De manumissione servorum apud Romanos

191쪽

r De Manumissione Servorum

lux data in Me 3. g. 1. Quod metus causa gestum erit. Foterantque idi invitis dominis liberari. Feculium unde acquirant servi 8 Sion in Halicarnassos explicatus. Semensum quid δwonati ad Terentium duplex error. Sallusim explicatus. annua quid Z S' ervi rugi vix - xltra sexennium serviunt.

Tarasti quomodo liberi esse .pumt 8 Pse manumittitur

ancilla quae . domino plures liberos procreavit. 9. yacrorum causa saepius mauu- missi servi. Senes coemptionales qui Z Festus explicatus.1o. Cos creati primo honoris die nonnudos manumittunt, idque boni omnis causa. Tetri

192쪽

Apud Romanos.

Fabri Viri Clarissimi conje- eiura stabilita. Claudianus bis

restitutus. Fiebat haec manumisssis insororia iani. II. Dr

sa manumismnis causa si δε- minus servum , cujus isdem operam in studiis librisique

exscribendis probaverat, Hanumittat, ejus rei plura exempla adducta.

1. Ranseo nunc ad causas, ob quas mantunissio fit, qu

rum non nullas indicat Imperator f. s. Instit. Quib. ex causmanum. inquit, manumissionis cause hae sisnt ; veluti A quis

patrem aut matrem, flium filiamve, aut fratres sorores naturales, aut paedagogum aut nutricem aut educato rem , aut alumnum alumnamve, collactaneum manumittat : aut servum

p ram toris habendi gratia , aut amrillam

193쪽

166 De Manumissione Servorum cillam matrimonii habendi causa: dum

tamen intra sex menses in uxorem ducatur , nse justa causa impediat: ct

serum qui manumittitur procuratoris habendi gratia , non minor decem es septem annis manumittatur. Hunc

paragraphum procul dubio composuit Tribonianus ex legibus 12. 13. D. de Μanum. vind. Ubi tamen additur justa de causa manumitti eum qui sanguine contingit, item& captatum. Additque Μarcianus foeminam matrimonii causa manu- .mittere posse , si conservus suus in hoc ei legatus est, ut & spadonem,

non tamen castratum.

2 . Notandum quod inter eas personas quae justis manumittuntur, nutriccm recenseat Imperator, ideo& servus manumissus apud Terentium , rogans ut & uxor sua manumitteretur, allegat hanc causam, quod nepoti domini mammam praebuerit. Adelph. act. s. st. 9.SY.

194쪽

Romanos. ID

SY. Utinam hoc perpetuum fiat gaudium

Phr giam ut uxorem meam una m scum videam liberam.

DE. Optimam quidem mulierem. SY Et quidem tuo nepoti hujus fisio. Hodie primam mammam dedit haec. Nec praetereundum quod ducitprocuratoris habendi gratia. Eo namque pertinet inscriptio vetus supra e Gm-tero allata: PERSICUS. LIBEM

3. Sciendum quoque est, hasce causas, quas supra enumeravit I stinianus , pertinere tantum ad dominos minores viginti annis , qui caustin apud consilium probant. Lege II .D. de Μanum. Vind. Causa autem tali semel apud consilium probata, sive veri sit, sive falsa, non retractatur. Lege f. I. D. eodem:

195쪽

168 De Manumissione Servorum Sciendum est qualisiumque cause probata fuerit recepta, libertatem triabuere oportere. Nam Divus 'in rescripsit, causas probatas revocari non oportere. Idem docet & Justinianus6. Institui. Quibus ex causis manumittere non licet.

4. Sunt & aliq justet causae dominos majores viginti annis, quamvis hi

causam justam allegare non teneantur concernentes, quae aut publicae sunt, aut privatspublicq sunt,si servus coniurationem contra Rempublicam faetam detegat, ut est apud Liv. lib. 2.c. s. lib.ε. c.4s. & lib. 3ax cap. 26. Apud Sallustium in Catilinario c. 3o. Vel si conjuratum in Rempublicam aut regnum affectantem , statumVe Reipublicae labefactantem occiderit, ut exemplum habemus apud Ciceronem pro C. Rabitio perduellionis reo. in fine. Vel si servi sortiter militaverint , ac hostes vicerissi, quale exemplum exstat apud Μacrobim Satu

196쪽

Apud Romanos. ΙΘnalium lib. I. cap. 11. vel si in Rei-

publicae extremitatibus ad militiam manumittantur, ut probant exempla apud Florum lib. 2. cap. 6. apud Livium lib. 22. cap. 37. quod quoque secerunt Salonitae apud I. Caesarem

de Bella Civili lib. 3. Nam servis alioqui apud Romanos militare capital erat auctore Plinio in Epistolis. Et libera Republica summa fuit infami a servis in bello uti, quae e nec ipse Ca tilina , quamvis uobis secem colligeret , in principio servis uti voluit, teste Sallustio in Catilinario cap. 36. Vel si detulerint monetarios falsam

monetani cudentes. lege r. C. Proquib. causi sei vi pro praemio liberi. accipiunt. Vel si raptorem aut mulitiae desertorem prodiderint. lege S.& q. C. eodem. vel denique si ulla in re Reipublicae profuerint, deque ea bene meriti sint, ut est apud Ciceronem in oratione pro C. Cornelio Balbo. H s. Pri-

197쪽

17o De Manumissione Semorum s. Privatae sunt si servus dominum vitae infamiaeque periculo libe- raverit, lege 9. D. de Manum. Vind. Et hanc ob causam servos suos manuis misit Milo. Asconius Pedianus in argumento Orationis pro Milone r cfuerunt Miloni Hortensius , Cicero, M. Marcellin , M. Calidius, M. Cato , Faustus S ita. Herba pau- Hortensiim dixit, quae sint, beros esse eosqui pro servis postularentur: Nam post recentem caedem mauumsemorat eos Milo, sub hoc titulo quod caput suum ulti essent. Et paulo instar Miloni duos solos saucios esse , ob quae Milonem postera die XII. servos qui ei

maxime operam nava ni , manum

Ast. Seneca de Beneficiis lib. 3. cap. 23. Claudius si drigarius in duod

vicesimo Annalium tradiit , cum o

sderetur Adrumetum , ct summam desperationem ventum esset , duos servos ad hostem transfugisse stepera pretium fecisse. Deinde urbe

capta

198쪽

Apud Romanos. III

casta passim discurrente victore , illos per nota itinera ad domum in qua semia erant , trocucurrisse , ct dominam suam antesie egisse 2 quaerentibin quaenam esset , dominam, 2 quidem Cru- .delsissimum adsupplicium ab idiis duci, professos esse. Edu tam deinde caetra muros , summa cura cortisse , donec hostilis ira consideret , deinde ut sati

tus miles ad Romanos mores cito rediit

illos quoque ad suos rediisse, ct rim nam sibi ipsos dedisse. Manumisit

utrumque evestigio illa. Item si do mini mortem ulti essent, libertatem consequebantur , at non ipso jure, sed aditione & sententia Proesidis. lege I. C. Pro quib. caus.. servi pro praemio liberi. accip. Item si domini mortem detexissent lege 23. D. de Jure Patronatus. Vel si dominum ex ancipiti morbo valetudini restituissent. Suetonius in Nerone loquens de Domitio Neronis mo. In desperatione rerum mortem timore H 2 ρο-

199쪽

172 De Manumissione Servorum appetitam adeo expavit , ut hausti m

venenum poenitentia evomuerit, media

cumque manumiserit qui idem sibi prudens acsciens temperasset. Imo interiadum praeter libertatem statuam merebantur. Iuetonius in Augusto cap. 39. A sedico Antonio A fusae , cujus opera ex ancipiti morbo convaluerat,

statuam aere collato juxta signum E culapii poseuerunt. 6. Quod dixi supra servum juste libertate donari si caput domini d

senderit , adeoverum est, ut servus apud Plautum Μenoech. act. s. sc. 7. audacter ingerat meruisse se liberi rem, quia dominum e manibuS γγ . tuor proedonum liberaverat. Et si

vel ullum majus beneficium in dominum contulissent, justo manumitti potuerunt , idcirco servus apud Plautum Epidico act. s. sc.4 libertatem a domino effagitat, quia d perditam domini filiam invenerat, domumque reduxerat. Ideo quoque

200쪽

Apud Romanos. I 3 'que servis, quoties egregium quoddam facinus ab iis patrari volunt do- .mini. libertas promittitur. . PlautUS Casina acto. 2. sic. s. VcrS63. Si estexi, hocsoleas tibi dabo, ct a nuturas in digit o Aureolum, γ' bona plurima. Ubi per soleas & annulum attreum libertatem intelligit,soli enim ingenui ac liberi soleas gestabant, servi sculponeas. De annulis quoque notum est. Γ odem modo scrvo libertatem dominus pollicetur , si adulteruimcum uxore sua rem habentem ostenderet atque indicaret, apud Heliodorum libro AEthiopicorum primo,& Ulysses bubulco & subulco libe tatem pollicetur, intersectis ope eorum procis, apud Homerum Odyss.

p. Justa &mea quidem sententia justissima causa fuit, si servos qui per

totum vitae curriculum' servitutem servierant, domini manumitterent,