporaria methodus illa est quae morbo; ratione durationis dividit in chronicos & acutos prout longius , breviusve temporis spatium peris. currere consueverunt; talem methodum secuti sunt Aretaeus, Coelius Aurelianus , aliique 8. Verum ea methodus in eo peccat quolnullus sit character evidens, quo prima die chr nicus ab acuto discernatur , quod cum acutus rechronicus disserant tantlim temporis quantitate, requantitas similitudinem non turbet, ex eo primcipio nec genus , nec species erui possunt ; similiae etenim, salva similitudine , quantitates differrei Possunt, ac Oroinde morbus sive longior sive brevior potest esse ejusdem generis & ejusdem classis , meritoque dicitur in Scholis , quod minius & minus non mutet speciem. Adde quod nullus sit limes naturalis inter chronicum , & acutum, &datur tantum limes arbitrarius , a quolibet pari jure, o institutus fuit, rejiciendus , cum dentur morbi quos non majori jure quis ad acutos redinxerit quam alter ad chronicos et quoties autem
non dantur limites inter genera & inter species, illa ejusdem ordinis, istae ejusdem generis censentur, secus genera & species multiplicarentur in infinitum, quod foret absurdum ; praeterea sunt morbi acuti qui ultra quadraginta dies , & chronici qui citra terminantur ; demtim ex illa metho
33쪽
PRO LEGO MENA. aTdo tum demum morbi Classis cognoscitur, cum laesum nosse minus necessarium est , seu cum desierit.
P. Anatomica methodus juxta corporiSipa tes , quae morborum sedes sunt, procedere consuevit, atque dividit morbos in externos & im ternos , Universales & particulares , in morbos aetatis , sexus, ta demum in morbos capitis, pe toris , abdominis , & artuum , quo facto in si gulis partibus morbos enumerant & symptomata deinde recensent: verum pro morbis habent quae omnes practici inter vitia , seu morborum primcipia & causas recensent , & symptomata ea appellant quae morborum nomine ab omnibus practicis salutari consueverunt. Vide Ideam universalem Medicinae I. Ionsoni Amsterodami I 6 g. juxta quem Apoplexia, Mania, Rabies , Cephalalgia, &c. morbi non sunt, sed varus, verruca , vulnusculum , lentigo &c. morbi sunt,
quae nomensatura quantiam a practicorum more
aliena sit, ignorat nemo, nisi qui scholasticis argvitiolis est imbutuS.
Conspectus methodi Io lini O Sennerti.
o. Morbi primario dividuntur, vel secundario. Primario in similares , organicos , & solutae unitatis seu communeS. 3I. A. I et Similares sunt morbi intemperiei m materia , vel . sine materia & morbi occuli rum qualitatUm.
Intemperies sine materia sunt calida , humida , frigida , sicca & composita. Intemperies cum materia simi sanguinea , bibIiosa , melancholica & seros a. Occultae qualitates sunt ab aere infecto , aqua , contagio, veneno, fascino.
34쪽
32. B. 1'. sunt in conmmatione . mero , magnitudine, & situ. Conformatio dividitur in figuram , cavitatem ,& superficium vitiosas. Magnitudo peccat vel defectu vel excessii, ut in tumore humorali, simulento, selido, purulento Numerus peccat veI in defectu veI in excessu Situs mutatur in Luxatione & Hernia 33. C. Communes sunt vulnera, ulcera &
Secundarici dividuntur morbi in externos , oc
d. D. Externi sunt iterum rimorestus culanei, ulcera, luxationes , fracturae. Tumores Sanguinei, corpulentiae , phlegmo, bubo , phygetium , pamtis , paronychia , pernio , echimoma , carbunculuS. Tumores Bitiosi, herpes. Tumores indema. Tumores Melancholici, Shirrus , Cancer. Tumores Samo et O - Scabies, phec taenae, sudamina, sirones , vari , epinyctis , ab phae , leuce impetigo, gutta rosacea. Tumores saccati, strumae, gangl1on , meliceris, steatoma , atheroma. Tumores solidi , verrucae, clavi, calli. Tumores a solidis alio incumbentibus, ane-
Tumores malign1, Elephantiasis , carbunculus varioth, morbilli. 33. E. Assectus curanei sunt lentag1nes, Ephelides , naevi, maculae hepaticae, pruritus , malus odor, alopecia , porrigo, plica, gangraena &c. Interni dividuntur in universales ta particulares, 36. F. Universales sunt Febres non Putridae ,
putridae , malignae, & pestilentes,
35쪽
Non putridae seu purae, Ephemera , SynochZ. Putridae continentes , Synochus putris, CausuS. Putridae , periodicae primariae , Tertiana continua , quartana continua, quotidiana continua. Putridae , periodicae secundarite ex inflammatione visceris , Lypiria lenta , ex viscere putri recorrupto , ex Iacte corrupto. Intermittentes simplices , tertiana, quartana , quotidiana. Intermittentes compositae tertiana duplex quotidiana duplex , quartana duplex , triplex,
Hectica Febris. Febres malignae , variolae , morbilli, febris pe- techialis, morbus Hungaricus , sudor Anglicus. Febres pestilentes , pestilentia. Morbi particulares sunt non venenati, vesvenenati.ST. G. Non venati sunt primo morbi cultis dividuntur in morbos cerebri, & in symptomata cerebri in functionibus laesis.1' Morbi cerebri sunt ejus intemperies , me tuum angustia , commotio , inflammatio , Hydrocephalus , capitis contusio , vulnus , fractura. utomata sensus externi Cephalalaia; Sensus communis Uigiliae, coma ; Imaginationis Mertigo ;Ratiocinationis obliνio , delirium , Phreetitis , melancholia , mania , Sensus interni, xigit, Motus animalis, inquie- elisi , rigor , tremor , Paralbis, Dasmus ; Mixta
Inctibus , catalysis , vile M , cam, , vvlexia- . mplomata in excretis Catarinus. E. Asorbi oculorum , trachoma , emphysema
cancer , hydatis , hordeolum , grando , trichiasis , phalangosis, phtiriasis , macosis , oncha
36쪽
tis , aegylops , fistula, ophthalmia, unguis , pamnus , hyposphagma, nebula, albugo , pustula ,
ulcus , mydriasis , hypochima , cataracta , atrophia. odimpromata dolor, strabis mus , myopia, ny talopia , amaurosis , gutta serena , presbytia , amblyopia.3. Morbi aurium, Inflammatio , ulcUS. mpromata sternutatio , haemorrhagia, mosimia , coryZa.
Morbi oriis, Ranula, aphtae, labiorum fissura, parulis, excrescentia, ulcus &c. A mPtomata Oscitatio , ptyalismus , odontalgia, fetor, dentium nigrities , stupor. 38. H. Morbi medii Mentris sunt morbi, id est, i mores , ulcera, vulnera, angustia, &c. faucium , gutturis , tracheae pulmonis, thoracis , cordis ,
S m tomata angina, pleuritis , tabes, phtPsis , asthma, tussis , haemoptysis , palpitatio ,
syncope.is. I. Morbi infimi xentris sunt tumores varii, ut inflammationes, abscessus , prolapsus , herniae , nec non ulcera, fistulae , Vulnera, rhagades , obstructiones , intemperies , &c. ae phagi , ventriculi, intestinorum , ani, genitalium, &c. mptomota didicultas deglutiendi , dolor , ardor ventriculi, anorexia, nimia appetentia, appetitus depravatus , polydipsia , coctio laesa ,singultus , ructus , nausea , vomituS , cholera , iliaca , colica, alvi retentio , lienteria , caeliaca, diarrhoea , dysenteria , fluxus hepaticus , aniprurituS , tenesmus , haemorrhoides , cachexia hydrops ascites, tympanites, anas arca, icterus,
37쪽
PRO LEGIMEN A. 3ratrophia , affectio hypochondriaca , scorbutus ,
diabetes , ischuria, dysaria , mictus cruoris , salacitas , priapis mus , satyriasis , gonorrhina, uteri imbecillitas , dolor , mensium duxus , stilibcidium , dissicultas , fluor muliebris , morbus Vi
gineus , suffocatio uteri, furor UterinUS , melin
cholia mulierum, sterilitas , &c. Appendix de Arthritide.
N. De Morbes Penenatis. De Iue veneret , da venenis fossilibus , vegetabilibus , animalibus. L. De Morbis puerorum. De morbis capitis , medii ventris , infimi ventris. do. Vertim haec methodus est confusa, fallax& incommoda : Confusa quidem est ; cum etenim Partes similares , ut arterim , venae , nervi , fibrae , fluida , cum omnibus musculis , visceriabusque sint intime mixtae , adeoque confusae, Ex eo quod nervus sit affectus non sequitur hoc vel illud viscus , hanc illamve partem non esse affectam et imo omnes in parte affecta simul a ciuntur , unde nulla distinctio a sede potest: r Peti , praeterea partes omnes sunt continuae inviacem , & non ita determinatae ut limites possint assignari ; quis enim limites extus sensibiles novit inter partes internas & externas 3 num cutis interna est quam tegit epidermis 3 num potest una inflammari quin & vicina continua , arteritS, venisque colligata simul assiciatur limites inter
intestinum iteum & jejunum quis nosse potes: in
vivo homine , qui in cadavere sunt arbitrarii Fquis praecisos limites hepatis , lienis in vivis distinguit Morbos bene multos quos partic
lares vocant pari jure ascribere possent universalibus; tales sunt inflammatorii febre scilicetctipati, soporosi qui vires omnium simul artum
38쪽
Prosternunt , sensumque & inlotum illis detre himi , cachectaei , decolores , leprosi , tabidi.
6 I. Incommoda est methodus Anatomica ,
quia in ipias tyronibus supponit Anatomiae notitiam , nec non quia ex cognita parte cui morbus insidet non certius morbi causa Mindoles cognoscitur , nec proinde medendi methodus habetur , cum idem viscus assicere possint
morbi omnino dissimiles , ut phrenitis de apo-plexia , febris & syncope, anorexia, boulimia,& eamdem partem possint labefactare phleg-mone & sedema , intemperies sicca & humida
adde quod propter consensum nervorum symp- tomata ad unam , & causa ad alteram partem referuntur , ut in sympathicis morbis ; ac Propter extensionem partium morbus simul ad partes diversas referri possit , ut obstructo recto non abdomen dolet , tenditur , sed etiam per . os materiae vomitu rejiciuntur et
sed quod praecipuum vitium est , nulla est inter morbos similitudo ratione partis affectae ; iuxta hanc methodum conjunctis morbis dissimilibus saepius iteranda venit generalis Theoria &Therapeia , ita ut cum omnes , & sihgulae partes dolere possint , Theoria doloris in singulis classibus est repetenda , quoties scilicet de dolore est quaestio , dc cognitio classis nullius fere usus est ad ejus generum utpote dissimilium
cognitionem. 61. Fallax demum est methodus tum qualis est, Cum omnes morbos nequaquam tradat, quales
sunt morbi singulis musculis , ossibusque, glandulis ac visceribus supervenientes , nullus Auctor agit juxta hunc ordinem de morbis cerebelli & me
dullae spinalis, cystidis fellera, thymi, capsularum
39쪽
trabitarium , medullae ostium , &: Tum qualis debet esse , quia sedes morbi multiplex est vel dubia , vel prorsus ignota , quam tamen haeo
methodus notissimam supponit, cum ex hac ad morborum notitiam deducere debeat. Sit vomitus in exemplum et quaenam sedes huj is est anos, ex quo fit rejectio ; an aes magus, trans quem
peragitur , & ex quo solo quandoque evomendae
Prodeunt; an v entriculus , iit putant plurimi qui iter ima ejus diversas membranas ut villosam , NerVeam, muscularemve pro lubitu incusant ;
an intestina , ut in vomitu iliaco a bubonocele ;sed vomitus biliosus ex hepate procedit, urinosiis ex renibus & sic deinceps et sedes ergo hujus morbi multiplex est; & cum scriptor eum citi, referat nescit, Lector ubi eum quaessiturus si ,
ignorat necessario. Quaenam est sedes maniae ,
melancholiae , oblivionis, somnambulis mi , ta-rantis mi , vertiginis , catalepseos , ephiastes picae , & mille aliqrum 3 hoc determinat tantumhvpothesis , sed nunquam ex sedis affectae methodo eruetur evidentia quae characterem constituit
Ex hac morborum sedis ignorantia fit ut lephi tegin ventriculo quarto cerebelli iuxta Lo Nemes imthoracis musculis juxta D. Deidier, in stomacho juxta plures , in pulmone juxta alios reponatur . &c. Quaerit Caeliusu relianus quli locus in hydrophobis patiatur ; & r pondet nerνοσassici juxta Democritum ; menives juxta Asclepiadis sectatores ; diaphragma juxta filioS ; Fromis-ehtim juxta Artorium & Artemidorum ; Meretram juxta Gaium Herophili lectatorem eor , ilia , raditit & dies Aragma simul si credatur Magno Ephesior Febris morbornm seequentissimus sedem habet in cerebro juxta Mortonum ; in eo de j tae Tom. I. C
40쪽
Galenum ; in 'ibus arteriarum juxta plures Nec tericos; in mesenterio saepius teste Baglivo ; in pancreale teste Sylvio ; in Amacho ut putant plures practici. Syphilidem locat in Amphis &semine D. Astruc ; in spiritibus naturalibus Me curialis , in hepate Perdulcis, &c. Quae sentemtiarum discrepantia satis evincit morborum sedem non ita evidentem esse ut ea possit characterem morbis cognoscendis & dignoscendis idoneum suppeditare, adeoque methodum ex sede petitam
huic scopo minus utilem esse. 63. AEtiologica methodus morbos a causis &principiis desinit & divredit, seu causas , & principia cognita supponit, & ex hoc fonte notas ad morbos cognoscendos & distinguendos mutuatur. Sic cum Galenici febris causam putabant esse calorem in corde accensum , & in artus dissulam , Ac calorem eum in humoribus , in spiritibus & insolidis accendi existimabant, febres ipsi divisere in cheticas seu ab accensis humoribus aut spiritibus ,& in heAicas seu ab accensis solidis partibus; quae ab accensis humoribus, illas rursus dimid hant in sanguineas , biliosas, pituitosas & m IancholicaS. Paracelsistae qui omnes morbos produci somni bant a sulphure , terra , sale , mercurio , seu spiritu & astrorum influxu , eos in sulphureos, terreos , salsos , mercuriales , & astrales dividere amabant, & ab illis principiis definiebant.
Tachenius vero fere omnes in acidos , aikalinos, ta neutros discriminabatur. 6 . Quantum vero erronei sint similes characteres ex causa hypothetica & arbitrarili ducti , quisque facile percipit; ast non ita quisque sentit errorem qui ex talia re aetiologico ad rationis