Arnoldi Ferroni Burdigalensis, ... De rebus gestis Gallorum libri 9. Ad historiam Pauli Aemylii additi, perducta historia usque ad tempora Henrici 2. Francorum regis

511쪽

FRANCISCUS I. VALE. REX s7. 2 3

demde marolum accersito Canino, Annibale Nauotiro, Acciolo Romano, Antonio Maria Aueroldo : in Ubernaeos cum=uorum alis mittit ad C Mesrum. Hi antea ea fuere arrogant Ia, ut neque Gallos neque Caesariam sexciperent, tum tibenter iugum ferre iiisit. Mittit deindc Caesarem Fuia rosam cum millepia tibus edi ducentu equitibus ad oppugnandam arcem munitam P aconam, ibipraesidio reti-ctus fuerat cum sex t talorumAnis Annibal Brancacci, Neapolitanus, Alexander Cnbellus Mediolanesis. Priama luce Fulosus submisiissuli acnter instabat,adcurrentiabus undique Galiis i tabsque si qua irrumpere psint, usi

due abissuper alios irrumpentibus. Annibal π cnbelius minicumsuu forti animo pro munitionibus pugnabant. At dum undique premuntur, antequam omnes opprime rentur,multi erumpentes'gerrimusti caesi, multi capti una cum Annibale π Oubinos ens praeda parta. Eodere rore qui Seurianopraeerantperculsi,dedition fecere. Α cis custodia donec Ennebaldus profra considiab e et, Laelio π Be ingerio commisia: eo consulto, Petro Corsio σIoanni Thurino. In hisice excursionibus laudatvrsos traetus militis qui plures ex hostibus bal a seriebat qua mutiti qui leuioribus in machinis emitaendu soler imi uid

bantur. Iam Ennebaldus in Galbam relerat. Thurini custodia commissa est Carolo Burio, a quo mense Nouembri sequenti Casule oppugnatum est,utant scripssimuS, Aque

postea extortum. Tantam addunt ratori scriptores I oanne Galalmum Bandrum authorem fuisse Bario urbis intercipiendae,cum iampraemisit in urbem essent a Mantuano, cui m principatum Caesar addixerat, qui ea cararent qaue ad eum magnifice excipiendum pertinerent. Addunt sepem

tu hosium casum Chri Tophoriιm Aquitanici peditatus dacterem strenuum. Iam inflabant labemiles. me e Iactatis Gallorum L . VIII.

512쪽

pestas perfrigida,imber requenti limus. Reliqui omnes t diu se continebunt, quibus frigorum uim pellirent , aut i

nirent curus er animos oblitos laborum. A tnon Rango nius,Teus, Boutierius Gasticarum copiarum ductores remittebant animos a curis besticis. Idem accidebat Alphon-so Vasho, Davato,Francsto salutiano, Pyro Columnae, qui Caesarianis praeerant. Sedebat vastius ad Pineruum mittebat und que exploratores. Mittit Rangonius ad Rupem Curaium Tortesanum Antonium cum duobus pediatum misi bis, er tredecim nis, qui locum ho hextorqueant. Nectituit id vastam: ubmittiquis auxibo cum ualidis copiis Franciscum salutianu: atque is celeritate usius eodem tepore obsessis adfuit, quo aderat Torresanus. Diu

se utrinqueglobulis plumbeis emisiis fatigauere, ubi multi

caesi,m' uulnerati. Oppidaniloco egrefacerbo ululatu Imperium identidem acciamates squae uox Caesaris imp ' cupidos eos ostendebat una cum Salutianis in Tonsana inuere,ut cedere ille coactu fueritita tumen, nihil ut fugae simile uideretur. Id Salatianus inluctus, urget cedentes acrius:tum demum urea fuga secta,multi necati,multi δρspathine Torresanus cupaucis elapsin, aegre ad 2ospem uenit multi cupii, inter quos Colla squartus nobilis centurris, Zacharias Ariminensis caesius, quem'Zagein sum uocant. Salutianus ad Vastium rediit cum opimis stolus: Iummόque omniumplaustu exceptus est. Hostes autem incredibili celeritate parum abfuere quin Taurinos interciperent: prodierat enim ex volpiano Rusus Motanus.cμm septem pedatum millibus nocte ob cura. Iumque in propugnaculumcui nomen Daugeam, occupabant, ni exustitibus unus insidias breui emissa machina detexit t. demum conclamasum undique ad arma. Ipse Bourierius Amoc Ferroris de rebus cinu

513쪽

pRANCIs Cus i. VALE. REX et sitam paucis stipatoribus iam propnPaculo hostes potitos

inuenit. Illidum turdin suos in ordinem cogunt, ex turri praximasummo artificio dilapsa macἴina effectum, ut i, mul oretinentibus undique Fracis, pellirentur ho lespropugnaculo: quo in periculo Taurinensium ciues magis derruncis quam deseseliciti uisi sunt.Vhro omnia ad pellandos hostes oferentes,sed haec possca accidere. A cce hi Galla altera clades mense Februario. Cupiebat Rangonius a C saerianis sargostum munitum pulsis illis uindicare. Annia balBrancuccius, que upra captum ostendisus, elapsine cussodia peruenerat ad Vastium: que cum trecentispe ditibus Corsis, Sardis,Neapolitanis huicpraepositus fuerat. Misi unt ad eum oppugnationem Caesar Fulgosus,Gale ius Malalesti Petrus strosius, A nnibalNunotarus, i OAes Thurinus, digni omnes qui imperiis summis praeessent. Ca-μnu Bargese collata. Impediti Galli Italoque munitionibus, multitu iuulneratique ant. Brancaccius Fuos hortabazur memores pristinae uirtutis pugnarennitu actum,ut mustis desideratis satius uideretur=upersedcre oppugnatione. Cι sus est ex iis quὶ Regi militaban Thomas Roncus uicanus

alae attributae Nun olum . Tortesanus angebaturative af debat dolore uindicandae cladis acceptae ad CaiUmm. Recum Bouilario communicata obseruabat momenta omnia

temporum, si quo tandem paciis ulcisteretur iniurias suas. Tandem cum obstruaser praeter centum N 'anos pedites ἡutam inesse praesidium, Aquitanis, quos ei Politierius cuZacharia Casteriaco attribuerat, itan ue eductis,siummo diluculo summa ut instrisuos in eum locum: ab hisque crvpidanis celeriter concursum est,certatumque ab Histans ita acriter, ut a uiris fortibus in eχtrema stesalutis certari debuit.Tandem resia hue portis, atque intromisiis A quiri hu atque i talis,ingens caedes faciti. Histant omnes coiscis Cessis Gallarum L ib. VIII. ii

514쪽

rRANCIs CVs I. VALE. REX s' oppidani necari,ager eorum Iamma omnique contumeliarumgenere uexatin,identidem acclamante Torresano It

licae cladissuperioris altorem : irent nunc oppidani, σimperii infulas proferrent:insitas miseris,quisuperiori se is seperiores,pup eo imperii nomen acclamarant. Salutianus interea ardebat cupiditate ιorum oppidorum recipi dorum. Iam Monteianus, quipesluto Caesananispretio, parum firma ualetudine redierat in Taurinos,urbi praeerat. Hic Carmagnoia praefecerat cum cohortibus ahquot Ita-hcis stephanum B m. A cadit ad Taurinos, ut quem uishosiis sepe erumpentem nunquam potuerat intercipere, quique quam expetitutionem Fui concitarat ob robursing lare, eam fustinere ac tueri posse uidebatur, Cassilperitur Aquitanus seditione intestina nonnultarum occumberet, hiati ab uno perse ime uulneratinuuius morte ita Aquitani commorsent, ut nisi Monteiunus de reis sentitum fimpsisset,respurum abfutura uidereturasiditione. Inte

ea vastius Sudutiano robore copiarum attributo, cum Crisere Neapobtano σBrunoro Comite permittisoppidam sua reciperelosiicitus , ubi accersiretur, cum omnι reliquom pessitatum equitatust se afuturum . Instabat tum

Issar' mensisexitus: dumque salutianus machinas diria quibus arx Carmagnoia comodius euertatur, machiana ex arce emissa necatis est. Haec exteri prodideresicript res:Nos certiorasiuprasicripsimus. Nec minus tamen Caesariani commoti um acriter casum oppugnant, loco necatis multis pollutur. Stephano Balio iusiu vasti uti ramest,reliquicuptiui remis adiecti: mesque April quenti a

Comite Diepae Normano intercepta naues aliquot Caesarianae, ex Indica nauigatione redeuntes, repertae mercibus

laudatismis. Mensi eodem misit sunt a Rangonio Baptista Legus σ Vincentius strosius cum ualidis copiis, abii sAmal. Femni de reb- ac

515쪽

uctntas machinis maioribus ad cu bum cui Brachim conomen, oppugnandum. Hispanicum diu impetum eorum. Asbnuissent, iam multis caesis periclitaretur, arbitrio uiadiorum re uas uitamque commistere quotacta estut multi a Rangomo Massiliam mitterentur ad remos addis h. quasi vhisicereturcontumeliam acceptum ad Carmagnoiam. Interea Caesar Fulgosus cir I oannes Palilus Cerus in aulam profecti,a Rege humanissime exceptisunnmoxque mutatis saepe equis celeri cursu ad Rangonium rediere.Hos in mox cum Boutierio lectissimisque copiis mittit cum Laelio Marino, Vincentio Strosio, Baptissu Lego, Galeoto Malutessa ad Bargelum arcem. Sedebat idem Annibal Brancum

ad uim depellendam promptus, ad Gallos ItaJUcirepeialendos expeditus: sed is fuit impetus Gallici Iliacique mi litis,qui se indignabatur pulsem superionbus mensibin, ut quanquam ho tibus fortiteri cantibus, multis tamen caesis locum expugnarentiis Annibal Brancamus fortis-

me dimicans captus est: ingenspraeduparta. Laeliustitiptimbrasini diu illusio Epaucos dies occubuit. Cinuidus quoque Camerinus,qui Regi militabat, circa caput altera pila impetitus, necatus est. Rangenius parum ab uit quin iuberet Brancaeso gulam frangi, qua ieius cae parenita dum uidereturmanibus Stephani Bal π Laeli sd Bou-tie' aliorumque precibus reuocatus, incolumem struauit. ru elum Gallico praesidio munitum est: inde in Bonsummouere Galli uaίque: memore que commilitoηum sepe interceptorum an multos acria audere. Confecito bellae cutisque his locis Regi, Rangonius in aulam ad Regem salotandum peruenita quo cubus est,ut eo splendore, dignitate, fortitudine ueteranum ducem decebat, diutiusique de

rebus Italicis collocuti cum essen rumor percrebruit quantam conniti animo possiet,quantum labore contendere,ian

Gesiis Gallorum Lib. VIII. li v

516쪽

rRANCIs CVs I. VALE. RET s' tum facturum Rangonium, ut Caesariunt uda pelleretur. Ille ex Gani in Venetiam regressus cum esetfactam est ut

immatum eius interitu ea consilia perturbarentur: Eodem anno mense Iunio cum multis equitum peditumque missibus missus est praetor regio nomine Humerius , quem 'Dumerium uocant,cui se coniunxere Ioannes Paulus, Caesar Fulgosus,reliquiqueproceres Italici Gallici, ad Puserinum . Ex eo loco insessis copiis in Vasium progreditur, pugnandi copiam facturum arbitratus . Ille imparem se

sentiens, retro in I tubam peruenit: quos tum effut nemine obuio ingenti Gallipraeda potiti, arma undique cim ntulerint: pellique undique potucre hones, ni Germani quos Humerius adduxerat, adsuum arbitrium omnis reuocantes, minus Humeris imperio paruissent :quofactum ea, ut illum in extremum pene discrimen insolentiasiua perduxerint. Missunt centussus Comes Bertingerius ad Bu chum oppugnandum , ubi praesidium inerantstraamia ueteranorum Histanorum cum traginta ueteranis Iralis. Et quanquam acriter Galli innarent,obsistorum tamerobore er conflantia cedere coacti siunt, caelo etiam Marco Asicocolo ueterano. Peruenit deinde Humerius in Fanum Damiani,CT Cx eo in Albam urbem, quae r uberat Mon,

ferratensis. Qis absumpta annona cum diffiderent man tionibus,deditionem fecere. M ense Augusto mittit Hum fra Caesarem Fulgo CP Bouuerium ad Chet cum odi pugnatam: Septuaginta Itali, Histianique totidem in praesidio erant. Cumque a Gallis summo ardore oppugnaretur, qui inpraesidio erant,contra telis, Faginis subeuntes impigre

arcebant. Leuiorum tame machinarum multitudine quae a

Gallis emittebantur,factam ess,ut qui econ liciendii prae

beret, uulnere mox accepto excederet: ita exteriorem Ch

rasiti murum Gallisubeuntes, loco potiuntur, multis caesis. Amia Terrani de rebus Rursus

517쪽

FRANCISCVs L VALE. REX FP 2sIRursus Humerius mittit qui Busichum oppugnarent: edo egi magno fortique animo temere subeuntes depulere, mutu etiam caesis in quibis fuere Annibal qunili rus, πCiaselmus Finalis. Apparebat FIumerium non tam quid experiret cogitare, quam rendentem indignabundum uead ultionemaccingi,cum mox allatam e tadesse Duuatum Vasium cum lesti limu copiis ad decem hominum milia,

praeter recentes Germanorum copias, quorum non minor

erat numerus. I tu mox distositu praesidiis uelut rumore ponico conss uti Galli ,se in locu munita recepere. Aderant cum Vasis Antonius Rangonius cumorum magissen

sar Neapolitanus,Brunorus Brixianis,s' alter Vince-

unus. Exitu A ugu h ad criuersia cu sta ab ho felixa. E -runtin praesidio Acciolus cum Equot Italis,m Romun das Bigorrus A quitanus 'utique cum diutius essent muri, si tundem honesperrupere, muls que caesis Acciolum σRomudum captiuos abduxere. Urbs ea sita erat loco opportuno acileque muniri poterat. Sed-adduci no potuit , ut pensam in rem utilem faceret: ho lis itaq; mu ηrere,deinceps ut Gallis desterandum sit eum se recepturo ni ioccasione oblata intercipere psint. Vassus cum abu- daret copiis, ita milues partitus est, utpartem ad Monca lerium mitteretpartem ad Pinaratum: ipsi cum robore staret ad Cherusium oppugnandum. - ad Moncaleriummis erant,admotis machinis quatiunt muros, irruption

q*es ritu oppido potiuntur, non magna tamen En efacti: idque accidit circa initium Septembris mensis . V sius ad Chensum exercitu circundato, summa ut irrum-

. perenititur, maxime sterans primo st a quesuorum impetu casum uictoriae inuenturum. Chenusto praeerant Li

518쪽

Gatis impetere, pars eminus omni telorum generepugna

re Conrnu ea Liuius er Fulgosius, er Cassi qui in praesidio

erunt ubeuntes temere depellere,aquam feruentem, picem uoluere:nec minor erat ala ras obst Jrum,quam impetus obsidentium . Eo diere infectu Vatii in multis casis in cu- si reuertitur.Sequenti die 'cum quoque muro, Caesabiani parantirrumpere. Galli obuiam irriundique clamo uulne rara neces . Liuius dum incautius se honi exhiber, circape- Eius pila plumbea ieius,corruit. At pro diruto muro und que rustosius nouum refecerat:quo factum ea ut uana ho-stam uires,uanus Dauali vamjset comitus. Sequenti die quingentos pastus retrocedit V inflattamensententia,

donec loco potitus si nunquam cespurum. Ful stu, si annona Eata in temporesiuiser, facile impetus hosiles tulis sit.Id reficierat Vastius: itaque urgebar hominem: mispus in istam contaga Rodulphisilius in oppidum: cum

honesti conditiones proponerentur , uisem eae re Gassica futurum, si loco cedunt. Pacitiones hae initae, abirent obsim aluis omnibus impedimetis,equis,armis. ipse Fulgosses csi suis Pinarolum ire termitteretur. Si Rex eo perueniret intra decimumluintum diem, machinae bellare omnes redder tu' in minu Caesari cederent. Hispatas, ille cum sivis P

narolum uenit, quo amissis maius damnum passuri Galli uidebantur. Misit deinde vastius qui Abbam oppugnain.

Praepositi enunt usit Iulius Vrsinus, vincentriin Stro uri Caresus Aristadius Aquitanus cum quinDispeditibus: unicuique tantando uisse aluolunipedarum. Hi uel uim ho hum metuentes, uelbe impares tatu copiis agnoscentes, siduis rebus omnibus'ciuium fortunis, deditionem fece- re. vassus celeriter pitasThumo S' Pinarolo admouet. Vectica ea munit alis commeatu fuerem tacta. Tande Iunia Fer vi de retas Henricus

519쪽

FRANCIs CVs I. VALE. REX s7. 2s 2 Henricus Delphinus cum iis limis copii absidia obnuaduenit,quiad eam inviam uenerant, ut equorum cami- ,

bus non asstinerent.Huius uirtute pulsi hosses Alba, Quine sis cr Atia munita oppidisse continuere, idomo I eri pugnae cienta.Tandem pactae sunt inducis in decima annum:interea besto capta uterque tuereturinsiquod san-clopaulinum Caesar cum quibusdam aliis reddere debebat. De Minodula diu disiceptatum cum esset mi Gabolumer Thomam Mirandulanum , conuenit iudicium Rex inter eos reddi pateretur. Interea Minandula quo tunc emesium,eodem esset. Cum euita pacti essent Reges,ηeque tam proximi unquam collocuti essent, mirari homines, male ominari depace,ea in deterius rapere. At Caesarcum H Η staniam rediret, uel iduciam ossentimsiberab Rege nom. indignam:ue ut ali uolut metu aduerse tempulviis mois rus,ultro ad Regem,qui sedebat ad Aquas mortura, quaser fossas Marianas dicunt, misit, uenire ead colloquium. paratum dare idem ex accipere, non nisi datis dextris e re utriusque sibi uisum ne abiret. Exceptus est itaque a Rege humani*me ,sic ut cum paucis auocis obuiam erueniens, is eius se Rex moparonem coniecerit, abeuntem eodem pasto prosecutus P.Rnnosequenti defuncto Antonio Buν-Πsummo iuristraefecito,designatus in eius locum iuri' filius Gulielmus Polatus.Hic mox regio nomi e contiit Inones plurimas edidit ad componendus lites non inuriis, si nihilpraeterea molitus eset. Caere tum dumsisto auged quo iure,qua iniuria attentus, omnium hominum ordiries nouis electis,auitis,ueteribusique praerogatiuis stolian dum silinarium uectgal insulis Santonum, Oloronen ibus,Ar Meto, Bruoagio, Aquitaniaque imponere:dum regio nomi nesinatus omnes Gesticos traducere, in ordinemque cogere vult, tigrare inuidia apud omnes coepit. Exciderat iam ecesia Guilorum Lib. VIII. I i

520쪽

rRANCISCUS I. VALE. REX IT. 4micitia Philippus Cabotius tribunus maritimoris Anna Mommorantio maginio equitum omnia admini-

'ante.sed Regii liberi cr Anna Pis eleua hominem bou bunt. Tandem delecti iudices senatibus Galacis datisiunt Caborio, qui post uarias relatas quaestiones in eum more

mauorumstatuerent. Volebat isse eiussicum numero reluce'

Culielmum Poterum iuri truseclam: idquepoterat obmmultates ne teres. At is peruerse exemplo, dum huncruente uidesic iam exclusum amicitia Regis: alterum uero Mo-

morantium iisdem se causis sterat pose in eundem 'pu lum impingere, 'nte simulanssile maxime a lictis r bus Caboti faueretaque recipit Pi eleuae, id mol tus enutsuffragia in reum penculosa ferrentur: aegre ut tandem facium si ne cupite mulctatus uitae periculum βbiret. Caeterii grauissime mulcturus est uix ut opes omnes satis 4bens multiis sisto inferendae. Acciditque, ut erat Rex clementia diuina, uti remisis multis erasurhorationeque omni, σν istutis bonis, quae ita sim addiciti fuerant, nunquam ut inde avellipossent, rediret is in Regis gratiam, nec minus quam antea gnatia apud Regem uulcre Noe aliquoipo Emesses coacts rusu patribus decerni iussierit, non se mul tutum aut damnatam ob ullum aut perfidiae in Rege, aut

male tutis crimen. Eo igitur in aulam reuerso, Poten res labare coeperunt. Nam Mommorantius,cautim cu' prudentius aulos sisterebus inuoluerat. Scio appleti assentato bus temere uulgatum , quasi is a Rege condonasionem o- mnium rerum impetrasset,plura etiam adi ciens quibus sebi conficius non esset, nequando negotium sibi eo nomine inuidi ac perent. sin eadem re codicillos Poletum,dusi do regio muniuntur,in stillantibus omnibus palam l gi iusisse,in odium M ommoranti,sed haec paulo post con se apparui cum Age Polato undique quaerente ab tinent wol. Emom is rebus se anq