Elementale cosmographicum, quo totius & astronomiae & geographiae rudimenta, certissimis breuissimisque docentur apodixibus. Recens castigatum & emendatum, figurisque & annotationibus opportuniss. illustratum. Adiunximus huic libro Cosmographiae intr

11쪽

RUDIMENTA

Uic,inquit,vertex nobis semper sublimis, at illum Sub pedibus Styx atra videt, manesque profundi. hoc est, o Q ς,quos e nostro coelo quasi in prosundo aere habitantcs despicere videmur. Sunt praeterea duo alij poli in sphaera, qui poli Zodiaci dicuntur,arcticum & antarcticum circulos describentes,de quibus infra.

in coelo Astrologi imaginantur. Duplices sunt circuli in sphaera: non reuera qui dem existentes sed imaginabiles: maiores videlicet& minores. Maiores,qui mundum in partes aequales secant: vel quibus idem cum mundo centrum est: nores qui orbem in parteis inaequales diuidui. Maiores sex ab Astrologis tradutur. Aequator, Signifer, duo.Horizon & Meridianus.

Hos ordine exequemur. τTPVs SPHAERAE ARMILLARIS. De co

12쪽

DE COLURIS.

Imri bini Polus arcticus. sunt in sphae ra per mundiae vertices ducti, g

Quorum alter Oaequinoctia, at A

ter brumam& is solstitium con Stingit:diuid ut taque quadrantes Zodiaci &aequatoris. Nomen ab imper Polus antareticus sectione inditum, quod nunquam integri tot uenobis exoriantur: quoniam partes austrino polo propinquar, semper occulte sub terra delitescunt. Graeci κώλου m mutila vocant & imperseeta.

COLVRVS SOLSTITIORUM.

Coturus solstitiorum, est circulus per principia cancri & capricorni,per polos eclipticae pariter &polos mundi transiens:hic & declinationum circulus dicitur.

COLVRVS AEQUINOCTIORUM

Colutus aequinoctiorum itidem circulus maior est,per principia arietis & librae pariter ac polos mundi transiens.

DE AEQUATORE.

Aequator,quem aequidialem & aequinoctialem appellant,est cuius partes omnes spacio aequo ab utroque polo distant.Ita duabus de causis nominanti. quod & sub eo,in quacunque parte sol fuerit,

13쪽

Hi,semper aequinoctium sit: & quia sole mean fosub illo,dies noctesque pares in omnibus terrae caris sint. Cotingit autem aequinoctium bis in anno, semel in mense Martio,quando sol ingreditur primum minutum Arietisdicrum mense Septembri, quando ingreditur libram de qua Virgilius Libra die somnoque pares ubi secerit horas, Et mediu luci atque umbrisiain diuidet orbem.

DE ZODIACO. Signifer, quem Graeci ab animalium positu

appellant, est circuluS maior, sequatorem in duobus punctis, qui sunt principia arietis & librae,dirimens, cuius una medietatum ad Septe trionem , altera vero ad Austrum vergit. In m dia autem rodiaci superficie solus enim hic circulus latitudinem habet sedecim partium, qualiumaximus circulus trecentarum sexaginta circularis linea est, ipsum in Polus arcticus. duo aequa partiens:

quam Grsci a defeetii

Solis viam, quia nunquam ab ea digreditur. Luna autem & crereri planetarum nunc sub ea, nunc citra vel ultra exspatiati vagantur. Fieri autem non

potest ut Iodiacus eos Polus anta cus. dem habeat polos cum aequatore:ergo eius poli Ipolis mudi distant gradibus 23.minutis primis 30. sere. Dictus est aute hic obliquus circulus, quod requie,

14쪽

COSMO GRAPIII AE. s quidi stantes ad aequales angulos intersecet. Signa, in quae diuiditur, duodena sunt: quorum A ries,Taurus,Gemini, verno tempori ascribunture Cance Leo,Virgo,aestati: Libra, Scorpio, Sagi tarius, autumno. Capricornus,Aquarius atque Piastes livem i. Quodlibet itaque signum in tricenos gradus,quos N partes nominant Astrologi: gra dum in sexaginta minuta, haec in secunda, tertia, quarta,atque id genus sectiones deinceps diuidui. Totus ergo circuitus partes trecenas & sexagenas

continet.

CHARACTERES ET NOMINA

signorum septentrionalium. Aries,Taurus,Gemini,Cancer,Leo,Virgo

CHARACTERES ET NOMINA

signorum meridionalium. Libra,Scorp.Sagittar. Capric.Aquariu Pisces. DE FINIENTE.Finiens seu finitor, quem Graeci horironta apa pellant est circulus maior,qui conspectam mundi partem ab inconspecta dirimit,ac uniuersam sphaeram in duas arduas partes secat. Hic sub aquatore rectus

15쪽

rectus, in aliis latitudinum notis obliquus dicitur. Est autem horizon duplex,alter qui sensu usurpatur,alter qui sola ratione percipitur.Ergo sensibilis horizon est, qui nostro visu in termino visio nis circunscribitur. Hic adeo non amplius duum milium stadiorum dimetietem habet. Qus autem ratione percipitur, ad Zemth. primum mobile perti

net, mUdumque totum in duo secat. Nec vero per omnem tractum urbemue, idem hori onest sed sensu idem qua dringetis fere stadiis manet. Quo fit, ut dierum longitudo & clima &apparentiae omnes euarientur. Ea ratione in sphaerarum descriptionem horiron non adhibetur, quod reliqui circuli omnes ab ortu ad occasum circumacto mundo vn rapiuntur . Horizon suapte natura quietem amat,

eodemque semper seruato situ:ob id non incommode situs eius ab alueo, in quo sphaera armillaris reuoluitur,intelligi solet.Et omnium horizontum capitis vertex, polus dicitur. Nam tale punctum omniquaque ab finitore sequidistat.

Meridianus, est circulus maior per punctum uerticis, qui Zenith dicitur. & polos mundi transiens. In que cum sol incidit medios dies, mediaiaque noctes efficit. Hic etiam circulus,immotus in mundo

16쪽

s Cos MOGRAPHIAE mundo est.Nisi circuli huius naturam exactὸ c gnoueris, haud Zenith. facile longitudianum, urbiumue

distantiam, qua a de finit,intelligas. HPorro obserua-stione dignu, cis 'culos hos no ni risi inter ortum at q; occasum mutari:& ob id eodem teporis momento medios dies mediasque noctes esci id . qui sub eodem meridiano versantur. Solis exortus tamen propter latitudinis diuersitatem,non iidem

permanent.

DE QUATUOR CIRCULIs

sphaerae minoribus. Minor circulus dicitur,qui sphaeram in portiones inaequales secat vel qui aliud centrum habet, quam mundi centrum. Arcticus circulus, est quem polus et odiaci admotum primi mobilis circa polum mundi arctia cum describit. Antarcticus est quem alter polus Zodiaci circa polum mundi antarcticum causat atque describit. Nuncupamus autem polum zodiaci undecunque ab ecliptica aequidista ntem.Sunt enim poli eclipticae,axis eclipticae extremitates. Et quanta est ma

xima solis declinatio de qua supra diximus tanta est poli et odiacia polo mundi distantia.

17쪽

AB axis rodiaci.,, A est polus zodiaci

arcticus.

, B est polus zodiaci

f., B D est circulus antarcticus. Tropicus Cacri, est circulus minor, quem sol in principio cancri exiastens,ad motum primi mobilis describit. Dicitur etia m tuc solstitium, quod sol noultra ad septentrione

procedat. Nomen acouersione usurpat. Na ποώ Grecis mutatio seu couersio Inde ποπηκος quata

versilis. Distat ab c a. ostendit tropicu cancri. quinoctiali gradibus b. ostendit tropicu capri. minuti&3o. ITropicus Capricorni,qui & Brumalis dicitur, is est,qui ultimo a sole describitur versus Austru, in quo brumalem reciprocationem facit. diemq; efficit breuissimam,& noctem prolixiore. Fit autehoc,cum sol principium capricorni attingit. Caeterum id tempus Brumam vocat Latini scriptores.

DE QUINQUE PARALLELO

xum interuallis. Cap. IIII. Paralle

18쪽

P Arallelus,quasi alternus.a quo lineas aequὸ diastanteis parallelas vocamus. ideoque segmeta mundi,qus nos circulos dic imus,Graeci nominant. Quinque itaque duntaxat aequidistates circuli siue in sphaera describi isichquod tamen non eo valet, quasi ij soli in mundo aequidistantes sint,quippe cum sol quotidie aequia distantem Aequatori circulum quod sensu animaduerti licet) mundi rotatu peragat. Non tamella omnes in sphaeram adhibentur, quia non adeo utiles ad prima Astrologiae rudimenta existimati sunt.Quinque vero aequid istantes circuli, ob certa compendia,quae Astrologiae & Geographice tyronibus asserunt,optimo iure in sphaeram sunt adhibiti. scilicet Septentrionalis,S olstitialis, Aequator,

Brumalis & Antarcticus. Cum autem circulus maior in sphaera sit trecentorum &sexaginta graduu,& quadrans nonaginta: manifestum est , aequinoctialem a polis mudi so.gradibus distaret quae est

quarta pars circuli. Si rursus a gradibus so. subtraxeris gradus 23.minuta 3 o. quae est maxima solis declinatio,seu, quod idem est,distantia tropicoruab aequinoctiali) qui remanent gradus 66. minUta 3o. manifestant distantiam tropicorum a polis mundi,& per cosequens circulorum potarium qbaequinoctiali. Rursiis si gradibus 66. minutis 3 o. maximam tropicorum distantiam ab aequinoctiali subtraxero,relinquetur quantitas interstitij 43. grad.inter tropicii Cancri & circulum arcticum r& eadem distantia est inter tropicum Capricorni& circulum antarcticum.

19쪽

DE DUPLICI DIS SECTIONE

HActenus spherae mund1que rotunditatem Scirculorum diuisionem recitauimus. Reliqui est ut de motu ac duplici eius partitione agamus Mundus itaque bisariam diuiditur, secundum a Ccidens,& secundum substantiam. Primo securid accidens in Sphaeram rectam & obliquam.Sphaeram rectam vocamus, ubi uterque polus H OxiZoi

20쪽

ta contingit, & aequator supra caput apparet, ut in lango tractu Aphricae ac Asae, nunquam in Europa. Recta dicta,quo- Sphaera recta. niam illorum Hori

zon interiecat aequia noctialem,& intersecatur ab eode ad angulos rectos Spherales,ita ut quaterni anguli recti ac aequales esciantur. Sphaera obliqua est, dum alter polorum visui patet,alter vero semper deprimitur, ut nobis in tota Europa degentibus.Id quoque scitu dignum est, ne nominum varietas obsit,non modo sphaeram, sed & orbem horizonta,finitorem aut finientem. rectum aut obliquum dici. Hoc pacto enim I quimur. Germani in orbe aliquo sunt: finitorem, sphaeram aut mundum obliquum habent. Nomesumptum est ab aliquo Splim obliqua. incessu syderum. lis Gnim globus obliquo trastu per aera sertur ab ortu in occasum. vel Pillorum hocleton intersecat quinoctialem,&intersecatur ab eodem

ad angulos impares &obliquos.