De manumissione servorum apud Romanos

221쪽

194 Idanmissione Servorum

manumissione fiunt aegri a

dominis taedio medenari ex

positi. qui antiquitus Lamni , postea cives Romanissebant. 3. Potes S quis li

bertus nostri ex J Cto. Clau- diano: ingratus γ'o inVitus. Scium Clodianum quid ca-υit y Tacitus restitutus .

rejecta Limy , Torrentii S

aliorum conjensura. 4. Nati ex mulieribus, quae se servis miscuerunt , quareno libertis habiti.

r. Ine manumissione ad liberiata tem perveniebat servus, si

eum dominus tutorem institituisset, absque adjectione libertatis. f. I. Instit. qui tui. test. dari possunt: Sed ct servus proprius testamento cum libretate redis tutor dari potest. Sed scien-

222쪽

Apud Romanos. 193 sciendum est eum ne libertate datam

tutorem , tacite libertatem directram

accepisse videri, ct per hoc recte tuto rem Θ.Notandum ibi quod Imper . tor dicat propriusservus, alienus enim directam libertatem non accipit,si t tor datus sit sed fideicommissariam tantum. Ulpianus f. q. legis Io. D.

de Testam. tutela. & necesse est tunc ut ematur ac mantvnittatur. Theophilus Instit. f. citato. Libertatem quoque accipit qui a domino filius vocatur actis intervenientibus , ex constitutione J ustiniani f. est. Instit. de Adoptionibus. Apud Catonem benescriptum refert antiquitas, servos si a domino adoptati sint, ex hoc ipse posse si rari. Unde ct nos eruditi in

nostra constitutione etiam eum servum , quem dominus astis tutervenientibus flium suum nominaverit, liberum esse

constituimus; licet hoc ad jus sui ac piendum nons ciat. r. Sine manumissione liberi quo-Ι a que

223쪽

196 De Asanu pone Servorum qui fiebant qui aegri a dominis exponebantur toedio medendi, idque ex constitutione Claudii Imperatoris Suetonius in Claudio cap. 21. Cum quidam aegra ct assecta mancipia in insulam e seu si taedio medems exponerent , omnes qui exponerentur liberos esse sanxit, nec redire in ditionem iam ni iconmaluissent. Ouod quis necare, vellet quam exponere caedis crimine i

neri. ' Μeminit hujus edidit Claudiani Modestinus in lege r. Qui sine Manumiss. Servo quem pro der licto dominus ob gravem infirmitatem habuit, ex edicto Divi Claudi competit libertas. Hi servi antiquitus non cives Romani sed Latini fiebant, postea ex constitutione justiniani cives Romani facti sunt 3. legis unicae C. de Lat. liberi. toll. Scimus hoc

etiam esse in antiqua .latinitate , exedinto Disi Claudii introductum, quod si quis servum suum ae ritudine periclitantem sim domo publice ejecerit, neque

224쪽

Apud Romanos. I97que ipse cum procurans, neque alii eum commendans, cum erat ei libera saeuiatas, s non ipye ad ejus cura uisceret,

in xenonem eum mittere, vel quo poterat eum modo adjuvare , hujusmodi servus in libertate latina antea morabam tur , ct quem ille morientem dereliquit, eius bona iterum 'cum moreretur saccipiebat. Talis itaque servus libemtate necessaria, domino etiam nolente, re ipsa donatus, fiat illico civis Romanus , nec aditin in jura patronaim quondam reservetur domino. Hstc

pertinere puto epistolam Plinii 71. libri 1 o. ubi Traianum consulit an liberi nati, expositi & in servitute educati, liberi an servi s1nt. Sunt &plures casus, quibus servi sine manumissonr libertatem accipere possunt, de quibus vide titulum Pandectarum Qui sine manumiss. 3 titulum Codicis si Μancipium ita fuerit

alienat. ut manumitt. adde legem 7.

225쪽

198 De Manumissione Servorum

tronatus. S legem I 3. D. de Op. lubere. nec non legem 3. D. de Servis export. ut & Novellam. s. cap. 2. '3. Addere hic lubet posse aliquem

libertum nasci, atque ita ad libere tem absque manumissione pervenire. Idque constare puto ex Tacito Annalium lib. I 2. cap. 33. Interre fertur ad patres de pana feminarum quae servis conjungerentur. Statu rurque ut ignaro domino ad id prolam,

An servitutem sui consensisset, ct qui

nati essentpro libertis haberentur. Ad quem locum Rhenanus monet abesse Verba est qui nati essent in Codice Bu- densi: & legit: Statuiturque ut in

re domino ad id prolapsa in semisuete: An consensisti pro libertis Dberentur. Quam lectionem Codicis Florentini esse docet Pichena ad dictum Taciti locum. Eandem lectioncm, nisi quod pro libertis liberta habet ) ex Codice Farnesiano promit Lipsius, qui & vocem libertis sublatam vult, dicit

226쪽

Romanos. I99

enim , unde liberti nisi ex m Rumissione , & quomodo libertus quis fit , qui nunquam fuit servus ZEadem quoque vox seiecta est P

tro Fabro viro cruditissimo, Sem strium lib. I. cap. 26. Ubi etiam pro ignaro teponit imato , idque mea kntentia recte , ingratum enim saepius ponitur pro invito ut docet Donatus ad Terentium Ennuch. asst. 2.sc. I. Veis q. & ingratiis invitis

frequens ipsi est, ut Heautont. ω2.3. sic. I. vers. 37. & in Phorm. .st. 6. vers. o. similiter Plauto in milite in. 3. sc. I. Vers. I 33. & aliis innumeris locis, ut videre est apud Pa- reum in lexico Plautino, cui addi potest Tunebus Advertariorum lib. 3. cap. 13. Et recte correxisse facili h-terarum transpositione Fabrum Utta ex denunciationibus, quas dominus

mulieri facere debebat , auctore Iinstiniano in lege unica C. de SCto. Claudiano tollendo. Ulpiano fragm.

227쪽

roo De Asa missione Servorum tit. II. f. II. & Tertulliano lib. 2. ad uxorem cap. 8. Lectio Lipsit, quae ita se habet r ut ignaro domino ad id

prolapsa in servitute , si consens set pro

liberta haberetur. QuamVis eam pr bet Cujacius Observat. lib. 2I. cap. cap. 16. mihi non probatur. Quae enim ratio movisset legissatorem, quare potius voluerit eam in servitute esse , quae ignaro quam quae

invito & vetante domino ad id prolapsa esset ' Celete multo credibilius cs1et legissatorem cam potius in se vitute esse voluisse,quae vetante & invito domino ad id prolapsa est,ut quq in servitutem sui consensisset, eam vero pro liberta haberi quae ignaro domino ad id prolapsa erat. Praeterea aequitas quoque non pateretur, d

mino , qui turpitudini hujusmodi

consensum accommodasset, patronatus nihilominus commodum qua ri. Cum SCti. Claudiani paena non tantum ad mulierum infamiam Vindican-

228쪽

Apud Romanos. 2OIdicandam pertineat, sed etiam eo ne domini damnum patiantur corruptis libidine servis, & ita ministerio eorum magna ex parte sibi intercepto, ut recte ex Theophilo observavit Petrus Burgius in Electis cap.8. Torrentii quoque lectionem, quae ita se habet in notis ad Suetonii Vespasianum: Ut ignaro domino ad idprolapsa in servitutem , seu consensisset , ct quinati essent pro liberis ne haberentur. Itidem non probo nam tunc liberi

servi essent, quod falsum est, opponuntur enim semper liberis servi. Ut in pr. Instit . de Iure Personarum. Summa divisio de jure personarum haec est : quod omnes homines aut liberi sunt auiservi. Seneca loco sepius allegato: Hominibus natura prodesse jubet servi liberive sint, &c. Totum itaque T

citi locum ita legendum esse censeo: Inter qua refertur ad patres depaenafoeminarum , qua servis conjungerentur. Statuiturque ut ingrato domino ad id

229쪽

rodi Deari missione Servorum pro se , - ancilla esset, ut quae in serviatntem sui consensistet. Et qui nati essent, pro libertis haberentur. Quod Lipsius & Pichena dicunt verba est

qui nati sent in non nullis codicibus desiderari, non est argumentum ob quod verba illa legi non debeant, nani in aliis reperiri corto credo, quum in omnibus editionibus ita legantur. Ratio autem quare addiderim textui Taciti ancilla e et, est quod idem verbum in codem Sov. a Vespasiano repetito, reperiam apud Suetonium in Vespasiano cap. II. Auctor senatui fuit decernendi, ut quae se alieno servo junxisset, ancilla haberetur. Et apud Ulpianum fragm. tit. 11. f. II. Aiax ma capitis diminutio est, per quam es

civitas est libertas amittitur. Veluti cum

incensu aliquis venerit : aut cum mulier alieno servo se junxerit , denunciante domino , est ancilla facta fueris

ex Scio. Claudiano.'. Natos autem ex talibus sceminis

230쪽

A A Roma σπώ rouenis pro libertis ut haberent veteris, ortum credo ex libertatis favore, cum alioquin liberi tales servi essent, ut pote ex matribus ancillis nati, nam partus ventrem sequitur. Neque hic

puto locum habere quod Faber loco saepius allegato velit probare, eos debere esse liberos , quum seruiat

proli vel uno tantum tempore , seu conceptionis, seu gestionis , seu partus , liberam matrem habuisse. Nam foemina simulatque se mucet servo, consentit in sui servitutem. Manifestum enim est ancillam esse voluisse, quam liberam esse poemtuit. Iuxta le-zem 6. Cod.Theod.admaim. Claudianum, ideoque libera non cono pii : Praeterea id contra regulma j ris receptum est, ut liberti nastere

tur, cum jure alioquin servi essent, ut docet Burgius Elaeborum libro singulari cap. 8. Rationem vitem hujus tam rigidae legis etiam in Glios , hanc esse credo , quia saepius I 6 ' paren