장음표시 사용
101쪽
I. Magistratus quidem, quorum designatio ad haec comitia pertinuit , suere Consules , Praem res, Censores; ne de extraordinariorum numero Decemviri legum scribendarum , et Tribuni militum consulari potestate. Iisdem autem creabatur Rex sacrorum, de cuius sacordotio in de Sacerdotibus sermo erit. II. Leges porro eae his comitiis serebantur , queis maius aliqaid momenti inesset. Huiusm6
di habita fuit Leet Valeria a P. Valerio Poplicola consule lata ) de provocatione. De quo ipso
eius legis auctore Valerius Max.t X. I. Legem , inquit, comitiis Centurialis tulit, ne quis magistratus Cisem Romanum adpensus Provocationem perberare , aut necare Pellet. a Leges sane duodecim Tabularum creditui a maxime suit per centuriata esse perserendas. Itaque apud Livium III 34. de decem primis Ie gum Tabulis' legitur: centuriatis comitiis X Tubularum leges Perlatae sunt. Tum c. 37. de reliquis duabus: Hae quoque leges Centuriatis comitiis perlatae. Ad eadem comitia leges de indieendo bello pertinuerunt. Exemplum in xem dat Idem IV. 6. Rogatio , inquit , de bello Macedonico priamis comitiis ab omnibus ferme Centu riis antia
Postremo, praeter alias, lex de Ciceronis exsulis revocatione, centuriatorum fuit. Testatur ipse orat. post Red. in Sen. II. cum ait: Quo die nos P. Lentulus cons. ὶ comitiis Centurialis . . . arcessisit in Patriam.
ea erant, quibus de capite ageretur , ex lege XII. Tabb. quam assert idem III. de Legg. 4
DE CAPITE CIVIS, MSI PER MAXIL
102쪽
MUM COMITIATVM , OLLOSQUE , QUO CENSORES IN PARTIBVS POPVLI LOCASSINT, NE FERUNTO.
Quanquam autem reapse has causas et olim Plerumque non ipse sibi populus diiudicandas RS umeret, sed Quaestoribus a se delectis mandaret i et post constitutas tandem Quaestiones PQrpetuas de qu has iusta in de Μagistratibus f. a. stabili rhiloae Praetores administrarent iudicium tamen Perduellionis his semper comitiis actum est , quippe cum Per id criminis, quo qui, hostilis in rempublicam animi in;imulabatur, totius civitatis status attentari videretur. Ita ex testi inonio Valerii Max. VI. 5. 3. Ciam T. Grae-chus , et C. Claudius ob nimis seoere gestam
censuram maiorem eisitatIs Partem exa Perassent,
diem P. Rutilius iribunus ρlebis yerduellionis od μορulum dimit . . . Quo in micro Primae classis permultae eenturiae Claudium verte damnabante Eandem iudicii formam exhibet Li-- vius XLIV. 18.
Quaecumque alia de centuriatis Iustranda super. sunt, extremo hoo simul loco omnia proserentur. I. Habita centuriata , perinde ac curiata, Patribus auctoribus suisse certum est. Palam id faeit apud Livium VI. 44. Claudius, dum Ita- dignabundus haec effert: Non leges auspicato δε-
Tantur et non magistratus creentur: nec centuriaris , nee euriatis comitiis Patres auctores fiant. Haec autem auctoritas patium ut in mCe lum comitiorum exitum deservetur, in morem truetu temporis inductum est, quo Plane modo de curiatis factum supra diximus: ubi quid id live spectet perlegas licet. Idque saue
103쪽
De Domitiss. ID Ignifieat Cicero pro Planc. 3. quem locum et ibi laudavimus cum generatim pronuntiat : Parres Uud maiores nobi s tenere non Potuerunt, ut reprehenSOres essent comitiorum.
II. AEque praeterea centuriata , Ut curiata , captatis ante auspiciis agebantur. Hinc Idem pro .
Mur. I. Illo die, inquit, qtio AVSPICATO
comitiis centuria is L. Murenam consulem renuntiaol. Quae porro ipsa pro Mil. 16. alagusta centuriarum auuicia appellat. ΙΙΙ. Hinc autem iam illud sponte sua emanat, debuisse his comitiis magistratus patricios Praeesse ' quippe cum , quod ad curiata adiecimus, horum tantummodo essent auspieia. Be quidem vera Constit polissimum centuriata habebat atque is plane e duobus , cui Vel sors, vel collegae consensio dedisset. Liquet utrumque simul ex hoe Livii testimonio XXXV. IO.. Consulibus ambobus Italia Propincia decreta
est '. ita ut inter se COMPARARENT, SORTIRENTVRVE , uter comitiis eius anni Prae
Λ Praetore item haberi haec comitia potuisse, modo ne a consule vetaretur , auctor est Gellius XIII. II. Nunquam tamen id illi licuit, ubi Creandi consules , aut praetores forent : id quod Cicero ad Att. IX. 9. lestatur his verbis: Nos in libris habemus , non modo constiles a Priaetο-re , Sed ne Praetores quidem creari ius esse , idqtie factum esse nunquam. Dictatoris vero , Interregis , aliorumye maiorum extra ordinem magistratuum Summam, perinde ac consulum , in centuriata comitia potestatem memorare heic nihil attinet, quae Per se ipsa alibi innotescet. IV. Locus habendis centuriatis addictus Cam-Pus Martius fuit, extra urbem olim P04tino ,
104쪽
Io et caput IV. Marti dicatus : qui propterea a Τullio IV. Ca
til. I. Can us consularibus aiam iis conescratus
dicitur. Buc reser illud Horatii III. . Od. i. Hic generosior Descendat in Can um Petitor. . V. Iam interesse his comitiis polerant cives omnes Romani , etiam ex coloniis , et municipiis , quae tamen iure suffragii struerentur. Quare Cicero post redit. Ad Quir. 4. centuriatis
ad seipsu in ab exilio revocandum actis verba faciens inquit: Milus in eorum reditu motus munici iorum , et coloniarum factus: at me in μα- triam ter suis decretis Italia cuncta reMOCayit.
VI. Ea in primis de causa mos fuit, cum comitia habeuda essent, edictum, quo dies iis Praestituta enuntiabatur, per trinundinum i. e. Per
septendecim o) dies) propositum haberi: ut,
plurimis undique Romam nundinarum causaeonfluentibus , sacile illa evulgaretur , atque ad eorum aures perveniret , quibuscunque procuIurbe degentibus ad suffragia veniendi facultas
4o Trinundinum septendecim ipsos suisse dies palet
ex eo quod nundinae nono quoque die haberentur , ita ut inter earum hi uas septein Omnino dies intercederent: quod diserte tradidit Dionysius p. 463. et Varro de R. R. praefat. Quos tamen eosdem medios inter duas nundinaa dies falso , pro septem , octo' legi apud Macrobium I. Saturnal. Io. recte notavit Puteanus in de Nundi uis 4. Cum igi ar septeni dies intervallum exstiterint nundinarum , iam pronum cuique erit inita ratione pervidere., spatium totum ab unis ad tertias nundinas quod ipsum trinundinum fuit in non ultra septendecim dierum terminos excurrisse. Unde et illud perspicitur , longius a Veritate abiisse, qui trinundinum ad septem, aut Octo,
105쪽
De Comitiis. 1 O3VII. Verum ad alia quoque trinum illud nundinum attinuit. Primum enim per totum id temporis , si quidem comitiis serenda lex esset, publice expositam legem ipsam habere sollemne fuit , ut ab universis , antequam ad serenda de Ea suffragia veniretur , perlegi ae nosci posset idque sane legis yromtistatis suit. Quod instituti enus Hon servatum indignans Cicero V. Phi-ipp. 3. Vbi , inquit, leae Caecilia et Didia r quae serendam legem trinundino propositam
DINVM p Sed et eodem illo dierum spatio mos obtinebat, ut legem suaderent dissuaderentve pro Concione vel magistratus, Vel privati a magistratibus ad populum producti. Hoc prorsus pacto legem de Pompeio contra Mithridatem mittendo a Manilio iribuno plebis promulgatam dissuaserunt Hortensius et Catulus homines priVati, suasit Cicero praetor orat. Pro Leg. Manil. Qui rursus in Consulatu legem agrariam a tribuno plebis Rullo propositam dissuadendam aggressus est. Ad haec ubi res comitiis expedienda , iudicia- Iis esset , toto illo trinundino declaratio criminis poenaeque ei debitae, Proposita habebatur.
Ita tertias accusati nes, quae antea a magistra- tu , concione advocatu , reoque citato , e rOstris fieri solebant , haec deinde criminis per trinum nundinum promulgatio sequebatur , quae quarta veluti erat toto eo tempore accusatio. Id certe significasse videtur Tullius pro Do m. II. cum inquit: Cum tam moderata iudicia ρο- tili sint a maioribus conStituta . . . ut ter ante magistratus accuset , intermissa die , quam
multam irroget , aut itidicet : QUARTA SIT
A CC VSA I IO TRINVM NUNDIN VM, ρ dicta die , qua die iudicium sit futurum. Itaque
106쪽
per integrum illud trinundini spatium perpetua quaedam erat accusatio : quam postea iudicium populi ipso comitiorum die consectabatur. Ha cnos quidem huic Tulliano loco sententiam su-hessct arbitramur; licet eruditissimus Sigonius III, de Iudiciis Iz. id eo in primis enuntiari crediderit , ut tertiis nundinis quarta accusatio fieret.
S. III- De Comitiis Tributis.'Quidnam primo habendis Comitiis Tributis
eausam praebuerit , aperit Dionysius p. 463. quod scilicet Coriolano , qui Iaxandae annonne consilia tu senatu agitata oppugnaverat , cum diem tribuni plebis dixissent, metuerentque , ne si centuriatis comitiis res acta foret , facile ille ditiorum suffragiis absolveretur; ita egerunt, ut populus tributim suffragia ferret , quo promiscue omnes ves infimi quique, de crimine in publi-
eum emolumentum admisso iudicarent. Re nam ,
que Vera , quoniam singulae tribus mistae omni genere civium erant , non minus in his comitiis imae plebis, quam optimatum Suffragia vale-
Bis autem orta initiis Tributa , quod sane iactum A. V. CCLXIII. ) ac valdius deinceps
Confirmata, non ultimum iu republica locum obtinuerunt. Neque enim paucae, neque eTiguae, quod mox Videbitur, fuere Ies , quas si non Simul omnes, at subinde illorum potestati committi placuit.
107쪽
Quae triplicis generis negotia ad alia comitia , eadem et ad Tributa pertinuerunt, videlieet Creationes , Leges , et Iudicia. I. Certe quidem creatos his comitiis suisseConStat magistratus omnes urbanos minores , tum
ordinarios, nimirum AEdiles, Tribunos, Quae-θtores , aliosque , tum extraordinarios , Praese-Ctos annonae , Duumviros navales , eiusdemque generis ceteros: necnon provinciales, Proconsu te a Propraetores , et extra ordinem mittendos
de quibus vide sis Livium VIII. a3. et XXIX. 3 - 1ιaque si quando eiusmodi quodpiam Pro-V uetale extra ordinem mulius per comitia centuriata delatum occurrerit , ut apud eundem scriptorem XXVI. 18. id quidem praeter cis ue- tum morem oti insolitam aliquam rei gravitate iactum suisse, credere ne dubitaυ Non solum. autem memoratorum modo magis Stratuum, sed Eomplurium teliam sacerdotum
creatio ad tributa. eomilia spectavit. Et iam OIim quidem per ea Pontificem Maximum sieri solitum indicat Tullius II. in Rull. 7. Deinde vero huius generis sacultas ad omnium collegiorum sacerdotes subrogandos prolata est, lege ad id lata a Cn. Domitio tribuno pl. de qua suae , et luculenter disputat Idem eodem loco. Quare quod narrat Livius XXXIX. 46. Extremo ρrioris anni scilicet DLXVI multo ante legem Domitiam ) eomitia auguris oreandi habιιa erant , hoc sane , quod semel tantum
refertur , contra ac alias saepe traditur , a Cou- suetudine omnino alienums ruisse putandum est. Iam vero id maxime ide his sacerdotum crea=
108쪽
tionibus animadvertendum est, ad eas non omnes tribus , red septendecim tantummodo sorie ductas , e solemni instituto fuisse admissas, ut quem novem tribus renuntiassem, is omnino sacerdos esset. Cic. ibid. iII. Quales porro leges e Tribulis exstiterint ,
subiecta exempla non incommode edocebunt. Earum alias pacem iaciendam spectasse patefacit locus Livii XXV. 43. ubi lata per tribunos pleb. rogatione ad populum : Vellent, iuberemine senatum decernere , in eum Carthaginiensibus pax feret 8 . . . De pace , Vel rogassent , omnes Tribus itisserunt. Et XXXIII. 25. simili prorsus ratione , lato ad plebem Vellent,
iuberentne cum rege Philimo Pacem esSe Z . .
omnes quinque ei ιriginta Tribus , mi rogas ,
Aliae in civitatis datione versatae sunt. Ita ex testimonio Eiusdem XXVII. 5. Mutines eisis Romanus factus, roga ione ab tribuno Pleb. ex auctoritaιe ρaIrum ad Plebem lata. ς - . fAliarum materies fuit , imperium ducibus tria umphi die impartiendum. Hinc, eodem script re reserenis XXVI. a I. Tribuni Alebis ex auctoritate senatus ad ρUulum tiaerunt , ut M. Μα eelio , quo die urbem Opanβ iniret, i eritim e set. Huius autem Iegis necessitas ex eo prosecta est , quod magistratus e Provincia belloque redeuntes , cum imperii insignibus intra urbem iniussu populi esse nequirent i contra vero ut cum his triumpharent, res ipsa postulare videbatur Atque huius serme generis suere leges, quae tribuum suffragiis sanciri consueverunt. Ηae vero universae , si quidem rogante magistratu maiore ferrentur , Leges proprie dicebantur at si minore , , Plebi eita. Quae ipsa' quondκα solam Plebem , P Si te rite
109쪽
Hortensiam a Q. Hortensio dictatore latam, uis Diversos , aeque ac leges , obstrinxerunt. III. Iam iudidia tribubus permissa ea suerunt, quibus inulta certabatur. Pro aliis pluribus satis in id erit una haec Liviana narratio IV. 41. Moesiae elotiati ab re male gesta , et iratae ducibias M. Postiamitas meus obιectus . . . decem millιbus aeris graνis damnatur. T. Quintium
collegam eius . . . . Omnes tribus absoloeriant.
Adhaec quanquam de capite , nisi centuria. tis , ut ante declaravimus , non poterat indie ri: si tamen , dum capitis anquirebatur ; ipse Per se reus non expectata iudicii die exsulaturi abiisset, tum ad id exsilium confirmandum Tri-hata valuisse manifeste patet vel ex uno Livii l co XXVI. 3. qui post non pauca ad rem'i narrata ita concluait Priusquam dies eomitiorum utique centuriatorum erae, Cn. Fulpitis de quo nimirum anquirebatur eapite exsu Iatum Tarquinios abiit. Id ei ruatum extilium
I. Praefuisse his comitiis , pro di ersa gerendarum rerum ratione, magistratus modo masiores , modo minores- te' e. tribunos plebis 3 proditum memoriae est. Etenim ad creandos tum tribunos, tum aediles plebis, habita a Ui. bunis ipsis suisse comitia elucet ex Livio III. 6ss. atque ex Dioursio p. 4 ii, At eum de quaNsioribus, aut ae aedilibus curulibus agebat .
eadem per magistratum aliquem maiorem , et plerumque per consulem , acta Passim occurrunt, ut apud Tullium XII. Fam. 3o. et I Ubad Atl. 3. Ad magistratus Vero minores extra
110쪽
ros caput IV. ordinarios designandos , necnon ad eXercenda ia. dicta , condendasque leges , Vel a consulibus , vel a praetoribus , vel denique a tribunis plebis
indici suevisse compertum est.
Pontificis maximi creatio id ante legem Domitiam de qua iniecta est supra mentio ) peculiare habuit, ut suis comitiis pontifex aliquis praeesset. I iv. XXV. 5. Post latam vero
eam legem id iuris ad consulem suisse transla- Ium coniectat Gruchius II. de Comit. 3. Pro faciendis autem reliquis omnibus sacerdotibus nou lii , quam consuli, comitia habendi facultatem luisse , indubium habetur. i De tribunis porro attexere par est, eorum e dicto patricios advocari ad comitia non potuiS- se prout significat Gellius XV. 27. cum tamen fas esset patriciis ipsis , si vellent , adesse. Itaque quae per tribunos indicebantur:comitia , ea a sola plebe agi mos fuit. Quod serme etiam iis Tributis conlitigebat , quae a magistratibus maioribus haberentur : quamvis enim tune edictum ad omnes spectaret , plerumque tamen Primores luteresse recusabatii ; quippe qui plebis sustra-Siis , numero longe praestantibus , sua facile su .peratum iri intelligerent. II. Haberi Tribula inauspicato, et non consulto senatu solebant; uti testatur Dionysius p. 598. . Quorum tamen alterum ad auspicia spectans nota. adeo interminatum fuit , ut non quibusdam fini- hus concluderetur quod infra 5. declarabitur. Alterum Vero non ita perpetuo servulum .eεse, ut non aliquando haec comitia patribus auctoribus agerentur , ostendunt relata a Livio
XXVI. ai. et XXVII. 5. III. Non unus huic comitioram generi locus