장음표시 사용
491쪽
oua multorus quadrupes damnum dederit, ex Aquilia de damno injuriacato agetur l. I. f. q. D. hoc tit. Quod si meum animal a tuo incitatum
provocatum pauperiem secerit, nulla competet actio, quod provocanti
damnum datum imputandum. l. L.M. LI. D. hoc tit.
Quod si animal alterius depastum sit meum rerum, sicque damnum dederit, verum secundum naturam sui generis,non includetur nisi sorte ignoretur dominus. l. 39. I. I. . ad i. Aquil verum adversus dominumani malis ex ii tabul. intentabitur actio depastu pecorum. l. s. D. hoc tit. Menoch. a. arbitr. cas. p. n. ri imi nissum in pascua Principis, ibidemque inventum, fisco pro noxa cedit. l. i. Cod. de sun l. sistit. domin .libr. i. Quod si meam glandem in tuo cadentem depastum fuerit tuum animal, non depastu pecorum, sed in factum dabitur actio. l. Eq. l. fin D. de praescript.verb. Ast si non animal, verum res quaepiam in animata damnum dederit , puta domus coiri rit sine nostra culpa, cautio intervenerit, de integro damno competet adtio, si non intervenerit, noxalis. l. 7. I. i. D. dedanan. inscct. verum siriostra culpa damnum evenerit, illud per rei ne-dium l. Aquiliae resarciri poterit. arg. l. qq. . ad i. Aquit. S' Qua animaliasi noxa dedantur. J Aelio de quadrupede in hunc tendit, sectum, ut damni dati praestetur aestimatio, vul anima noxae dedatur l. .in princ. D. hoc tit. Quod obtinet, licet homo liber fuerit vulneratus, ut tamen deformitatis non habeatur ratio, quia liberum corpus non recipit aestimationem. l. 3. D hoc tit. Non tamen noxae dando animal liberabitur dominus, si se dominum animalis in judicio negaverit. l. i. s. s. D. hoc tit ut integram damni dati aestimationem praestare teneatur. Idem quod obtinebit, si post litem contestatam quod damnuin dedit animal si interemptum. Nisi dominus paratus fuerit actionem adversus eum mandare, qui
occidit. I. I. g. Is D. hoc tit.
. Caterumfligenitalis.' Actio de pauperie duplex est, una directa, altera utilis Illa ex verbis legis competit, licet praetor super ea feceis tractatum. l. r.s .ait praetor. D. hoc tit idque ad exemplum commodati, in l. i. in princ. D. Commod. Et locum habet quando animal non serum , quod si egatim pascitur damnum dedit. Quo sensu hic dicitur si genitalis sit feritat, cessare aetionem de pauperie, supple directam. Non tamen creabit utilis de pauperie, si aliud arima non serum, quod non gregatim pascitur, ut canis, vel animal bipes, ut gallus, vel animal scrinia ut ursus, qpcr, leo damnum d derit modo ca animalia nostrae sutant potestati,nec quae sera in naturalem libertatem se receperint. In princ vasdenique. Instit hoc tit. l. I. s. Q. D. cod. Quo sensu dicitur I seq. praeter edititias, si damnum ab urso, leone, cane datum, etiam depauperiis ulionem , suppleutilem locum habere. l.
492쪽
h ,- 2 sty mxWyn nc actionetu. .ia paupetie directam . ninilomimis eum qui canem tenebat oblistari. An estitori; VH Pesulania, vel ut alii censent Solonia leges Cujac. ad paulci senti '
iuem solutus; sin aurein fuerit vinctus a quo cavendum erat propteria noctit. Hac ad d. l. r.Eucius Puteanus genialium sermonum libr. n e . Praeter Actionem de Pauperie, daturalia ex icto AEdiliam. 3.7us Hebraeorum enarratur. . Morti allegantur. 2. Plurer Actiones Hauseoncurre se. Etiati τὸ re possunt
litio edicto datur adversus eum acto cui canem v rre m
aeli edici aestium enim haec cura est, ut sine nietv p iculo Eiti liceat comineare. l. L 3 semilia D qui essed vel delaee, i
cura. i. a. fin D. hoc st. Datur autem ex edicto aedilium actio su edamno quocumque dato in duplum.Nisi liber homo Desi α ar, e
493쪽
dubitari poterat, an utraque simul, an pluribus post invicem actionibus agi possit, adeo ut una electa ad aliam detur aditus. Et videbatur dicendum, ne delicta maneant impunita aliquem pluribus actionibus post invicem intentatis experiri posset quod cit, plures actiones concurrere posse. l. numquam de privat. delicti Quia tanaen inter se pugnantes videntur esse leges, opus erit quibusdam distinctionibus, mita dissicultates aus
rentur. Aut igitur liniuimur de pluribus actionibus, aut de actione Maccusatione. Si de pluribus actionibus, plurium delictorum nomine intentatis. certi juris eli, plures poenales concurentes,unam alteram non consumere. Neque enim plura delicta concurrentia faciunt, ut unius detur impunitas. l. 2. D. de privat delic'. Sin autem ex uno facto vel delicto oriantur actiones plures, videndum erit, utrum plures id unum factum commiserint, an unus. Si plures, etiam adversus ungulos in solidum poenalis dabitur actio, praesertim si contempta videatur praetoris auctoritas. l. 7. M. fin. l. o. D. de iurisd. Quoniam in illo uno facto plurium sunt delicta. Secus quam obtinet in damno exd aquil dato, ubi non de contemptu, sed damni aestimatione agitur. Ut uno in solidum convento, condemnato, liberetur alter, si condemnatus solverit. Quod si unus quid commiserit& ex pluribus actionibus competentibus graviorem elegeiit actor ad eam poenalem quae levior est non datur regressus neque enim per hanc quicquarii amplius consequi potest. Sin vcro actor prius egerit leviori, quae minus continet, ad graviorem qua plus continet post eam intentatam datur reditus. Ita tamenne ex gravior plus consequatur, quam in quo leviorem ex . cedebat, seu quod minus erat in leviori. Quod si agatur de concursu actionis&accusationi x super uno eodem
que facto, nequaquam invicem impedient. Quod jus privatura juri publico
praejudicium non faciat, aut civile criminali ρ. liberum instit ad . Aquit. ibique mei comm. l. a. sq. s. D. de obligat .action. l. unic Cod. quando civi lact.: crimin praejud Placenim. ad . . hoc tit. Duaren. cap. 7. tit de ob ig. Maction. Cujac. s. obs. 23. o. obs. r. I. Obs. 2q. Doneti ai Comm. 3 ibique Hilliger Petr Faber aliique ad i. iso. de regul jur. Hottona. quaest. Illustr. 29. Bacchov. ad s. I. hoc tit Zoes. D. de oblig. laction in in .
3. Si alii mal brutum hominem occidisset, non dabatur noxae, verum perimebatur. Ut ita docerentur homi nes, quam Deus homicidium detestetur, ut id etiam in animalibus culpa carentibus, quia sensu rationis destituuntur, vindicari volucrit idque in poenam dominorum, qui non satis diligentur ea custodierant Exod 2I. vers 28.4 seqq.
494쪽
Quod si bos Israelitae cornu petat bovem gentilis, liber erit possetar.
In casu contrario totum damnum a posse re vis praestabatur. Ita de jure Hebraeorum refert Constanti Empereur in Babaa ama. cap. q. 3 3. p. mihi 66. seq. vid. etiam Drusi not ad Sulpit Sever. p. mihi II9. Canem quod attinet, ille de jure Hebraeorum erat custodiendus, adeo ut
nemo canem educare debuerit nili eum catena ligasset, ne damnum alicui daret Misna. Excipiebant tamen regionum limites, ubi interdiu vinctum habcredebebant, noctu solutum habere poterant. I 'Em pereur in aba Κama. Cod. I. cap. 7. Et quia apprime caverunt ne ullum animal pauperiem faceret, constituerunt eorum sapientes, ne quis minutum pecus aut pasceret, aut educaret, ubi agri essent vel vincta. d. auctor. d. s. circa princ. Circa iudiciorum concursum id observabatur jure Hebraeorum , ut judicium privatum publico praejudicaret, atque adeo privatum cessarct intentato publico vel intentando. Ita cedens proximum in Sabbatho, a damno illato liber erat, quod morte puniendus esset Numer. Is vers 3 . Et ca
Utrum de consuetudine nox alis animalium cesset, anxie disquiritur. Ita quidem nonnulli volunt, qui censent directo judicio dominum conveniti, facto arbitrio secundum damni dati aestimationem. Quod congruum Ordin. Imperii art. I 3 o. Statim Fris libr. a. tit. Is sit. q. Nesemb. Parat. D. hoc tit. n. 6. Besold. delib. ur Pand hoc tit. p. 367. Ut non ubique posse Hanimalis gaudeat electione, utrum velit animal noxa dedere, an damni dati praestare aestimationem. Vid tamen distinguentem and 3.tit. 7. def. 3. Nostiis tamen& Hollandia moribus noxale judicium servari, servandum csse ex aequo& bono, existimarem cum GroenWH hoc
tit. MDesselio post Chasancum, in notis ad Zoes instit hoc tit. Quod si animal depastum sit alicujus agrum, sepimento publico vulgo
dicto de Schuishor includitur, usque dum damni dati praestetur aestini,cio. Constit Ordin. Ultraj ann. 6a . Jul. D. xcjusdem ampliatio dea iuri. 16 8. Octobr. 2 3. Gothesred in i quintus. 39. M. I. D. ad i. Aquil vid. Cepoli de Servit. tit .deservit. jur pase Cravet t. Const. 9o. 9. Costat. Buia add.l. 39. Hunc etiam morem apudGallos receptum csse notat M. lin ad Consuet. Aurelian .art. 34.ubi subjicit dominum osse ibi ius d cere in anseribus4 gallinis repertis in suo fundo, ut eas interficiat. Quod ci-jam apud nostrates permissum est eo tempore, quo erant includendae, id se ante messem. Et animalia in alieno reperta necari semper posse ciata r
495쪽
Guili onciae quaest jur Philos 3. n. n. Sicque in Sabaudia judicaransuisse 26. Aug. 369. See dum Hungulae de Transit van. consuriticii nem dominus in suo rea perta animalia per triduum apud se retinere poteli. Deinde ipli damni dati aestimatio praestabitur secundum judicis is uratorum civium arbitrium. Collect constet. Regni Hungariae uranti iv pari. s. it. 3. vid dele gibus Geoivici Iustini, ni, Langobardorum, Wiligothorum, Salica,Gregor Tholos Synt jur libr. 38. s. Quod spectat damna ab animalibus hominibus data non Uurn rati nem operarum Sc sumptuum haberi volunt D. D. verum etiam deformita tis, si virgo vel quae aliter formosa erat vulnere facta sit deformis vid G
me s. varior. 6. n. M. Covarr. 2.re IIo n. 7. Farinac practic. crimina tom. q. tita de homic. q. IIo. n. mo. Quinimo in utroque sexu deformita
tis, vulneris, doloris rationem nostris & Gallorum moribus haberi scribit Groentv adiit. D. de his oui et d. vel dejec per ibidem alleg. Vin nius ad Pech. de re nautic. ad i. a. . cum in Cadem nave verb veltimen
Aetionum concursum quod attinet, ea adeo in praxi admissa est, ut Otiam earum fiat cumulatio, id piod j tire civili crat incognitum. Id est, licebit plures actiones in eundem libellum c cervare.via. Facmα8 cmuov. 6. Menoch. de retin pols remed. . n. III. RitterShus adi v. p. o. c. I 2. in fin Sand I tit. q. def. a. Loeso de intod. n. 7. 8. o. Iti RE Eu DR LI
D Jure Fendati actio de pastu pecorum non habebit locum,si quis juxta Lam nonnihil pabuli equo trant eunti ex herba aut stipula illecta carpati ut tamen ea non contineatur foenum vid scripsi ad tit de obligat ca delict.
NUnc admonendi sumus, agere posse quemlibet homi
nem, aut suo nomine, aut alieno Alieno, veluti proci ratorio, tutorio, curatorio cum olim in usu sui Iset, alterius nomine agere non posse, nisi pro populo, pro libertate, pro tutela Praeterea lege Hostilia permissum erat surti agere e rum nomine, qui apud hostes essent, aut reipublieae caussa a essent,
496쪽
essent, quive in eorum cujus tutela essent. Sed quia hoc non minimam incommoditatem habebat, quod alieno nomine, neque agere, neque excipere actionem licebat:cceperunt homines per procuratores litigare Nanavi morbus,in aetas, necessaria peregrinatio, itemque aliae multae causiae saepe ho
minibus impedimento sunt, quo minus rem suam ipsi exequi
possint. I. Procurator certis verbis, neque praesente semper adversario, imo plerumque eo ignorante , constituitur. Cui eumque enim permiseris rem tuam agere, aut delandere, is tuus procurator intelligitur. Σ. Tutores &curatores quemadmodum constituantur,primo libro expositum est.
I. olim nemo per Procuratorem, nisi ci. Quid Moribus pincertis cassibus litigare poterat. Une admonendi sumas. J Cum facilius xcitius quaeri veritas per ipsos reos praesentes, quam per procuratores possit: etiam aetiones essent solemnes antiquitus. l. 2. . his legib. D.de origin jur tit. Cod de sermul se lat. Ideo olim alieno nomine, quod etiam jure Attico obtinebat lege agere nemo poterat. Ita enim legendum est in l. Irs. D. de regul jur .Excipiebantur tamen quinque casus. Ut si quis ageret pro populo, qualis est actor vel syndicus. l. I. &tot. tit. D. Qtio cujusque univers. nomin vel saltem pro jure publico actione populari l. 2. D. ne quid in loc pubi . l. I. deinde D. de via publica. l. o. Cod.de episcop. 3c clerie. Intererat enim reipublicae eam non esse indefensam.l.q.D.deopcr. nov. nunciat Alciat. parerg. I. cap. 3. Si pro libertate, qualis assertor, quia communis est omniti in hominum. l. . D. de just. jure. l. I 63 D de regii l jur. it. D. de liber homin exhib. ut publicam tutelam mereatur. l. r. D. ne de stat defunct. ει propterea cuivis pro libertate actio silerit concessa. l. I. r. 3. . de liber.
caul. Quod tamen sublatum est per Iustin. in . r. Cod de asseri toll. Si pro pupillo, qualis est tutor quod aequum sit pupillis sub veniri. l. . . di
497쪽
vus. D. qui pet tutores. qui aliter postulare prohibentur l. I. in fin D. de postul. Si pro eo qui abest reipublicae causa, vel denique qui ab hostibus captus est,idque ex . Hostilia in causa serti, quod publice utile sit absentes a quibuscumque defendi. l. si. g. 2. D. de procurat. Quia tamen Driae causa sputa morbus, aut aetas.&c Senec de brevit vitae c. 6. impediebant quo minus quis rebus suis superesset, ideo necessita, commoditas, ut quisque puta idoneus, qualis est homo liber, paucis cassibus exceptis Glosi . in . 33. D. de procurat aut per se, exceptis illustribus, spectabilibus4 clarissimis quibusdam . . ad Cod de procur. Jure novissnonnisi illustrib. nov. 7 i. auth hoc jus Cod de procur. aut per procuratorem personam non prohibitam. l. I. 2. seqq. D. de postul. l. q. D. de Procurat. l. 6. I7. II Cod eod. in quacunque causa civili, ks persona illustris, etiam in quacunque causa criminali.& insuper in populari scit ex parte cujusvis rei litigare possit, i. I. g. usus. Lq2. D. l. s. de procurat. l. qui populari. D. depopul acaelon. l. in Cod. de judic vid de causa criminali.Hat non .disp. I. instit. 2 2. q. 3 ibique D D. Illi tamen qui ex ossicio litigant qualis est tutor, curator, Indicus, per procuratorem a 'e litem contestatam non litigant, ut qui non nisi actorem eo tempore coituere possunt. Verum post litem contestatam procuratorem recte constituunt per quem agant vel defendantur l. 7 q. D.de Procur l. i. Cod.eod. per rationem allegatamini. I. in princ. D. eod. l. decreto 24. D. de ad min.
tutor vid. Myns. a. obs38. Vant. de nullit sent. tit. de desect inhabit. seu manes comparent Goedd de conir stipui. c. s. n. 3i9. Idem quod de patre statuendum cli, hrbente usum fructum in bonis filii adventitiis. De quorum proprietates litigare velit citra consensum lilii, procuratorem ante litem contestatam constituere non poterit. l. tin. s. ubi aut . s. Cod. dehon. quae liber. Forster. de success ab intest libr. 7. c. 2I. q. r. n. 2I. Hae non. disp.instit. 22. q. 2.
Licet antiquis Gelliae moribus nonnisi impetrata a judice venialis per
procuratorem agitari potuerit Goris ad consuci Vctav.c. I 6 in princ. p. 263. Cui simile quid apud Francos, Flandros obtinuisse scribunt Argentri ad consuet Britann tit. s. de procur. Damhaud prax civit. c. 8q. ibique in comm. Tulden. Fabrot innot. ad Theoph. hoc tit plerorumque tamen locorum consuetudine, saltem coram supremis tribunalibus nemo nisi per procuratorem litigare debet ut ita omnis evitetur confusio, dum per utatoso styli curiae intelligentes, in Camera Spirensi non nisi per juris D
ctores secundum observantiam, & receptum procedendi modum lites hine inde instruuntur. Ritters huc ad nov. pari. Q. c. Q. n. I 6.
498쪽
DE II PER QUOS AGERE POSSUMUS.
Quinimo de moribus non tantum in causa civili sed etiam in causa cri-nainali ex parte accusatoris etiam absentis admittitur procurator, non item ex parte accusati, qui si crimen corporalem aliquam poenam mercatur in judicio praesens esse debet, ita per procuratorem delendi noterit. Sicuti ex causa etiam in civilibus de jure Romano litigatoris praeientia desiderabatur. l. fin Cod. de procurat. Vid. Clarum f. in . quaest. 32. Fachin I.
controv. c. 2q.&seq. RitterShus ad nov. pari. 9. cap. . n. o. g. I. I. Quomodo constituatur Procurator
1. Quotuplex sit Mandatum es. Quibus in cassibus Speciale Mardatum desideretur.
q. Quid Moribus λPRocurator neque certis verbis. Quia procurator constituitur mandator. ut loco domini quid administret, exceptis excipiendis l. 3. D. de pro cur. qui contractus est consensu constans, ideo certis, id est praescriptis solemnibus verbis opus non habemus. Quinimo nullis indigemus verbis, cum D repistolam absens ab absente, etiam plerumque adversario in ciuem lis est dirigenda ignorante, constituatur. Quo nomine ab advocatoclistinguitur qui me mandato est nec loco domini administrat, verum pro alterius causa publice dicit, atque causae merita allegat. l. rem non novam. s. patroni causarum Cod de iudic. Etiam vel hoc nomine ab advocato separant procuratorem, quod ille nequeat esse homo infamis, hic possit. arg. s. sin instit. de except. l. laudabile cum seqq. Cod de advoc divers.
iudi c. l. 3 Cod. de decur libr. Io vid. Donetl. 8. comm. 3. Gregor. Tholos. Synt jur libr.q9. c. q. Ia . . COvarr. Prac quaest. I9m. 7. in med. Cuic que permiseris. J Procurator constituitur a domino vel tacite, vela.
expresse. Tacite, si dominus ei permittat rem suam agere, vel dirigere. g. r. hoc tit. Expresse constituitur mandato; quod est vel generale vel speci te. Generale vel cum libera, vel sine libera administratione. Illo modo, quando ipsi concessum omnia agere, que spectant administrationem,qua que dominus si presens fuisset, egisset. Hoc modo, ut universa administret,
non tamen alienet, donet transigat, liberet, vel juramentum deserat. Speciale mandatum est, quod certam speciem negotii exprimit; quia varia negotia tale requirunt, eaque scitu sunt necessaria, in gratiam juiis studiosi hie subjiciam. Speciale mandatum requiritur, si agendum si interdicto de liberis ex-I.
hibendis. l. o. D. de procur Si per alium filiae maritum qu rana .l. 2 q. D. de ritu nupt. Si tutorem velim removeri l. 39. . fin D. de procurat. Si
duobus sit commissaadiri istratio negotiorum,d alter qui mandatoris dein
499쪽
bitor, cum altero agi velit. l. 6. s. fin. l. 7. l. q8. D. d. Si novum jus impetrandum. l. 3. s. I. D. Quod quisque jur. Si petenda in integrum re stitutio. l. 23. si talis. l. seq. D. de minor. Si de alienando, donando, liberando transigendo, exigendo agatur l. 38.6O. 63. D. de Procurat. l. procuratori Cod eod. Si deserendum jusjurandum. l. jusjurandum. I. sin. L seq. D. de iureiur. Si aliquid confitendum. l. 9. g. Celsus D de inter rogat Moribus si persona sit sistenda, vel arresto retinenda. vid. Johan. Fa brum hoc tit. Frederic Sand de fiestucat. a. 4bidem Gotisium.
q. Moribus nostris in judicio ab initio admittitur, licet necdum mandato sit instructus, nisi id statim exigat pars adversa. Ut tamen postmodum, vel
ante conclusionem in causa, vel etiam ante sententiam proserat manda . tum. Quod aliter judex ad ferendam sententiam non progrederetur vid. Rubrie de Stylo Procedendi. an. 6o Ordinat cur in Provinc UltrWames cent. r. consit. 73. Goris comm ad cons. Vela v. c. I 6 adati . .
in gloss. p. 7o. Desset in not ad Loes. instit hoc tit. Non valet autem mandatum procuratorium judiciale de moribus, nisi a publica persona suetite scriptum. Instruct . Cur Holl. art. 33. Statur. Fris libr. 3.tit. io .art. Io. Quinimo Getriae consuetudine procuratolium mandatum non valet, licet coram notario&testibus sit conscriptum, ut judiciale esse debeat, vel apud acta publica consectum. Quod etiam apud Mechlinienses receptum esse videtur Mechlin. tit. I. an. 25. ibidem Cliti stinatus. Ut tamen in caulis seu latibus in Getria lassiciat mandatum esse editum coramdutibiis vas allis. coris ad consum Vela c. I 6 art. i. inglos p. 6 Sicuti ubique fere locorum illustres personae, Civitates, Praesules Eccle fastici, capitula canonicorum, aliaque collegia, sub suis sigillis inandant.
Ut tamen ex usu, evitandae contentionis gratia scribae vel notarii acce dat subseriptio. Zanger de except. p. r. c. 8. n. 7. I S . seqq. Merul .prax. Civit. libr. q. m. 18. c.' Goris ad consuCt vela v. c. I 6 arti c. r. inglosi n. a. 7. p. mi hi 266 I et i
Atisdationum modus alius antiquitati placuit, alium no-Ovitas per usum amplexa est. Olim enim ii in rem agebatur fati L
500쪽
DE CATIS ATIONIBUS. 89 satisdare possietat compellebatur: ut, si victiis esset, nec rem ipsam reditueret, nec litis aestimationem, potesta esset petitori, aut cum eo agendi , aut eum fidejus ribus ejus, quae satisdatio appellatur Pudicatum l. Unde autem sic appelletur facile est intelligere. Namque stipulabatur quis, ut solveretur sibi quod fuissetjudicatum. Multo magis is, qui in
rem actione conveniebatur satisdare cogebatur, si alieho nomine judicium accipiebat. Ipse autem qui in rem agebat, si suo nomine petebat, satisdare non cogebatur. Procurator vero si in rem agebat, satisdarejubebatur, rem ratam dominum habitutum Periculum enim erat ne iterum dominus
de eadem re experiretur. utores vero' 'curatores eodem
modo, quo procuratores satisdare debere verba edictis ciebant: sed aliquando his agentibus satisdatio remittebatur. Haec ita erant, si in rem agebatur.
I. Si vero in personam, ab actoris quidem parte eadem obtinebant, quae diximus in actione, qua in rem agitur ab ejus Vero parte, cum quo agitur, quidem alieno nomine
aliquis interveniret, omnimodo satisdaret, quia nemo de-
senses in alienare sine satisdatione idoneus esse creditur. Quod si proprio nomine aliqui 'judicium accipiebat inpersonam, Pici catum solvi satisdare non cogebatur L. Sed hodie haec aliter observantur Sive enim quis in rem actione convenitur, sive personali suo nomine, nullam satisdationem pro litis aestimatione dare compellitur; sed pro sua tantum persona, quod in judicio permaneat usque ad terminum litis, vel committitur suae promissioni cum jurejurandes quam juratoriam cautionem vocant,vel nudam promisilaonem vel satisdationem pro qualitate personae suae dare
compellitur.3. Sin autem per procuratorem lis vel insertur, Vel suscipitur in actoris quidem persona, non mandatum actis insinuatum est, vel praesens dominus litis in judicio procuratoris sui personam confirmaverit, ratam rem dominum habitu- rum