Carmina Græce conversa per Maximum Planudem

11쪽

ANICII MANLII TORQUAT SEVERINI BOETIIII

GRAEc CONVERSA

MAXIMUM PLANU DER

13쪽

Praetor steros quos Graecia habebo initio saeculi XIV viros doctos,

magna I iis rarum cognition et Graecarum et 1 atinarum inclaruit Maximus manubris, cujus do interpretatione graeca carminum Boethianorum, quam ante hos sex menses Xaminis in die endi causa editam, nunc

bibliopolae servulgandam tradidi, pauca, ne libellus dotis expers pro

diret, praelationis loco monenda esse duxi.

Maximus Planu des monachus, oriundus Nicomedi Bithyniae,

sed, cum diu Constantinopoli commoraretur, Constantinopolitanus dictus, insignis philosophus, theologus grommoticus rhetor et Proeterea: b ipsis nil versariis v. o. Bessarion magni nostimatus, an Do floruit M TCXXVll. Eo corio Anno ab Andronico Pala cologo it imperatore, cujus in gratia erat, ad Venetos, quos de caed suorum Graecis subi volos' placaret, legatus est missus. Quod an unus ut susciperet, Et propter prudentiam et Propter linguae latinae Peritiam, quam temporibus illis coini notus sibi comparaverat, aptissi inus videbatur. Etenim quum inter Pascos 1.ntinosque tunc dissidia iis rebus divinis denuo exorta suissent, is, qui vel discidi iam utriusque ecclesias penitus cognoscere cupiebat, vel conciliis sacris, in quibus plerumque res latins tractabantur, interess jubebatur, non poterat non inguam latinam addisc sero literas ius latinas perlustrare. linc factum est, ut Planu des, studio eius rei ad mortem usque, qua post annum CCCL HI occubuit ),

D. XII. ex laudatione inedita Dion ii Martyris lemoti stravit.

n i t. lit 3 340 p. 38. sed sine iusta

14쪽

non intormisso, libros latinos, quod ex scriptis eius apparsi, non

modo egeret atqus relegeret, sed etiam graeos convertere singulos qua ita nobis servaret. Sermo ejus Graecus non ex omni quidem paris Parfactus, elegans, Purus et cum antiquo comparandus est, nihilominus tamen satis aptus, perspicuus legibusqus antiquis grammaticorum maximam partem conveniens. Sane ne ius ingenio neque judicii acumino venustatisquis sensu xcsiluit, sed sedulus, diligens, studiosissimus lilsrarum et pro temporibus illis sapientissimus atque doctissimus fuit. Multa enim ipso composuit, quae recensere hujus loci non est 'in multas Latino in Graecum satis presse ' et luculenter transtulit. Sunt

vero haec:

Aristotelis, ut vulgo sertur, libri noras plantis πεohsρυτωνὶ, quos

ex Arabicis a Gallo quodam latins conversos denuo Graecis literis, suspicanto id Iul. Caes. Scaligero' in donasse dicitur. Ros tamen dubio est, cum alii aliis eam interpretatione in tribuant, vel usuro, volLascari, vel Theodoro Gaaae'). Uodex xstat, issis in dro 'in in hi blioth sca Escorialensi oditiones nonnullas commernorat Fabricitas l. l. Paulo certior res ostras Ciceronis Somnio Scipionis, quod alii quidem a Theodoro Gaza, interprete coin plurium Ciceronis librorum, graeco conversum dicunt, alii contra a Maximo Planu de neque immerito ). Praeterquam enim quod Cou. Rog. bibliothecas Parisinas r. 963, omnium Scipionis graecum continens, saeculo quarto decimo, teste Anio Mellot itaque centum fer annis anto Theodorum agam exaratus ess fertur quatuor Codices Parisini r. 603. TT2. 1868. 2070 ὶ unus Cois inianus r. 355 δὶ, angermanensis, auctor Montiaueonio 'ὶ, Taurinensis Venetus ' Laurentinus '), ariet

vol. II. . . p. 429 rem ad liquiduin p. 8i, qui ense helii comment de Ari- perduxi stotele botante philosopho adite iubet. Q numerat a Fabrieius Bibl. Ge. V, 4l io uni Hisp. p. 30 T. X.4 434 sqq. T. l. p. 85 sqq. li Argumenta ollegit h. c. Iessius in Hario et Lyringius Synops histor litetar. Praefat. p. l sqq. Catonis te ab eo p. 42 sq. editi a i833. 'lite seniit uetius in libro de laris 2 CL . . a se in Praes. Mosei ad

interpret. p. 2l ed. Stadensis: Latino Cieeron de re pubi p. XVI sqq. rum sententia fama Melinat, e quae 3 cf. Montiaue Bibl. Coistin P. 520 Hia/sequitur neque satis presse, neque sa Fahrie. Bibl. Gr. l. l.

lis pura diatione essere in Bibl. ibi. ss. T. II p. 665. b. 8 Commentae in Aristot de plantis I p. 26. 5 CL asinium T. I. p. 254. r. 67. ' CL ea de re abii: Bibl. Gr. iii 5. 16 Cl. anellium p. lT. T. I. p. 35 sq. T. IlI. p. 24 sq. 7 CL Bandinium T. III. p. 337. Plui

15쪽

anus ), Vaticanus De Scoraliensis ' , diserte nomen Planudis in fronto exhibent, ita ut et ego Gazam potius descripsisse, qua re vitam sustentavisse constat, quam id convertisse dixerim. Sin cliscrimen inter eam oliquasqn conversiones ejusdem Planudis animadvortitur, id εκ meliora linguas latinas cognitione, quam paulatim studio perpetuo nanciscebatur, facito potest explicari. Optim vero vulgata est a interpretatio a Georg. Henr. Nosero in Ciceronis de republica editione p. 549 - - , et nuperrime a Phil. Carolomessio in Ciceronis Catone

Ciesronis auis Catonem siveras senectut non a Maximo Planudo, ruem nonnulli Codices produnt, sed a Thoodoro aga graece reditum esse, a nullo, quantum scio, in dubium est vocatum. Aliud fragmentum Ciceronis vel Anonyini ex libro III, eap. 16 ad si non iis quo ejus dum libri Rhetoricorum ni Herennium in nudos in linguam graecam convertissa fertur, suspicniat id an clinio V et gn. Haruli apud Arei inum ), finibus accouit Sohoellius δ' el althasius. Sed ex eo, quod Planii de Ciceronis Soinnium in graecum transtulit, nihil certi colligi potest, immo rectius ea de causa heodorum Gazam nominaveris, neque ex singulis dicisndi formulis totiusque orationis habitu, quantum audicare licet, quid illam de interpreto opparet. Exstat vero fragmentii in illud manuscriptum in bibliotheca Luurentina 3 et Monaes risi in editum a Frano Boetero V), Christ. Friod. Matthaeio ' ,Αng. Maio ' si Phil. Car. Ilossi in Ciceronia Catono maiore te. Confidotii ius paulo interpretationem Graecam septem librorum Cae.

saris do bollo Gallico Planudi nostro attribuit God Jungermannus, qui eam primus edidit, Uav. Iloeschelius 'in propter similitudinem, quae

i8 Kr. 40i3; es Catat T. II l. p. 220. s. quae contra monet Phil. C. Hesaius is Ne rit 6 es Reeens. Mas Codd. Iui in praes. Cic. de senectiit p. XVII sqq. Drocurat Gali trad suere p. 48. 25 Bandini Catal bibl. Med. T. II p. 387.20 Cod. iv v I cujus notitiam debeo d. 33 Adero vito doetissimo et biblioli,eeae 26 Cod die. 495 es Arcti I. I. T. VIII.

Darmstadinae praesecto humanissimo. D. I sqq.

16쪽

- IV int se aut si Ovidianam jusdem Planudis conversionem litteres dit, Ioli Alb. Fabricius δρὶ, Schoellius '), Isrκogius yst Baehrius δ' in Theodori GaZas coris non esse jam x eo colligitur, quod Codices duc ni is annis anta Ga Eam scripti supersunt ne sit tam n ex integritat orationis aliis ius ejusmodi argumentis rem ad liquidum perduci Posse, Pro sis varia soribsndi Senera, quibus usi imitando steres ves proprio sarta x Constantini us ius aetato scriptores Graeci utebantur, mihi

Persuasum eSt.

Ovidii vero Metamorphoses o Heroidas sermone pedestri in Graecum a Planu de oonversas Essa num Est qui ubi bet et merito Nain Uodios metamorphoseon Parisini Venetus', vaticanus ), Florentinus bibliothscas Benedicti norum 'in Mediolanus in Iacobasus '' , si Hsroidum Modiolanus' ), coralisnsis ' , Vaticanus '' regina Sue cina, siletus' ' nomου Planudis in noni infrunt. Hinc dii est ron. versio Planudis Metamorphoseon uti doli. , sed lues issonitio' in oditioneι vero Heroidum graece translatarum curaturus erat Leniae Pius ''), nequa tamen in lucem emisit. Idem valo iis Dionysii Catonis distichis , quas graecis versibus i Planuit Expressa ess constat. Primum rei metricas Dericuluinin iis fecissa videtur undo a dijudicar possis, quae os Scaligerusncerbius quam verius taxat Codices eniam erat Pheoph. Christoph. Hariosius ''ὶ quihus addo Taurinenso in ' ), et Monacenses sΘptem '' . Ontim graeca vulgavit Utto Ariit Eenius in sua Dionysii Catonis oditiones ' . Donati quoque grammaticam parvam Per Maxtinum Planud sin in Graecum sermonem conversam Od ex hibliothecas Baroccianas continet ).3i Bibl. at T. I. p. 250. d. Ernesti. 43 nilaue. . . . 34, a. 32 Geseli. d. iii eth. it. T. IlI p 222 4. CL aneuium . t. 33 Praefat. editi aes de bello Gall. p. 45 Parisiis 822. . in colleelione Lemaeis XXXVII. mna operiam Ovidii.

17쪽

Porro Augustini liber de Trinitate, mensos a Planudo suditiis ροὶ, fassim in hibis othecis servatur cf. quas ianua talariositas ad Fabricii ibi Graecam Ol. l. p. 684, quibus a lus Codice ni Venetum '' et integerrimum Taurinsnsem ). Singulas jus libri partes typis evulgatae sunt in nutri vero ejusdem Augustini libri de cloitate dei a Planii lograec conversi sint, quod Gesnerus in fortussa ο ὐrrorem conisndit, incertum est; quidem nullum eius libri odicem in bibliothecarum indicibus inveni. Praeterea exstat Macrobii commentarius in Ciesronis Somnium Scio Dionis a Maximo graeco translatus, quem odices inulti exhibent, ut Harisianus 'in Taurinensis β' , vaticanus in Sangermanensis Monacenses' in Parisini '' , corali ensis IV, 1 et ex Paris Neapolitanus' ). Editus est Macrobii commentarivs graece versus in Matthaeii Syllog opus' rnec Mosq. 8ls, p. 9l - 18 LIies in Boethii aliquot scripta graec roddidit Planii des, ut librum de consolatione Philosoρhiis , de quo mox videbimus, et de dialectica, de differentiis topicis. Omen certe Plania dis prae s seri Cod Parisinus Nr. 20 Baroccianus dum alii odies Parisini r. 2103 et 2830, Nosquensis' , Taurinonsis ''ὶ Monacenses ροὶ, quoru in unus saeculo XII vol lli scriptus esse perhibstur, nullum scriptoris nomen Praebent, ita ni ros o Planudo admodum dii hi sit Tmica Boethii per anonymum gracto conversa ab I egolino a. MDCIV vulgata sunt M'); num vero eadem sint, quae Maximo Planudi attrihuuntur, mihi non

constat.

lucerta quoque res est parte Summas a Thoma Aquinato scri

250. . s. pia elere . Hos laudat artesius I. I.

18쪽

ptas, quam Maximus Planudos graees transtulisse fertur 'ρὶ cum id aha metrio Cydonio tactum esse inter omnes constet cf. Ilariss ad Fabrio Bibl. r. Vol. XL p. 85. Denique Petri Hispani Sum inularum pars per Maximum Planudam

in Graecum versa exstare fertur in bibliotheca Barocciana in qua tamenda ro dubium mihi movetur. Has sunt conversiones graecas lanudis, quarum iam ex num oro studium magnum, industria summa sl assiduitas multa viri praeclari apparet; ss sum etiam diligentem fuissa, curam magnam in convertando adhibuisse et pro temporibus, quibus vixit, multum praestitiassin taxanda Boethi carminum conversione, ad quam Perven Imus, Perspicuo cognoscetur. Bosthi librosis consolations per Maximum P Ianudem graeca expressos, nostram tulisse astatem a in Vallinus, editor Consolationis, qui Graecis verbis passim utitur, in corniuentariis Boethianis monuerat, nsque serant Codices, Ex quibus res comprobata dari poterat, ita ut

mirum videri possit, cur interpretatio grasca optimi libri non prius induco omissa sit. Codices vero, qui verba graeca continent, hi sunt: Coistinianus ), corali ensis in Mediolanensis ''in Vaticanus y reginae Suscias, Romanus in bibliotheca laxandrina'- , Neapolitanus '' , Taurinensis 'εὶ Mosquensis ''J, Parisini octo, r. 1992, 2094, 2095 2036, 209 colim Puteanusὶ 2i03, 2bT1 mancus , 2830 et Vindobonensis. Quo ultimo cum usus simus exEmplum, diligentissime transscriptum, iuvat apponers, quas amboccius ' do eo notavit.

Octogesimus quartus Codex manuscrmius, Philosophicus Graecus est chartaceus antiquus, constatque foliis ducentis triginta, atque unus est ex illis Ioannis Sambuci libris, quos a reliqua ψsius bibliotheca Mulsos Sebastiantis Tengnagelius redemi et Augustissimae Bibliothecae Caesareae legavit. Continentur eo Anteii Manlii Moerini Boetii Libri quinque de consolatione philosophiae, a Maximo Plantide monacho ConstantinoPolitano, ex latina in graecam linguam translati, et ab eodem non solum Prosegomenis graecis,

19쪽

Merum etiam annotationibus graecas margino libus illustrali. Ad neti Insmeristi Dersioni graecae ibidem e regione sunt iidem qtiinque libri etiam latine eum annotationibus latinis, Partim interlinearibus , partim marginalibus. Primus totius Codicis titulus generalis constat ibi his orbis Βίβλος Ἀννιτίου pro

ipse liber primus unaquaque agina in duas olumnas latinum Mideliee et graecam dioisa et quidem eum latinis ac graeeis, quae hie eommode ea hiberi nequeunt, interlinearibus et marginalibus annotationibus. - Quinti autem siue ullimi libri sinis iam annexa subscriρtione, a quo, quando et ubi totus hic Codex scriptus sit, est tulis: Explici Mer quintus Boetii Severini Torquati, transformitisper me Georgium nudationem anno dominiMCCCCLV. Kal. Febrianrii in Coedonia , Cretensium urbium Detustissima atquepulcherrima.

Quas de eo Codico scripta rectissima ess per literas nuntiavit Ioh. Henr Christianus Schubari, doctor philosophias, is qui precibus meis commotus Codicis partem a inseditam, cum omnibus inendis erroribusque transscripsit, vir et huinanissimus et eruditissimus, cui maximo per mis obstrictum esse non possum non profiteri. Code ipso, ut

judicium de so addam, ab homine illo, Georgio Mudacione, vel parum docto vel minus diligenti, dictato Codico, in quo multi errores propter tota cismum, quem dicunt, commissi erant l), translatus Ess videtur Indo non modo negligentior in robus orthographicis cf. It n. 3, 4; undo et tota subscriptum ferocis per omittitur , sed etiam in aliis robus, ut vol aspius conjectura opus fuerit, vel interdum, quum collatio codicis Parisim post plagulas domum typis exscriptas mihi contigisset, verba intacta reliquer . Ubique vero, quod in editione prima scriptoris veteris necessarium duxi, vel correctiones in verba contexta recaptas, vel coniecturas propositas, ubi resincerta videbatur, cum scriptura Codicis diligenter notavi in Boethio quoquo usus collatione duorum Codd. Moguntiacorum, quam Belzio, 'uveni doctissimo et liberalissimo, vis obero libenter monso, nonnulla vel in verbis

singialis vel in noxia eorum a m sunt commutata.

Planudis vero interpretation si quod attinet, iam id sub oculos

cadit, quod Maximus, cum unus, paucis suas aetatis non solum abjectis illis, quos vocant, versibus politicis ad antiqua versuum genera m

20쪽

suisso rudimenta, laudo quadam dignus si Νihil vero ius modi a Planudo scriptum, praeter disticlia Catonis, versus XLVI heroicos 3 εις την γεωγραφίαν Πτολευαίου χρόνοις πολλοῖς ἀφανισ9eῖσαν, Irαδε παρ αυτου ονοι πολλοῖς Dρεθεῖσαν, hymnos varios et epigraminata passit edita '' , ad nos pervenit aedis viro docto, qui et antho Iogias conservandae in qua ordinem redigendae operam navavit, et περ /ιετρων scripsit '), pericula varia in rebus metricis esse facta, perso probabiles fuit et nunc testimonio pii in confirmatum est. Etenim omnia Boethii metra XXVI, dactylica, anapaestica, iambica, trOchaica si choriambica iisdem rhythmis ab eo presso reddita esse vide-inus. Quodsi ea, cur Aeschyleis et Pindaricis comparata, sane minus expedita et sonora Procadunt, neque Plenam sit btile insus rei motricae cognitionem Produnt, tam Hii rations temporis, quo scripta sunt, habita, nobis ex parte commendantur. Servatis enim legibus rei prosodicae,

numerorii in et caesurae, Plerum suo in offensione leguntur. Multumoeris disserunt a versibus Catonianis, quilius caesurae varietasque numerorum desunt, ita ut Boetii iana a manu de aetat provectiore lectisquakoetis' magis frudito reique strica sipriti ors, ess profecta dixerI in .eque lamen a talis is inporis sui liber luit, sed hic illic nuros numeris serversis e claudicantibus ollendit f. V 2. 13. T. XXX Ull, 9 etc. dein ad inittit hiatum saeps cf. I, 1 st notam ibid. ill , T V, 35 et in ancipitibus , , , ilibus Poetae uno pro lubitu utebantur, si non

eandem ration m sequitur, saopius tamen a legi hus recesilit ita corri

XLVIII, 4. Contra producit, sed raro, quae vulgo corripiuntur, breve in v. καθεν , 5; ι reus in v. σκιὰν xl l 12 τιλλοκάλως