Nosologia methodica sistens morborum classes, genera et species, juxta Sydenhami mentem et Botanicorum ordinem. Tomus primus

41쪽

ta experientiae normam accommodato potest exoriri , quod ut intelligatur dico primo nunquam Medicinam progressuram fore nisi Frmis O indubiratis si innixa fundamentis, si enim mutabilia

inconstantiaque merint ejus fundamenta, eam mutabilem & labilem situram esse consequens est. Verum optimae quae hactenus traditae fiant mo horum petiologiae , quales a Sennerto , Sydenti mo , Riverio , Boerhaavio , Ho anno , Pitca nio , &c. traduntur , mulitim inter se discrepant, se mutuo impugnant , quolibet decennio muta tur , adeoque firma arti Medicae fundamenta substernere non possunt. Secundo licet certa forae

morborum otiosi a , non tamen ad morbos cognose

randos O disiinguendos , ea characteres suppeditare Palet. Quia causa quatenus causa nequaquam in

senius incurrit (Ηamberg. Physic. Praefat. pag. 33. & ex principiis seu causis remotis tantum morbi possibilitas , non praesentia intelligitur. Nugaretur Bolanicus qui cum plantarum characteres aliis praebendos haberet , plantas definiret & divideret , seu cognoscendas praebere vellet ex e

rum dotibus licet obscuris , dubiis , se is fugientibus , vel ex earum structura intima, hypothetica . ut folliculis, trachaeis , quia delirum est ab

ignotis ad ignotorum cognitionem procedere, resigna debent esse clariora re designanda et a quo certe errore longe distant Bolanici qui a numero , figura, situ & proportione conspicuis partium externarum & omnibus obviarum suas classes , suaque genera ac species determinant, atque ad radices non nisi inviti recurrunt, cum alia signa definiunt. Rideretur Zoologus qui ut animalium species & genera caeteros doceret , Eorum characteres ex ovis , aut animalculis spermaticis ,

42쪽

36 Mou non UM CLASSES.

aliis ire mysteriis generationis vellet deducere quia genera & species sunt similitudines obvia, id est sensibus cons plause, adeoque qui evidentia& claritate destituitur character, is ad definie dum , & dividendum ineptus es . 63. Cum autem morborum principia & causae sint saepius internae, adeoque in corporis abdito latentes , ignotae vel extrinsecae homini, acta tum morbi possibilitatem inferentes , ex causia ut eumque certa nullus character evidens, & ex principiis (i ut ut evidentibus nullus character certus erui potest. Si quis dux aut centurio militum suorum signaturas ex naevis abditis , notis obscuris, ignotis , signisque visum & sensum omnem fugientibus exararet, 'frustra desertores recognoscere tentaret his detegendis praefectus. Ita & si morborum historiographus morbos ex

causis & principiis designet, definiat & dividat,

is ideo morbos designabit ut a nemine cognosci possint, quod sapientiae repugnat. 66. Morborum quidem causam & principia cognoscere utilissimum , imo , si velitis , necessarium existimo , vertim ea notitia adhuc in votis esst, & causas proximas praesertim ante Harvaeum ignorarunt Medici in praxi felicissimi et verum quidquid sit, in tradenda morborum historia seponenda est tantisper omnis hypothesis & theoria Philosophica, & harum causarum indagatio ex ipsa morborum Historia debet deduci, ut in Geometria ex datis seu cognitis ad ignotarum quantitatum inventionem procedendum est, & non vice

6T. --tomatica demum methodus ea est quae a phoenomenis morborum constantibus, & evbdentibus symptomatis eorum charactereS repetit.

43쪽

Qua enim, ait Anglus Hippocrates, aut Compendiosiore aut etiam alia via, vel causae morbificae, quibus obviam eundem est, deprehendi , vel indicationes curativae elici possunt quam certa& distincta peculiarium symptomatum percep tione E Neque enim ulla est circumstantia tam levis aut exigua , quae suos usus ad utrumque non habeat. Nam, ut demus aliquid varietatis a temperamento individuorum & tractandi ratione proficisci, nihilominus adeo aequabilis est ac sibi ubique similis naturae ordo in producendis morbis ut in diversis corporibus eadem plerumque repe riantur ejusdem morbi symptomata et non secuS ac universales plantarum notae ad omnia cujusque speciei individua rite se diffundunt. Qui violam. v. g. accurate descripserit, aut ejus characterem semel ab ejus phoenomenis constantibus ut partium fructificationis figura, numero , situ & Propo tione definiverit, omnibus terrarum, violis historiam illam seu characterem; tum genericum , tum

specificum singulis speciei individuis convenire

cile animadvertet.

68. Et quidem existimo, pergit Auctor , nos ob

eam potissimum causam accuratiori morborum

historia ad hunc usque diem destitui quia sellicet Plerique eos pro confiisis inconditisque Naturae male 'se tuentis & de statu suo dejectae effectis

tantum habuere ac proinde laterem lavare Crederetur is qui justam eorumdem enarrationem

moliretur. At profecto haud miniis se summum numen legibus certis adstrinxit in morbis producendis , seu humoribus morbificis maturandis quam in plantis & animalibus. Quin imo uti cuilibet plantae, sive animali proprii quidam ac peculiares affectus competum, ita se res habet ur

44쪽

38 MORA ORUM CLASSES.

quaEbet succi cujusvis exaltatione , ubi semel in speciem eruperit; & sane qui febris quartanae

v. g. Ordinem , Accessum , tempestatem, lava. sionis horam , phoenomena frigoriS , caloris, recessum, verbo omnia b tomata pensiculati strutinaverit , haud minus ille firmis rationibus inducetur ut credat morbum hunc speciem esse , quam sunt illae ob quas credit plantam esse spe. ciem quae parem semper ad normam e terranas citur , floret, interit , &cu eo tantum discrimine

quod cum plantarum species , demptis parasitis per se subsistant, istae morborum species ab iis dependent humoribus ves causis, a quibus gene

rantur.

6s. Sed ut ad rem reVertamur, non miniis

certo etiam a minutissimis symptomatis indicDtiones curativas Medicus potest deducere , quari ab iisdem sumpsit diagnostica; aeque adeo non semel mihi mentem subiit quod si morbi cuiuslibet historiam diligenter perspectam haberem , par

malo remedium nunquam non scirem adferre, variis phoenomenis viam, qua incedendum finret, haud dubiam, praemonstrantibus. Quae quidem phoenomena si inter se sedulo conferantur, manu quasi ducerent ad indicationes illas maxime obvias, quae ex intimo naturae sensu, non vero ex phantasiae erroribus depromuntur. o. Atque his sane gradibus ad medicinae fastigium ascendit ille nunquam satis laudatus Med, eorum Romulus Hippocrates , qui hanc arti Medicae insuper fruendae inlidam ac incon tam hasim ( naturae morbis medentur ideo egit ut morbi cujuslibet phoenomena aperta traderet, nulla hypothesi adscita & in partes per vim adacta , ut ita ejus libris de morbis , de assectionibus

45쪽

videre est. In hoc stetit magna divini senis theoria.

I. Humana eorpora machinas esse in iisdem saltem aetatibus , sexu & temperamentis invicem similes , vel maxime affines, docet tum exteriorum , ilim interiorum partium comparatio, Meatentis quid in medicinae praxi ac vitae usu ce tum est, quatenus illa propositio pro certa habetur; sic certum habetur Titio cor, pulmoneS , ventriculum nondum ursu perceptum , eumdem situm , locum, eamdem figuram & partium proportionem obtinere eirciter ac in Maevio : sennam eadem dosi in iisdem circumstantiis. eosdem essec tus generales esse in ambobus producturam . phnem profuturum pro alimento ; venena quaedam ambobus nocitura, &c- Et haec certitudo moralis in vita sufficit. 1. Hinc se nur ab iisdem causis & principiis eosdem morbos sub iisdem circumstantiis obventuros esse , & titi certum est ambobus serum se guinis lixiviosum per urinas , bilem per hepar 1ecernendam fore , ita materies morbifiea eadem has vel illas laesiones fimctionum, excretionum , vel qualitatum indumara est. Verum illae laesiones seu mutationes quatenus in sensus incurrunt reconspicuae simi vocantur semptomata , & horum datis causis sufficientibus , illa vehu essectus com sequi necessum est, quoniam nil accidit in universo fortuito , re fortuna est numen Minium , quod ignorantiae causarum ortum debet; datis itaque causis morborum consequi debent necessi rio symptomata , eaque pro diversis causis &principiis diversa. 3 Certa datur & necessaria inter symptomata,& causas connexio et verum symptomata sunt mi

46쪽

lationes evidentes & conspicuae , adeoque ex qua-biis tanquam notis & characteribus Ad caudiarum cognitionem procedendum est , aut procedere possumus ; ergo non ex cauta , nec ex sede mo

horum ad eorum symptomata, sed ex symptom tis ad sedem , causasque morborum est procede dum , tutoque procedi potest Medicus Ex his sequentes Canones deducere liceat Desinitio morbi est enumeratio 1ymptomatum quae ad illius genus vel speciem cognoscemdam & ab aliis distinguendam sudiciunt. i . Peccat itaque morbi desinitio quam ingrediuntur ea quae sunt obscura & hypothetica, ut sedes interna & propria quae se bus in vivo ho mine non potest distingui et verum ea sedes est se definitione recensenda , quae sensu aut aegri x elatu percipitur, licet causa vel principium morbi reapse plibi lateat. Sie quaecumque pars in Ephialto priamario laboret , quoniam aeger sensum gravaminis ad exteriora Pelioris refert, illud symptoma indefinitisne reponendum ea, & utrum in cere- helio , pulmonibus, stomacho sit materies mo

bifica non in definitione pronunciandum , sed hoetiologia investigandum est Sedes itaque omae tomatum conspicua solum non vero sedes cauis abdita in definitionibus est exponenda, se S ese Perimentum cum judicio confunditur. (Io. 6. Peccat iterum definitio quae cauta vel primcipiorum mentionem tacit , nec in genere de niendo tolerari potest , quia licet certum foret re

' Pessimum errorem admisit Thessalas, qui ncic ipsas actionum noxas nec affectus qui earum cauta sunt, morbomcentet , sed solix evacuati natas Medicosi imentosi esse vulsi.

Calen.

47쪽

inconcussum hoc morbi genus ab ea causa produ ci, cum tamen ea sub sensus aegri , Medicive non cadat, ea notam, vel characterem suppeditare non potest. Sic male definitur pleuritis a Gorraeo inflammatio seu tumor rubore , calore , & dolore stipatus in membrana costas succingente, quia calor & dolor tantum , non vero racior & tumor sensu percipi possunt, & quia utrum illa membrana assiciatur in sensus non incurrit. p. Hinc factum est: ut nulla certa & constans morborum stet definitio; sic ex Armoriae pleuritis est liquidae materiae coctio , seu densatio. Ex Apollonio definitur pasito temporalis, at Eceler secundum hypeZocotas , aliquando in pubmonis partibus , saepius sine tumore Ex selepiade dicitur humoris fluor temporis parvi, atque celer interiorum lateris partium

cum febre atque tUmore.

Ex Sorano dolor vehemens interiorum lateris partium cum febribus acutis & tussicula , qua variae qualitatis liquor excluditur Ex Gordonio (Lilii pag. a O3. est apostema calidum velaminum costarum interiorum clibani pectoris. Ex mimontio dicitur laceratio Cevrae , & ejus divulsio a costis facta non per pondus pituitae acer ro defluentis , ut Antiqui credebant, sed per

conatus convulsivoS archaei et vel est peregrina aciditas concepta ex archaeo Heth pleura furens Pag. a iis

Ex nisero Tab. 6 . est febris acuta, continua, inflammatoria secundaria , qua principium agens humores versus pectus dirigit, & statim in se a factam resolvere intendit.

S. Dentatio nimis stricta est & falsa, quae

48쪽

omni speciei non competit, atque species genus datum pertinet, quae cum illo symptomatis essentialibus magis assinis est quam cum aliis gen

ribus.

Sie strictae nimis sunt pleuritidis definitiones quae lateris tantum dolorem admittunt, cum detur pleuritis dorsalis Hippocratis , pleuritis mediastiani Avicennae , aliaeque species quae ad aliud genusquam ad pleuritidem dimitti non possunt, qua que tamen dolorem pectoris quidem, at nullum

lateris inferunt. Quinam autem sint generis limiates sola docet aecurata omnium specierum hacte nus observatarum enumeratio , quam qui ignorat , is genus definire apte non potest, nisi foris

tuito.

s. Definitio nimis est laxa , quae aliis generia hiis quam definito congruit, adeoque rejicienda , cum quae sunt distinguenda , confundato Sic definitio pleuritidis ab Aristotele & Gorraeo

prolata multis morbis a pleuritide diversis co gruit; levis plegmone pleuram assiciens potest nubiam febrem acutam inferre, adeoque nec Pleurbiidem ; quotidie in cadaveribus eorum qui pleviritidem non sunt passi cernimus Ioca subtumida& rubro colore pleuram deturpantia haud dubie prius leviter inflammata.8o. Definitio erronea est, quae principium vel

causam in sensus non incurrentem determinat illa enim determinatio non solum est tapitis erronea , verum licet certa sit, non est ad definitionem apta. Sic errabat Sennertus dum in definienda pleuritide inflammationem a pleura costarum ad pulmones usque extendi per venam cavam aut Agygon pronunciabat; & Ionstonus cum eam ab

influxu sanguinis fervidi , eQῶ; Helmontius ab

49쪽

acido , fieri putabant e vertim & Neoteric1, qui

haerentiam sanguinis in minimis vasis tanquam cavisam inter inflammationis characteres reponunt, similem culpam admittunt, cum ab haerentia sanguinis , qua tali, calor, dolor, pulsatio , dis emsio , tumorque nequaquam produci possint. 81. Genus morbi est ejus definitio, seu enumeratio notarum , quibus cum omnibus ejusdem classis & ordinis convenit, & earum quibus ab illis discrepat ; sic pleuritidem vocat Alexander Trallianus concursum febris acutae, pulsus duri, doloris punctorii thoracis , tussis & spirandi distacultatis, lib. vj. cap. I. & ratione febris atque doloris convenit pleuritis cum hepatitido, nephriati de , peripneumonia , aliisque morbis in lanam

toriis ; ast ratione tussis , sedis doloris , dyspnoeae ab iisdem discrepat generibus 81. Quoniam genus est similitudo specierum , quidquid dictum est de genere convenit speciei cuique hujus generis, adeoque quod semel di tum est de genere suo loco, frustra repeteretur in specie; vertim cum symptomata generalia in divem sis speciebus similia sunt, similes sunt eorum causae , ac proinde therapeia generalis eadem est;(y6. ergo cum genera methodice disponuntur ,& simul theoria ac praxis generica tradi potest , & semel tradita repeti non debet in diversis locis , quod in methodo linatomica & . cetiologica vitari vix potest. Cum quot sint partes quae V. g. inflammari possunt, toties theoria & therapeia tradenda sit. 83. Species eiusdem generis tot debent enum rari , quot sunt observatae similitudines inter individuos morbos ejusdem generis, quae cum symptomatis genericis symPtomata constanter Pr

50쪽

MORBORUM CLASSES.

Pria ab illis diversa secum adferunt. Licet enim ill di ecies brevitatis gratia aut propter usus recepti tyrannidem a sede , vel a principiis procatarticis

aut proegumenis denominentur , ea tamen ratioue vocantur quae symptomata diversae hisce

nominibus tantum significantur. Sic Pleuritis m

diasilai Avicennae nihil aliud significat quam eam. pleuritidis speciem, quam his verbis expressit Autator , qui symptomata ipsi propria numerat. Sic metiritis dormalis Hipp. ea est species in qua dollar

Praeci ptrus ad dorsum refertur , & respiratio sin- gultuosa videtur et Licet ex hoc nomine nequaquam determinetur sedes cauta morbi, sed ta tum sedes ad quam referuntur praecipua symptomata , quod semel pro semper monitum volumus 8 . Disserentiae morborum sunt simplices illae relationes per quas aliae species ab aliis disti guuntur ratione potissimum quantitatis. Sic disse, rentia est morborum, si in longos & breVes , ac tos & chronicos , magnos & parvos, leves & graves, fortes & debiles , dividantur et classes. vero, Ordines , genera & species Idistinguuntur ratione qualitatis , adeoque sine aliis. assumptis aut sine relatione ad alios oppositos intelligi pose sunt. Quantitas enim dari potest, ut majus ; per se autem & sine relatione ad alterum, scilicet mi nus , intelligi non potest. Econtra vero qualitas. dari potest, ut rubrum, rotundum, dulce, calidum , &c. & sine alio opposito ipsi comparato

intelligi potest. 8s. Similia salva similitudine quantitate di

ferre possunt et ergo quae discrepant ratione quantitatis possunt esse similia, ut major imago minori;

adeoque quantitas non mutat classem , Ordinem

genus speciem, & tantum differentiam cons-