장음표시 사용
11쪽
palim Pnsmisso. Obnititur Thomasius, ablue omnia miscet, ut eunetis persuadeat, vix ae ne vix quidem.medioeriter eom pertam fuisse Pusendorso moralem diseisinam. Ipse ergo ri masius e rem dueer. Nemi Wolfhis , windo pridem' ipse omnium primus saeculo tandem deeimo octavo moralem Oe nam tenebris adhue involutam maximo nisu in hiem protulit. Aiqiuillam Wolfius non illustravit sed .eonis bravit, non statuit Mevertit, si Iambo Lamo fidem adhibeamus/ llis vero tantum positis, quis istis hominibus iuventae absoluvie lite moralis din, ctrinae Iaudem tribuet, aut eosdem venerandis Eeesesiae Patris
Bacter meo et Thomasio eontra Ecelesiae Patres nimis de-baeliantibus opponi potest testimonium attemres fidei minime dubiae Milicti Buddet si , ita disserentis. ,, Saepius ab antiquis ,, simis riclesiae doetoribus de . juris naturalis rapitibus haudis persune lorie sermo instituitur. Basilium Mamrann s Greginis rium Nazianzerium , ipsumque Chroostomum non tantum, graecae, sed universae, quacumque patet, Ecclesiae εum intimis decus evolvat, legat, serutetur, eui duiuum sortis ambiguin o qne id quod a me asseritur ; videtiit . llos ingenio aeri , iu- ,, dicio singulare iuris hujus quaestiones, qubues eas aseis tingerent, attigerunt autem saepius; expedivine constat, et M pM , O Grinius restauratori liubis philosophiae felicissiis mus tum demum et pondus et robur, et lueem insignem seri assertis suis conciliare posse, ia prae um .imrum auctori- M tale sententiam svam muniret, fuerit , opinatus. Ambrosius,, qui plane ad T lii exemplum ires de Ossietis libros eo m-- posuit. , quanta solertia in m. doctrinae parte fuerit versa-M tus nemo, puto, ignorat, aut si ignorat, si amem Hem,, ricum merierum adeat vel iis , qui in praelatione ad ,, hosee Amse id libros , quanti istius viri labor sit sa- ,, eiendus, omnes edocuit. is Vide quoque Ilieliariem Foeris schium 2 . - , ' u Absone autem prorsus iidem protestantium seri plores de inscitia aut ignorantia juris naturalis eoarguunt catholicos doctores, quos injuriae, gratia scholasticos nominant. Qua in re vel
ι ntator. Itiris Nasurae I IX. et In Dissertatione de Philosopliis morali et iurisprudentia naturali
christiana veterum Ecclesiae doctinum, in qua Clementis Alexandrini. Gregorii Nisseu. . Laetani K. et Augustivi praeclara in iein exilibet cinni la.
12쪽
' iii, ins Groiit testimonio mus refelli possunt; ipse namque haec proferre non dubilat ill: Schol fici quantum ingenio via leant , saepe Ostendunt. Sed in infelicia , et artium bonarum igniam saecula incidein te quominus mirum, si inter multa I danda, aliqua et con semia su nt. Tamen uti in re morum conseretium, vix est, ut errent,
quippe ρerspicaces admodum aia ea oidenda quae in adi rum dictis reprehendi possunt, in quo ipso tamen diveresa tuendi studio laudabile praebent modestiae exemplum rationibus inter se certa Mes , non , qui mos nuper adeo litteras inquinαre coepit , conTiciis turpi foetu impotentis animi. Quid quod, memoratum et celebre Graiii opus quidquidlioni eon linei, illud velut a sonte a eallioli eis doctoribus, quales sunt e. g. Dominiens Solo, Molina, Suarer etc. derivavit, quos etiam passim ad margines indigitati Ostendant praeterea protestantiit in scriptores vel unteum moralis doctrinae caput ab eortini doctoribus inventum vel exomatnm, quod non fuerat a ealbolicis jam in anteeessum traditum. Wolfilis quoque opibus seholastie mim dives laetus est, ut inspieienti ejus practicam philosophiam Deile palere potest. Insaniunt itaque contrarium opinantes Pi
re egregie et iit,errime disserit Joan. Fraiie. Fineiti l8 . Hanc prolestantium in ea tholi eos doctores qui Grolium praeeesserunt ealumniam nune temporis etiam repetit recentissinius auctor, haud scio utrum proleslans aut deista an vero iitriim lite simul, II. Grens i9ὶ in libera Universitate Brexellensi duris naturalis professor. Oleum autem prorsus et operam
13쪽
m perderes, si his catholicis doctoribus quempiam parem velles invenire inter insanum saeculi deeimi octavi materiali flamini vel Misiarem philosophoraim l quales sunt Helvetius, Tracy, tandoreet, Diderot, Voltatre, Rousseau ele. agmen, quod ne cum sapientioribus quidem ethnicis absque injuria possit comparari. Ex nostris recentioribus in exornanda morali philogosita laudabile studium et operam navarunt, Finelli, Gerdit, Spedalieri, Zalli
ger, Muratori, Stellini, Recadori, Galluppi, Rosmini, Pacelli, aliique.
1. Inter omnia huius aspeetabilis mundi erilia , neeessitate eorum constitutionis in proprium finem directa, solus homo illii , te rationalis se ipsum in finem dirigit, atque propter finem Operatur, eum hoc pereeptionem illius quod tantum futurum est, et relationis mediorum cum fine mi lirat: snis praeterea in actibus humanis praesertim moralibus principalis est molor et causa , hine palet quaestiones hujus partis nostri tractatus magnum inter se habere nexum, praesertim si advertas quae Tullius de fine hominis seu summo bimo praeclare dixit Ili: Imo enim comstituto , in Philosophia constituta sunt Omnia . . . . . sum mum ararem bonum si ignoretur , pisendi rationem ignorari necesse est. Ex gus tantus error Consequitur, ut quem
in portum se recipiant, scire non possiM. Cognitis autem rerum fibus, cum intelligitur quid M, et bonorum extremum et maiorum , inventa ottae pia est, conformalioque omnium ossciorum. Supponimus autem in tractatione omnium subsequentium quaestionum inesse nobis Dei cognitionem, non I gi eam dum laxat et idealem sed objective realem ; illudque manifestum discrimen inter obieeium intellectus et voluntatis seu i ter verum et bonum, quod sei licet operatio intelleetus praescindat ab actuali sui objeeii existentia, operatio vero voluntatis eam necessario supp0nat, idque aperium fit ex diverso utriusque sa-
14쪽
eulla lis in suum olijectiim tendendi, seu illud prosequendi m
. 2 Posse et debere ae tu dari selieitatem seu beatitudinem quae sit ultimus omnium hominum finis in eomperto habetur ;elenim humanae naturae eonstitutio id intrinseee postulat, tum qnia secus non haberet certum terminum in quem juxta rati nis diotamen suas dirigeret operationes, tum quia in intentionibus . si eut et in eleelionibus nequit fieri progressus in infinitum i2 . Praeterea appetitus euiusdam selieitatis, si non essentialis saltem naturaliter i3l omnibus hominibus insitus , utpote ab educationis , conditionis, praejudiciorum , et opinionum diversi tale mi ni me pendens, tamquam vox ipsius naturae habendus est; unde merito dieebat S. Augustinus i4ὶ: omnium sententia est, qui ratione quoquomodo uti possunt, beatos esse Omnes homines pelle, et alibi 5 reprehendens quorumdam non rectas asserti
ci DIseriminἰs hutiis ratio inde petenda est . quod Intellectus tendat in verum per intuitum . Voluntas autem in bonum Per proseeutionem. Vide. si vacat. quae de hoc diserimina diximus in Metaphyriea et Praesertim Puehologiae eap. I. in initio. αὶ In iis quae appetimus propter aliqud aliud animus noster noti conquiescit. sed ultra semper Porrigitur. estque velut in continua telidentia : si itaque nihil esset quod ratione sui et tamquam quid ult inum a
peteremus. sequeretur i'. tendentia in hanc inanem esse. utpote fixo termino destitulami di . vergere ad lin possibile. cum in iis quae ultra et ultra sine ullo limito variari queant deberet posse transiri infinitum, et insuper supponat terminos.relativos. absque eo quod a relatione non pendet. 3 Revoeanda hie est in mentem nota illa d stἰnelio inter essentia- Iem et naturalem alicuius Eniis Proprietatem , qua distinctione supposita. evidens erit. appet Iium cuiusdam felicitatis indeterminatae sive saltem imiter et M. esse homini essentialem, sicut essentiale est homini habere vo-umalem ae per cons irens rationalem tondentiam in bonum. honum senim et felicIias indetermἰnale aeeepta convertuntur. Quod si sermo fiat de felicitate perseela n qua perpetua . haec non nisi finimo nostro nati ratis . seu quatenus physi eo ita constitulus sat . esse dicenda est. cum conceptus en is finIii ratione et voluntate praediti nullatenus pereat. etsi supponatur tale ens ad aliquam dumtaxat temporalem felicitatem ordinatum.
15쪽
ilnes subjeeit: At si dixissent, Omnes beati esse vultis, miseri esse non pultis, dixissent aliquid quod nullus in
sua non agnosceret volumia te. Quidquid enim adiud qui quam Ialenter pelit, ab hac ooluntate, quae Omnibus h minibus saviis nota est, non recedit. Porro natura nihil frustra operatur, neque Deus poterat frustraneas suoque destitutas objecto propensiones cuilibet tribuere naturae. Quaestio itaque hae in re ei rea duo versabitur, Milicet, quodnam sit obieelum hujus selieitatis , et in quo eonsistat ejusdem asseculio. Quia vero horum inquisitio postulat et aras notiones appetitus, boni, et
nis, omissis plutibus de Me in metaphysica dieiis ili, juvabit in primis paucis perstringere ea quae propius ad praesentes perelinent quaestiones. ν
3. Appelitus , seu propensio animi nostri in bonum, di Vidi
solet in naturalem et elicitum, qui potest esse sensitivus vel rationalis, non quasi appetitus elicitus non sui daretur quoque, vel non proveniret a natura et vi subjecti appetenti g, sed quia hic exeritur ab animo sponte et ex praeconcepta clara appetibilis objecti eognitione, ille vero perficitur quadam necessitale ei impulsu naturae, non supposita etiam clara objecti in quod se plureognitione, ita ut in tali appetitione, juxta praeordinationem Aue loris naturae , animus potius agatur in finem, quam agat propter finem. Idem dieatur de aversatione mali. Appetitu sive naturali sive elicito non serimur nisi in aliquod simum sive illud fuerit verum sive apparens, sicut non aversamur nisi malum sata rem quoad apprehensionem; tum quia una tuaeque lacultas spetiem sumens a suo objecto, extra illud ferri non potest ἱ eumeliam quia malum quatenus malum , ui pote privatio realitatis et eonvenientiae non nisi rationem aversationis seu fugae, et.
dam histrionum impudentiam. qui indoctae plebἰs cogitala atque sensa se divinaturos simulatiles atque repromittentes. fidem datam solvere autumabant dicendo e. g. omnes divites esse vestis: omnes lioni illos laudari de siderat tr etc. i Videri hare pomunt Theolog. natur. cap. I. art. a. PVchODS.COP. a. ari. Peuulliino. Cosmolog. sti l. vlliin.
16쪽
ulini quatenus bonum, utpote enti conveniens et illud persciens, nonnisi rationem appetitionis vel proseeutionis habere potest. Adde etiam, quod sicut intelleelus nequeat approbare salsum quatenus est salsum , et reprobare verum quatenus est verum, ita et v luntas debet se habere relate ad malum et bonum. Εjus autem liberias id tantum postulat ut inter plura bona unum alteri, vel etiam malum bono, sed semper sub aliqua saltem apparenti ratione boni, praeserta et eligere valeat. ilino et desperati, et qui violentas sibi manus injiciunt, non appetunt non esse seu ma Ium ratione sui , sed ratione immunitatis a ealamitate vel angustia I et ipsi damnati non aversa utur Deum, uisi sub salso conceptu tamquam injusti et crudelis. 4. Bonum considerari potest vel absolute seu in se, Milicet lain tuam aliqua resilas metaphysica , aut physica ; vel relative, tamquam quid perfieiens et eonveniens naturae adleuius entis; hoc seminio modo speetatum definiri potest eum Aristotele , id quod omnia appetunt, quae desinitio simpliciter vera erit, si eam ita intelligas, ut omne id quod appetitur sit aliquod, bonum , per αnalogiam duae laxat, si ad rationem boni requiras ut ab omnibus entibus appetatur: etenim proprie dictus appetitus utpote aliquam cognitionem rei appetendae , et intrin-
seeam activitatem supponens, nequit convenire rebus inanimis , in ipsis igitur non datur nisi quaedam perseelionis eorum naturae convenientis exigentia, quae ab extrinseca ordinatione dimanat , sumiturque per Gualogiam pro quadam appetitione. Hinc colliges quid intellexerint antiquiores philosophi hae eorum generalissima assertione sive axiomale, omne ens repetit suum esse. Buna quae appetimus alia sunt creata, scilicet , bona sortunae sive externa , et bona animi sive interna ; aliud increatum , quale est solus Deus. 5. Finis, seu id propter quod eausa elsciens operatur, spe et ari potest vel quatenus est in intentione agentis, et sumitur tamquam principium vel eausa finalis operationis, movens et alli-eiens operantem ad opus, vel quatenus est terminus operationis , et tunc accipitur materialiter et obieelive , nempe pro ipso obieelo expetito, quod ratione sui amatur et quaeritur, et in cujus assecutione appetitus conquiescit; per oppositionem videt ieet ad ni dia , quae non appetuntur nee amantur nisi ratione alterius, id est finis, ad eujus assecutionem conducunt: sic e . g. medicina sunt medium ad sanitatem, quae ratione sui proxime appetitur.
17쪽
Vermn quia sanitas potest adhuc referri tamquam medium ad aliquid , hine non est finis ultimus simpliciter et absolute , sed tantum relative , id est in suo genere et Ui itaque aliquid sit finis ultimus simpliciter, et absolute, debet expeli ratione sui integre et totaliter, nec ad aliud posse referri. Finis et bonum converiuntur licet inadaequa te ill; finis igitur hominis ultimus simpliciter erit bonum illud quod tantum ratione sui appelli ur et amatur ex integro, et in cujus assecutione appetitus hominis perseeie eonqniescit; idque colligitur ex ipsa ultimi simpliciter finis natura, et oppositione ad finem r Iatioe ultimum, nee non ex facto; siquidem vel nihil esset admiselendum tamquam finis ultimus, quod est salsum ex dictis supe
rius in . 2. , vel si quid hujus generis admittatur, debet illud
non nisi ratione sui posse appeti, secus non disserret a fine proximo seu tantum secundum quid ultimo : constat insuper posse hominem intendere aliquid in eurus asseeutione plane conquie seat, et ad quod dirigat totum se, et omnia sua, quanium est ex modo appetendi.
Porro homo finem suum ultimum simpliciter, vel appetit sub quadam universali seu eommuni ratione euiusdam boni sufficientis, perseeli, et neeessarii; vel sub ratione alieujiis h ni determinali, in utroque easu nequeunt ab homine duo aut plii res fines simpliciter ultimi simulta nee intendi ; quod de primo est per se manifestum, eum bonum si ib ratione eommuni et transcendentali apprehensum nequit esse nisi unicum, nee in eo ut tali fas est varietatem exeogilare s2 . Secundum vero evidenter probatur , nam ex ratione finis simpliciter ulli mi, bonum quod appetitur debet existimari tamquam per se susseiens, neeessarium et appetitum perfecte qillelans, si igitur unum tale est, alteri u Anecessitatem , et simul laneam polentiam appetitus tendendi in
istud exeludit; vel si hoe non exeludat, neutrum illoriim bonorum erit finis simpliciter ultimus, sed potius complexio utriusque.
i Cum sn Is alliesat operantem ad opus. debet necessario esse aliquod bonum satiem in apprehensioue: hine omnis finis intentus est aliquod bonum. Quia vero aliqua bona e. g. sumptio cibi et polus retale saltem ad holriinem. nequeunt habere rationem finies; hinc non omne bonuii Potest esse considera lum tamquam aliquis finis. νγ tu transceu leniali eonceptu. ut constat ex Logῖca et Melaphysi ea , omnis disserentiae notio excluditur. igitur objectum hujusmodi conee Plus nequii esse multiplex.
18쪽
6. Nec iiivat Opponere 1'; saltem per errorem cirea nati ram finis ultimi poterit homo appetere simultanee duo bona sub ratione finis utilini simpliciter; sicut per errorem potest colere duos Deos: 2'; qui duplex grave peccatum simultanee patrat, in duabus rebus erealis quas praesert Deo , finem suum ultimum simul lanee eonstituit: ν ; recte amamus Deum etiam simultanee, et ut ultimum finem seu bonum propter se ipsum amabile, et ut finem ultimum nostrum, seu quia est bonus nobis I ergo do si reni silem et e. inestim respondemus ad 1 . qui specula livus errat et exinde existimat, se amare plura bona ut fines ultimos simplieiter, non impeditur, quominus practice et in exercitio non intendat illos ut sues dumtaxat relativos, quandoquidem alterutro tantum
. Eadem responsio valet ad 2 ; praeterea nos defendimus duos sues ultimos non posse simul lanee appeti sub propria dumtaxat et formali ratione finis simplicitor ultimi; jam vero non est necessarium, quod peceator precando tendat in duas res ereatas sub formali ratione ultimi simplieiter finis et boni sussieien-lis, sed interpreta live dumtaxat, et Meundum moralem imputationemῶ quatenus videlieet, sciens propter inordinatum illarum rerum amorem amitti Deum et suum ultimum finem, nihilominus ita easdem prosequitur, ut saltem implicite nuncium remittat Deo
libensque et volens ita iisdem inhaeret quasi ipsae ejus ultimum eonstituerent sinem si . Ad 3 . Dieimus, duo haec motiva amandi Deum possunt
inprimis spectari conjunctim ita ut ex utroque exurgat unus finis ultimus, qui primo et ratione sui intenditur. Diade si m uva haee ad duos distinctos aetus reseras, tune tendentia in Deum iam tuam bonum nobis, et hic, ut ita dicam, amor propriae utilitatis, qui dieitur amor concupiseentiae, ne sit inordinatus, non excludit lenitentiam in Deum tamquam suem simplieiter ultimum Propter se amabilem, amoremque eius gruuitum seu benev
Q Quidam auctores ad deel inandam hujusmodi dissicultatem inquiunt.
eum qui duo vel plura peccata simultanee patrat non duas vel plures res Cr las sed se ipsum dumtaxat Deo praesei re . quatenus nempe id socii seinper ex inordinato sui ipsius amore. verum quia plerique doctorum vel ex z. tiirpitudii, ein peccatorum erunt . quod peccantes rebus vilissimis Deum postponant. idque sensu implieito ei interpretalivo sem Per verum est. patet responsionem a nobis datam sinicientissimam esse.
19쪽
lentiae, sed politis ab eo dimanat, vel ad ipsum implicite resertur. Non enim qui amat Deum tamquam bonum sibi, ordinat Deum ad se ut ad snem, seu ut minus perseelum ad perseelius squod utique inordinatum esset , sed amat dumtaxat eonjungi illi bono, prout est honum perseelissimum et ultimus finis suus. i7. Tandem si eui ultimus hominis snis ita et beatitudo sumitur, vel pro ipsa re extrinseca qua homo est beandus, et v eatur beatitudo Ofectioia, vel pro asseeu limie et possessione illius rei vel objecit, et dieitur beatitudo formiais, utraque' i men suo modo eo urrit in linum, sine quo haberi nequii tinnimnis beati status, quem Melius apte desnivit, Status sumium bonorum aggregatione Perfectus; quatenus nempe est , assecutio ultimi ae supremi boni, quod ab homine viribus natinae desiderari potest, quodque in se eetera bona virtute praeconlinens, na turalem eius felici latis ea pacitatem replet.' Staius hie praeterea postulat etiam doles sequentes; i', exclusionem omnis mali ; quod potissime selieitali adversatur: 2', firmitatem et imis mutabilitatem in bono; a summa namque selicitate transi ins fieri nequit nisi in statum ae conditionem deterior-: v, indefieiei liam seu perennitalem; etenim perieulum amissionis illius status, jam per se solum eonstitueret maximam inselieitatem. Vide dicia alibi si . De utraque isthismodi beatitudine separatim sem
8. Quae si ierint et quam dissentientes hac de re Philosophorum sententiae videri potest apud Laetantium l2ὶ et Augii si iniim 3 . Τres tamen sunt celebriores: Epicurei in voluptatibus eurp reis humanae beatitudinis obieelum constituerunt; his assentii uilis retiam recentiores Isiaamilae, eamque beatillidinem ad suturam vitam extendunt. Stoici cum Zenone et Soerale, in eo quod est vivere comenienter naturae ac rationi. Aristoteles cum suis in pers elissima operatione intellectus, non exelusis iunctionibus virtutum
20쪽
moralium, eaeteris lite bonis sortilaae ae corporis. Hi omnes bonum dumtaxat e reatum saltem immediate prae oeulis habuerunt, nee de animi natura vel sutura vita ac Deo ut par est judicarunt. Propius ad veritatem accessit Plato beatitudinem constituens in contemplatione e iij iisdam universalis ideae boni; quae pariter si objecto physice reali destituta supponeretur, foret tantum
ideale ae illusorium beatitudinis objectum ii . contra hos generatim sit
Nullum bonum creatum, sed solus Deus est Objectum
s. Prob. I'. pars. Ex conditionibus t n. 7. expositis, objΘeium beatitudinis debet tantum propter se appeti, appetitum peresecte explere, omne malum excludere, et stabile ac indefieiens esse , haec autem, ut experieulia et ratio ostendit, in nullo bono erealo inveniuntur. Cum enim naturalis tendentia voluntalis nostrae sit in bonum universale si eut intelleetus in verum , et cum bona creata seorsim .vel collective sumpla sint semper quid particulare ac limitatum, et eorum alterum possit et quandoque de beat esse sine altero, nec qii idquam in se habeant, unde ad aliquid aliud non reserantur vel stabilitatem ae indescientiam involvant; possunt quidem appetituta nostrae felicitatis allicere etae uere, minime tamen explere et quietum reddere ; nam solus etiam metus amissionis eorum, et eonsiletus quo unius usus impedit plerumque usum allerius , sunt malum naturaliter ipsis eon junctum, et ab objecto beatitudinis omnino excludendum.
t Aristoteles Ε hieor. libr. t. mp. 6. sententiani Platonis Sui magistri pluribus in istatur. eontemtotis nullum dari bonum univerante, omnebo in esse determinatum. At Plato videtur considerasse non bonum uni Versale in abstraclo . quod ulique nillil est . sive quatenus est tale uouexistit. sed bonum universale objec νε quatenus telertur ad summum bO - 1ium sive Deum. Hunc sensum Platoni attribuunt Dionisius. Iustinus. Clemens Alexandrinus. Augustinus. aliique, eumque sie vindicant. Id etiam sui e colliges iacilliine ex Dialogo 6. de Republica. 2 Consulto utimur liae voce su iciens ut praescindamus a distinctio in te beatitudinis essentialis et accidentalis. et a quaestione uirum hona cream a saltem quae lani ad obiectum secuta larium beatitudinis pertineant . eamqtie Rcciden laliter augeatilr tales uamque quaestiolius aut runt tua uua . aut Palvi ad in uili Pondetis.