Arnoldi Ferroni Burdigalensis, ... De rebus gestis Gallorum libri 9. Ad historiam Pauli Aemylii additi, perducta historia usque ad tempora Henrici 2. Francorum regis

171쪽

LUDOVICVs XII. REX Senonum Antistes,contentum Regempa finibus,cedere alienis aequam esse.De Cremona si quid eum urgeret, facile Venetos, dissoluto aere aleno ea cessuros: in reliquis eos fidem dare paratos er accipere. Rex arderi non interfuerat, per Georgium Ambasianum initum est: quem π Naxa milianus Reso nomine in cnentelam recepit ob Mediol nostem principatum. Carolus Glarpostea iactabat, prius

receptum a Maximiliano Gallum,ea coitione, Claudis ut

Iliasibi nuberet . Euan cente conditione, nihiliuris inde

partum cuiusres,utconficta a Carololauci meminere.

hoc quidem beneficii curatrique με oppugnat, quo uno reto utuntur ortiani, cum saluis er integris auo iuribus id datum aiunt a Maximiliano: cum Caesar quodii inde ψοrriae acquiri uoluit,fraudesti eflua Elatia potius iurepriuauit,quam ullum alteri tribuit, qui affinis 5 fortia iuι probe noster. Ita Pontifice hortaesusceptum est bellum.

Et ne patrum nosorum memoria accepimus, magis a

Callis bellas ceptu impulsu Italorum disiidennum, quam

animo ditionis proferendae. Interhaec Ludovicus ad conducendum ex Helvetiis milite imolio misso, Galliae Medistinique rebus con lauris,ad Triuium oppidum exercitu admouit. Erant Regim armis quadraginta hominum millia r nobilius quidem Gallica praetoriae Regias familia cre orti adrem, cum ex singula familis, ex iis,qui uolun tariam nullium erumpro A in cohortes Resas essentallech,θeciem praebebattea imi equitatus. secutis est e

Regem Antonius dux Lotharingus:Iacobo Chabuneo P licio prima acies data est: cui iunxit Rex Helvetiorum tur mus.Is uiuium, dentitassi oppidanis,recepit. Pandinuadem diripere con seuerunt,cum repente nuntiantur ad Venetorum copiae.Contraxerunt ij ad quinquaginta hom mmmillia: Barthoumaeus Livianus exercituipraee r. IaArnol. Fer uti de rebuι Veneti

172쪽

LUDOVICVS XII. REX Veneti Triuium receperunt , nun in oppidanos saeuimelia bidinisque Gnere omiso. Francipropius uenere, ca thaud longe ab ho testare: tametsi iter confectoenraefisos

Reuotam oppidum receperat. Sed priusqua in aciem prodiret , cum veneti praeterstem pugnaudi copiam facerent, breui in hunc modam oratione excitandos sibi Galus pum tuu in Sa quis est uesirum,mibtes, qui nouo hqc in Venetos .. suscepto bello nouoque ho te moueatur: issicogitarit quo, longiuS arma pro erimus,eo nos in opulentiores, at rei m M litaris imperitiores se tu gerere: CT terrorem si quem ha- be deponet: seipsum maiore proposito praemio ad ca- ,, pessenda belu praemia excitabit Nam π cum eo hosse rem ,, esse uidebit, quem uossuperioribus annis.cum numero prae- ω staret, austrario Caroli Regis uicistis, caenicto praedam M opima retu θ:m qui uos olim tot terrarum spatia emen- .. sis ter in patuam Cr penate acientes, per Uisiime Italia is omni concitata inuaserit. Cum eo genere hominum res ea , uobis, quos uana iampridem incessit cupido π Osarum ., cr Pontificum, em Regum funditus tollindorum: qu que., unipost hominum memoria maiorum no borum nostin ,, que nobis indusina partos principatus inuadere non dubia

is taunt. Properandum itaque, atque obuiam eundum, milia is res on fortem mentem uobis uenit futurum, ut ιθ rebus

M oppiae que cedant, qMe iamdudum occupata per uim possis sidenti quod tantum abest ut elycian omnem ut prius mo- ,. Meant lapidem, quo dominationem etiam inposierum a , geant: quique quo plura habent, acrius quae non habent concupistunt. Quid quod ignauigimi homiues in huctois exercitu nobis occurrere ausi unttiiactitati uerba in quia ., deripeciosa, terror que σ minarum plena, sed in cap t- Grum si Diis placet, recaseum. Nos id a maioribus accepi Guctorum lata IIII.

173쪽

LUDOVICVS XII. REX s C mus, isti ut uirtute roboreque in praebum progrederem προ neque unquam audieris putaremus magnificos istos uer- . borum bunditatores, uerbis demum feroces, rei mihiaris μν gnaros:quos telam potius quam tela tradiare deceat: qui ,, imbellis, e latebrosis is eruti, metu exangues, ne primum i quidem belli Erepletum expectaturi sint. Tot meo ductu, aul'icioque bellasempervidioresgessistis. Enimuero aequuM ere, fum mea uesaque imitanda uobis proponatis, qui . mihi cr Vortiam rei maturis non imperitum, Medio- ., lanensim principatum uestris armis dextrEque partum d ., deritis. Q d mearum fuit partium, copias lectissimas, auri xilia idele norum Helvetiorum accersitis machina uis lo- is cis collocaui: locum quo equitatus explicari poJer, delegi.,, Reliqua in uesinu sita uidetis pote late. A udete modo um-- cere, Deo Opt. Max.propitio pulcherrimam de Venetis uiari clarium relaturi. Est locus quem incola Agnarisium uocat, ducentissere ab Abduapoibus, inter Cassianum Re- uoltam. Vix paratae erant Gallicae copiae, cum repente V . neti Gallos adpraelium inuitare coeperunt, dissuadente P tiliano cun ore illo quidem, sed Gallias bellis assueto. Nec illi detrectant certamen. Concurrunt pedites,ut aquam

his alaquantulum fuerit pugna:aperta acie contis signis dimicatum est. Rex ex sententia tacum tormenta belsca inter vepreta defixerat, ut putaret Veneti nshil ab his sibi metuendum . At ea maximo impetu in eo sprouoluta, s omdines totos turbarunt, σferoci umos quosique nec opinantes promamni. Carolus Borbonius adolores, iussu Regis ad Helvetios nonnihil ex pri lina alacritate remittentes profectus,maxime eos in hosses commouit. Tum demum urgere etiam Gess. Immissus equiturus facile equitatum hostium loco depulit. laudunus urgere,iamare, ultro citros ad Niciau,Petilianum mittere. Sed G bellica tormeta λαοί Ferroni de rebis Gallicis

174쪽

LUDOVICVs XII. REX 87 Cassicus equitatus, nullum hombus resti nundi locum dodere ita uersi veneri in fugam captus Livianus, qui quoad

potuit rruncis restiti Aut σ Mottus, ct Naidius, Saccisae, Ciuiuae,ex quibus Motius er Sacrius in ipsa acie truci

dati unt,multis alii quospraeceps co du Liviani ad momteperduxit.Caesi ex hostibus addere hominu missia: multi cum se etes Galgi usis ad Mesu oppidum persecut uniti praeda prope immensa: ex Gassis uia quingenti desiderati.

Aquitanoru Helvetiorumque opera , qui Gallo malitabant, multu ad ulchri contula. Eo bello cram omnespasio laudarent Grignota Talerunta, qui concitato equo per ruinas hoctu utam retiquis aperuisset reserandus uel oblectandi Regis gratia uellaudis contemptor,perequum calcitronem re ructurium minusique frenis parentem ,stinuito tantum sibi decus partum fatebatur. Hic cum arcana quaedam effutisset praeter opinionem Ludovici, illud tantum ,, ab eo audire uetus: Plus oporteres umscire quam loqui. Defunctos Rex sepeliritusiit, fanumque eodem loco aedi cari ubisacra ferent annua,idque uel alibus annuis δε-

rauit.profligatis hostium copiis,Brixiam,Cremam,Cremonum, Beromum per Carolum Ambasianum recepit. Palirium miser vincentiam, qui eam σ Veronam CP Patauium Maximjliano reddidit: Pontifici quoque curauit, Fauentiam,Rauennam, Ariminum. Carauasionorum arce munitissima Rex potitus, Ludovico Machaelerepugnantem aduersantecapto,cum Cue in cellam,qua machinarum

puluis custodiebatur,admoto a 'dii cresstat Venerorum animi.Crema dedita a sonano BenUnio, quem co-

stat in tam munito oppido non probe Dise apectum ad suum munus fungendum. Ea situ ad Serii minis sinistra,

a Fedemo obm Aenobardo Caesare poti uatiatur νυωω- tamque Cremonam aedificata, quam multis antea annis cessis Gallorum Lib. IIII.

175쪽

LUDOVICVS . XII. REx si veneti diligenterluebantur, acceptam a Francico Vorta eo 'dere quod aduersus Mediolaneves inieram. Rex cum

omnes prosin flet qui se militiae sacramento obligassent

Venetis,nisi minu decimis diem adfuosse reciperent, eo ed rito multos a militia Venetorum disiunxit. PHeria oppida a Rege iureptum. Maximilianus cum in Regu congressum colloquiumque uem e consstu per eadem omnia,quasi GL

locuti essent, commistiposse inolo tutius esescripsit i arx Cremonae a Rege recepta fuchone eorum qui in praesidio

erant: ecundum eam uictoriam Mediolanum rediit, nullo non honorum genere exceptus. Veneti nouo milite conscri-Dto, Patauium sarianis dolo caesis receperunt, O que Catis ad Hungariae Regem, Henricum Britannum , coinuentumque Norimbergensem, pacis consilia cum Maximia hano agitabant: quaeitu omnia restruebat nisi Patauium redderetur , excitabatque Ludovicum agopem ex faedere ferendam. Palcius cum quatuorpeditum migrabus, equitibus centum Gallico numero in Eructu missus.receptu ab- quot canesis stanti urbs aliquot menses oppugnata e fi Veneti quoque cr Vincentiam cly Veronam frustra rent

Mere Macerbe cum ferrent, Alphonfium Ferrariesum principem in casis bosium uersara cum Hippoldito frutre, qui purpuratorum Pontificiorum ordinia scriptus pronus f

rebatur ιn militares cures, duce Angelo Tria rano conm Elam classem in perrariensem miserunt: at munitiones cum

hae essent a Ferrariensi infiitutae, in ripa dasiis ut e luamicommode non posset , ru scisis conatus. Huic ubsidis a Rege missus Molarcus cum turmis aliquot Galacu.quorum opeFemuriensis mssem Venetum ci 'gauit, cy magna

ex parte diripuit.' Dumque ubi constrea Padi ιncremento spem hostium insublimeferri ubithue aquam horrem rccae sique fumae inste prouoluere, admonente Hippolyto Mnes. Ferroni de rebus pampistat

176쪽

rpurato umma nocte omnes urbe, machinis celeriter antis , iaspem Venetam eriunt, contundunt, pant. Hoctes cum res conclamatus uiderent, triremes msi gante in eam quae medio loco situ erat,quὸ facibus reliquae Dre Tenta , i es iniecere sed Ferrariensium aduentu ab incendio uindicut untiana tamen incenses. Catius Castu Pinn triremes quindecim ait capta signasexaginta retita, reliquam nauium ingentepuisse numeram: homines cases ausubmersῖs supra duo milha,ex Francu cr foederatis Ferxuriensi non amphus quadraginta desideratos: noluissὸ

Alphongum er Hippolutum jusio certamini rem commisistere, donec aduenispent Ludovici Regis auxilia. Lauretum etiam terrore recentu victoriae Venetis ademptum: sed periscommode accidit,ut de praeda inter gregarios aliquot m lites, Italos σCHLAprimum rixa, mox utrinque Italis Italos,Gallis Galgos iuuantitus,oertamen apertum intercoderet, multique cluisse mutuos aretra loco caesus unus

ex Ategri, b ris. Ferrariensis profligato hoc bella Cyprae μblato, cumfrmoprogressu in Rhodi nos iret, exceptus insidas a Gradonico Veneto positis Matus e Ecum m in

Veronensium fnibus captus eset Clistus eodem tempore. 'At cum iussu Regis magna equitum ac peditum auxilia Alphonse missa essent,rursus ispotitus est Rhossim: V neri misiis legulis Dominico Triuisiano, Leonaria Mocento, Hierondimo Donato, quibusdam allisad Iulium Pontificem,cum eo redierant in gratiamlud uturum, ut ei Ferrarium uicinaque loca repetenti adessent misitque ille ad Minimit unu Achillim Crassum legatum,qui eum V netis conciliaret.Matthaei etiam Gurce spurpurati Ponti-μῆ .pera usi s , sed legatiue Regiis superuenientibus irritae In des Pontifici uere. Galli interea qui quae in temporum inclinationibus saepe minimis posita sunt momenta obsedicenis Gallorum Lb. IIII.

177쪽

LUDOVICus XII. RExuubant, comunta Femuriensi , a quo Rhodigium receptum

erat,Carolo Ambasiano, Ioanne Iacobo Triuultio, Ioanne Publio instante Montanianum, Ate Ee, Leonteum recia pium: ut Cr Coloniam CV Vicetiam, cy' Lemniacum amcemque alto in ripae regione Lemniaci itum, Alpho

sus Ferrariensis prosicriptis a I ulto,dir que confixus. Nam rat Caelius Calcetnmus Iubum praetexuisse has causa: bel-hin Ferrurienses inti:quὀd Pontificis inlusu saliue uectgal instituisset: quod Centum ac Plebeii duo oppida non reddi..dispen quὀd populos nouis portoriis onera flet: quod petenti

Iulio utilio cum Galla foederi nuntium mitteret,no paruis siet. Ea uero demum causa , qu)d Ferrume iam opes avimo

inuasisset, urbemque figendae suorum dominationi aptis-mam uideret . Alphon lim extrema omnia pati maluisse, quin a Gallico foedere dissederet,cum Castorum opera σauxilio imprimis,Rhodi nai uti olim a Venctis occupat potitus eskt. Addit idem cum venetu Ea lis in Forari

sem agrum impetumfecisset, neminem fuisseex foederatis

qui maturius opem tulerit quam Rege: neminem quiplu res copias multorum mensium obaeratasIubmiserit,maiusue adiumetum ad uictoriam Eois expugnationem ait: lerit . Regemque ait per nuntios ac bre 3 sepe testatum de libenter omne Imperium pro Essensis incolamitare ac d fensione expositurum: nec Inflabriae modo ac Ligurae, totiusque Ci pinae regionis ,sed Galliarum π reliqui regni vires,non promptius pro saluteac existimatione,quam pro Alphose euocatum.Eos,e tepore fato functus estGeorgius Ambasianus Cardinalis, cui remum omnium adminis nonem perfacile Rex tribuebat: uiora in omnibis

nitaepartibus moderatus ac temperans, in quo erat comitis tegravitas condita,nec dignitas humanitatem moram mm-tuuenu qui in ta utito π turbido tempore,quo Gallicae Arnol. Ferroni de rebuε res

178쪽

ires uidebantur, eas perexquirebat consilia, quae ad concordiam pertinerent: tametsi multis nihil unquam adlaboraspprobari potuit ea in re, potin uero acaedo Rege in Pontificem. Hic Regi in primis iucundus oe suauis piis: in Regi proximus seu seria inusitiret, seu relaxaret animum cum eo in cubiculo solus,comesique itineris semper Dis. Pellexit insi assuestiones Iubus Fer undam Histaniae Rege, qui Ludovicum antea Salionae in serat: amboquelacro pane unasuscepto,conceptis uerbi acrosandium foeduae pepigerunt, quod tum a Ferdinando uiolatum e ETribuunt omnes illi indusi, iam,animi magnitudinem, ingenium acutissmum,prudentiam,cunctationem: iussiura-diueia religionem ab eo cultam ipsi Hilani negant. Confluus ipsis e questus rei postea: deceptus , Et aiebat,

Ferdinandi σiureiurando concepto verbis scrofanesiis Cro nupha manu eius obsignata: utpo Ruc haud illepide iocuretur, exacturumst a Ferdinando iusiurandum iuerus numinu uerba,cuisdem adhibeat. Vorans in eo altius labem parumsincerae Dei: quo morbo olim Histanos Iudaisino infestis labor euetus est opinio. Redierat is Consilaus e Neapoli cum Fer ado: ad hunc cum misit essent,

Ferdinandi nomine, qui cum eos putarent rationes eius temporis,quo Neapolitanis imperasset, rationibus ille brevistime intulit innumeras myriades auri in exploratores,, demum contabracmagno uir animo, Renuntiate, inquit,

., Rem,quid mihi dederit:quid ego ei redideri meminent: ,, inemem siquandum pedite: Apuliae cr Calabriae pam,,tem debilitatam accepi Reddidi uictor orentemque mili-- tem tollis Verbum: reddo iamflorentissimum opulentis., simumque regnum. Si tam exigue cr exiliter ad calculos M admininutionem meum reuoce repetamo' ipse quae a mε- erogatasunt. Cum ad reliquM ressi cudas, hac quoque op-Gesis Gallorum Libo IHI. M

179쪽

LUDOVICVs XII. REX portunam adiungeretur: Rex ut ante occupant, quem sta opponere parabat i altus,perdinandum sibi devinxerat. At

is ueri tu ne pro Neapoti certare cogereIur, etsi Germanam Fua eam consanguinitate 'proχimam uxorem accepi'hrepente auersus Hia Gassicosordere. Interea Monsi-hre aliud oppetdum a Palicio Venetis extortum est oe, drr ptum, necuto ab impiis militibus disi dentibus de praeda Sebubtiano Naugereto,dum is fumita nobilitatem o lentas, aurum pro deditione posscetur . oppidum receptum summaui rute Palais, qui cohortibus concitatis, qua muri eme

apertus fortiterinuaserat: cum multi ex boibbus id inmiti, praemissa is,easummosepermitteret ob id illi ab Anna Regina possea torquis aureus misius pondo ducentu. Virili enim animo mulor, de pecunia ratiocinari ordidum esses bi persuasenui, cum de gratia referenda agebatur. H eluet a I aliosolecitari, in Insubrum agros impetum faciunt. At illi a Carolo A mbasio praetore R egio , petantis accepta ad suos rediere. Paratur'a Iulio se Venetis Eois ad G nuam inuad. ndum: huic praefuere Odi ianus σ Ianus

Fregosi,una cum Nicolao Doria, Hieronymus Conta renu3:m bus Antonius Columna eodem. Sed cum G

pila plumbea . Ambasianus tra iso Pado Mutina fruola

oppugnauit decursionibus per equites uastans ea loca, quae incurrebat ad tertiam a Bononia lapidem, ubi aeger curiser dolore conle has,cum inani Purpuratorum turba Iulius desidebat. Potuitque intercipere iracundum Pontificem crB Ononra potiri,nisiaut diris Pontificiis territus, aut legat, Arnol. Ferroni de rebus rumua acri Castoram tenereturpraesidio Uata Potificia classe Presenne,imia fuit oppugnatio. Fregosius cum iam pro essus esset multorum dierum viam,in ipsa radentis rapi

180쪽

LUDOVICVs XII. REX, um Ferdinandi Henrici Britanniae Regis poscitatis-mbus didusius fuisse quise Pontificem praestituros Regi recipiebant. Stabat in armis rigida hyeme loricatus Potistra

Nirandalaque occupata Bononiam rediit . Triuultius lustrato exercitu in eum mouitriis ad Rauen=rum contendit. Vrbiuus Bononiae tuendae relicita: ueterani Galti cum Iro ne Italico congres. Nondum erat uentum ad primum relitamm,cum hones a Gallis dissipantur, machinis custή pexuti. Bononia sentivolis reddita, ea lege comiter at maiestatem GaIlicum construarent. Has uictorias Franci Ga h- ni Fuxeo adscribunt. Triuultius cum posset Pontificem intercipere , hae fenus ustus est uictoria, ut eum cogeret quos execrationibuό devinxeruVoluere. Rex quoque pasiim tota Gallia prohibuit, ne quis ultim diplomatu gratia Roma peteret, ne ue eo nomine e Gallia ullas nummus ad Pontificem perueniret: dabat uerὰ R ex interea operam, vip

fecturae bacrae per eos,quos ipsi nominabat,quasi Oeconomicos,quam commodisiime admini burentur. R usus cmIunus parata classe adivnfla multis venerorum triremt-bn , quibin praefuit idein Comarenus , Genuam invadit: adcres' e Masillia ειοι Gisilica instructissima: hae diu to gresse cum emos uariis machinis plures sorvi consi si sent, ressante utrinque uento in uaria locu abiere .nec ausus Contareninsubsistere , cum aduentare Gallica copiae in ambem istasiimae Lernuncupiebat rusti Iubus classem venetam uel acere. Contaren F quasi e porru egrediens cum paululum remigare usu esset, venetias sibi remigrandum iusu Senatus professus est. lnterea in Pontifice Iulio ita

Eio,illa quae conuisse uidebitur m relaevisscirecrude cuti

Prosteris Regis rebus ringitur , animo Regum , venetorv. Caesaris, ad Regis odiu renovabat alsi reuocabat. Sempesanimo sic excubabat, ut in Francum aliquid moliretusi