장음표시 사용
21쪽
terim ad recreandum, exiguum vini Rhenani, aqq6si Gai in me- albi, Bbtilis dedimus: quale omnibus ephemeris ex-
α hiberi solet. nam praeter id quod coctionem a s at
urinas etiam & sudores prouucat : si capite doluisset,
CV M de Omnibus morbis exempla quaedam,eoram qua in Obstruationibus ct curationib. omnium affectuum animaduersione digna esse exis liniarimu , in gratiam i hiremimedi corum adferre isti tu,sit: quadam desingulis tantum assectibus se morbis sciliceimessiora, ηοηymma quae numerum excederent adduc in , eaque se
nisi e quantum seri potest explicabimius, ab τniuersalibus morbis seu assectibus incipiendo , paulatim ad particularer rogrediendo. Recte enim ab iis *it is incipiemus, qua totis torporibus thhaerescunt. Eae horum ordine stequentissimum malum est; O generi hominum in icissim febris: adebτt quorundam literis proditum sit, nanquam quenquam, ceptis biothanatis, fine eo morbo mitum umosse. Prater ea vari fiunt morbi se multiplices assectus, qui febrem adiunctam saepe tabent, ideoque defebribus,mtpote morbis magis uniuersalibus primo agemus e circa enim febres cognosten das ct curandas non sol iam tirones, sed etiam stentores at que exercitat eici magnu solertia ct industria uti debent. uuamobrem ne in cognitione ct curatione febrium Vageiur oratio , quod facile seri poset in tum lato campo omnia ebrium, cum valde sinuos est tractatio, omni qua dicturi uinus in tria genera starium distribuemin, meam quae ex stiritibus sit, ex humoribus, resolidis partibin Ad primum gemis referuntur qua Ephemerae a medicis di M t harum exemplam visum nunc adduximus' de quintaό omnium primo dicemus. Sed antequam ad eas pli
22쪽
candas venimus, prius in genere sciendum est quid febris significet, visic eiusdem natura ct definitio magis innotescant. Latiui uno vocabulo febrem nuncupant a Perbo fer- R , domi ueο, est enim febris veluti feruor quidam seu fervescentia apud Lilihoc quadam corporis, quod ab ea corripitur. vel a februo, quod si dicitur a ferue do apud veteres, ut annotauit Ioephud Sca- Ister ad Varronem. Graeci xero ut Hippocrates ct Galenus
verbo Graeco, quod Latine significalfebricito sen febre corripior: secundo απο Uεξις, Latine autem habitus seu dissostio ignea: ita ct Hippocrates febrem ardentifima olitusfuis ignem appellare, ut 1 .Demorb. v g quasi non aliam habeat naturam praeterquam ignis abstantiam,
teste GaI.lib. Derat. vici. commext. 3. t t. I 8. θ Ι9.Ν quaquam tamen febris re ipsaest ignis,nam ea laborans animal non riseret. sed ubi calor auctuό est ut hominem ossen- Milo teidat ct actionem Iadat febris est. 8. meth. med. st Ac est vG uis:
lati corporis immoderata caliditas, ut lib. I .De Caus morb.
cap. 2. Et licet calor videatur impediri in principiis febriit, rigore, horrore, rei geratione, se extrema aliquando stigent vi in febre δε ncopali, vel sudore frigido occurrente, quae cum febris θmplomata mi, interis febris manet, neque dicenda febris stigida, nisi per abusum ex accidenti ct improprie, utpote a causasti, da orta, τel ex accidenti partibus quidem corporis restigeratis intub rosicato calore, mel ab aliiqua orti in lammatione seu er pclate.Hic etiam calor febrilis intelligitur de qualitate,τt 2,m mp. cap. a. O I. apho. I .c non plex est, necsincera, sed aliarum etiam qualitatum quodammodo particeps actu non potentia uti tactu iudicatur non ratione: nam quod potestate calidum est ratione inusifflatur. Non ab re quotquot febris essentiam nobis manifestare tentarunt, omnes per caIorem eam de iuerunt. Ex quibus dictis nunc etiam
23쪽
b. h facile patet definitio ipsis febris, ei que natura, cum e
sulcenna fen. I .qliarto, finierit calorem extraneum: G, Iehus verὸ natiuum calorem in igneum mutatum, aphor. I .ct 16. O lib. I .De rat. vici. Est enim calor non res calida,
8.method. I. ct 9. 9 I . sed auctu3 ct in igneum mutuis, cuius ratio colligi potest 1. aphor. ycritati coniunctus 1
sus,ut liquet I . de dissseb. cap. 3. per totum corpus vel maximam eius partem transmissus per venas ct arte, es 8. meth. ct r.des' t. cassis 1. nisi impediatur, ut in episti. 2 .de difffcap. 6. Non enim opus est ut febrilis caliditaue per quae par, aD totum animas t Ua 6. de morb. vuli sat est vel in pluria ficta in sobri. bia partibus vel in nobilissimis accensa, Iadens operationes ribris non omneu functiones. Neque dicenda est febris, nisi corpra- hi uti ter naturam malefiat, quamuis non stmper premo assci incalescat, sed itur. Hoc patet in omnium febrium genera. in hectica apud primi Mei Gai. I O.meth. cap.8.quando a minore, ventriculo incipiat G aliis corporis partibus: interim vero quod ascitur si cor. Idem constat in febri ephemera i de diss.f. cap. 3.ct I. de arte curat. ad Glauc. cap. 3. 9 8. meth. med. cap. I. dum stiritus in ea, qui in ventriculis cordis continentur, accenduntur, praecedente aestu, ira, aliquando ex aliis partibus ut inguinum in ammatione. In putridis febribu , ex humoribus in dextro cordis ventricula contentis, interimo abis, qui is omnibus vos aut in quibusdam putres uni, aut extra vaseassecundum mentem Gal. 1 .de dissΥ- ct II. meo. 9 3. de praesag. ex puis cap. . Hinc θ eius de itis ς xi*- Lissi esse potest: Febris est intemperies calida praeter nata'
ram in corde omnes actiones corporis Iadens ct ideo mombm cordis duntaxat, ut latius apud Argenterium explicabris. nempe tuar. Non quidem complexio calida ct ficca, ut quidam au- Oxbu - tumant, tunc enim sequeretur quod complexio biliosea esset
febris, quod fri est. nam febrientesmepituitome
24쪽
LIBER PRIMUS. assanguinei sint,remanent semper in eadem complexione qua praediti erant. At cum ali, circa febrem di sientiunt, quod ipsa non set diuidi in morbum ct accidens, licet θ Fernesias Symplomaticam febrem admittit, Avicenna ct Con- cibiamr dig. 8 . tenent, quod febres accidentales,cum mediate vel immediate a morbo dependeant sunt autem mosebi cum nullam morbum sequuntur. Praeterea cum dicit Ga Ienmobrem esse natiuum calorem in lineum versum scire oportet quid sit natium calor. is duplex quidem est: alter
quem idem auctor nunc aereum nunc sanguineum, nuc poro stiritum vocari scribit, temperatus,non ubiq. sui similis:
in aliis enim partibus elaboratior,in aliis minus elaboratus, quemadmodum O sanguis) existit: omnium naturaefun- Primum e monum auctor, proinde in nulla corporis parte non conti netur, in statiis quidem inanibus plurimm . Is pro temporum, aetatum, se victus ratione, modo auctior,modo min rior nodo acrior, modo mitior existit. Vennres,inquit Hippocrates, hyeme calidiores,id solvi cotinent calidi innati. quod eo tempore cuti iracula caloris exhalatione prohibeat ligore ad Rricta. Item eodem tempore mitior, aestute vero parcior ct acrior: pari modo, pueri plus vernaculi caloris, eiusfi mitioris: iuuenes minus, M acrioris habent. Sic ct qui caudo ct humido victu utuntur, maiorem eius portionem, quam qui sicco ct simia, obtinent. Alterum ζζundum calorem Galenus virtutum substantiam, aut primarium rati, geli 'ipsarum instrumentum essescribit: hoc est quatuor elementorum, vel eorum primarum qualitatum temperamentum.
m enim elementorum sius stantiae misiratur, is eorum qualitates miseeri necesse est: nihil ergo refert ut dicebat
Icabia in comment. GaI. De arte curat. ad Glauci) an harum, an istoniam temperaturas, caloris siubstantiam esse dixeris: quanquam qualitatum e se, magis probet Galenus. Ex harum igitur 1ymmetria, vires: ex viribus, proba actio
25쪽
rascitur. Clan autem variasint in corpore partium te temperamε. ramenta, variae erunt butim caloris disserentiae: alia ea,
sἡ ρὸ h. νηκε σβη μβη bmores,aliastiritust quartim eui lii, huiuhasi, quessim inest calor: qui cum se ipso calidior st, ac metus .... 4 ignesiit, obrem procreat, instiritu quidem diariam seu los sibi; ephenieram: in humore vero, si quidem putris fit, putrem. εἰ 'i i , i, pVita mi pera synocham . in solidis autem partibvi ldiuersia, hi hecticam. Et ira quoq. calidum duplex est apud medico, kGi.hili,'' inη4tlimsea naturale, Vel acquisitu, naturale aut igneam. sed in horum interpretatione non est diu inhaerendum, cum hac ct a Galeno ct Hippocrate tractata fum , ab aliis
multis,ut Fornelio explicantur,&pori um a Donato ab alio mari par. I .Defeb. me M. q.6. 7. 8. 9. Praeter has autem disserentias febrium ex materia caloris sumptas, Differentiae Hippocrates 6. De Morbis vulgaribas, has quoque ponit,ti,MbE cum dicit: Febres alia quidem mordaces sunt manui, alio lenes. alia vero non quidem mordaces, Verum aligescem res, alia autem acutae Fidem, sed qua a manu yincantur.
aliousim adurentes, aliae semper debiles ficca, alias μgino se; alia inflata, horreηdi sectas; alia ad manum hu- metita , alia rubicundae valde; aliae valde pallida; alia liuidae ct alia id genus. Sumuntur igitur iuxta Hippoc. ct Maxime pilo GaI lib. i. De di f. eb p. 1. a substantia vela forma: τι ieritiae 'A calore scilicet acri memordaci, ut putridae febres: ab in naui, leni, halituo se, ut ephemera: a sicco ct siqualido, 'thebaica: astarim exurgente, ut increscentes: a manui resistente vel cedente. Vel a materia, in qua, ut subiectos=brilis calor residet, ct est vel in stiritibus, sest epheme me is arta ut dictum ego uel in humoribuue, 9 sto risputrida: vel in solidis partibus, o si hectica febris, S t-que hae maxime principales disserentia. alia vero sunt mi-Minox prim nin principales, ct sumuntur ab accidentibus, vel amo ρ
26쪽
Ioribus, ut fiunt rubidascilicet sanguinea xis nochus: pallida, crocea, flauae, ut biliosa: liuidae, quibuSsuccussanguineus descit ct calor innatus, ideo lethales: flatibus plena, uae tumidae, quidam has ad pestilentes referunt, alij ad humidas ct vapore M transferunt: a1lectu graues, Curtius ad pestilentes eas refert cum sint aspectu horribiles ob
anthraces: sa Minosa, GaIram putat textum Hippocratis esse corruptum; Curtius, ut textum retineret cum allicen na- Defebrib. interpretaretur, intelligit manu mordican fes tanquam in muria essent. Non sumuntur enim tales differentia ex his, qua isei laborantes referunt, sed ex iis qua medici ipsi ex tactu iudiῖant. At maxime propria βnt illa disserentia vi GH refert lib. I .de difffeb. cap. 1 quae a materiam qua calor accenditur , sumuntur. Cum igitur ea
qua in stiritibus accenditur sit omnium aliarum febrium 1implicissima, quomodo ea fit internoscenda ct curanda se siue exemplis doceamus, ct praesertim hoc sequenti, prac denti non admodum di mili, quamuis ex motu rehementiori hac ipsa ephemera orta fuerit.
ephemera ex motu vehementiore.
ἈM i c v s quidam noster, ac mihi familiaris,
vir rarae tenurae & admodum biliosus si uteretur vehementiore motu corporis tum animi; facillime diariam febrem seu ephemeram incurrebat. Hic cum impense sese exercitasset,in ephemeram febrem incidi quod etiam cum ad eum accessissem animaduertimam cum cutem ipsam plusquam in aliqua alia febrium ephemerarum sicciorem esse perciperem, ex lassitudine nimia d1atiam or1ginem sumpsisse co
gnovi. Ilico igitur amicum quiescere iussi, & ad hu
27쪽
mectationem, sympum Violaceum propinaui, & inclinante febre simul hordei emulsorium dedi, quod hoc modo paratum erat. N.hordei optimi ab exteri, iri cortice repurgati p. j. in aqua pura coquatur quasi ad putrilagine, deinde pistillo ligneo in mortario la pideo tundatur, cui deinde addas amigci dulcium in aqua calida infusarum & a cortice exteriori repurga tarum ij. se.quatuor frigid.maiorum mundatorumana Θ j. omnia simul contusa ac mixta cum libra, eiusdem aquae hordei adhuc calentis, faccharo albiusimo, ut sapor magis delectet, in ea liquato, per set ceum traiiciatur, & sepius ac sortiter exprimantur &fatemulsorium ut artis est. ego hordeatum appellare seleo, quamuis hordeatum etia aliter fiat, ut aliis ecemplis docebitur. eoque assumpto,sudore commode effluente, in somnum plac1dissimum incidit. die si quenti a febre liberatus, cum probe aluum per se deposuisset, & crura adhuc lassia ex praecedenti exercitio Eaberet, ut aqua tepida ea lauaret, & in ea loco balnei usque ad semora sederet, mandaui: quibus &hic recte curatus est, febre non ampl1us redeunte.
ma erit, breuissima, is placidi fina, ac minime maligna, ut optime GaI. I .derat. randi ad Glauc. testatur, ab ea primam incipiendum duximus. Primo itaque huius maturam ct desinitionem excutiemus, deinde quae sint illius
caussae: nihil enim si in potest quod non cognoscatur per
caussas. Etenim nisii quis ad unguem memoria teneat, inquit GaI. 8 .meth. cap. I. ct quae causefebres gener t,ctis quo cui que corporis assectu: is nunquam methodo febri
28쪽
siciet. Tertiὸ signa adiiciemus. Quaris ven meth dum curandi addemus. non quod hic omnia qua dici possvit dicturisumus: infinita enim sunt, qua occurrunt de
hoc negotio cogitantibu3. Ea tantum attingemin qua magis videbuntur necessaria, quas ad explicationem Obseeruationum nostra n ct cura tionum utilia cognouerimus.quibus ita digestis, non erit docile aliis, plura sibi aliunde
ex probatis auctoribus corrogare. Antequa igitur adfebris ephemera naturam ct desinitionem accedamin, unum mihi expediendumquare ea ita dicatur, ut eiusdem natura melius intelligatur. Inditum autem est huic febrium generi diaria nomen, a GratasM ρω - νως appel&- να uti tur, non uidem de βι amia ipsa, sed cohaementi no- de dicacurimine destituti, inquit GaI. 9. method. clarioris simul brevioris, doctrina gratia, as 'eo quod sepius eis accidit, nomen indidimus. Etenim ut plurimum necesse est, eas rura um diem non porrigi: appello autem et . horarum φρrium, diem: adeo ut nox quoq.: comprehendatur. Quidam a similitudine cuiusdam animalis eptemeri nuncupati, hanc febrem nomens episse asserunt, cuius meminit Mistotelas lib. s . De natura animalium cap. I9. V enim an mal volucre, ac quadrupes, a quibusdam velut tolliculis erumpens, quod genus animalium, in postmeridianum Uque diei tempus vivit ct molati mox defiendentesis mamrescit ct languet, deinde occidente moritur, vitam non vutra diem unum agras. Vnde ephemeron id est, diarium appellatum est. Hac febris non pertransit diem unum Gror committatur, ut 3.method.med. in principio habeturo Io. eiusdem. degistit enim post primam accolonem, si quis eam recte tractet, propter naturam in qua Ab flit, nempe i tum,qui facillime dissutitur. Hinc eius natura non solium patet, sted eiusidem quoque definitio, cum diaria vel ephemera nihil aliud sit quam calor extraneus
29쪽
τeI prater naturam in stiritibus accensius operationes uadens. ergostibitin concalfacti in corde, cor etiam asscitiat
eiusdem ad morbum refertur, non ad causam necomproama. Corde autem assecto catera membra incenduntur; a se is latur autem vento calido a folle fabrili attracto, ut G lnim ille calefacit follem in quo attrahitur H quoquestiri pliu iusto calefacti, uniuersum tarpus accendunt. Cunnitaque spiramue corpus simplex est νηa tantum erit diari iram steries: humor vero cum multiplex fit multiplic quoq. constituit disserentiam,vti ct des re putrida postea Diaria febris di cmiu. Et quanquam diuriarum una fit forma: dupli-P δ' tam tamen medici eam faciunt. Vnam quae simpliciter θcitra adiectionem sic appellatur, de qua nunc agimuss. Hac quidem sim diei utium, hoc est, hora Figinti quatruor
non excedite altera est qua cum adiectione pluriam die nephemerastu diaria nomisatur de qua D tea. . Nunc ad Caudi ephe- causis huiusfebris progrediamur.oritur ephemerastu diri i ς ε δμα---ὶlivi absique ussu patredinestiritus praeter naturam inricalescit ct succenditur, quod multis modis accidit, ut ad Iongum Gatrem I ad Glauc. De art. cur.domit, ex lasitudine, culin exemplum hic pro suimus, ct quamuis ex vehementi fatigatione in insculis, neruis, copulis, ct artic Iis Lassitudinis sensis oboritur, non omniuestat fatigatio febrem accendit, si sipasti, vehementior fuerit,quem mortim ex motu ampliore febris accenditur ita is hic si
ritvi concalefacti diariam induxerunt. ex te; lentia: Pinum enim praesertim calidum s iinmodice sitimatur, ubi a corpore calorem accepit feruentem vaporem ad cor tra Qmitti viae ct stiritus incenduntur ct hanc febrem gi'. gnunt,quemadmoda es cibi cadidi. ex ira,ca tractindia fit quasi eruor quidam ac motas vehemes irascentis faculta tis: ita is ex maerore, cimi in eo reuocati ad Darioriginem
30쪽
stiritim sese accendant. ex candeficentia,furoreue, qui vehemens iras stiritus celeriter intro reuocatos accendit. deinde ex aliis xehementibus animi curis: nam in his ac cogitationibus in cerebrum feruntur, ubi accensi calorem cordii juggerunt; ct hanc febrem pariunt. item ob vigilias, cum sigilassensius nunquam otiosisimi, sed semperagunt, eliciunt, stiritus, qui accen Gebrem producunt,utstque
ii exemplo docebimus. ob famem, nam hoc modo stiritus in tam antur. ob ardorem, filis astum e nam selis ardortum in se ratu tum arteriarum attractu, tum cutis cotractu, stiritus accendit. Si enim cutis hunc diutiae patiatur, macres it Nontrahituri,ita ut e uuium siupprimatur,atq ex accidenis, non aliter quam figus, febrem gignat. ct ita astor quoque hanc febrem inducit si s enim cutem claudit, proinde ΝIstum e uium cohibet. sed hac omnia per exempla subsequentia clariora euadent. Huc etiam spectant febres ex bubone mites non autem mala. de quibus postea. Nunc exemplam rursus oferamus, ut deinde de Agnis tractatio sat luculentior.
ephemera seu diaria ex vi ilia oborta
Ρ V ει ι A quaedam socaria seu culinaria ministra cum apud matrem Vetulam valde aegrotan
tem vigilando multas noctes insomnis egisset, in se-brem alariam ex vigiliis incidit: quod facile ex sequentibus signis percepi; nam vitiosas color seu d coloratio & faciei tumor eam sebsequebantur, grauisque oculorum .motus: vix enim palpebras attollebat, quibus &humiditas inerat squae signa etiam a Galeno I .ad Glauc. cap. a. referuntur. Vigiliae enim, cum coctionem impediant, humorum & vaporum