장음표시 사용
2쪽
EPISCOPI IV VE NATI ENSI VM DE VIRTUTE
REGIS CATHOLICI PHILIPPI IL F.
NEAPOLI In μdibus Iosephi Cacchi, M. D. XCII.
4쪽
IO. ANTONI vs VI PER AN Vs Episcopus Iuvenaliensium.
LIPPE mirtutis vis e si magna laus , qua ad primam
optimam assectionem animinos perducit,ais aeternis memtibus quam Amisimos facit.
Nam cunctas anima partes rite componens, ad
recte inte Uendum, ebs bene agendum nos p riter informat: ad qua natum esse hominem quasi mortalem quendam Deum, si icut ad cumrendum equum, ad arandum bouem, ad indagandum canem philosophorum princeps isotιί scribit. Et quidem ad cernendam et . A a rita-
5쪽
ritatem mentis aciem exercet, ais ad comparandam felicitatem motus animi componit. Vuod si, licet multis alijs rebus , tamen ratio ne caeteris animantibus maxime excet imus, certe virtus, qua rationis inte gentia pers Elio est, maximam partem in rebus humanis morito ου iure obtinebit. Ioc etera nos selum amictu bestiarum, cultu,secernit, verum etiam a vulgarium hominum commercio, numero i
seiungit. Ac profecto apientis studia cum in
sipientis cogitationibus, reprobi viri mores cum imprabi hominis vita conseramus, virtutis vim ais naturam facile cognoscemus. Etenim mens illius falsis opinionibus in multiplices, ac seummos
errores arripitur; huius intelligentia in magnarum, praclarissimarum rerum contemplati
ne versatur et at s iste secum ipse dissentiens, turbidi animi motibus, tanquam fur ijs agitatus, nullam unquam quietis tranquillitatis paratem capit,sibi malevolus, s maleficus hostis bis sedatis perturbationum fluctibus, tranquillato
animo scum est, secum, mi dici 'eu viuit,
humana omnia μbter se habens caluum via Iam agit. Tantus igitur cumsitIlendor, utia
6쪽
biasi virtutis, quantanam erit philosophia commendatιo, qua quid expetendum, quid contra Dolendum in mitis sit docet 2 fa e se magictra vi-
ω, praeceptrix ossiciorum, mater omnium ben factorum, ais dictorum, vere donum, inuem tumi diuinum . quandoquidem ameo nobis ratiosintulari quodam munere data, ac caelesti bo
ne scio perfecta ξας ab luta est. Hinc apud Ur
cos Socrates philosophiam e calo in terras eu casse traditur; quia philosophorum omnium priamus de vita ς moribus disseruit . quam deinde Plato discipulus Socratis multis, ac variis diastutationibus expolivit. postremo Arsoteles Platonis auditor,Iradendis doctrinis mirus, s pra-santisimus artifex,certis rationibuspraceptris formauit . eaApud Latinos vero A f. Tullus Cicero philosophiam primus excolere coepit equem Seneca non aeque concinnus scriptor se quutus es. Multos quospost annos inrist telis interpretes docte magis, quam eleganter olbicen explicuerunt. Nos etiam plurimum si dij in ea pertractanda possimus, non minutis,
ec stinosis quastionibus, sed tracta, oe aperta
us oratione, credentes nosram hanc operam
7쪽
σsine et a inuidia nonnulgorum studi' profuturam. Nec solum moralem ,sedomnem etia vim tutem explicuimus, ut uniuersam humani animi perstitionem ostenderemus. Hos de virtute libros Serenissime PHILIPP Emi tuo nomini
dicarem,multa me commonuerunt;sed in primis tua insignis, cor diuina indoles,qua ingentem ma
ximorum studiuumsapientissimi , perfectissimi
miri istem in omnium animis ingenerauit. Vnde cum te intueor, mihi videor patris tui P ΗLLIPPI regum omnium quotquot sunt potentissimi et optimi praclarissimam imaginem intueri. Proinde summis precibus Deum immortalem oro, ut qui secunda vita tua principiascit, se cundiores exitus esciat. Amuis opto,mihi libri apud Altitudinem tuam locum aliquem existimationis , for aut horitatis inueniant, mi deinde non vulgarem apud alios commendationem com sequantur.
8쪽
LIBER PRIMUS. cuid est Virtus. CAP. I,
VI noscit se ipsum, hoc est, persecti nem, & absolutionem suae naturae, is scit quid cogitare, quid agere in vita
debeat. catur autem nostrae naturae
persectio virtus. sic enim virtus a Cia cerone finitur hominis in se perfecta,& ad summu perducta natura.Cuiusq; rei naturam maxime formam esse putamuS. quae rem quamq; certo in genere collocat, propriaq; vi & potestate instruens seiungit ab alijs. Atqui summa omnis in homine est animi, & rationis: quae nos homines facit, atq; a caeteris animantibus segregat. Quare humani animi persectio,rationisq; absolutio ipsa est hominis vi tus. Nec vero virtus est perfectio essentiae animae. sic Gnim aliam originem animae, naturamq; induceret, ac differentes specie homines faceret: si quidem essentiales persectiones sormas differentes constituunt. Sed omnium animarum tam bonorum, quam maloru hominum eadem est natura, siue essentia: quae nec magis, nec minus ut d cent philosophi recipit. Itaq; studiosi hominis anima non estmagis anima,quam mali: sed utraq; pariter est forma eL sentia-
9쪽
sentialis, &, ut graece loquar, Verum virtus est persectio poteriaruna animae. quae potentiae qualitates quae tam sunt, nempe animae ad agendum,fercndumq; aliquid vires: quas quidem virtus apte componit, & perficit, hoc est, ad laudabiles actiones in si ituit. Et quia cunctas animae vires, siue potentias recte, prout statuit natura, componi bene etiam virtus finitur recta animi compositio. Hac b ni a malis distinguuntur; suntq; vita, moribusq; dissimiles. Sed quae, qualesq; sint animae potentiae, quae virtute perficiuntur neq; enim omnes virtutis capaces sunt infra dicemus. Dicitur porro virtus recta,quod ad conuenientem naturae finem animae vires informet, & dirigat. Atq; etiam modo sanitas animi, modo pulchritudo vocatur; quod sit constans, & laudabilis virium animi compositio. Nam de sanitas,& pulchritudo utraq; est apta quaedam compositio, illa corporis qualitatum, quos humores medici appellan i, ista membrorum. Atq; ut sanum est corpus, cuius integridi incorrupti sunt sensus; sic bene valens est animus,cuius vires secundam rationem constantes,& incolumes sunt. Quod autem corpus est sanum, idem quoq; est firmum, &validum. Vnde nonnulli virtutem ex similitudine robur animi nuncuparunt. Pulchritudo vero ex apta partium i ter se iunctione consurgit: & animi vires inter se bene ais ctar, ita ut inferior superiori obtemperet, neq; illarum ulla a suo statu & conditione dissentiat, admirabilem pulchrit dinem essiciunt. His ergo nominibus, sed diuersis rationiabus virtutem cum Platone vocamus persectionem , siue aptam compositionem , rectitudinem, sanitatem , robur,&pulchritudinem;contra,vitium, καὐα graece,quod e regi ne virtuti opponitur, imperfection em, prauitatem, morbum , imbecillitatem, atq; desormitatem. Est enim vitium sit . ut Cicero definit) habitus,vel affectio animi tota vita i constans. Malitia vero non generis nomen, sed cuiusdam
10쪽
viiij nota est. Caeterum qualis sit virtus non obscure ex iulorum vita perspicitur, qui nullam virtutem habent. nam innumeris erroribus ducuntur ,& turbidis animorum in tibus exagitantur. contra studios viri mens rerum magnarum cognitione alitur, & in optimarum actione versatur, tenens in vita modum & opinione,& honestate laudabile. Itaq; propter ingentes fructus , quos affert, virtus a latinis etiam est appellata frugalitas, a truge dicta, qua nihil molius e terra. quanquam hoc nomen deinde tanquam proprium sibi temperantia vendicauit.
QVod si virtus est animi persectio, erit certe animi
bonum. Nampei sectum, ct bonum licet voce differant, re tamen conueniunt. siquidem bonum omnes finiunt esse id, quod a quoq; expetituriin quo ratio finis intelligitur; quae cuiusq; rei perfectionem designat. Tunc enim absoluta res est, atq; p secta, cum perducta ad extremum est. Proinde graeci,quod nos persectum psi a fine τιλικο, appellant. Sed quale b num sit inspiciamus. Aristoteles duobus modis bonum r. tum in honestum, utile,& delectabile; tum in honorabile, p di laudabile diuidit. Honestum aio, quod honore dignum Sin. r. censetur. Huiusmodi est quicquid excellit. Itaq; honest, cap. I item quidam honoris statum interpretantur. qui honos iure mentis praestantiae debetur.Quod autem venerationem habet veram, id sui, non alterius gratia petitur. Propter se igitur honestum expetibile est. Sed utile alterius gratia quaeritusigraece ο μύρον,latine haud inepte commodum ainpellaueris. Cum igitur propter aliud, non propter se expetaturmon per se bonum, sed ob aliud est. Nec rem ullam B proprie