Observationum et curationum medicinalium de febribus ephemeris et continuis libri duo

11쪽

AD CANDIDUM LECTOREM

PRAE F A T I O. B eo tempore , lector candia dissime,quo medicinam fac re coepi,muli a se quaedam sta

lectiora, qua in agris curam

dis obseruass m, atque in alia quot voluminat quamus dister6v Legissem non eo quidem consilio ut ea in ii rem aliquando prodiisent aut euulgarentur; sed olim mihi scripseram, ut memoriam Glius confirmarem, tum it obliuiosae senectuti consilerim , iamque labore aliqua ex parte leuarem. Caeterum ubi ad linam iam senectatem peruenisi em, medici haud stares, qui hac nostra commentaria se mississent, ct diligenter perlegifens, me serio ad editionem hortati sunt,

cum ea tironibus non solum btilia , verum o aliis med is iam praxim exercentibus P etiam necesssaria fore iudicarent : aegre tamen ut ea

praelo committerem , mihi pes aderi phsin sum. Mitrii enim meae ingenij tenuitatis satis coη-sem. oum, in hac praesertim tanta scriptorem

huiuου aetatis admiranda copia. A quibus tam θ' terter tam limate elaborata in publicum emittuntur, ut maiorum plurima scripta obscurarc, at . adeo obtegere videantur. Δ d me cuncta

12쪽

bundum diutius retinuit,si quidem, non me fugit , quantum sit naturae ingeni viribus adscribendum feliciter opus. I vamque eos muti rum rerum scientia, usu , ct exercitatione instructos e sse oporteat qui aliquid in lucem edunt, hoc maxime saeculo, in quo doctissimorum virorum tot centuriae florent, ac debitam retinent dignitatem. Ea vero quam sint in me exigua, per stexi. Et quanquam hac in re fortasse medicinae studiosis atque tironibus, tum aliis quibusdam medicis, aliquid ut, litatu adferre possum,innumeri tamen sunt primae Notae viri, quorum aliqsuperiore aetate, his iisdem de rebus, quibus alia qui curati sunt, se quibus rursus nusia rem

dia profuere, felici me se mal docti me sin

erunt, inprimis vero venerandus Age senex Hippocrates, ut libri eiusdem Epidemiorum tostantur. 22uot hissorias curatorum nobis qua-so reliquit Galenus illi post Hippocratem, si quis

alius medicuου erudit imus se expertissimus quarum hictoriarum campos, nuper SImphori nus Cum ius, eques auratus, ct istustrissimi Lotharingiae ducis archiatrus in quattuor libros congessit,atque eos commentariis luculentissimuistustrauit. zaceo nunc alios celeberrimos med eos fetiam praeter matum Lusitanum medicum docti mum) qui nonrro saeculo non infeliciter superiores imitati sunt , taque non sine

magina

13쪽

magna millitate aegrotantium ac me dicorum in ea cura es labore versantium, cum ipsi anima da serterent exemplis omnia non se um lacidiorare planiora seri, verum etiam memoria-eliis commendari. Hi quide adeo hanc θartam quod aiunt9 ornarunt, ut iam nihil noctris laboribuὸ es industriae reliquise videantur. At amicis, viris, do rissimis inestantibus atque etiamnigmvrgentum, ne haec commentaria,hactenus mihil I reseruata, mecum commorerentur, tandem rationibus grauistimis eorum conuici , non

potui non iisdem morem gerere, ob tres praecipuas caussas, a Galeno . methodi medendi φ-tim in ipso initio, ad Eugeniamum amIcum s um charissimum, hoc modo scriptast: Tu enim m mihi conscius es,neque hoc me opus, neque aliud

α, vitam popularis aura studio fuisse aggress m,m sed quo vel amicis grati carer, vel me ipsum sim mul utilissima ratione ad rem propositam exer-ο, citarem simul ad obliuionem sol Plato inquit

m commentarios mihi reponerem. Sed quod ad si broruim titulum attinet: iis quidem obseruatio- nes se curationes medicinales inscripsi,non qVi' dem more Empiricorum, tamquam nuda tantum esset obseruatio, aut his 3oria obseruatorum, cum obseruatio eadem sit cum experientia : interim tales obseruationes intestistimus, quibus se rariones adiungantur. Et ideo nuda experientia, qua

14쪽

qua Empirici solum innituntur, non sui contentus, cum me ubique rationalem medicum promtear, cum obseruatio Empiricorum in si ilium accidentium concursibus,costi, nequeat, Ut in Itabris nostris contra Empiricos ere mente Galeni aperte demonstrauimus. Ideo etiam curationibus

nostrissimul caussas,signa, ct prognosti adieci, iliter explicando partem asse iam, se assectum ipsum ad maiorem horum omnium inter pretationem scholiu quoque adiunctis, vi nihil

ad oeram methodum curandi omnium morbo

rum desiderariposset. Cum enim aliquando cum busto mathematico insignipraeceptore meo obseruationes Harismi in calo perscrutarem, de quibus Iohannes Regiomontanus scripsit, quasse Iohannes Schonerus Carolontarius additi nibus quoque auxit, atque obumsgloriaretur, se aliquot fercuri, planetae in constantis obse .uationes habere: ab eo quidem tempore cum debilis esse ,nec iniurias aeris ferrepos em,ut nocti flesgas ita obseruarem, pro unis mea, ne emedicinae memor mon quod Coronomiam mi praeclaram scientiam, una cum Astrologia negligendam omnino ese duxerim, cum has ipsas artes tamqua- pedi sequas medicinae,etiam medico utiles esse scrip rim contrae Empiricos h ius nostri saeculi) potius in microco o, sciliacet in homine ipso, si aegrotaret, obseruationes

15쪽

ρbEea instituere decrevi, quam in ipse calo. Pro vidi formulis in libris meis apudpharmacopaeos pro aegrotantibus descripto, es quae ad hamum tanquam lacera se puluere obductae pruendetabant rursus colligere cisi, curationibus adiectis atque in ordinem redactis, exordio sumpto abinis febribus, nempe morbis uniuersalibus: Vt fepaulatim ad particulares quoq.deuenirem. I ammniuersem febrium naturam cogisoscere , non medicosis, sed reliquis quoque hominibus utile

admodum est, ac etiam necessarium: isii ut certa methodo curet: his vipraecaueant, se febrem citi ianti medico morem gerant. rauod febris ipsa

morbissit o frequentisi in , se sepe acut i-

min, vel acutis prope omnibus morbo connexis, a qua maximum istae periculum non raro impen-bden t Edde quodreliquorum morborum plurimi unicam tantum actionem Ddunt: animalem siti licet, aut vitalem, aut naturalem e febris vero

mae, actiones has omnes iadit. ciuin se beluat tam furiosa febris, actiones istis Ddit: non selum sua visuntia es ferocitate ac malignitate, sed etiam Duorum s tomatam tam muli, rudine,quam magnitudine. De quibus tum uisi bin, tumgrauibus se vehementibus, ac vita peericulum intentantibus justus in istis obseruati nibvss, agimus. uapropter opinor, febrem πη morborum omnium malignis imam se sevi ,

16쪽

mam lue ne noceret, Romani coluise dicuntur; tamquam Veioves. Ne igitur tirones; istis nostris commentariis, quamuis in septem libros dia gessis; diutius frustrarentur, Plantinus Typographus isse insignis I tantum libet os priores, nempe De ephemeris, nouis se continui febribus putridas imprimendos suscepit, besio nunc undique hἱc tumultuante, es Marte ubiq. cui nihil commune est cum Parnasso ac Musis)grassante, cum difficulter partim ad manus δε-

ctorum virorum peruentiant, partim quod omnia sint cariora, metuens nimirum.ne exempli,

ria minus distrasierentur. Interim posticitin egreliquos sei ressurum non solum de febribu

sed se alios commentarios, qui apud nos adhuc latent, modo animaduerterit hos tamquaη alnorum praecursores, auid ea studiρ is ampliari. De qua re non dubitamin, ita ut non Di δόρωκdemtilitate horum librorum hic adhicere: cum omnis virtus, teste Aristotele, quem etiam Cicero sequitur; in actiqne consistat.. Haud exigua e nim ista utilitas Ῥidetur, quae non sotum obse nationeper experientiam comprobata sit, verum etiam solida ratione constirmata, dum his exempla plurima aegrotantium referuntur, quibus quoque infiniti mortales ad necem usque decum

ἶentes, pristina sanitati restitati sunt, se qui-bin modis alij quoque sanari possunt. In hac am

17쪽

rem nostra arte, bstcgen scribendi, aliis omni bis antecellit: quacumque enim ad actionem re feruntur, eadem semper siptima esse oportetinam ipsa ars medendi,de qRAE N nc agimus, absq. aliis medicina partibuου nec digno sies,nec tractari com mode potest. Sive igitur sanitatis,morborum granera, AsserentiaF,caMUW,partei, e fecim signa,

remedia, se reliqua materia medica vim, natu

rams per se quaerimW,omnia haec ipsa ad conser

uationem, curationem, se alias actiones, quas Φaria condestiis torporis postulat, referimus.

obd ad stilum scribe di pertinet, simpliciter ac

nude historias, texui,potius medice quam orat rie, o quamuis varius isse nonuunquam Oid tur, tam in OUDuationibus, quam inscholiu sis, modo purior, modo etiam in oculis aliorum forthse magis barbarin,minin Le rorem aequum offendet,qui etiam,vtissero,nasuti alicuius Momi nutper istaeis hac in re Aristarchi re Milionem; sive leaeri Catonis censuram, a me a serte 'mamquam minime ignoro multos deside istum s Ro-ani sermonis emendatiorem str -ctumn nitorem, in dicendo copiam, at aeGuti is splendorem. Sed materia haec subiecisi sthiue luminis Derborum non requirit. LMedica enim est, ut O Manilius Oere dixit: Ornari res ipsa negat, contenta doceri. Et ideo non meritus fui modo Graecos, modo Tae

. tino ,

18쪽

tinos, modὸ Arabes modo Bur aros

dium ad serre, ac subinde eosdem sequL Perinde enim mihi pant, a quibus aliqua do vetitia excie, perim modo ad re fucere se opem serre pos

existimarem. bd Galenus se pos eum Orib ML s, Aetius atque Paulus, o al, veteres, iunio resque, multoI me praenantiores fricierunt, qui etiam ab hominibus plebeis veriti non funt almquanao medicamenta mutuare t mori ea iurare cognoscerent. Propterem, amice Lector , si annmaduerteris me quandoque Uumfalse barbaris vocabulis, aut parum Laisinis 2ostrarum temporum calamitati id tribum rogo, ct corruptae loquendi medicorum consitietudini. lcm, mihi

sopin semper fuit ini, Iu Obseruationibus, tum

in aliis omnibus commentariis meu, ut Medicos potius quam Oratores V erem, qui reipublicae aliquando mitiles futuri sent, tum etiam veram rationem medendi υna aeuo pietatu Liae exis

cerent: id semper quidem a d Deum flagitaui in hac muri senecta in qua artes om*es a ummum fastigium peruenerami, se in qua omne in ρr Hi iiiiiiium fletisse videtur,dicente Nil habet ulterius,quod nostris morib. addat

Ita se hodie quamuis eruditi multi, plurimi vero ossuri, pi, admodum pauci. Christo itaque au-l ce, cui omnia mea debeo, quae hactenus obser-

19쪽

-u quas ex dignis auctoribus extarpsi, upud praeceptores meos se vidi o didici, atquὸ diligentius persteri, quibus u fuerint mihi nune seni existenti experta se approbata

cognoui, i e in commentaria ea redigem se quibusvis omnia mea communia faciam,in villi tutem aegrotaotium non abhorrui, et talentum mihi a Domino commissum sub terra condere, nee abditum quicquam in nostra arte aut are num, posteritati iniquior apud meseruare volui.

uiequid igitur sit quod in lucem damus, Lenia

De Lecto , boni consule: non enim ex eo auram popularem , aliάmue laudem magnopere venor, cum hunc laborem aegrotantibus omnibus, non

infrugiferum libenter susceperim. Dies erit, quando vnieuique a Domino laus sua aecedet, dummodo istius accrescat gloria, o proximWictis nostris veribus aliquo modo iuuetur, abunde satis eris factum meis votis. Vale. op SIR-

20쪽

Obseruatio prima de febre ephemera.

ADRIANVs Alavvinus Delphius Zythepsa alij Cereuisiarium vocant

circa selstitium hyemale,ex leui perem: grinatione cum in exiguam lassitudianem incidisset,atquealuum vicummlubricam haberet, ephemera febre correptus est. Ad quem cum vocatus essem, atque arenimaduertissem quod eodem tempore ter aluum per se deposuisset, eundem in lecto quiestere mandaui, sudore leui per se non admodum diu postea emana te. .Cumque lotium inspexissem, quod reseruatum erat, boni esse coloris, ac suavem calorem in toto corpore petientirem , hominem de salute sperare iussi, quodq. paucis horis a febre in totum liberaretur,praedixit neque haec praedictio me fefellit. Nam post viginti quatuor horas a febre liberatus, recte deinde valuit. Tales autem Paulus H gineta ex Galeni auctoritate lib. 2.cap. IJ . pinguiter ac molliter fricari iubet, ac deinde ad balneu m1ttit. Aetius vero lib. J. caDU 8. hos dulci prius tepidoque oleo suaviter perfricatos ad balneumquoque deducit. At nos victu nutriente tantum contenti, qui defatigatis eodem Aerio teste lib. 1. cap. 64. conuenit, aliis remediis usi non sumus. In