Nosologia methodica sistens morborum classes, genera et species, juxta Sydenhami mentem et Botanicorum ordinem. Tomus primus

21쪽

PRO LEGO MENA. Is de ivatae, & rursus experimentis firmatae , quid certi in Physicis expromere possunt. Eo. Dolendum chrte est quod a tam brevi tempore Medicina Matheseos opem , mediante Alph. Borelio , mutuata fuerit ; serior aetas

haud dubie Bellini , Jurini , Bernoullii , Miachelotii, Hambergeri laboribus fruetur , si plures nascantur viri Halesio similes, sed interea nullus sapiens a tam labili & hypothetica , qualis hodie viget, Theoria , in praxim dirigi se patietur;

centum fere sunt anni a quibus inventa est circi latio sanguinis , sed nondum ejus leges sunt omnes satis cognitae ; quanto tardior sit in miniamis vasis, quam est in aorta demonstravit non dudum Iacobus Reill , vertim ejus velocitas absoluta quaenam sit , nondum satis est compe tum , quaenam sit pressio sanguinis in vase quia escentis docet vulgaris Hydraulica ; verum quaenam transfluentis fit pressio nuper tantum nos docuit illustriss. Daniel Bernoullius in Hydrodynamica ; quid valeat illius adhaesio & viscositas

nuperrime detexit illustriss. Hambergerus et atquantum ab hac viscositate , & vaso um minia morum astrictu retardetur hujus motus adhuc inquirendum restat ; nondum itaque numeris omnibus est absoluta circulationis cognitio , qua tamen destituti claram & certam theoriam obtinere non possumuS.

11. Quid itaque Medico inter praxeos se pulos versanti superest interea perfligit 3 quae nautica supplebit acus quod in Morborum procellis ex luce deficit quid annosam experie tiam non nisi per mortes acquirendam sapplo bit audiamus hac de re non quosvis Medicos, quorum multi mira quadam ingenii vi , aut Px

22쪽

pria solertia se scopum attigisse contendent et multi suis arcanis remediis ; plurimi hypothesi bus suae praxeos felicitatem tribuent; pauci nisi ad summam senectam & famam pervenerint , id honoris repetitis lapsibus , fatalibus experbmentis , longaeque Morborum observationi ,

Acceptum referent. Consulamus candidissimum

Artis Magistrum , simulque felicissimum opiferum Thom. Sydenhamum , Angliae lumen, Artis Phoebum , quem sane honorifica praefatione , ut

cum Boerhaavio loquar, nominare erubescerem , dc de cujus erga rempublicam Medicam meritis nunquam ita magnifice loquar, quin id ejus sit superatura dignitas. Er. Sentio autem ait Hippocrates Anglus, nostrae Artis incrementum in his consistere ut

habeatur primo uistoria Morborum seu descriptio quoad fieri potest graphica & naturalis , stacundo praxis seu Mesiodus circa eosdem sisti iis & confirmata.x3. Quod autem spectat ad rum floriam Moraborum ; - primo expedit ut morbi omnes adu definitas ac certas species reVocentur eadem prorsus diligentia ac acribeia , qua id fac tam videtur a Bolanicis in suis Phylologiis. Quiae' pe reperiuntur morbi qui sub eodem genere B ac nomenclatura redacti, ac quoad nonnullais Symplomata sibi invicem similes , tamen reis essentia inter se diversi , diversum etiam me-- dicandi modum expostulant. Cardui quidem

v nomen ad plures herbarum species extendi ne- D mo nescit et at vero partim accurate faciet rei,, Herbariae Scriptor, qui generalem hujus Plantae M descriptionem , qua scilicet a caeteris stirpibus is discrepat proponere contentus , propria inte-

23쪽

D racteres quibus ab invicem discriminantur, comM tempserit,et eodem sane modo nec satis est M scriptori communes dumtaxat morbi alicujuvm multiformis apparentias annotasse. Esto sanen non omnibuS morbis eamdem contingere varie-

D tatem , tamen complures esse , qui licet ab M Auctoribtis sub eodem titulo citra ullam specieiis distinctionem tractentur, dissimillima sint indole, M in sequentibus page lis, uti spero, palam fiet-- Imo etiam ubi distributio in species reperi-- tur, id fit plerumque , ut hypothesi alicui ,

D quae veris pracenomenis substruitur , sivis re-n servetur honos ; ac proinde ejusmodi discriau minatio , non tam ad morbi quam ad Auctoris D ingenium , philosophandique theoriam accommodata est. Sic Galenici humorum quate nione praeoccupati morbos omnes in sanguineos ,

hiliosos , pituitosos, & melancholicos divisere

sumpta non ab evidentibus eorum humorum prae-

dominii signis, sed a materia morbifica saepius fictilia, distinctione. Sic Paracelsus morbos divisit in salsos , terreos , mercuriales ; alii Chemici eos in acidos & aikalinos distinxere ob praeconceptZm mente theoriam: atque inde factum est ut arbitror , Historiam morborum in sylvam tam immensam , sed fructu perexiguo , excrevisse. E . M Secundo seponatur tantisper oportet, quaecumque hypothesis Philosophica , quae is Scriptoris judicium praeoccupaverit, quo facto

M ttim demum morborum phaenomena clara, Mis naturalia quantumvis minuta per se , accur is tissime annotentur; exquisitam pictoriam induc

24쪽

D maculas in imagine exprimunt: enim veron ci vix potest quot erroribus anIam praebue

is rint hypotheses istae Philosophicae , dum Scrip-n tores quorum animos talio colore illae ibn buerint, istius modi phaenomena morbis assi-gunt, qualia nisi in ipsorum cerebro locum

M nunquam habuerant, debebant autem in con

D peetrum venire, si hypothesis , quam ipsi prou concessa & rata habent , constaret veritas.

M Adde quod si quando symptoma aliquod , D quod cum dicta hypothesi apposite quadrat ,

B revera morbo competat , cujus typum deibis neaturi iunt, tum illud supra modum evehunt D ac plano reddunt ex mure elephantem , quasiis in hoc scilicet totius rei cardo verteretur: sin hypothesi minus congruat , aut prorsus sile Metio aut levi saltem pede transmittere consileu D runt, nisi forte beneficio subtilitatis alicujusis Philosophicae in ordinem Gogi ac quoquo mo is do accommodari possit. M as. Tertio expedit ut in describendo aliare quo morbo pecularia & perpetua phoenomenan seorsim ab accidentalibus & adventitiis ( qu is lia iunt quae non tantum Ob aegrotantium D temperiem & aetatem , sed etiam ob ration nem medendi diversam varie se habent ) ena

D rentur. Nam saepe acc1dit ut facies morbi v v riet , pro vario medicandi processit, ac non M nulla symptomata non tam morbo quam me-- dico debeantur. Casus autem oppido raros

praeterire debet scriptor , quemadmodum in , descriptione salviae, erucarum v. g. morsus imis ter signa discriminantia istius plantae neutibi, quam recensentur. Ηujus historiae utilitas , - Pergit Sydenhamus, omnem existimationem

25쪽

PRO LEGO MENA. IPH excedit, & prae ea argutiolae & subtiles disv quisitiones ,quibus Neotericorum libri ad nau-,, seam fere infarciuntur, nullo in numero suntis hahendae.16. Has tres Nosologiae conscribendae regulas , scilicet specierum, generumque acturatam distinctionem mere historicam, philosophicae Theoriae ab Historia sepositionem , & caracterum asympt omatis constantibus derivationem , dictat ipsa sapientia. Nec enim facta , quae tantiim

Historia recenset , cum judicio philosophicta debent confundi , secus falsa est experientia cro nec philosophicae Theoriae debet inniti Historia ;nam nimis hactenus ruinosum est hoc fundamentum ( 6 - 1o j & cum a notioribus ac certioribus sit semper ordiendum in veritatis disquisitione , semper pro basi Theoriae sternenda est& praemittenda Historia , non vero Theoria debet esse basis Historiae. Tertia vero regula ex eo pendet principio quod cum symptomata

in sensus incurrant, non vero cauta, ea si con tantia sint , characterem certiorem & evia dentiorem ad morbos cognO1cendos prae

beant.

1 . Triplicis generis est humana cognitio, scia Iicet Historica , Philosophica & Mathematica.msorica est cognitio factorum ; sic Historia docet in pleuritide adesse febrim , dyspnoeam, tus sim & dolorem pectoris. Philosophica est cognitio causarum & principiorum ; sic cognitio

pleuritidis est philosophica illi qui novit qua de causa & ex qisibus principiis oriantur illa

quatuor symptomata v. g. ex pulmonum vel pleurae inflammatione. Mathemusica cognitio datur, si quantitues & earum mensurae cognosca

26쪽

ao MORBORUM CLASSES.

tur ; sic si quis ad mensi1ram revocaverit pulsus frequentiam de vim , caloris gradum , doloris intensitatem , vim tussis & similium sympto-gnatiani , ille cognitionem horum athematicam

obtinet.

18. Cognitio historica debet omnes alias amtecedere & est omnium simplicissima. Philosophica cognitio morborum Dogmaticum distinguit ab Empirico , & curiosa est ; ac demtim m thematica omnium est certissima & in praxi prae tantissima , ast hactenus minus exculta & proinde

rarissima. a v. Cui vis profect o in Mathematicis versato vel in Medicina lacienda paulo magis occupato manifessum esst , nos nihil aliud in rebus cognoscere quam earum ad alias relationem, legeoque , re proprietates virium, quibus eas mutare vel ab aliis mutari solent. Loquar de rebus corporeiS: is vires autem illae viriumque leges M actionibus mutuis & utrinque redditis det M guntur : nam actiones & parum eventa sunt D data illa quopum ope leges virium invenimus; D causa vero physica & tantopere a Philoso-- phis quaesita rerum natura est illud in rebus

D ignotum a quo vires emanare volunt. Illud

D autem cum sciri non possit, nisi prius agnitis D viribus , harumque. Legibus inventis, nsque M quidquam praestet nisi per vires , sequitur ub, ribus ignotis , notitiam illius esse nullam , n M tis vero esse inutilem et adeoque Medicis imis cumbit solum ut vires medicamentorum &M morboro, quae per operationes possunt imis veniri , expendant & ad leges revocent, nonis autem ut causis physicis eruendis insudent ,

D quae non nisi ex prius inventis virium legibus

27쪽

is possunt deduci, iisque inventis , Med eo non

iunt profuturae. Pitcarn. PraelOq. pdg. X. 3 o. Quaenam sit relatio gravitatis auri ad gravitatem aquae novimus ; quid. sit ipsemet auri gravitas in se non novimus ; leges & proprietates gravitatis , quibus tam feliciter utuntur artifices in horologiis , machinis astronomicis , aliisque ex observata & mens irata hujus, effectuum quantitate adipiscimur; hae solae leges nobis sunt utiles cognitu: vertim. quaenam sit gravitatis causa, hoc eatentis scitu utile foret , quatentis ex hac philosophica cognitione gravitatis leges , velocitatis , nisusque mensuras accuratas deduceremus ; sed licet ignoretur haecce causae , Viarium leges ex phoenomenis inventae sunt, atque

illis inventis , philosophica gravitatis cognitio vix est Mechanico profluum. Idem dictum estode philosophica morborum Sc medicaminum cognitione , quam totis viribus sectantur Medis , ctim ex historica, & inde derivatae mathematiam horum notitia, quidquid utile scitu est quis quid certum, de in praxi necessarium , derivetur.

3I. Nosologia est morborum scientia , seu habitus demonstrandi quidquid de morbis assi mamus aut negamus, ta est pars Pathologiae. Ad demonstrandum debet institui ratiocinium experimentis indubitatis seu tactis historicis , definitionibus , axiomatis , M propositionibus

alibi demonstratis innixum et ergo ad Nosologiam necessariae, sunt morborum definitiones , historiacae descriptiones , ta principia certa ex anatomiiacis , chemicis, hydraulicis & mechanicis mutuatae

28쪽

ar MORBO RUM CLASSES.

32. Quoties magnus est subjectorum cogno cendorum nUmerus , toties ad intelligentiam &memoriam juvandam ordo necessarius est , seu necessaria est similitudo obvia in modo quo resse invicem consequiintur, & ordo in tradendis scientiae dogmatis vocatur Methodus . cum it, quo magnus sit morborum numerus , in illorum historia tradenda & cognitione iuvanda meth dus es: necessaria. 33. Vocabula sunt idearum nostrarum signa; sed ideo loquimur , aut scribimus, ut nostras

ideas, & nostra ratiocinia cum aliis communi-CemUS ; nec ea communicare possumus , nisi vhior horuni signorum sit determinatus, & aliis cohnitus; quod tantum fieri potest per vocabulorum definitionem; adeo gae dum ab aliis volsemus intelligi, necessimi est ut valor vocabulo. rum , quibus utimur , sit fixus , constans , &aliis cognitus, seu ut vocabulis definitis utamur.3 . Vocabulorum & terminorum Artis degnitio vocatur Nomenclatura ; ea vero si sit in constans & vaga , diversas ab ideis Auctoris ideas

ih mente lectorum excitat; unde aequivocatio, quae eatenus vitatur, quatenus cuique rei diversae diversum propriumque nomen competit , nec eodem nomine res diverta, nec diverso nomineres emtim significantur ; qui contrarias sequitur leges , is ideo loquitur , vel scribit , ut non intelliga Ur.33. Duplex est Nosologiae historicae fumdamentum , Methodus Scilicet, & Nomenclatura.

36. Methodus Nosologiae alia synoptica est,

29쪽

P n o L E G o M E 'T A alia systematica. Synoptica est dispositio moraborum in partes binas oppositas ta successive

bifurcatas vel brachiatas, ut si dividantur morbi in externos re in internos, ambo in particul res & universales. Externi & interni particin lares in morbos capitis, pectoris , abdominis ,re artuum. Illa vero Methodus procedit per libros, capita, articillos , & paragraphos ; verum jamdudum experientiae docuit Historiae N turalis, & potissimtim Boiani eo cultores eam M thodum non ita claram esse: ac facilem , quZm iest Methodus Systematica. 3T. Systematica Methodus morbos similes similibus conjungit & a dissimilibus separat, a que omnes individuorum morbos adi suas species , istas ad genera , rursus genera ad Ordines , illos ad paucas classes reducit , & derelicta Synoptica omnes Historiae Naturalis miliores jampridem systematicam tantum Methodumsequuta,

38 Notas appello rebus intrinseca , unde agnoscuntur & a se invicem discernuntur Wolf. Logic. Tv. Vertim scopus Nos logiae est , ut hinius ope morbos agnoscamus & ab invicem dic cernamus: Ergo clim scopus seu finis non nisi per media possit attingi, & illa media sint notae ;hoc potissimum incumbit Medico Nosologiae studioso, ut notas morborum adipiscatur: Has notas Characteres vocant Botantes. 3s. Desinitio est enumeratio notarum neZ m

Hum , nec Pauciorum quam quae ad rem desinitam agnoscendam , & ab aliis discernendam si iciunt. Wolf. Log. Is 3 . & ex ea significatur notio completa re determinata termino cuid respondens ; itaque morbi in nobis exiurgat no-

B iiij

30쪽

tio completa & determinata , ejus definitio seu notarum & chara erum enumeratio inquirenda est, o. Ut nota nos in morbi cognitionem dedi cat , ea quaesito debet esse evidentior & clarior; atque ut certa morbi cognitio fiat, notis certis &constantibus ea debet inniti , adeoque definitiones morbi ex notis certis & evidentibus iure

desumendae.

I. Notas ad definivim agnoscendum & ab aliis di stinguendum praebent Genus atque . disserentia specifica Wolfi Log. 183. Ergo genus &differentia specifica definitionem conficiunt. Si itaque morbi ad sua genera & ad suas species reducantur, ex hoc ipso genera & species de

niuntur atque complete & , determinate cogno

E. Morborum singi arium & individuorum similitudo Spretes vocatur , & similitudo spe cierum Gentis constituit , ut similitudo generum facit ordinem , ' atque ordinum convenientia casis est. Si notas pluribus plantis individuis communes Considerem, ut j minis omnibus florem infundi bintiformem limbo quinque partit, calycem tubulosum quinque fidum , stamina', pistillum uni Cum , baccam dipyrenam inde, generis jas miniideam obtineo et sed si simul pluribus illorum individuis notas observo , quibus illa ab aliis ejusdem generis discernuntur , ut folia opposita pim nata, cum in aliis sunt opposita ternata; inde ideam determinatae speciei seu differentiam specificam

3. Si Ii artificio non solam idea generum, ordinum & clauium , sed idea ipsius morbi ia