Arnoldi Ferroni Burdigalensis, ... De rebus gestis Gallorum libri 9. Ad historiam Pauli Aemylii additi, perducta historia usque ad tempora Henrici 2. Francorum regis

521쪽

FRANCISCVs I. VALE. REX s' ausamprobasset. Bohemigenus hominum uaga uolubili uetina: ac potius sex hominum Bobemorum nomen ementi- Aera tiorum furaces, Cr qui tenuiorum domos,oe apothecu3 se nucissime scrutarentur, contectorum nomine abutentes, coacti ex omnium nequam hominum colluvie,

Cassia abire iugi:ni parerent, aqua Cy weti eis e linteia Etam. Agebatur annus millesimus quingentesimus tricesimus nonus , cum Gandauensesque ii tautorumgrauit

rem,uinoque uendendo indictum contionem, adseditione omnia uertunt,paratietiamsi Regi iungere. At is caustus pactas nuper cum Caesare inducias, eorum foedere ab-Ibnuit Osir qui certiossebat quotidiepeditiosorum conset in augeri,periculumque esse ne quid illi molirentur, inposterum constituar eo ex Histanti proficisci: breuior σμ-cilior uiuper Galliam patebat. Erat Regis nomine legatus Uud C sirem Antonius Ca binouanus Tarbellom Pon- ista per hunc Mommorantiam certiore acu,ecquid placeret Regi, si per Gassum Gundauumpeteret.Simul agricum irinouano uti a Rege oretur,ne atra uia quain per Ga lium eo contendat. Mommorantira sperans congressum Regum toti Galliae non inutilem,idpersuadet Regi. Ita pri-ptis literis cr a Rege γ' liberis Resis,proceribusique Ga

licis, oratur Caesar uti in Gallium ueniat. Rex tum ad Lo-

inius aeger sidebat, pessimo ulcere admodum intempe hue

uexatus: uerum eo tandem aperto, medicorum eorum qui manu curant chirurgiae opera conuassere incipiebat. C. Iari ad Baronam occurrere Henricus σ Carolin Reg taberi parati obsides manere,siquidisse dubitaret, aut alios ea nobil tute Galgaea quaestequens obuiam ierat,dare. Occurrit Cr Mommorantius. Caeseir obsidibus recusetis una cum es Burdigalam uenit agnoe ubique exceptus. Dii

Mi occurrunt Caesari multum tibique fuit querelarumina de iis Galgorum Lib. VIII.

522쪽

FRANCIs CVs T. VALE.ῖREX passim priuatarum equossumentes dubci multis dominis stomachum multis moueruntvatque ut in aula nihil non petulantiae ad ist, iis quidem qui minus liberaliter instituti sunt, multi abeuntes equos abduχerunt nihil depretio par

h. Cum Caesaris uxor nuper fato functa esset 'existima

multi asinitatem inter Reges nouum futura. At illum ali antequam Galliam intrederetur iserte cauasse arunt , nequidsibi dum Ubet in Galba, aut de matrimonio novo, aut de nouo ullo faedere proponeretur. Rex cum ad Lochias Caesari occurrisse ubique gratulationes upplicationes,popae. Accidit Ambasiae ut artifex quidam Caesaris cubiculis. tDepere al2quot loca immiso, odoribus uariis implere uellat, gratiusque reddere:atfumus immissus in cubiculum e rore artificis, ni ei reliqui occurribent, nocere potuisset sari. qui sane nomine perturbatus est Rex tota dis re admonitus sese Caesari purgans, miserum artificem rapi ad supplicium iuber. Caesar artificis errore cognito, ueniam ei multis precitus petiit, ut de reo Merando uarie illi contenderentinoi Rex Caesaris motus precibus. qui se non uenisse aiebat adseupplicia repraesentanda, upplicium ei rem Ner.

Lutetia quoque exceptus magnifice, nihil ut pompae in eo excipiendo omisum sit. Aber casius Lutetiae excepit Caesa rem . nam Poletus stiparus auoco consilio, cum ad eum isset

salutandum , ω'ob uestis longitudinem fecisa uti tabulal nea quae parata erat ob ignem excipiendum,casu in Caesaris caput impingeret, non leuiter omnes territi sunt, attonito ob lectus grauitatem Caesare, qui tamen mox dasiim

lans continuato prandio, siste postea fecedens in cubiculum medico in 'iciendum dessit. Abeuntem Regii liberi ad valetianum prosecutisunt, quos c ille magnifice eo loco excepit. De Gandauis quaestione habita, multis proscriptis.

suppliciumsumpsit,ca Troetiam eorum Fumptilis aedis

Arnol. Ferroni de rebus cato.

523쪽

FRANCISCvs I. VALE. REY s cato. Tentataebunt interea Dacis conditiones per legatos. sareae ratindiaer Ηouandis regno confiituto. M diolanumsimulabas Carolo Aamelorum Duci, Regis iatio redditurum,o mctu tumen retento,s lia ua uxore accipereneaque omnis liberis , si qui ex eo matrimoniosumperessent, addici uolebat: si liberi non superessent, adsisos

redire. Ita Rex russcitus esiste 3 ediolani recipiendι dum hae conditiones per Pelo iam a Caesare misum nonplac mut. Iamque is misconsulsum uolebat, qui ibi aut horreIMFenteius in Galgium recipiendi: qua causa abfuisse auudautius Mommorantiumsulli tisunt. Media in pace potentiores aulici alii aliis insidiari coepere. π iam Cabotiuae

Polatum iuristraefectis Regis lectum reddiderat: ut ιlli

ρυj metuens,cum nihil minis homines expectarent acris initiatus sit. In Germamiam Caesar ueniens, Sabaudiae Ducilegatis Regis accusandi ob res sibiablatas , potestatem dedit. At Regius legatus Petrus Romundus diserte restondens benigne auus. Paulo aintea quam Mommorantiuae aula excederet, celebrat unlsimulatae ilia nuptiae ad Castrum Henadi,quod ρο- Castrum Lerum uocant. Pi linum urbem inter Gululmum Cluensium Ducem, Ioannam Henrici Regis Nauarrorum, Margarris valesiae R ianae Naua a regiaeque ororis filiam, non satis exanimi Antentia σpauis'matris, qui alias iampridem convitiones filiae quaerebant. Debra fuit fabula, exagitatu tamen: insido Rege ab his actum cum Caesare de pacificenda Philippo Caesaris 'duo: interceptum tabesiarium a Carolo G Amontano pontifice Burdigalensium, opera ea in re utente Ioarinis Turdi,quiam Maiaeace praeerat: mi Dues sciculos epiciolarum ad Regem, unde sigi in eum male em per animatisint, eseamicitiam congressu minus in

te' Cum enim esset Grandimontanis regio notam uicat. Genu sagoram Lib. . VIII.

524쪽

FRANCIs CVs I. VALE. REX s' - Regis Nauarrorum, cui Aqucanicaprouincia Lia Grat regenda ninu paucospostmensis dederunt operum, uti in elis locum Carolus Consius Burrissubstitueretur. -- horret hoc afri Regis Nauar in Regem,pietatesororis in Iratrem,beneuolentia eorum in Grandimontanum. Pergunt tamen ιδ narrare,quasi causati ob sacerdotium minus

m licere quae ad bessum pertinebat curare tametsi ille aptis simus omnium ad eam essetprouinciam,vel ob familiae syledorem ingeniis huiuscemodi in rebus acumen .uel ob mutatvi cum Hispanis,qui male in Cae irem animati erant ag nitates:quibus e 'ciebatur omnium ut mox certior feret ,si ' quid Caesarium molaretur. At recte sapient imi bomines' prodidere, Deum magna exempla in caput iuuenilentium ' regerere: ut iustisma patienssi uice quod quiss*e excogita- ' in alieno malo, aepe excipiat fluo. Nam Margareta Valesia B eona Nauarrae, etsi ingenii omnibus dotibus quae Rexi na dignae erunt, abundaret, pudicitiae laude imprimis eracesseret,nibilissi majus, nihil antiquius diuino amore effet, ea haberetur probitate,d ordiarum ut tu' controuersiam,himicitiarumque ea iudice omnes uterentur: diurnarumplaerarum pio studiosae uret casta mens, pius animus, pu

δε ,reb osempercu illa esset: nihil sibi ipsa cocedere quod

quidem cum omnes leges, tum certe homines non conceμβρnt: nihil proprium putaret Reginae praeter uirtutem inhumanitatem: abis ducerese natam plus quam sibi: culmbienarum danu prae tantiaque ingeniusterum haberet: male

tamen eo nomine audiebat,uano quorudam rumore, quod

locupletes filias patrum locupletam haeredes, inuitis interiis dum parentibus, regio diplomate impetrato, quibus uellet, auths qui esua essentfumilia, talienis nubere ruberet. Id illi eo tempore a chis repositum esse parum aequi rerum

Amatores aiebant. Sed cuius non Regis,quantunvis inno i Arnol. Ferroni de reb, centis,

525쪽

FRANCISCVs I. VALE. REX s7. asscentis, sita obnoxia est obtrectationibus hisce ignarorum cripsi malevolentia ieiunorum lilia quidem certe,etsi homo nata erat,idb; una omnium optime memmisere, ita ui

rure praeluxit reliquis Heminis, exemplar ut habituraesint, ad quod sanctos mores componunt. Fama est invitam diabis nuptiis constens Fe: impetrasseque matrem ob teneram aetatem G ualetu)inem tiliae, uti Cluensis horis aliquot

tantum recumbenti similis te talo Uideret, nec tamen attentaretilis pudicitiam. causafuit,ut ruptis postea cum eo foederibus,matrimonii isdem,si quae fuerint, rupta irritaque fuerint. contestationibus etia prolatis, quibus meistus clare detegeretur. da interea immutata Poleti consilio. Datus aulico consilio Praestes vidus, Bralius, mu

rere institutopraeessent Libellom magistra. Sedpostea Pol to post aliquot annos damnato, Libellorum magistri inu terem possessionem restituti. Prudenter re illud ancisum,nequis bona ullius antequam esent addi ti,dono a Resepeteret. Si quispeti pet, is indignus liberalitate omni Rena haberetur, priuareturque rebus omnibus quocunque

paelio donatis:Ne iuri praefectus sigillo Regio ea dona obsignaret. Huic dorclioni uelut contra bonos mores faei

cognitor publicus intercessor esset. Dum haec in Galliageruntur, ne reliquae quide orbis partes in tiaquillo fuere. Naaol manus Turca aegre feres Castellumnouu quae est Da mariae ciuitas sibi non ita pridem a Carolo Romanorum imperatore ui ereptum esse: sitamque reputans quanto cum periculo est modi honem imo Jnes irrepere, ac pede Re repateretur: quantum uerὸ Defa foret pulsi ab imperii sui terminis bo te urbem recepisset: his reuem uehementer commotin, nihilsibi antiquius esse duxit, quam in

eam expeditionem omnes siuas uires, omnem inductuam, Omnesque animi neruos intendere. quidem cogitatiis Ce hs Gallorum Lib. VIII.

526쪽

rRANCISCVs I. VALE. REX si cum altius animo in edipti Visirissiuis consilia omne aps

rit. Illi cognitu eius animi aegritudine, memorata interim iniuria quae ei a Caesare feret, munitissimum locum occupante, ut quem nuper magna ut con flavendum muniendumque curauerat,quemque munitifimu totius regni propugnaculum esse uolebat, nonnihil etiam eius rationib- permoti, magnas terra marique comparandes esse copias suadent. Itaque Ariademum Aenobarbum ipse copiis in ritimis praefecit: qui quidem breui oblata nauiganssi occa sisne,rebus omnibus recise constitutis scundis uentis tandis prouectu est, nec Cibures, homo rei naualis peritisi mus,primo eius agmini quod fere nauium uiginti eptem numero constabat praepositus, Castellumnouu attigit, anno Christi millesimo quingentesimo trigesimo nono,ia ter fumidus Q tiles. Vbi dum Aenobarbum opperitur tamdius insequentem, quaedam Turcum cohors aquandi causast in continentem proripit. oppidani per exploratores a

moniti hostes adfontem qui ab oppido mille passus abest'

inermes conaitisse,portis egrediuntur,eῆque nec opinantes

adorti ad quingentos trucidant, reliquis fusis fugat que.

Cuius cladis certior factus Aenobarbus,qua maxinita potestitineribus ad Castellunouum, centu is nonaginta nauium clusem ducit. ut uenit,omnessas uires omne scopias ad obsidione reparat. Oppidani eius aduentu nihilo commoti moenia constende ,uallum ac propugnacula tueri , se ad ciuitatem armis defendendάparatos ollendere,ac

hostem e sileriori loco facile oppressuros non dubitare. At Aenobarbus ex ipsa clusero entis machin D, d Mna-banculus impetum oppidani parui pendere, si sibi res cu eo

in mari tantum eoet. Sedper idem forte tempus eodem co- tenderiit Baltibeches, Ollabas, Must has sanguiachi. quos Dentio abiens Aenobarbus terrestribus copiis per μοι Ferrani de rebur Bog nam

527쪽

muraerorum mictibus duces conflauerat. Ad hacaccesse- . 'runt Moiarcharum Martheiotarum triginta quinque misita, pusseu ipse nauium uexerat. omnu multauia octoginta miltibus armatorum constabat. Castra ad . radices urbib fasti,uallo CP munita circunfepta eχ-tandum non censebat: sed quonam modo in ρ potestiteumire posset oppidum, doloque aut pollicitationibus ciues

cupi tacitus animo voluebat. Cum uero hac ratione conscires non poser ,furcialem cum his mandatu ad Frundisium Sarmientanum Caronlegatum mittit: Aenobarbum orpido per eum potiatur, singulos oppidanos cum denis aureis incolumes dimissurum: sin autem uictoria uam expecte omnia extrema passeros, Sarmientanus ad haec restondit, facere munifici imperareris hbenubtarem bisu se qae auro Ῥαοῦ ne sis. Enimuer dem dedissest, nemini in

deditionem uenturum oppidum, nisi Carolo Imperatori,

qui id lare bea psideret: qui si dedendum mandet, δε-

diruram: sin mumus, omnes holhum impetus in defendendo perluturum . Quod ideo restondit audacius, Lawo Albano expeditorum equitum magistro , Ioanne Bostbono, Marchino Mo hiano, Rosito, San Friano, Obu Ga BurgunAione an ab Lodoico Sandalio, Arrano σ

ῖ Iasib se hominibus pe 'edia uirtute G θectata si

tm, quos Carolus ex omnibus Hi 'unis atque Germanis potisiimum elegerat, qui singulis ueteranorum cohorribus praeessent,urbemque omni Obsidione Iberarent. Atque his quidem Sarmientiani reston commotus Aenobarbus, in continentem descendit locum urbis expugnanda commo Genu Gasiorum M. V I M. ercita moenia. Cumque ruri hostes apparerent, Turcissigna prae* quotidie tari placebat. Aenobarbus tume qu)dmsi uirorum sertium morte parari uictoria non poterat

528쪽

FRANCISCVs I. VALE, REX 17.dfmum,turribusique ac castella, in quium to et a coEb centurcon buendu apti Emam explorat, omnias adue su molitur,quibus oppidanos in uam potestatem cogat.His ira constitutis, machina3 murales classe educit ac moenibis admouer,obsidionem in Fuit, oppidumque omni ex parte oppugnare coepit Interea ipse animum sivis addi ac propc his signis ad omnia feliciter uultliada adhortatur. Et m

do maenia obequitare,exercitum obire actu laure, quenque nomine compellure, ad uirtutem proposita utilitate incitare denique omnia boni imperatoris munera exequi. Quod Sanguiachicum uiderent, tantis ea e periculis obiicere.

sibi uisuaeque salutiparceret enixius rogabant. Ille nihilominus a laboribus de periculis deterrebasu ed mo magis: oppugnatione ex omnibus urbis partibus mouebatur.

At oppidani Turcia Ucou lapidibus ac lignis prohibebati Nunc facibus pice ac fulphure illitis, confert mas bo huturmas di iurbabant: omne vepariterinsuendissi r sique turribus Cr apparando aggeri incumbebant: sted

eorum uirtus hostium multitudine deprimebatur. Crebris etiam eruptionibus machinarumque furioso impetu rar fiebant. Cum uero in istis rerum angu his uersarentar, calendis Sextilibus duae onerariae naues quae ad Cu fellam- nouum ementitis aquilaesignis aduentarunt,oppidanos inful am magni gaudii spem coniecerunt. Cum enim sibi auxisto uenire crederen hostibus commeatum munerionibus que faciendis materiam ex Epidaura deportabant. Octauo dein calendarum Sextilium die, oppidani multo maiores Turcurum utres, quam antea, ac crebris machinarum infitibus, crudeliores terra murique impetuae in ea oppa' idcione expertisunt .nec eius tutae crudelitatis ullam priusquam iduum Sextilium octauus dies' fecit. Sarmwranus insolita rei novitate, utque tum crebra machinaru

529쪽

FRANCISCUS I. VALE. REX s7. 2s7 'ocitate, multoquesi orum ciadibus perculsus, ubi nihilal ud Arbi aluti relictum uider Uphcutionem Deo optimo Maximo decimis, ῆosque urbem lutirare iubenacproposita honibus Christi cruce,inuocatoque eius auxilio, moemia considenter tueri ac defendere. Q d oppidani cum rite egissent,eo ipso Heuelutiprosacris aris oppetituriportis omnibus erumpunt, hoste ae tanta ferocitate, tantaque animi alacritate adoriantur, ut perturbatis eorum signu fusisque omnium animis, ad quatuor millia trucidarint: ipsi paucissorum deperditis, in urbemst incolumes rece perint. I duum ato, cum gestentes Turcarum copiapa latim oppidanorum uires stangerent ac debilitarent, Aenobarbus ex duobus transflugis quo in loco res oppidi essent cognostis: armatos ex arei illa oppugnatione paucissimos

superesse: praesidiumsuperin dentingetorum decem propugnatorum numero nanctantu at inta defendi. bus quidem cognitu perstesisique rebus, Aenobarbus pregnationi rursus uehementisi e in lare , s iamseum esse oppidum credere. Acstatim quidemsiuis maxia consentire, urbemqueperturbare,denique omnes nunc uires effundere imperat. Vsusque tormentis multu, multis sum tariis magno laboreso,magna mole ita umptuquesectorum, cedentibus undique tantae multitudini oppidanis,

urbem insuam potessare recipit. -d oppidani anima

uertentes,eius exercitum muro undiquecircunfundi, valud siliunt, frumquepraesidij cause occupant, ubi omnibus hossium tetissebditi, misere uulneribus conficiebantur. At sarmientanus ubi fugae nultam locum reli Lm esse uidet, una cum Lauro Mamesse,' Ioanne Bosinaino, in propugnaculum inferius confugit. Quemgregarii quidam tantae cladisuperstites insequuti, barbaris obuiam sata. Omnes ad unum truciduntur. Ipse uero cum iispraeficia Gestia Gallarum Lib. V III. Κ

530쪽

rRANCISCVs I. VALE. REX s' oppidanis mod) trecetis, munitionem eam incolumis occupat. sed ubi desie liquearitim videt, barbarosique acer me instare, veram ne quid in evnuuius statuerent, in Amnobarbi epotestatem dedi eius ut ferunt,misteritar iuste-tus. Ianivri Cr Moiarchae quὰ melius si orum manibus

parenturetur,omnes hossium reliquivi extinguedas, ac nudiciis extirpandas censebant. Verum Aenobarbuι , quod remiges deerant, dedititios in triremes suas m ereeneiados coniecit. Sarmientanum autem una cum paucispraefectis, umectum ad sol manum abstrahi iubet. Interea uictores

praedae instare, omnes assium fores effringere sicra profanare, omnia diuina humanaque permistcere. Denique nemo non eorum omnipratagenere onustus, in patriam reuersus s. sic lorentissimum oppidum paucis post diebus, quam a Caesare, Venetis adiuuantibus,occupatu uerar se barbaris receptum direptumque est. Et iam serebat belli se mina inter Caesarem Cr Francisium distordiu:quae maxime creuerunt, ob Caesarem Fulsum Cr Antonium Rm- conum, ab Alphonse Daualo circa Padum interceptos. Et

hos fama esta Rege ad sol manum missos,priuatam habitu clanculum progressientes mitos,mox captas, siuerissimaque prius quae bone habita excruciatos,ac deinden cultos . Mansitid Odrum repositum arius apud Regem qua credipooet. Expostulauit cum Caesareeor ad Dauaum reficiente. Duualus adsingulare certamen prouocare U-mulabat omnes, siqui essient qui tacitreum acinoru arguerent . Et plane incertus adhuc erat rantisceleris author, ni Gulielmus Bellatus Langaeus certissmisprobationibus in Daualum rem omnem reiecisyLNon tamen ruptasunt a dera, Caesare ad A remum proficistenter cuius conatus γ'

b Alici apparatus quorsum tenderent,diu incensifuit. Missis amen ad Regem Philippo Mauro cumpontice Auregio. AsnoL Ferroni de rebus expeditionem