Arnoldi Ferroni Burdigalensis, ... De rebus gestis Gallorum libri 9. Ad historiam Pauli Aemylii additi, perducta historia usque ad tempora Henrici 2. Francorum regis

381쪽

3RANCISCUS I. VALE. REX s7. 183 tamen 'usente acrius intumesicrateque mari absorpti sunt: reliqui una cum Iona faustis actaranationibus exceptLAegre ab hosse admouebamur urbι tormenta, cum terra

praedura petrosa perfodi Orpossetad excitanda opera. A d haecine Doria is I Onas circumacts undique Nopa

ronibus, uarie eos,oe' oppidani quoq; fortuitae μου tommentis infulabant. Antonius Rufocaliuό quem uulgatiore cognomine Barbesium ab oppido in Xatonensu pr festina sito,uocat,admonet Brionum σ Cerrum ibi id centi mittes dentur uturum ut hostes opere prohibeat. His attributu munitiones acerrime impediebat multisque caesis

reliquos in fuga solum stem habere compulit: audacissique

eos premere Cr instare coeperat, ni ueritus ne a mulistudia ne circunueniretur liquor captiuis abduch; stoli que ho-esium in urbem rediisset. In eo nomine deinceps inn tessere carpida Brisno cerroque palum commendatuae. Borbonius deinceps cautior faturus esiadeas eruptiones coemcendas. Viscentius ribaldus Romanus,gent itureproxiamus Cerro, non quo aliquid delibaret de laude Rufoculdq,at incensius animi magnitudine, acceptis i tabcis at quot cohorribus,porta quam Regiam uocant, dis fiente Cerra ine quoque perrumpere honites munitiones confit

tuis: remque feliciter exorsus, ancipiti praelio hostes dissi-ηebat, cum in insidias quas Borbonii iussu Daudius m JAlphonsio Vassio parauerat, praecipitatus esset adolescens

omnibus rebus ornatus, fortisi e pugnans, occubuit: μ- sentes alios cum ho Ees effuse usique o moeniasis eretur, inde abad unt machinis bessicis:quidam etiam circa portam caesi, in quibus fuit Rodoricus Corius signifer Vrbviis repressae satis uidebantur Gallicae eruptiones. Bodonius cε-mua munimenta ad mare circundinit,turriculi que exci-

382쪽

FRANCIs CVS I. VALE. REX neue impedirent impetum machmamm:ea enim opera ut aequadraginta passus a muro aberunt: π iam uas uera marma, urirrumpedum sibι uideretur in urbem. Ita enim coliocarat machinas, ut plures simul uno eoiamquepuncto uoluerentur, ' Anque asterrenisbrepitu quodam σfemitu ingenti ex hombili: er miles Gallicus , cui nulti

dabantur interualla requietis ouccumbere laboribus uid batur. At Brionis γ' Cerrus intus pro dirutis reficiebant muros: actametsi multis urgebantur angu his , tamen nulla eos res magu quam Maeliae assiduaestigabant . Inriseae superioribus collicula ex urbe emisiu tormentis, uariete toria Caesarianorum lacerabantur. Accidit ut quodam desin ipsism tentorium Dauali ingens emissus obus ,' nerer unum re eius familiaribus, qui Moex pagibus neo aberat. I tuque Dauatus accito puero tolli ab eo moxglobum tubicad Borboniumque perferri,rogate puero Ursa statante Davati nomine,Hentne hae claues Masilliae id ille rogare puerum iusserat, Guilio impetens Borbomum, qui

praedixerat uturum ubi ad portus Mascraeproces set, ut

sibi ciues cum clauibus urbis occurrerent. Est uero Dauatus

omnibus, proptersiummam uirtutem summamque nobilitatem,maxim e propter Regis captiuitarem,atque egregia operum totis hupraeliis Caesari depensum,notissmiu. M alti uero machinis magni apud hostes nominis concisi sunt, in quibus fuere Francistus Gusmanus GP Ludovicus Caluus Histant, Franci ius Canielmus, m Titus Fansellae Parmensis, ν plures alii. Cum iam iratastis uiderenturimurnia, Borboni ,Motta,Pomperanus,PHasius, reliquis Gald qui Borbonium secuti uerant Inum Inuadendae urabis proponendum putabant. Haec cum etiam ipsi ueterani Histant milites sento ent, cum in eam sententiam inci-ratipraedast eloquerentuin, unuό erat Dauisu qui . en Arnol. Ferroni de rebus tir

383쪽

sa ANCIs CVs I. VALE. REX 17. I 8 tiret futurum enim coni lara augurabatur nius nouo re- muro ingenti ut 'age depellerentur,praesertim B no sta ui tantibus, ut decem iam noctesipsiad ma nia excubarint,utconnuba er Cortum exploratorem,qui inferia omniafutura Caesarians pallan iantabat. Tum multi concurrunt, orant Daualum educat omnes ad oppugnationem alioqui futurum, ut Borbonio hortate ad quem pumma imperij pertinea iniustro urbem sint diuus2ri. Ibi Daualis uero aestuare dubitatione, uersareque stin utranque partem. Tum uero mulans euissim eorum rationiabus ad impetrauit, ut ueloci limi aliquot ex Histanis mi rantur qui impetusacto excutiansalu De rebus urbs posset oppugnari.Ηi cum irru bent per derecta moenia,quib indam caesis, omnibus uulneratis,renunciunt obseptum undique dirutum locum nouis munitionibus, ingentes specus concauatos, hospicato apparatu aptismo ad incendium recitandum refertos: ita uturum,ut priusquam ad teli iaetam uentumis,an incendio farraturi, ali semiustulati inhossumpore lutem uenturi lat. Borbonius uerebatur, ne

per Histanos pedites fucum sibifecisset Dauatus .itaque inueterepermanebasententia urbis oppugnandae.Rex Mas suae obsidionem grauiterferens,contraia ingenti peditatura Helvetiis, equitatuque Gallico in bu homo, cui Iacobum Palicium Chabaneumpraefecit, Pauciumpraemisitad Auenionem, neforte hones qui uicini erant Aquis Sextiis, consilia inirent de urbe ea intercipienda . Is A uenioneprofectus, urbe quidem minimem lusus est a Francisio Claromontano Legato poti icio homine Gallo :cum tame urbs pontificiae esset ditionis,claues urbis penes eum ad que flumma imperii pertinebat,manere aequum aiebat.Rex conste natus ea altercatione raptissime Tremolium, Ni erianum, Rubenium ad eum misit, qui reciperent futurum saluace iis Gallorum Lib. VII.

384쪽

emnia Pontificifutura: aut ultro temeritatem coercemupupuratiponti'-,cuius fratres honorificis functioni bus in Regiasurierentur,unin etiam Narbonensiprouin praepositus es et,mirabatur hunc immutatum,qui sprudes imis sacerdotiis, Auxitanens uepraefectura maxima quae multo omnium opisntfima est apud Gallos9 siue retur. Tremotin mox admisius cum esse homineplacauit ut ille ultro omni abdicato imperio, omnia regiae potentiae,m fidei traditis omnibus portarum clauibus permiseris Rubenio cum ueteranis alis equitum custodia urbis data. Piscius σΤremolius properabant ad obsidionem Massiliae fluendam.Horum aduentu c Iam uententis Rterritus Borbonius, qui nullo pacto commouerest υψώ: ne urbis uolebat: simul etiam ueritus,quod π aiebat Da. uulusine Mediolanensem agrum milite uacuum nam GaDAfacili Caesarianos pellerent, mutato consido transiit in Dauabsententiam soluta urbis obsidionepost quadrar simum diem, Rex Aquas SextiG cum excessent hostes mox quoque recepit. Ibi dehberatum e fani e Medistianum proficisceretur, an imperium alicui ex proceribus d

in exitu aestus esset, differenda belli considia in uer proximum aiebant: praesertim cum robur exercitus exteris constaret,qui et reinerentur ine nummis. Gounferius, Samarsalius. oannes Barra, Philippus Chabotius Brionus minime diffisendum bellum, iustandum bossi perterrito censebant ueterani proceres ut maximehotasit in lanu, praesentem R egem reuocabanta bello uulgus Gallicum, ut ex ueritate pauca aestimat,authorem fuiste Ludovicam Rgis matrem huius proste ianu credidit. Id tantum abenauem,utide matrem,cur nihilnon deferebat, abiens alutare

minime ausius sit: pro certo habens buturum, utilia pro Amia Ferroni de rebuι Annem

385쪽

taoneremonaeretur. Indicararenim ea perliterra esse quaedam quibus angator resonatetur magni momenti, qu busque uerendum sitne ipse premeretur : quae non audeat committere epinone, ea malui fermonis communicatione egere aculeos quosdam e sorupulos solicitudinum insit,eatque urgere,qui matuo congresse exhauriripo t: ad rura e intra paucos dies. l se haec ueritus mox est proripuit: abiens tamen illi admini lautionem omnem regni reliquit. Udebat uero Ludovicae Antonius Pratianus inrisepro ius,absenteque Rege omnia lili exequebatur, insteriem uocatis aliquot proceribis. Sicinante multas annos matri curam regni in Helvetios Vortiamque Maaimili iam moturin, delegarat,a lidente tum ei in locum Pratiani iuris nesim,quicum eo proficiscebatur,r fondero Maritonio praeside Parisiensi. Hunc Rex mox regnum adeptus.

tum Pratia,um iuristro m designasset, in locum Printiani ex Burdigalen praeside Parisiiensem renunciauit liberalitate eius cognitu clim ad Cantabros recipiendos adoralescens profectus esse elusique indu bi adium,at Cr Rex1dsurronios alios iamplecteretur,s Robertum Marionisi, quem Bouensem Bocabant, multis obeundis legationibus proceret, in quo illi dexteritate ingenii multum ualere uidebatur. Itaque Him Carolus Geldriae Dux cum multis copiis Hostandia ingressus, de incendiis,minis omnia sinusisset, Medessicum diripuisset, Alcmanam stoliasset, ranianum incendisset, Altera capta in oppidanos itasesiisset,ut pueros in gymnasiis inuentos trucidaret, miserrimeque euisset in uagientes infantulos ad cunas repei ros, manente tamen prius pace inter Caesarem e Regem, misso Rex Roberto Marronio Bovensicum rustra id alis tDiassent,per eum conciliauit Gelbum Caesari. Iam Eooο-AIM G Dauatus maturabunt fugam,ita tamen in I facula GaIoram In. VII. Aa

386쪽

rRANCISCUS I. VALE. REX s' acie urtices iti facile uim depellerent. Annaque Mommorantius, Boad lus, Marchianus, Aubignius, e I plures alis tardius insicuti hostes erant proxime, cum Borbonius pugnae ciendae auidisiimus, qui 'antea Egubumsuppro erum Ruthenorti temere inuetrum represserat, sineresuos

iubebat: monitus tamen a Dauato quantum cladis infamiaeque in iuret, iter ita accelerauit, uter mediocres duas machinas reInqueret , cum maiores nauibus impositissa, minores vero minutim scidisser, ea ue iumentis impo uiseset,ut ex eodem aere cum M ediolanum uenisset,rescerentur. Rex per Coctias Alpes celeriter uolens Caesananos ant uertere, Messistianum properabat: idque nutus Borbonius continuatis no te dieque itineribus Auos urgebat, e Fecitque ut prius Papiam perueritret quam G asti I bi Caesanam δε- liberatari accersiebant Francificum Vortia, qui ueritus Gallicas copias cum diceret non esese daem,ut cauea includatur,adduci non potui uise Melolano ab obsidionem pes ferendam teneret: vitatoque Caesarianorum colloquio sestecius eisfuit. Iam Borbonius, Lanotus, Daualus, Ant nium Laeuum cu ex Germanorum millibus, Histam heon entis,cum machinis multis bel1cis apparumque m chinario maximo, I tulorumque cohortibus aliquot Papia praefecerant: uident effuturum Regem, utenui magm-mi,aegrepostse Papiam relicturum. Atque ille urbem pro pugnaculis nouoque opere comunierat, magnum nim ru- meti coegerat: recensuerat oppidanos omnes qui arma ferre possent,tormenta aptis locis locarat, singula locasiuis custodibus'manu molas manuariis multas parauerat, nihils

sibi rebqui ad mole iam longamque obsidione toleranda

fecerat. Erat Papiae cum Laeva Garcia Mauricus impiger, reique militarisperitissimus, cuius Cr in ea oppugnatione uirtus cognita ME . Rex misso Michaeli salutiano cum alis Arnol. Ferroni de rebus aliquot

387쪽

PLANCISCUS I. VALE. REX 1 I8s aliquot equietum, submisioque mox cum maioribus copiis

Iacobo Palao,s' Ioanne Albanio, repente M e Aolanum occupariea quidem celemate,nicum Borbonius, Lanotus,

Dauatus Eoi iustibus cederentiabisAtque Romana pom

tius Capessu ait, sieo die Galli Caesarianos secuti fuissent, neminι dubium fuisse, quin eo die debellatum fi t. sed

persequeribus Galla,cum temere qui inuecti represii 4bent, resissent, is diui uisset. Nam Dauulus uaris locis cost tutu Hilianis,qui'lasplumbeas in Gallas ruentes emitte rent, facilem fuga uis esciebat: authoremque agant, qui Tremolis rogesta si ripsere, istum fuisse Regi, ut propere hostes insequeretur , quocunque ruase reciperent'. nec rempus tereret in urbium oppuPetationibus , ubi Gallicus

ardorfaeret, remisiusqueparum posset: id illius consilium repudiatum. Misit deinde Rex Tremolium, qui Pror is nomine Mediolanopraeset: huicquepostea si quid ho ies mouerent ,subsidio misit fraci cum Borboniumsam paulunt Comitem,Vaudemontium Lotharingum,Thomam Fu-χeum,Lescunum,Theodorum Trinutuum. Circa finem Octobris mensis,dilberante Rege satius ne essetaur Comum aut Laudem aggressi,an uero potius Papiam,cum ueterunt omnes proceres,in quibuS erat Ludourcus Dasus,qui peditus aegeriethca aduectus fuera censierent aut Como aut Lauda admouendas copia3. Counsienus cui Sammasa usquoque haerebat, a regia male late offendit alienum est, relicito proximo hoste longinquum cons turi. Hujussententia tantum ualuit apud Regem, ut medio ex itinere A Lbamus, qui rum Laudem a Tremolio praemissus fuerat, reuocaretur.Dauudus ubi uidet Regem ad Papium contende re,qui Laudem reli iurus erat, consilia de ea retinenda nonasteriit.Borborum autem in Germaniam transiui noua Gese

Gesia Cuctorum Lib. V II. A a u

388쪽

TRANCISCVs I. VALE. REYmanorum auxilia coactum. Lanoris ita constematus' Gallorum aduentu aluus ut sibi res futuras desperarit, d

nec trans Abduamst reciperet: ex quo apparuit postea m si omine ad Papiam peruentam. Rex castisa posivit inter . dem sacram seruatoris, quam uulgo Saluatorem notat, 'Lani achi aedem,uia militari qua ad Laudem itur. Ι. Ch baneus Paucius subnitit cum ρnma acie: Anna Momm rantius a Gounferio cui familiari limus erat iis infula infisus,ut impediret exitum homum. In hunc Laeuae iussu cum paucis Germanis,pluribus uerὰ Histanis,Garsia Mauricus urbe erupit,π' quibusdam utrinque caesis,arcin pontis postremus concameratus incisus est. Vtrinque deinde ua CP a Mommorantio munimentis perductis, postris die occupato suburbio, Mommorantius motisquaesierundum Ticinusitae erant, partim ui admota,partim tormemtis emissis comminuit. Eo factum cum puraretur lili fame essentiaboraturi yelapsius ese cum trusatiles mola3,prius idpraeuidens Laeua,parasset. Has interdum homines, i terdum asini equi in Drum adigentes, ne quid desid raretur fecere:bae uersabantur γ' quibusdam locis pubθ-cussicestis,s in ipsa academia ciuiti pontificiἱque tu ris. Ita pinserum uoces inconditae nobil imo locos, ebast,

ubi paucis ante annis Iasonis,Deciorum, Cursiorum, Pic rum,cum admiratione acuminis auditae fuerant. Enis tu

riculam ripa Titini haud longe a muro lateritia, obsepiaque enutpraesidio Hillanico : hanc Mommorantius adcumrente quoque Claudio Longauitano caesis Histanis recepit. Badandus narrat instanospactos corporum salutem, an ioribus Gallusiustendio uiolatafide necatos. Alii cum per praecone saepe moniti, deditionis omnes leges repudiassent, ut expugnatos aiunt escisos con ath: pote ad mutua auxiliasubmittenda facilior locus uidebatur. Ex ea turri, Amol. Ferroni de rebus cau

389쪽

FRANCIs CVs I. VALE. REx 17 it Ma pilis emisiis stupenemebant Galgi oppidanos, consilia ut ineundum Laeuae ferit de ea diraeda. Itaque multis,nseque rigentibus admotis machinis, celeriter aeruta est quia bustam oppressu. Dixit Rex urbem oppugnare, quassatisque moenibus ,σasec Padicio adpropugnaculu A quia tanos cum Sanctostephano G A mbleuisiano mittit: atque hi munitionibuι praeruptis, si centes alijsubmisit fuissent, poterunt loco potiri. sed A mbliuisiano necuso, dum nemo serrauxitium, multis uulneribus confect rediere. Etsane stenubat Rex futum, idque malebat, uta 'sis rebus h stes agerent de deditione. Ipse cum alueo ueteri aure Ticinctae laetere:impensisse lagrauissimis r blatus e haddunt: ali, multis de cado aquis decidentibus impetu aquarum opera cornuspe.Cumq; Ticinu postea Rex diuertissetis is uallo a Laeva recitato impeditum ne uim aamoueret: quodsne dissidet ab his qui omissas munitiones stripsime. io quos teporepossulatus unus e Caesarianis maiestatis.

quasiRegi per literas indicasset luborare obsissessiulphurei

apparatus ιnopia, cum tormentis factu instinaque esterre cogeretur, dinnatus ea. Raptus adsupplicium saniorem

mentem Laeuae imprecatus ea, qui eruat tutem exerceretisse innocentem, ut eo exemplo deterreret Germanos ne se

commouerent. Resupinato σ din ictu cum ex pecinuaperuit gladio manu sanguinolenta, cor, hepar, praecordia absilauxit, minurimque in frusti reliquas panes corporis dissecuit, improba simulatione tegente ho letrudebtutem: smnesique Nerones σ Phalaridus, Domitiano que uincete emplo proposito anisii parum memoris humanae societatis. Claudius Longauiganus dum incautius munitio'nes spectat undeplumbea ictus,magnum sivi desiderium

rei quet. I nter per Albenum Pium Carporum Comitem, indestina inita faedera inter Clementem Pontificem M

390쪽

ximum,Regem e ' Venetos:mi que I. Matthaeo Giberto Veronensi pontifice,ho latur Cues fanos Potifex ad inductis onec conueniore inter Regem π Caeserianos. Eos uentum ect, ut principio ferrentur hae leges Caesarianis, d nec agitur de foederibus utrique quas urbes occuparent,retinerenti id id toceret, penes Pontificem quasi equesbum

interea Melotinii maneret: secumflefaedere Adriani noteneri diceret, ne Florentini, Senenses,Lucenses pactάprius pecuniam numerarent, effecerat. Rex publata induciarum ste, I. Stuurdum Albaniae regulum G' Rentiam Cerrum, attributis eis decempeditum millibus, excentis et ibus, ad rqeapolim recipiendam mittit, consilio mav e Ponti iacis ad quem miserat Ioannem Lagrachum, γ' Venetorum: si reuocuret Caesarianos ad sua tuenda,Asuadentibus muris qui copias di bnubi nolebant: desideraturus est Rex eas pona copias. Ille in Senensium ines profectis, adiuuante etiam Fabio Petrum, qui Senensibus mutata reipublicae forma praeerat,ab eis Cr tormenta belgica, cr pecunias ad bellam palam sumpsit. Clemens tamen cum ste A si tum L fundo, remoraretur eius iter,uelpacis sequester esse uult, utrique Cy Caesari cr Regi ex aequo defert, Cr Caesarianis Cr Callis aequesiustellius. Ac postea parum abfuit rumore pugnae aduerse intellecto,quin Albanius Romae ab Hispanis interciperetur, ni Rentius auxilio ei spei, hbero aditu in Gallium dato. Eu expeditio eius fuit momenti, ut Carolus Lanotus,ni Dauatus multisprecibus diibuasisset, Cr in aduentum Borbonii diserentur ut ea consata impetrassis,

ad Neapolim tuendam redire uoluerit. Interea a Germanis cum inopia ac fumes timeretur, concursus e rad Laeuum Deiru: Aadrnio quoque ma ae apud eos nobiotatis cr'authoritatis editionustimulatore Cr concitatore,a quo Cr