Arnoldi Ferroni Burdigalensis, ... De rebus gestis Gallorum libri 9. Ad historiam Pauli Aemylii additi, perducta historia usque ad tempora Henrici 2. Francorum regis

371쪽

hido proslaucque muro, dum Ioannes Biragus agit de deditione,irrumpentibussuis loco potitusest,capto eodem BArago ex multis aliis. Sic er Ioannes urbanus capto Hugone Pepulo, Sanimno oppido sito circa citeriorem ripam Padi expuato, rediit ad Borbonium. Iam Goansierim

Nouariam peruenerat, expellans equitum noua auxilia, quae a Rotelino adducebantur: expectans quoque Helu tiorum nouas copivi, quas iam ciebatad Gallinariuper

uenisses ut sperans futurum, ut Rentius Cerrus qui ab eo

accepta pecunia ad Rhetorum ingerem numerum constri bendum mi pus fuerat, σFedericus Boistis ut inter eos conuenenis, Mediolanum obsidentes, Brebonium Caesari no ue eo reuocarent: ipse mox adesset cum recentibus is Elisum que copiis ultro hostes ad pugnam prouocaturus. Excidit ille utraqueste: neque enim Rottaanus in tempore adpuit, neque Cermae ut receperat, potuit Rhetorum auxilium Laudem perducere ad Boad lum,ut inde Mediolanum inuaderent. Cum per Ioannem Mediam gi ortiano auro corrupti, legatis ultro ad Vortiam misu laedus cum eo pe-pidissent,relinquebarur Cou erio, iste cum Helvetiis ta- iungeret: nam issi aliter reditum adsiuos minabuntur, si m

mus lais inter Nouartam CD Vercellae3 cu bis, commeatus tmercipiebat in s per Hieronymum peditu a Ver cistensibus aut potius per Sabaudiani uxorem, ipsumque anaudiae Ducem Carolum impetrarat , uineque a Taurinis, Gallis,neque e uicinis ullis locis annona deferretur, affatim uerὸ in C trianoru casisu in erretur. Accessit aliud incommodum ex Abdiati occupatione. Francisicus enim ortia cum multis equitum peditumqae millibus,tina Gmaoanne Medice Mediolano egressus, occupato prius ponte ricisiquem Calti retinebant, Abdiatum peruenit: atque cessis Gallorum Lib. VII.

372쪽

ex teticano tempore usirue ad horum primam postm ridiem machinis muros concusiit. Hula Draeerat Federicus

Canusia cum ualido quidem praesidio: sedpestis iam in ρί rosique ita Pulsabatur, ut inutiles essentad uim depeste dum. Impetu itaque ab ho*busfum potiuntur Abdiato, ab ludia ingenti praeda cir multis caesis: nec tamenpraeda

illis diuturnum gaudiam attulit ontagione mox morbi iueos qui eum attrectarunt repente,Can a captus est.Gouta ferius harum rerum commutatione territus , longe aliud

sibi capiendum consilium uidebat, solicitus erat de Gallia repetenda itaque cum Helvetii ad Eporediam peruenissent iis eadiungere parabat. Ad Padivum ubi sicida luuiis ostia habet, Bremide oppidum: cr adstiui dextram trum, uperiusque eat omagnum. Superius adsint iram

sicidae, Burgus deinceps ad Padum essTriduum,c prope caenobium cui Lucedo nomen , Duria Baltea amnis apud Hanubiam ex alpibus oriens,cui inferius adhaeret Crest unum, uperiuae salubris paulo supra Enniara. Borbo-mus per exploratores certiosa ius Gotin ferium in Galli; reditum panum,ut inclinari eum uide timoresici alit,omni ut 1ligentia uteretur ad eius rastium, abeuntemqueptemeret. At in pro certo habens id quod erat, si quid de celeritate remitteret, eripis non posse Borbonio, transi ersis

itineribus Romagnum peruenit, oppidum difficili ascensis

atque arduσ. nocte intempe lae Nouama eLElis copiis. Mox diuersis stineribus ad insequendos Gallis praemis Dauuluae, qui 'o circa Romagni uicinos uicos peruenit, valitus,qui sta ira Fontanetram perrexerat: misiis tamen cum Mercusso peditibus Histans,qui cosses eos constendorent. Galli conferti in eos impetum fecerunt, illique is fuga come bsunt. Sed Dauulas I Oamnem Vrbinu mox hissu misit, qui cripsi mustis caesis irruente Baiardo pullus est, Arnia Ferroni de rebuι ei

373쪽

FRANCIs Cus I. VALE. R Ex s7. I Gmprius uulnus accep serpitiaenea impetitus. Itaque curobore peditatus'equitum leuia Mura Daualuservas spmPes in pug nam: cum G hus' Vanden ius G ipse GOunferius strenunccurrerem Hi uos recipere, π in cumna ad Gemium uicum reducere eos coactsunt. Ex Hssanis octoginta,ex Gallis uiginti eo praelis,quo uitlassar decursionis,uulnerat uni.Nocte quaesiecuta es, Lles uicinos Daualus occupauit: nec Heluetj qui ad Gob. narium erunt,ultis precibus adduci potuere ut lumen transirent, ita necessario fuit Gounferio ad eos transeundum. 8orbonius perculsis in Eundum,ut oe' Dauulus, m Tranciscus Maria vastius aiebat: Lanotus abeuntes ausiis ominibus excipiendos: no esse usqueadeo accisas res Gallicus,atque ut inta ψὰ ,praeci Udutuste in desterationem

uerses,clade orte illaturos . In ea Caesarianorum altercatione Gounferius nocte eductis Gultis, iam uenientibus adulteriorem ripam sicidae Helvetiis, qui Eporedia uenerant, do fluuium transiit. Borbonitu celeritersummo diluculo ecastru cum Daualo vago pro illas, paucos lixas σcalores CZsaucios qui nondum flumen transierunt, impe- ditos inopinantes aggressus, concidit: moxqueaduentantibus intextis copiis in alteram ripam reperto uado tu utcum equitibus milleleditibus totidem, qui in equorum risumsublatisunt, omnes perusii globorum ancorum emittendorum. Non dubitarat Gounferius quin illi omnia mobretur,quibus iter uam auertere itaqueleuibus aliquot machinis in ripa adhibitis, Haurumque ' Narbonen- ηm peditum,quos Prouinciales uocat, cum Calpeo Trista-

ηοq e relicto praesidio Ue aciem in bruebat.Hi cum a Da-ησώ pu tessent, uident futurum ut reme progressus turpe haberet exitum, hostes machinis bellicis potirentur, da iam esse ait operum, ut acceptum damnum uirtutesarcire- Gestu Gallorum DK VH. Z ui

374쪽

FRANCISCvs I. VALE. REX s7. tun uocas que vandenesio m satior prae tire Hebauper uirtutem in pugna belli fortunam experiri, qua,npersum mam infamiam sinere hostes machinis potiri. illi cum se uiatro praelio Oserrent, in Caesarianos impetu fudio machinas quidem maiores omnes abduxere eptem tantum leuibus desideratis, quae antea in aduersam ripam ab hoste celeriter transuestie fuerunt. Pedites tamen Histantsuccincti machinis leuioribus dum modo instaresimo sensi reciperet,

in Drumque uolaerentur,uitato impetu Gallicorum equiar m, plures uulneravere: in quibus Goanferius necatu imbis Histanis, qui maius tormentum abducere parabant, Distro brachio glande aenea ictas uulneratus en: vandensus quoque circa hamerum grauioris p uulnere accepto,post paucos dies animam exhalavit. Philippus Cerbella Paulus Lua astus Histanti rores machinal abduxere,ehue praeliostecimen dedere fortitudinis. Ea pugna1Heluetis cum c erent adsisos erecipiendos, non certamen uenisse, adduci non potuere ut Gallos in hostem ruentes squeretur. Histant rusus flumine traiecti adfluos receps

re. Iam Gounferius integra nocile longum iteremesim erat cum Borbonius, Lanotus,Dauatus, Francistus Maria media nocte eos conssecutisiunt. Heluetj iam equites Galgrcos cir machinas in medium recepcrant agmen.TI nesprae

cedebant uetus eques Gallicus , ut qui queplura stipendia meruerat, iste lata etin essetfortitudo, a tergo sequebatur,nullo si ore,nulla perturbatione auditu sensim ita incedebant , ut neque ulta ordine esuo commouerer, neque celerim progrederetur: nes vllisprocursationibus hostium terreri potuere,quin aut omnii cuperent horis duabus, aut quae pertinerent ad iter commodius exputarent. Iam in bar,cum si illi aditeractingeret,cum robore exercitus Bora ponius. Nam ante huius aduentum minutus Dauatus om

375쪽

em conssuntia que,c insisas exiguas noluerat obtruxere. At Goun seritu qui imperatoris officia, oppressus acerbitare uulneris,minus commode implebat, accersero Barum' do: Vides,inquit, quo statu sint res: opinio magni mab impendentis uincunda constantia. Borbonius quos persequa-'' tur memoriquasiquabdam immittat in nos atque incitet '' furivi, omnibus uiribus in perniciem nostram incumbit. Si ' uolumus quod reliquum sui sine infamia traducere, ' mni nobis cotenti ciuens remisque fugiendum, nepotia- ' turmaclunis bellicis. Me uero uillneris mygnitudo munus ' oscij mei exequi tueri uetat; interea principe te tantis ' copiis nominaui ,-ad omnia te altera me fore dixi: Da-' que per sacra omnia illum animum adhibe quaese, quem' fortemsemper habuisti. Erat Baiardus natura dicax .atque '' eo tempore Gounferioreston ti,Magnificentius id ibi ces- purum, si tantum decus imperrumque prosperis rebus imm' pertiisset stramen rebus at lictis Cy discillimissica ibatu - ' rum,ut praestaturus sit quod debeat, quodcunq; siti

' dociderit, moderate laturus. Borbonius Dauia que Gassis

instantes cum quatuor H 'anorum missibus , pilis plubeis

emisit uarie equites Cassicos, extremumque agmen carpebant : nectamen ordines sensim incedentes perturbabant.

palaesus ut cohiberet hostes, cum lectissmis equitibus, ut interea praecedendis atrum pediti daretur, in confertos eos siste effudit. Histant leuisque omnis armassara repente eχ- pansa mpetam Gallorum Lugiebant: rursus hortante Bor-bonio sensim ad iacium obi aenei pedem conferetes, multos uulnerabant: coculcatisiunt tamen prius aliquor ex hostibus. Baiardus dum equitum alas, AEdsuosse recipiat,

lubilis circumagit βρub latere dextro otae plumbea tectus

corruit acsest circa uicinam quercum prosternes, C H RI-

376쪽

FRANCISCUS I. VALE. REX s7. en e ctrcundam,ste complecteretur,ste tuereturi purgatique praeterito um memoria animam adste euntem exciperet, ablueret sua humanitate oe gnutiasordes, parceret mi ero. νultu placido intueretur, Iemum, eu reum mallet: gratia se ilium adoptatum ab eo,culpa reum fastum, uinceret Putta culpam: ut diuina clementia maiore inscelerecresceret male quidem tot annis namen diuinum cognitum, pari abesse quin humanitas superaretursceleribus υe tamen α-

cullo daemonum iugo,nihilno beneficiosanguinis est i patrocinioque CHRISTI OPTIMI MAXIMI Penure. Semlammisique adhuc uensenti Borbonio eumque consolanti,nihil aliud restodit quamis ERO ET V Bl-NAM FIDES, IJ ERE' Caesius e P prauosius ex Aetnensi nobilitate Aureliis proximin. Con fiat cunasse Bosebonium uisacro prius libaminesumpto decederet, que in huius sunere multum profudisse la Imarum certum ea. Umphorianus Campeius narrat illum per sum, morientem haec dixisse, Mortem se non aegreferre: etenim

uenise domo ut Regi tutam debitam tribueret: eo vero nomine angi,quari manu minime usus moreretur. Nicolaus

Q Vrcetus eius operasaluas rediit, ait Gallicas copias,m gnumque ab eo strenuis uiris exemplum praebitum,quanto potior pedebeat probis dignita3 sine uita, quam uita sine dignitate.Galb tundem incolumes,paucis quibusdam He uetiis, qui longius in hones excurrerunt desidetitis, Eporediam uenere. Hic finem facitu quenda Galgiciscriptores aiunt,dissentiente Hispanoscriptore, qui Celando oppi do multus machinas bellicas reli statue, a Gastis per Fernandum Alarconem abductus ait Laudem deinde Pompetam bostes recepere,Federico Boadio qui urbem tuebatur, aequi ndimnibus una cum omni praesidio, saluis rebus omni-e lo. Rex est besii aleam malec isse uidebat, te-

377쪽

FRANCISCUS I. VALE. REX s7. 18 Iημα iquestersuas Cr evanescere, incolume tamen exercitrum, incolumemque Gounlienum rediisse&tabatur: atque res eiusgestas commetabat, ut laudabilem eius ex Italia cessionem, quam hostes fugam uocabant,et doni illi nobili lim e Graecorum, qui Pro iuniori mititaruntaduersus perso, Xenophonteque imperatore non sine laude ad uos redierant, multis superatu hostam oe' uiribuι er insidiis, conferret. Desiden se uilisῆnt Borbonius m Dau dus in Francisco Maria toto hoc bello celeritatem,qui tamen unus ηρ ira aetateexacuissed citur illam ingen3 acie,ad captandas rerum occasiones fortunaequeprostero cursu diutius usus:aliud accissit Godo Vbaldo,cuiusuccesserati cuius Creruditio m pumma animi magnitudo constricta vinculis, labefactataque aduerse exitu cosiliorum prudentisiimora, ius tamen fluum nrirnuit. Et iam aderat annus missisimus , quingentes in vigesimus quartus,cum mense Iulio Blesis Caudia valesia Regina grauita Veros. Hanc Echenes morbo, aut non ita dissimili impetigine fama est occuba P,imperitia medici quicum morbum erumpentem cu

rare debuisset, abigere pharmacis adhibitu Cr vivo pubd crurumst receperat. Fuit ea Jata quidem forma Cr liberali, ed summa integritate pudicitiaque. Abundabat illa innocenti platale,reliPone,obsequio in uirum , diligentia infamibaresinunquam insolens elataque usa , eundem uultu eodem tenore referebat,grata ciuibus,tucundaplebi, no&brari optabitu:ut in aduersis rebus connuntiam, Da mod

sationem in pecundu retinebat. Familiare illi nihilnisi de idi mis caelesbbusquepromisis,cretioneque diuinae hucria ratis Aeseν noctes cogitare. Placabilis erat in eos a qui-bM esset Ufensa,an tis multu condonata probis pii qae iistis multa elargiebatur.Nemo eum ulla lucra ligurientem, ymo ad rem attentiorem, nemo ullis deprauatam cui i- cessu Guctoram Lib. VII.

378쪽

FRANCIs Cus I. VALE. REX s' inibus,aut uidi aut diuit. Itasipienter lascite, ita eis ganter, castum sincerumque animi motu segula eiushntentis olim uidebantur,omnium ut abundare ornamentorumgeneribus, omnibus uirtutibus quasi ontibus scaturire uideretur. Interea Borbonius Daualum mirrito Al

xandriam oppugnandam, daturus operum ne usiquήμ sisterent Galli. Claudius Boisius Goun ierii nepos Alexandria praeerat, quanuis uossatis munita uideret Madpellendum hossiem impetum,ueritus tamen Dauali uet rani imperatoris a latius, nec uidens in quem Vum amisiis aliis urbibus retenta Regi Alexandria prodesset, deditione fuci ea lege ut aluis rebus omnibus emittereturi atque ita in Galliam cum Federico rediit. Ante aliquot memsis ira vitellius Romanus,Hierondimusque Adurnius,etsi stipati ingenti Corsorum multitudine, urbem ei eripere te, tarat. At Borbonius uel ueteribus imulatus simultatibus. atque ex faedere Galliam recepturus, vel Caesaris iussu, ne tot copiae dis luerentur,cum iretRegem expeditione nouam in Mediolanensesparaturum, ut eum ad sua tuenda reuocare praetexens etiam eam Gallicam praeste iuram, iuetus Prouinciae nomen mansi Caesarum uetus esse beneficium ,simulM ediolanensim agrum militum rapinis hi truturus, in Galliam cum uaud imis instrue Uimi uec piis progreditur, una cum Davido Ioanne Vrbinoc auulippo Cerbessione, ualis que multis proceribus. Car

lus Lanotus qui ad Assum sedebat, misse se equites grauis armaturae Fubmisserum receperat. Caesar quoque pollicebatur occupata reliqua Narbonensiprouincia, qua ex Perpe-niano aditus pater, utre Uuas ei comiuncturum, Henrico interea Britaniae Rege cum Burgundionibus ad Parisios penetraturo.Ricardus Pacaeus, qui ab Henrico legatus ad yorbonium Caesariano que uenerat , maximeeum ad bessii

379쪽

FRANCISCUS,T. VALE. REY s I 8a Meuebat: nemόν ensi ecuniam mentem afferens , a thorfuit itineris accelerandi. Borbonius primum ignobilia aliquot castest deinde etiam A quensem urbem,cui A qua

rum Sextiarum uetus nomen mulitiinbuunt, uacuam na-

notum admonebat,gnurus armiturae equites mitteret, non

ignarus his demutauereb u quantum mah constituere-rur. Illi cum rem extraxisset uarius alationibus, ad extremam totum illiinpostularum causamque negligere eo- si BLCupiebat Boebonius Auenionem, Carpenturassi, bellonem, Arelatem, uicinaque alia loca inuadere. Non ita uisum Caesariani Masillum malebant oppugnari, quae . semetoccupata retinerifacile posset, magnόque usui Caesari Ititura es tud Gallium edomandam. Hostes hortante Boris bonio Tholonien M arcem aggressi, multis admotis machinis ea sunt ponti: Hugone Moncata, qui e Genua cum .

aliquot militaribus navibus uenerat,mari uim admouente.

Hucpostea Andreas Doria adortus infugam uertit, inter optis tribus nauibus, quarum unam abduxit,anc ranis funibus a Iona nauarcho Gallico iam praecisis: superuenit Daualin,qui relsiquas nepraedae essent Gallis,incendi iussit. re deinde expositis a Moncata Borbonius machanis ad Modiam oppugnandam. Huius situs ex ueterum m- .mentariis' tisiimus, ipsoque Iubo Caesarna quo aut eius praefectis urbs oppugnatu egutpleraque hodie munitionae, Quin pol E Borbonianum oppugnationem nouae excitatae munitiones. Erat portus eis cathenispiti duabus msgio mari collocatis obseptus, hae etiam alligat unitum, quam Samotoannum uocant. Extra mare faenam victori . num, quod uabia praesidio munitum fuit rinde hortus 1epius de Acin quom Canalem uocarit,ubi ad carit Πρret

Grais Gallorum ML VII.

380쪽

FRANCISCVs I. VALE. REX s nuntur,remunturqueae pes.Et minus commode tentaturus uidebamrobsidionem,qui fanum Virmnis custodiae dis earum,situm loco exce per idioso muniendum non curarat. Ibi nunc ara munitisma, eo enim occupato ciues

faciliperterruisset Relinquebaturuiadpors,quae ad L, templum e latcum ea parte moenia puram firma ui

domi u urbs quateretur. Mistrat Rex ad urbem tuendam

Philippum Chuborium Brionum unum ex Aquitanis proceribus, cuius humanitate Cr prudentia in consuetudine quotidiana magnopere dele labatur. In Iani,cuius supra meminimus muniendi author, Crsub buxerat abud munimen eo loco usi erant moti frumenturiae, sito excelsa parte urbis π media, machis; que bescis disto uis uarie Caesarianos infestabat. Huc locum hodie Galli uesidius c

munierunt. Superuenit deinde aequali cum imperio a Regemispus Rentius Cerrus, cum bellico multo apparatu dei Elaque Italorum turmis. Famae imisum a Borbonio a urbem caduceatorem , qui Gallas ad colloquium euocaret. . Nickm non derere timent colloquium terantes futurum ut

Elisolareetobsidionem, prohibitos a Cerro, qui diceret umbem obsessam quae per colloquia ad bossem tentetur, iam . pro seritu haben proindeliquis egrederetur ad colloquia, futurum ut redeunda iter praecluderet. Brionus dum animaduertit subuebi ho hum machinas, ad portam minore praesidio quam deceat so Iona, cum Massensibus at quot ollici uepeditibus,uarie ho lesfatigauit. Nanque

illi eporis constensis onerariis nauibus, in alterum Hamevast an hisque caesis qui tormentis uesitas occupati erat, reliquos in fugam uertunt. tormenta quoquelam iliac bant. Id Borbonius intuitus,Dauati π Cerbellione repense uocatis, cum dele la Hillianorum cohortibus adcurritis uti n*mero inferiores cessere:ita tormenta recepta: qui . μοι Ferroni erebis tamen