Alberici Gentilis I.C. Professoris Regii, Ad Tit. C. De maleficis et Math. & ceter. similibus, Commentarius. Item argumenti eiusdem. Commentatio ad 53. C. de professorib. & medic

31쪽

rum,quid sit haeresis ut legis stipuid Pachy lib. 2 lt.Jc quod in publicum ae l. 3. g. i. desicari hoc

est,cuicunque emere volciaci multo enim mia tnus licet clam vendere. Tyberius vetuit,aruspices secreto, ac sine testibus colati. n. 63. Et ita uec apud omnes venena esse de- lbenta. .ifam.erc.Nec omnium venenoruest venda tio, sed eorum latum,quae adiectio-4 . ine alterius materiae usui nobis esse possunt. l. quod De. s.f. ι.ει contri empl. Atque Plato lib. n. lei lege facit,nec venena quisquam iad ministret, doceat ve. Galenus etiam tib.do antid. c. 7. damnat Orpheum, diosque, qui docuere.Et quod quidam noxiς herbet imi e-' tot iupplicio affectus Derit, idem narrat in lib.depurg. me. De cognitis venenis exponut medici as salutem,& iunt quaedam ad varios , morbos depellendos, etiam nec mixta aliis :materiis. Sic elleborus curat insaniam, aco- initum scorp onis moram,argentum vitium oscabiem, di arsenicum aduersus peste aedest. ut haec,& alia docet princeps medicorum,

literatorum huius aeui Mercurialis lib. i. de , veneae. Α .vbi,quod & venenis ututuralii I dartifices multi.&animalia quaedavelcuntur is venetrus.& ulcera venenis aliquando curan- -

32쪽

tur:& venena sic fuerunt etia ante lapsum Adae. Ergo adscriptu frustravidetur a Caio iulud,adiectione alteri' mater in ael. ss. si quς- da usiuisunt&sine ista adieetione.Verun5 ita est,quia sunt venena, quae non sitiit usui sella,ia plerumq; utimur no solis. Quoniam vero

periculosissimum semper est, tractare vene- 'na;&aliqua etia sunt,quae iuuare neq; simos, neq; aegros valent,nis forte per accidens, veide Mercurialis declarat: propterea legibus inutu sic est,ne omnes habeant venenam eveomnibus diuendantur. At ego de venenis alia quaedam ad L qui venenum . de M. S. De 'poenis veneficii proposuimus. Notemus er go, & ita cocludamus,quod quando crimen veneficii trassatum in hunc titillum est cunil insigni hac sementia Antonini, utique Apunietur seuerioribus poenis huius tituli Veneficii accusatum vivum exustum recitae Amm.tib Σ'.in Persia exuri veneficos, praecone caussa proclamant'legis.lib. IDMd namPlutarchus alitin memorat poe nam in Artaxerxe, lapide scilicet venefici ca

put confringi solitum Quaeri soler,si poena

veneficii teneat morte no iecuta. Et propter criminis huius atrocitatem, volantaliquam do leges municipales , conatum pro effectu puniri. quod Dec.-L fidereT. ur. Item legeCornelia tenerid icitur non eum solum, qui h6minem occideri edeum etia,quit, minis necandi caussa venenu consecerit, de-

. ex

33쪽

eo ADTi T. C. DE MALEF.&MATH. derisivediderit,habuerit,ia. 3. Asicar.Inc5 tratium iacit, quod legibus conatum punientibus derogatum est consuetudine: ut alii notant,&preceptor meus Eugenius cons αlib. I. Item, quod lex Rostra exprimit de ipsa morte, veneno extinguere. Tractat de ista quaestione Balconi M. Cechus lib3.dc in eo lqui venenum parauit hominis necandi cata lsa,adfirmat,non esse poenam mortis,aut me-bri, sed pecuniariam, aliquando aliam corporalem. in altero autem, qui & venenum dedit,propinauit, poenam admittere mortis ividetur.adi conssilium elegantissimum. Ego autem propterea dixi, videtur: quia ita quidem scribit: at casus eius cum non sit iste, potuit facile ita transegisse, & concessisse. Verum haec omnino credi receptior senten- itia potest..' nu . i. m. q. sed tamen

disputari potest, si ea obtineat in proposito legis nostrae propter poenas huius tituli grauiores. Nam crimen huc translatum cum sic in casu mortis,non videtur,a nobis transferri oportere etiam ad casum conatus. Puto,&de conatu accipiendam legem nostram,quiaci conatus hic punitur.l. 4. AD L. II. Eometria retinetur, mathesis damnatur. I Et mathesis tamen est genus ad geometriam, & arithmeticam, musicam, astronomiam. & neque arithmetica damnatur,l. I.3. ludi.de extr.cogn.dcarithmeticastimes,demu

tica

34쪽

OMMENTARI

artsica laudataec . dist.2s. Et nec esse architectus sine musica potest, sed nec sine astronomia. Mitra in prin.arch. & geom etriam, musicamque facit sociasMaximinTyrim senat. ubi tamen exponit, non se de vulgaribus nescis quibus cantilenis loqui, quod & Plat .iu

τ .dum nega ad voluptatem esse musica.

Plato,& ante it Ium Pythagorici philosophia

vocavere musicam.&raib. x.De vi musices uinct lib. i c. t . 3c quod corporum medetur imorbis. Macrisia somn. c. 3. tibicinem modala; e canentem auxilio esse morsis a vipera, de Theophrasto etiam recitat Veg. lib. .c. i 3. sed id tamen fabulosum putat Ismi-HaUA .a vene. c.3. Asclepiadem phrameticorum mentes morbo turbatas sepe per symphoniam suae naturς reddidisse,narrat&Censor.. Geta. c. i i. Et si Saul non a daemone prorsiis, at humore melancholico exercebatur, utique nullo aptiori remedio tuu ri potuit,quὶm dum permus eam m stitia et

excuteretur,& rerum cogitatio horridarum.

Sed etsi daemon eum agitabat, adhuc &iuuabat musica, quia non ea agitatio fuerit nisi per humores melancholicos, qui musica mitescebant.neque enim capitur ipse daemo istiusmodi oblectamentis. ut haec, & alia late , doctissimus Viales in lib.d ac phil. c. 28. De morbis eadem notat Athen. lib.i i. Sed de de moribus,& animi affectibus, qui Armentur, temperentur a musica, δc multa in laude

35쪽

ia Α, et tr. C. DEMAL gr.&MAT, eius artis.Quod ad exercendam acuendam que mentem musica conserat. Quod Masi-rius iurisconsultus nulli secundus inu sicis ac siduam opera nauauit. Quod apud singulas

- nationes tum Gri eorum, tum barbarorum,

quorum leges & instituta innotuerint , iis pretio seir. Et id genus rei iqua. Quod vero is auctor seribat,musicam fractam,& comi-ptam; id supra considerationem est artis nis- strat,quq populari statera utitur. Et ita quod dixitque Maximus Tyrius, non se illa cense, re de geometria, qua ad terrae dimensi oneri ars ista seruit munere vilissimo, nobis cur eest: qui imo usum Eunc praecipue amplexamur. La. C. se excusari. & i ta ait lex nostra die exerculo. Eisces geometria militaribus annumerata artibus , maechanica scilicet. Plurio Marcel. &sic mensiores vocitati magistri geometriae. Boet. in lib. degram. Et sic Socrates, geometriae ed usque dandam operam,

monebat, quoid quis possit terram accipe-

re , & dare. Quod Laert. Astronomia por-rb recepta est, quae certi ssimas astrorum leges,ortus occasus,&caetera idgeneris osteἡ- bdirce tissime,& maximo commodo homi- mim. Atque ita sunt in academia schola que, profusioresque harum quattuor ar Lum. An ergδ speciea omnes mathematic rum psobantur, impio batur genus ' At g nu, nihil est nisi omnes suae species. Matiae matica ars hic dicitur haruspicum , ariolo μ . Ium,

36쪽

C o M M E N τ A R I v s. 23 rum,&similiam. Vt habes in legibus sequentibus. Et ita Alciadi me ameos. erie artista Duar.adtiride sicari lunt scit icet hi omnes dici mathematici,ut hoc liber di nomine ineptias suas adumbrarent. Quod aueCuiac. Et ita qui ligaturis, pr cantationibus, notis uti solebant ad remedia corporum arte suam eminentiori physicae nomine vocabant: ut quasi no saperstitionem implic re,sed ex naturaeprodesse viderentur. c. s.a s. s. a.Sic&habitum philosophiae indebite &insolenter multi usurpant. I. 8. C. depro fmed. & odiosam artem alio nomine factitati ut ait Mat.in P tu. Porro autem mathem ricorum nomen usurpatum est aliis auctoriabus eadem istasignificationiqua noliris ob scurum non est.Et Duarenus adnotauit. Hiescribit dubitaxum de astrologia. Ea vero dg astroru viribus,ac potestate disserit,non illis quide, e quibus physicus tradit, ut de lumine: calore, sed de comentitiis quibusda ali is, quaeas agunt stris astrologi circa vitas,

mortes,mores, fortunas,&id genus alia ho

minu Hac artem si ars tamen est reru vanis. smarum) praedicentem inclinationes na

rates,non euentus necessarios vetitam noeL

se,idem notat Duarenus.Verum sic est dicedum popius,ut prohibita sit omnis pr dictio ex astris , quae sit de rebus non necessatio contingentibus, nec de rebus naturabbus generauxςx. Trixaque omnis astrologia ve-

37쪽

.24 AD TIT. C. DE MALET.&MATη. lita sit: quoniam omnis astrolcgia extra relillas est. Faciunt bonam partem astra in pluuiis,&aliis constitutionibus tem porum.Ita' que & in fruct ibus terrae & in morbis, & Ω- lubritate.Sic &Thales per astrologiam prospexerit, futurum olei prouentum uberemiavi de eq recitat Arist. lib.i. Politio. Sed & ad mores aliquid astra psissant: quia faciuntque ad temperiem: & haec ad mores. Quae omnis astrologia agricolarunt, autarum, medic rum. Et hi omnes certius praesagiunt. qnonia ex caussis pro imis, de rebus iam incipientibus fieri: Astrologi ex generalibus, & longEpositis. Quod est verum vaticinii opus, obscura,acu ullom Movsolaria apparentia prς cognoscerea 'cia.in disp.cum sis.Deavi colis Virgib. i Georg. e tque haec ut certis

pes iuri Pere signis . &c. De medicis Hip

1; inquit Tertuli in lib. de idolo 9 cuili est eries obologia utique eries in genere damnatur. terdicta astro I. gia epis opis. 2G- ceph 5ali bb. s. c. s. Astrologi sub Augusto Roma u lii. Dio ib. '. Hi siunt mathemati

ci roties expulsi.Vt apud Suet.&Tacit.Handastroloqiam damnauit Homerus pater Gannis virtuti dum eadem natorum nocte altiterum hasta, alterum consilio valentes facit. Ilia.

38쪽

C o M M E N T A R i v s. rinia.i8. quod aduersus astrologos es qui hos natosfacerent eiusdem ingenii. Nam si respondetur nobis, non eodem tamen natos puncto, ab Homero dici, non eodem con. ceptos,non eodem animatos': quae duo postrema iam respondentur cotra exemplum, Cicerone allatum, in hanc eandem nobiscum sententiam , de Spartanis illis duobus regibus M. r. Dedisin. His reiiciemus nos ad Homeri opinionem quod attinet,non solere poetas tradere exacte ros,sed indicarete- ulter. Etiam Isocrates in orat.con. Soph.obseruat, quod Homerus deos de futuris deliruberantes interdam inducit, ut ostenderer,

futurarum rerum pr notionem non esse nostri ingenii, sed humanae sapientiae captum multo excedere. De duobus postremis etsi meum non est litigare, quia praesentis quaestionis definitionem tandem non conficiunt iurisconsulti a veritate artis, sed ab utilitate; tamen vorbum dixero, quod si conceptionis, &animationis momenta, & alia nolle hic oportet . quae in arcano imperscrutabili corporum fiunt; nullam esse iudicariam a-stcologia necesse est. Quid si astra etiam sunt p lurima aut latetia,aut incognita,a qui bus tamen non minus,quam ab apertis pendeamus 3 Sed haec ipsis relinquimus excutienda astrologis, & subtilioribus de astrologiae veritate disceptatoribus. Nos Homero

adiungamus Virgilium, qui lib. a. P ridem,

39쪽

is An et trieth MAL ηρ.&MATu Malium eadem natos nodis dicit,&quod P .ris in paterno occubet solo, alter in peregrino. Lucani illa sunt magni astrologi monachalia, Stant gemini fatres foecunda glori AE

matris: suos eadem variis genuerunt visce

fatis. Lyricus,quominus poeta, eo aperitu Prudens futuri temporis exitum coliginosa 1ompremit Deus. Horatiodem. lib.3. 'thqc plurima sunt, quae respuunt astrologiae p*troni quasi testimonia imperitorum ; maxime , quia Ptolomarum primum eius artis iecisse fundamenta volunt ; ante illum autem damnatas merito Chaldaeorum superstiti fas quasdam obseruationes , &praestigiosas . conclusiones. Sed hi neque dissentiunt , nobis in iis, quae ad animorum propei q-nem pertinent,ob animae liber atem, parc-rum indolem, educationem, cosuetudinem.

Et neque nos dissidemus ab ipsis in ni , quae

ad valetudinis statum pertinent, ad naturam, corporis,& temperamentum. Vt sola supersit quaestio de fortuitis. In qua cur non sequimur consensum uniuersum, &pra se tim theologorvm Astrologiam damnantium ' Hoc magnum Pici Mirandulae argu

mentum in quattuordecim illis libris, quos aduersus astrologos scripsit optime, imul ti volunt. Nam alii insensum istis hominibus ob priuatam caussam, aiunt. Alii, impe ritum rerum astro lagicarum, assimanta Et alii, eum yon disputare contra vera Ast

40쪽

ν ae sun amenta Ptolomaei, sed ut plutimum artificibus vim fratis, & aduersus il las antiquiorum praemgias, & superstitionis Quo de homine,& opere quia quid cen

'seas, hoc certe magnum argumentum nobis

est aco sensu doctissimorti virorum theologorurnque. Et ira etiam ait vallesius,quod e nologia h/o a υiris doctis deridetur ut inanis, a cordati; exploditur vi inutilis, a legisla-hordus interdicitur ut impia. Pendebant lexandriae tributum astrologi, quod Zusto mappellab eur, quia a stultis consulerentur, ut recitat sui da. Et quae utilitas esse potest in addicendo prudentiam humanam va- is ob summam artis dissicultatem vaticiniis saepius, εἴ propter artificum arrogantiam, reliquamque improbitatem ut haec in con- cssb omnibus sent) mendacibus sere sem per IS c leg s vetuerunt Astrologiam.Lls.f. s. de iniur. quia hae aptentur ad ea, quae sce- 'uenter,& facile fiunt. s. itiligi. Quod si dast tu,& mutarionibus regnorum, qnasiis .

haec, bderibus sint, vi Plato quoque sensic

se videtur inppinomidrinos audire astrolo- gos voluerimus:perniciosissimim artem de- prehendimus, &in caussis his piincipalibus ineritissime condemnatam.vidico ad Ly. Atque quod artem licitam usque ad Christum,

sit c. f. 26. quaest. 3. ta sum est. Nec enim si proba ars est, eam extinxisset Dominus,nec