장음표시 사용
501쪽
omnes vires minuuntur, nisi inaequalis earum dis
tributio fiat, ob partis cujusdam necessitatem , ut cordis, aut irritationem singularem. g. Sic in vehementi cholera , dysenteria, aliis. que effuxibus acutis , non solum initio detrahitur sanguis respectu plethorae , & infarctus inflammatorii , qui timetur; verum etiam, ut detractis ubribus , cordis contractio fortior ventriculi, & intestinorum sedetur ; sic in haemoptysi, haemorrh giisque aliis febre acuta, aut plethora stipatis , non solum detrahitur sanguis ut plethora tollatur ,
verum etiam ut robur imminuatur, adeoque moderatiores evadant vires sanguinem trudentes;
cum autem in serissuxibus , & alvifluxibus chronicis robur non majus sit quam par est, & comtinuo minuatur a morbo, phlebotomiam omittiamus , & solum diaeta jurulenta , potu diluente , si sit acrimonia, vel siccitas , roboris modera, mini prospicimUS. 33. Utile est etiam vires expultrices minuere per diversionem, id est, fluidi nervet impetum alio divertendo, quod praestant irritantia procul ab effluxus loco admota ; sic in haemorrhagiis narium veteribus solemne erat ligaturas dolorificas cruribus , tibiisque injicere; in menorrhagia cincurbitulam siccam mammis apponere ; sed hoc est incommodum , quod dolor irritationes illas
necessario concomitans , robur detrahat, adeo et non minus noceat ex ea parte , quam revellendo
ex alia prodesse potest, adeoque satius est iis revulsivis auxiliis abstinere juxta Neotericos. 6. Non idem sentiendum est de derivationi bus ex parte nobiliori, & magis lensibili in minus nobilem, sensibilemque; maxime cum pauca est
inurio, & hujus desuetudo est inducenda ; sic
502쪽
feliciter in epiphora catarrhali, quae oculos Ioed tiper lobum auriculae setaceum ex cortice thyme laeae trajicitur , Vel vescatorium pone aures applicatur , ut huc derivetur seri acris oculos m,
Iestantis effvxus ; sic per diuretica , & sudorificadiarrhoeam serosam sanamus , & ephidrosim ha
bitualem per cathartilaa avertimus , quae in serussuxibus tantum obtinent. T. Iam vero vires retentrices augemus multuplici modo per auxilia mechanica tum chirurgica ,
tum gymnastica , & per auxilia physica hygiet
ca , tum pharmaceutica. 8. Auxilia chirurgica ad silendos sanguissi xus sunt torcular , quo in amputationibus utimur, pressio manualis interventu lintei carpti, aut ho- leti igniarii, turundae ex linteo intra nares imiruta , fasciae & splenia in vulneribus , &c. Ain xilia gymnastica sunt positurae commodae , ut statio erecto capite in haemorrhagia narium, situs hori 1ontalis & quietus in ' alvifluxibus , sessio comprimens partem ex qua quid effuxurum estis. Auxilia hygietica sunt aer frigidus, aqua frigida in ephidrosi, in sanguifluxibus calore , febre stipatis ; stigida enim poros, vasaque externa constringunt , cruorisque fluxilitatem immi
nuunt ; alimenta incrassantia, reseigerantia, demulcentia , prout materies morbifica es: acrior , calidior, magis activa Sc concentrata. 6o. Auxilia demum pharmaceutica vocantur ,& astringentia medicamina tum intus , itim extus adhibenda.
503쪽
Morbi Cae clici, seu Deformitates
X. LITAT E s mutatae Pathologorum Vitia corporis , Fel. Plater. scilicet deforemationes , discolorationes , extuberantiunt, des dationes , & consumptiones.
Morbi sero Q mphatici, Statilianorum ; a Graeco cacos pravus , & exis habitus , forma.2. Character est aegritudo chronica , cujus praecipuum symptoma est vitium formae in magnitudine , figura, vel colore. Agri vocantur cacheme , cachectici, cacoch mi . deformes Gallice cachectiques , cacoch mβs , mam ures Theoricat 3. Porma . puIchritudo est complexus iucuniadus omnium qualitatiun, quae aetati, semi, regioni conveniunt. . Qualitates in Physiologia sunt corporis di positiones sensibus obviae , sine motu locali spectatae ; aliae mechanicae, ut moles . seu magnitudo , figura , numerus , proportio partium ; aliae Physicae , quarum non in confusa potest obtineri idea , ut color, odor, &C. s. Nares resimae, capilli Ianati , labia promianentia, color niger apud Atacanos complexum Dicundum qualitatum, adeoque pulchritudinem
504쪽
designant; facies rhomboidea , oculi parvi, Iurei, labia crassa, pallida, dentes nigri ex B
thele ; color Munneus, striis caeruleis pictus , --gues praelonti, aures pendul*e, mentum imberbe, c. placent apud Siamaeos. Statura tres pedes alta, caput subquadratum, color fuscus , Iahia crassa & reflexa decent Pyhmaeos Hudsoniensis sinus, ut statura gigantea, macies , color niger Groentandicis arridet; nares crassae , depressae , clavo ligneo perfossae, aures simili clavo ornatae , caput amplum , globosum , capilli breves , rubro-luteo & caeruleo variegati, apud novae Guineae Incolas; apud Timorenses color aurichalceus ; apud Magellanicos cupreus Sud novae Hispaniae Incolas color initio ruber,
dein nigricans , visus hemeralopum , in Mad fascar curis nigra, cicatricosa, adipe fetido illita, in Gallis Indicis, vox glociens, aut singultuosa; apud Caseos pedum elephantia , ut apud Alpigenas quosdam bronchocele ; apud Jaggas os antiis edentusum mulieribus , & o uti strabones; in
regno Loango pallor cadaverosus ; oculi strahones , & hemeralopes a d Ilottentotos , unius
testis castratio , appendix hypogastrii 3pud muli tres pudenda legens , illitus corporis ex adipe &fuligine , fetor, &c. pro totidem leporibus hae
6. In hac classe vero Europaeorum tantum deesformitates morbosas, seu notabiles enumerabi . mus , & eas maxime quae symptomata in functi,nibus , aut in excretionibus accersere solent; a que dividemus hos morbos in macilentos, tumi-dOS , tuberosos , leprosos , & decolores. T. Moles corporis absoluta, sive major , ut gie
mi*a , sive minor , ut Pygmaea , nullam defore
505쪽
i talem involvit; verum moles deformis est cum aliae partes relative majores aut minores sunt, Minque ea est quae viget in tabidis , & in tumidis.8. Tahidi sunt illi in quibus moles partium corporis mollium minor est respectu ad compagem osseam , quam fert formosa corporis fabrica in statu sano adultorum ; adeps dimidiam corporis Partem componit ; ita ut pingues ejusdem alibtudinis duplo magis ponderent tabidis ; viscera in tabidis ejusdem aetatis , & altitudinis , si omentum excipiamus , ut adipem detrahamus sunt aequalia pondere pinguium visceribus et arteriae vero , M venae respectu ad pondus corporis duabus quiniis partibus ampliores quam in adiposis , licet sint absolute aequaleS.
CON ario ponderum totius O partium in
Pondera tinc. dram. Corpus totum, o ae
506쪽
s. Pondera viscerum in macilentis sunt duplo majora respectu ponderis totius corporis humani quam in sanis pinguibus , ergo si jecur v. g. renitatur tactui, tunc ejus moles videbitur maior ah- solute , quam in statu sano, etiamsi minime trumeat ; dissicile est itaque in macilentis judicare eqaugmento seu tumore viscerum.1 o. Adeps solvitur in omnibus morbis febrilbhus , inflammatoriis , alvifluxibus , serifluxibus , maxime in suppuratis, & sudantibus , necnon ab
ag pnia, labore , pathematis diuturnis , ut moerore , a doloribus , &c. ergo his successit macies. II. Quadratum cutis tegmentum in pectore cadaveris atramento descripseram , cujus longia ludo 8 . . linear. latitudo Ioae . adeoque supe sicies 8 i. sin, resectae vero cutis illa pars h
huit in longitudine i . E. & transversae latitudiniss . lin. adeoque superficies fuit aequalis 3 386. lin.
ergo plus quam tertia parte minor prioris.11. Minima vis fluidum impellens intra plures vesicas valet superare intra longum tempus magis nam resistentiam ; textus cellulosus intra quem adeps a vi circulationis adigitur , debet itaque licet lentissime distensus in adiposis cutis contractialitatem superare, eamque nitidam , glabram, turgidulam reddere ; verum ubi viscositas , qua rem sistit adeps calore , vitalescentiave soluta esst, tuno adeps cedit vi contractivae cutis quae siti juris faceta , rugosa , stricta & archior evadit, ut patet exeperimento allato et ergo & corporis moles debet in partibus carnosis imminui, color floridus in sordidum mutari ob cruoris expulsionem a cute contracta , imo si adeps uberius effvat quam quod a cutis contractilitate spectandum est, cutis debet
staccida , marcidaque, ut in atrophia accidia.
507쪽
ia i . Quoniam vero ossium capita seu apophyses in genubus , manibus , omoplatis, &c. sola
Cute teguntur, nec a macie decrescunt, illa videntur excrevisse , si de eorum volumine ex carnium mole judicemus , ut non raro defectu attentionis accidit; ergo in hoc casu articuli in macilentis protuberare per tumorem videntur, & fieri
potest , ut rachiticos judicemus , qui simpliciter
macilenti fiunt. I . Exttiberantia partium est earum mpra conis
suetam libellam elevatio , fit autem vel in paribbus omnibus carnosis ab adipe , ut in polysarcia , vel ab humore collecto , ut in anas arca , vel in partibus quibusdam tantum , ut in ascite , phiseonia , vel inuosieis partibus , ut in rachitide , vel in subcutaneis eutaneisque glandulis , ut in lepro-ss ; in quibus duo sunt potissimum spectanda , scialicet extuberantia, quae est symptoma classis , cujus theoriam ex theoria tumorum primae classis deducere est, & symptomata accetaria , quae ut plurimum vitiosam sanguinis humorumque crasim
arguunt , ut viru syphiliticum , scorbuticum , cancrosum , leprosiim , scabiosum : quandoque insectis tribuenda sunt, ut phtiriasis , malis , &e.1 T. Vitia cras eos , quae hos morbos fovent, adhucdum in obscuro latent , & nondum Chemia satis adolevit, ut ad eorum cognitionem claram nedum distinctam nos possit manuducere; quid quid enim novimus de salium alcalescentium , Macidorum indole , aut viribus, nimis esset generi Cum , nec quidquam fere prodest ad specificam virus syphilitici , scorbutici, cancrosi cognitionem assequendam ; cum itaque horum theoria sit confusa , necessum est ut therapeia sit empirica.16. Corpus humanum praebet hospitium multis
508쪽
insectorum generibus, ita ut nulla sit fere pari quae insectis sui generis evolvendis, nutriendisque non inserviat. Capiti insident pediculi; cutim sugunt cimices & pulices ; aures infestant forficulae ; in narium sinubus muscae ova sua deponunt; in carnibus dracunculi; in ventriculo , & intestianis lumbricus , taeniae plurium specierum; in rectoascaris; in ductu choledocho ovium alia insecta
nidulantur ; horum venena sunt nobis medicis mina , quae sola experientia cognoscuntur : omnia autem insecta vel ex ovis incubatis pronascuntur,
ut pediculi, vel forte ex frustis majorum resectis, ut polypi , germinant; quod de taenia verosimillimum esst; vertim ea theoria nondum sussicienti Iuce est collustrata , ut ad praxim medicam dedincere nos valeat; ergo iterum hic sola valet empiria, imo cognitio vermium horumce historica
nondum satis est evecta. II. Decoloratio est nativi coloris in alienum mutatio. Europaeorum color alius est in genis, ut rubro - roseus , alius in cute residua , ut ath roseus , alius in iride , ut dilute caeruleus , fuscus et datur in uvaea niger , in naevis etiam color ab illis omnibus diversus , frustraque hos Omnes a nativo cujusdam humoris peculiaris
colore repeteremus, cum nullus sit humor in nobis caeruleus ; atque ex theoria colorum mechanica , quam Nera tonus adumbravit, Euterus elaboravit , resultat tantum ex data tantummodo crassitie
molecularum inconspicuarum, & data densitate pendere diversos colores seu determinati toni vi-hrationes in lucis radiis a verum inde nil ad pr 1im utilis adhuc redundavit; irgo mere empyrica est decolorationum qua talium therapeia, & hoc
tantum superest , ut obstriactiones iusserum , UM
509쪽
sorum debilitatem , cachochymiasque varias hisce
morbis conjiinctas curemus et quod in generibus tantum atque speciebus quibusdam horumce mor-
18. Chronici stim omnes morbi hujusce cla seos , id est: diuturni, & periculosi simul, si spha celum excipiamus, qui brevis, & periculosin est ,
Adeoque acutus. Morbus est naturae conatus ad corrigendum corporis viventis statum. Corrigere es: in melius mutare , cum itaque vitiosus est co poris status , natura hujus confuse conscia utitur
sitis organis ad vitium illud fluidorum , & solidorum corrigendum; vitium illud est vel materies noxia functionum exercitium laedens, vel obstrue do vel irritando , & prout organa utiliora imp dit vel laedit , eo promptiora, & fortiora con mina exerit natura ut ab illa materie se liberet. Is..Verum quo potentia motrix limitata fortiora exerit conamina , eo symptomata ab hisce conatibus oriunda , ut febris , convulsio, fluxus, dolor, graviora simi , & virium impensie majores ;atque ex eo quod symptomata graviora sint, vibriumque impensae majores , eo minus perseverare positini sine periculo; ergo eo brevior, ae periculosior est morbus seu acutior.ro. Mors omnium virium exhaustionem aut suppressaonem supponit; exhauriuntur eo citius vires , quo majores conatus exeruntur , & quo parcius est virium promptuarium , seu minus est robur; opprimuntur seu suffocantur eo promptius vires, quo materies morbifica est vehementior , & cum robore minori , vires impens e majores ; in morbis acutis materies morbifica vehementius agit ; & vires impenta proportione eadem sunt magnae et ergo duratio morbi est in hoc
510쪽
casu plus minusve brevis prout robur nativum nunnus vel majus est. EI. Si materies inorbifica obstruat vasa sangui fera , ea vel intercipit totam molem sanguinis ci culantis per obstructionem in quacumque alvei
sanguiferi sectione factam , & in hoc casu mors in promptu est. Si media pars ramorum primi ordinis obs truatur, circulatio fit per aliam partem dimidiam , morbusque duplo minus est acutus : si dimidia pars ramorum secundi ordinis obstruatur , tertia tantum pars circulantis sanguinis intercipi. tur, & periculum est quadruplo minus ; si demum decimi ordinis pars dimidia vasorum obturetur, obstructio intercipit tantum S I sanguinis partem , re periculum toties minus est. aE. Obstruitur fere totus alveus sanguinis in orthopncea , seu subita totius pulmonis inflamma utione , obstructione , aut ingurgitatione , qualis in suspensis , sumo sulphuris praefocatis :btotus enim
sanguis transiturus per ultima vasa pulmonum sinhilo haerens infarcit totam arteriam pulmonarem , cor extremos conatus eosque frustaneos exerit ,
illico perit aniniat. Σ3. Si vero dimidia pars vasorum pulmonarium infarciatur , ut in peripneumonia gravi , tune
Conatus maxinios , &huic resistentiae proportionales exerit natura, usquequo resolutus sit infarctus, unde salus intra tres, vel quatuor dies : vel uoquequo vires sint exhaustae, unde mors intra illum
circiter terminum. E . Verum si ren alteruter obstruatus , quoniam una arteria emulgens decimam circiter totius famguinis a corde ejecti partem transmittit, decies minus est periculum mortis quam in Orthopnaea ,