Jurisprudentia antiqua continens opuscula et dissertationes quibus leges antiquae praesertim mosaïcae, graecae et romanae illustrantur

671쪽

o tores cinctos vidimus Iloratios. Sed & Laelius scribit, se vidisse in Pala-- tio mulierem liberam, quae ab Alexatadria perducta est, ut Uadriano ollemo deretur, cum quinque liberis, ex quibus quatuor eodem tempore enixa o dicebatur: quintum, post diem quadragesimum. si &JULIANUS lib. I. ad Urs sim Fratrem OaJ reseri, is este mulierem Romae Alexandrinam ab se aegypto, quae quinque simul peperit, & tum habebat eos incolumes. HI uc etiam mirae mulierum foecunditatis exempla pertinent, quae Pu LEGONTRA L Lia Nus IbJ habet: A. r. .: .c o. ἐν '

Antiquos Oratores Scriptoresque it uim Dium Fliamque etiam liberos multitudinis numero appellasse, in compluribus veterum libris se advertisse testatur A. G E L L i u , O c J. Atque ita etiam apud JUtos haec vox ustirpatur , quemadmodum apud GA Jun lib. VI II. ad Legem Iuliam U Pi siam Odi : A Non eit sine liberis, cui vel unus filius, unave filia est: se haec enim errimciatio . habet liberos, non habet liberos, semper pluratio vo numero profertur. si & lib. X. s e J. A Nam quem sine liberis et se, si dicere non possumus : hunc necesse est, dicamus liberos habere. si &si ex sententia Divi Alarci, ut notat CA L LisTRLTus lib. II. suasion num OfJ : non videtur sine liberis decessisse , qui nepotem suum heredem se reliquit. si Impp. Severus & Antoninus quoque rescripserunt OgJ : si nonis censeri sine liberis decessisse , qui vel ex filia reliquit nepotem. si inimo OhJ, is ne is quidem videtur sine liberis decessisse, qui praegnantem reliquit uxo- se rem. si in singulari numero voce libero pro filio Imperator Jus linianus O i fuit usus, qpi scripsit, si quis suo testamento maximam quidem porti, O o o o 3 nem

672쪽

JAC. GRO NOVIUS

si neni libero relinquat. - & idem s a J alio loco: si illius etiam patris, o qui in sua potestate talem liberum, vel liberos habens, &c. is & in L siti Quibiis ObJ: si Hoc quoque a nobis dispositum est & in ea specie . . ubi parens emancipando liberum ex rebus, quae adquisitionem emigiebantia sibi tertiam partem retinere (si voluerat licentiam ex anterioribus Con-- stitutionibus habebat. . & alibi scJ is si quis liberum vel liberos habueta ric. I perem etiam Codices MSS. Magii abequianus & Abbatiae S. Crucis repraesentant in fragmento Regularum II Odeliini Od J. cujus haec sunt verba : si jus adgnationis non posse pacto repudiari, non malis quamis ut quis dicat, nolle (Cod. S. Crucis addit eum suum liberum esse. Ju-- liani sententia el: is QS I N T i L I A N U s De J: is liberi ac parentis non aliussi mihi videtur affectus, quam quo rerum natura , quo mundus ipse coim, sociatus est. HNon satis autem habuit Imp. Jultinianus, quod praeter hanc etiam duas laudatas Leges, qtiae partus suos abigentes mulieres certa poelia coercebant, jusserit Pandectis inseri, sed i pie quoque alium poenam addidit statuitque os . ut maritus ii uxor ejus rea avr re deiro , cic gemvir lic

pollit repudium mittere, lucrari dotem, atque ante nuptias donationem sibi retinere: eam divortii justissimam caullam deinde confirmavit Imperator Leo OgJ procul dubio ob eam rationem potillimum , quod non omnino data opera abortiendi audacia ac tenaei itas sui aevi matronis in desuetudinem abiisset. arta

morim Patram Francilianorum S. crucis, quibus aecedit & tertius, quem exeussit Avus.s e Astitui. de Servia emnat. init.

saJ L. g. S. vet. c. de Sem nupt. Iba Iristit. per cuias. peis cuique adquir. s. I. ubi vulgo liberos suos. Eilitio Mogiintina annii ci. cuius exemplar in memhram imprellani in Bibliotheca B irava adservatur, Ib v uiae quoque, i onliberes repiment i, eamque lectioilem sirin .int cito Cudices HSS. Floreatini Bibliothece Reverenitissi-

Disi liroes by Coos le

673쪽

arta Lex est s. D. de Diteriae te Re g. V Deportat. MARCIANUS Libro set his Rellti sum. MExilium triplex est: aut taliorum locorum interdictio, aut lata fuga, ut 6mitum locorum interdicatur prater certum locum et aut- insula tam culum , id es relegatio in instilam. Ita editio Florentina : r. iu signis hisce - inclusum, ut superfluum notatur saJ. Videtur hoc loco scriba oculos retulille, dum scriberet, ad verba relegatio ist insulam: at ille delii errore detecto, praepositionem illam, quae abundubat, hic, ut saepe quoque alibi, delere subterlugit, ne maculis egregium inficeret codicem. In hac ipsa Lege in eodem Cod. pro tu infula et iurassum lcriptum est iu infulae o i N c o Lum, supra duas litteras O Oadscriptis litteris v ti: similiter aliis quoque locis littera o pro u in hoc Codice occurrit: ut remitori u ObJ pro retenturum, debitorum lcJ pro ii titurum, unico itus dg pro unidei situs, absque littera ti superscripta: verum ut in hac Lege, ita & pluribus aliis u pro o & veris vice o pro urecte edidit TAURELLUS.

Videtur Marcianus in aliqua libri primi Regularum parte diversas tractasse exilii species, quarum tres memorantur in hac lege, quae celeberrimorum virorum, ANTON ii II is ex L EN sis De J, Budaei OfJ, Cua, cito gl& Noo DTii OhJ aliorumque ingenia vehementer exercuit. I orum ingeniosas conjecturas , quibus veram lectionem hisce AIarciani verbis restituere suerunt conati, lubens exosculor. Quum autem haec Lex ad primum Regularum librum Marciani pertineat, in illa illustranda operam meam quoque conferre visum fuit. - Verba autem hujus Legis ita legenda atque etiam interpungenda existimo. Exilium triplex es : aut certorum locorum iste dictio; aut lata fuga, ut omnitim locorum interdicatur prater certum lacum; cui insulae diaculum, id est religatio in insulam. Primam exilii speciem dicit

674쪽

Jctus esse iisterdictionem certorum locorum: interdicet e est prohibere, arce re : Interdictique illi stini accipiendi. quibus urbe, patria , regioneve aliqua interdictum eli. Sic si relegati proprie dicuntur, teste filio Gallo apud - FEsTum, quibus ignonainiae aut poenae caussa necesse est ab urbe Roma. , aliove quo loco abella lege, Scio, aut edicto magistratus G ta J. Intemiustio igitur certorem locinum est. Duna quis a sua civitate, patria, aut urbe Roma, quae omnium patria veteribus dicebatur, aut Italia, aut provinciis relegatur, a quibus locis ut interdictis tum abesIe tenetur. Iloc pacto P laudes ab Iugusto urbe atque Italia submotus est ObJ, cui sic Romam Italiamque

tamquam certa ac designata loca accedere fuit interdictum : & hue facit. quod ait C A L L I s T R A T V s: Relegatus non potest Romae morari, licetis hoc lententia conlprehensunt non sit, quia omnium eli patria. Sed nequeta in civitate, in qua vertatur Princeps, vel per quam transit; eis enim duimis taxat Principem intueri licet, qui Romam ingredi pollunt. Est enimis Princcps pater patriae , OcJ: Altera species est JCto, lata fuga . ut omulam Deorum interdicatur praeter certum lacum . eamque Cl. M A u i s A et u s designat o ut quis hacis exilii poena multatus non inte lugere postit sui accepere omnes) sed lateis fugari si Od J. Hanc speciem quidem exemplo demonstrare adnititur Nir summus il E N R I c u s V A L Es I u s ad Ammianum Marcellinum te V. G. - cum quis extra territorium civitatis suae digredi prohibetur. A An autem id huc pertineat, dubito. Videtur potius Jctus per latam fugam, ni omnium locorum interdictionem prater ceritim locum, respexisse ad talem speciem . quum quis longe lateque procul a patria tibi caristima, (qualis Roma Olbis domina Romanis erat Oi j quae communis habebatur patria & unica totius orbis civitas & omnibus locis ad certum aliquem ac designatum locum iugere deberet invitus ; praeterqua in enim, quod vox fuga notet discessum. excellam, sic ro latu voci fugae appositum adauget naagnitudinem ejus , &

675쪽

AD EUATUOR FRAGMENTA &e. css

exprimit veram, ni fallor, hujus exilii vim : & talem fugam latam labiisse

videtur Ovidius, quum Tomos relegaretur, omnibus interdictus locis praeter certum locum ac designatum , qui fuit Tomitarum civitas, ubi exilium agere ab Augusto jubebatur: Ita lata fuga erit, quae procul est a patrio vel ab eo solo, a quo quis quam remotissime abesse tenetur. adeoque ut omnibus locis praeter certum locum, in quo morandum est exuli, interdicatur.& hinc passim quaeribundus cecinit poeta et si longe toto sumus orbe remoti Oa . longa regione remotus Ob J. procul Urbe remoti OcJ.is Longa via est; propera. nobis habitabitur orbis Ultimus; a terra terra remota mea Od J. Ovidii fuga seu exilium non erat interdictio certorum locorum tantum . non relegatio in insulam, sed omnium locorum interdictio, qua longe lateque ab urbe Roma, Principis sede, atque Italia pellebatur, praeter certum locum. Lata autem flea non hic intelligenda venit libera vagandi potestas. eundique quo delit exul, quemadmodum Budaeus hanc explicati IJoc pacto enim liabetum & voluntarium foret exilium ; quod Verres ille, vere Verres, a Cicerone accusatus, desperato summi oratoris floriensi patrocinio sua sponte subiit O e J: neque etiam ea multatus late fugari, ut Maus aco placebat, aut late fugere, ut alii censuerunt, poterat a quocunque loco , praeterquam a certo quodam loco, sed ipse tenebatur ex omnibus locis fugere, excepto tantum delignato aliquo loco, in quem a principe erat relegatus : nec aliam fuisse litam figam , cui Simplicius ille apud Ammianum Marcellinum fuit adjudi catus OfJ, suspicor . quum ab Imperatoris conspectu quam remotilsime abesse cogeretur. Ea propter, si firmo stat talo haec lententia, Ovidius hanc latam fugam sustinuit, qui procul ab urbe Roma, eamque circumjacentibus re

676쪽

JAC. GRO NOVIUS

gionibus longe lateque dissitum exilium passus fuit Tomitarum in urbe: &hinc tape, ut in Italiam , coelo mitiorem terram . vel Italiae stibi interdicties edem propiorem saltem remitteretur, tum Augustum . tum amicos, ut pro se apud principem intercederent, deprecatus es: Ita enim ille :- Iitius exsilium si das, propiusque roganti; is Pars erit e poena magna levata mea saJ. A Mitius exsilium paulloque propinquius opto; A Quique sit a Levo longius hoste, locum Ob J. si Mite, sed iratum merito mihi Numen, adora; si Eximat ut Scythici me feritate loci oc J. - At quoniam semel est odio civiliter usus, si IIutato levior sit fuga nostra loco od . Inimo videtur Naso ipse exilium suunt tamquam latam fugam, id est omnium loeorum inderdictionem piaeter certum locum , describere in sequentibus

carminibus.

Ultima perpetior, medios projeclus in hostes: si Nec quisquam patria longius exsul abest. Solus ad egressus millius septemplicis Istri, is Parrhasiae gelido virginis axe premor. Cumque alii caussa tibi sint graviore fugati,si Ulterior nulli, quam mihi , terra data est. Longius hac nihil hit, nisi tantum fi igus & hostis; o Haec est Ausonio sub jure novissima, vixque si Haeret in imperii margine terra tu

677쪽

AD 2UATUOR FRAGMENTA Aet

cc H Unde , precor supplex, ut nos in tuta releges: si Ne sit cum patria pax quoque demta mihi saJ.

alibi quoque primam'seminima exilii speciem clare proponit ac distinguit

idem 1 oeta :A Merui tamen urbe carere

si Non merui tali forsitan esse loco Ob J. Tertia exilii species dicitur esse iustiti tauculam. id es relegatio tu infulam,

quae ut postremo loco memoratur. ita ex tribus hisce speciebus erat gravis lima, immo miserabilis ac tristis admodum , non tantum propter longius interv Ellum, locorumque spatium remotius, sed etiam propter ipsam latitudinem, naturamque insularum sepe incultarum: qua exilii poena non mediocrium criminum rei, vel haud minimam principum indignationem incurrentes plerumque adficiebantur, oujus exempla Taci Tus OcJ etiam adfert. referens, Iuliam ob impudicitiam a patre Augusto Pandasteria infula clausam quod ipsum plenius enarrat DION CAssius Od : τὴν μ; rei D--νθ eragere, A in ana mis urtac ,-- c, r. si es is tarsi dii etsi ar Mettae a Uri tir, aret g δὴ mora piaeae ac,

Idem TAci Tus Oe : Augustus Juliam neptem convictam adulterii damnaverat , projeceratque in insulam Trimerum . haud procul Apulis litoribus. Illic viginti annis exilium toleravit, Augustia ope sustentata. Nero etiam Imperator ea poena adfecit Octaviam, quam Insula Pandateria clausit O fJ.

678쪽

JAC. GRO NOVIUS

Fit igitur recte in hac Lege triplicis exilit nientio, quo interdicti r legatique adficiebantur poti illimum, quod exemplis quibusdam ex optimis scriptoribus petitiS non magna verborum ambage, probare conabar: prima igitur species videtur, quum alicui urbe Roma, atque Italia provinciisque intei dictum sit, a quibus locis ut interdictis tunc abstinere debet relegatus; haec tamen laevior erat secunda, quae videtur elle , quum quis a patria sua& circumjacentibus terris longe lateque ad remotiorem locum relegetur; &haec differt ab ultima , quae duabus prioribus gravior miteriorque fuit: ret gati enim in insulam . quocunque se vertebant, horrebant iratum niare OaJ, ut ait Lyricorum princeps: gravem etiam noXiumque aerem , ut plurimum, experiebantur . propriisque laribus Rc focis carentes, amicis amicorumque solatio omni dellituti cum inopia plerumque ac solitudine luctabantur. Ad hoc tres exilii species memorantur quoque Baiilicorum lib. LX. tit. LIV.

Ilaec erant, quae de Regularum Libri Mimi fragmentis Jurisconsultorum i Coryphaei Elii Marciani Tecum , Benevole Lector, speciminis Iuridici vice, i communicare constitueram.

ADNEXA

MARCIANIS,

UI IN PANDECTIS ET CODICE JUSTINIAN Eo

MEMORANTUR. DR aeria dCtum Elium Marcianum in Pandectis alii hoc nomine qua-- - tuor numero sese offerunt, quorum prior est filius Marcianus O b J

679쪽

scyProcosa sui Baeticae . ad quem rescripsit Divus Pius, cujus etiam rescriptum ad alterum quemdam Salviim Marcimium exllat OaJ: a Iarcianus etiam aliquis omisId p nomine reperitur apud UALLisTRx Turi lib. V de Coenratiouibus O b J; hic ordine est tertius; quarti Marciani, qui impubes est mo tuus , meminit Phu Lus in Diuo III. Respon3bram O c J. In Jultinianeo autem Codice plures quoque IIarciani memorantur , qui diversiis sub Imperatoribus floruerunt, & ad quos Leges quaedam, ut earum prae se ferunt Inscriptiones, relcriptae sunt. Inter eos Marcianus Od J quia dam , imperantibus Severo & Antonino, floruit et atque etiam unus & alter, Alexandro Severo Romani imperii habenas moderante occurrunt f e J, quibus an etiam JCtus noster iit accensendus , nequaquam adfirmare ausim. Sub Gordiano OfJ, Diocletiano & Maximiano etiam aliqui vixerunt Og ,& regnantibus Valentiniano, Theodosio & Arcadio, Marcianus Comes Orientis OhJ, sub Arcadio & Honorio Comes Sacrarum Largitionum siJ, sub Honorio & Theodosio Juniore Praefectus Praetorio OkJ tandem sub Leone &Zenone Comes & Magister officiorum leguntur O I J. Praeter hosce tantarum

dignitatum viros Imperator Marcianus nomine excellit, qui post mortem

Theodosii renunciatus Augustus XXIV. Aug. A. C. o. Orientis suscepit imperium , Valentiniano A. VII. & Avieno Coss. & primum cum V lentiniano A. qui Occidenti imperabat , quatuor ac deinde post ejus necem tres fere annos solus regnavit O m J . unde quasdam cum Valentinia-

TE Eo in Ot. ad h. l.

st J L. . C. de Caprens Eet Mim M. sm In chronographia Compendiaria f. Nic Dori non recte iuvertitur Imperatorum Valentini

680쪽

cro JAC GRO NOVI Usno OaJ , quasdam ipse etiam solus tulit Leges Ob J, quae ex Inscriptionibus

digito icuntur. Anno

ni ae Marciani ordo: praemittitur enim Marcianus

Marcianus & valentinianus annis 2'. pro Ovem

lentini ini . quicum quatuor tantum annos regnavit imp. Marcianus

saJ Hae inscriptione sunt sequentes Lege .

ta Vulini. VIII. Ira quoque CL PLthoei. Consultim ordo hie primi im notandus est: deinde talis potius subitetenda sublatiptio: Dat. X stat. IIMi c P. Di v I ntin iano s. VIII. trimio e . s. Lata culm haec est Lex post valentiniani Imp. necem . interemti huius anni iniatio, die tr. Martii mensis. ab solo IIammto Imp. uti etiam Novella eius inscribitur . quae est de T sivinentis c-lamum, unde haec Lex i I. sumta est, quae ibi subscribitur ramum et D u. HL c . X. LV. Isti CP. Anthemio cos Ilue etiam referenda est L. et . c. debes clam quae ira mentum est Iegis Buccedentis r3. C. de Syncl. quam ob mulam soli IIa avo An . vindicanda videtur & inscribenda . IN. Marcianus A. P P. sibi eriptione quidem vulgatae editi nes carent pleraeque , sed eam Pithoei subiecerunt, M. Medii Anthemio comide. Eadem autem si abscriptio , quam L gi i p. iiii sititiaenuam e se suspicor, hic etiam restitiienda estic et . Od. de Episton es crem subscribitur Dat. Constat inopoli, pridie Novas Assora io V. c. -f. rit metiam , eons ' s. Ad hanc Legem notarunt Q. Pithoei, in Vettia Codd. se reperisse tum Dii, tum Xugeri , quorum unus veIalter mensis in subscriptione desideratiir in editis

exemplaribus. At Cl. Gmianesius (si Typothetae non Marunt.) in castigationibus ad Inscriptionest Subscriptiones Libri I. codicis sustinianei. s.

st . contrarium Pit eos observalla moneti Iuliii autem videtur reponendum, quia in Actis Concilii Chalcedonensis tom. III. Lonei I. Generalia parte

3. 't. edit. Parisi unde haec Lex a g. petita est, legitur. 3c ν

AMAseros tiου. Erit igitur subseriptio, Data consantius si pridie No as Itali aDoracio (vel

orario ) V. C., 'erit re uelatus , of in hae Lege inquiunt Impp. valantistianus & Mateianus A , ,, quoniam venerabili, reeoritationisse Fabianus hujus almae Urbis Episcoput, cum ve- , , nerabilis Synodi innumerabilium pene sacerdotum , qui, chalcedone convenerunt, tanto & reliis decoratiis est testimonio, i, & Paulo post , ,, Famhiani autem laudabilis memoria relevetur. in codice M S. quo comprehendebatur fragmentum codicis sustini,nei reperit avus Flia iam I Q FI Mam , cui scripturae consentit laudatum concilium chalcedoliense & LEONTius B TE ANTINUS