Antiquitatum Romanarum epitome ad usum Seminari Neapolitani auctore Salvatore Aula 1

71쪽

' 68 Cami III. TENNAM DICERE. Noonunquam vero ita

quis alteri assentiebatur , ut lamen et de suo aliud adderet, illa tunc usus formula , quam profert Cicero XIII. Philipp. sub finem : Quae cum ita sint , de mandatis titerisqtie M. Le idi ola ela

rissimi seroilio ASSETIOR. ET HOC AMPLIUS CENSEO, etc.

Si quis una sententia plures res complecteretur , quae nec probandae , nec reiiciendae omnes Videbantur , tunc postulari ab aliis solebat , ut sententia dipideretur, scilicet, quae coniunctim Proposita fuerant , separatim singula Producerentur. Ita apud Tullium I. Fam. 2. Postulatum est,

ut Bibuli SENTENTIA DIVIDERE TVR.

Quatenus de religione dicehat .... Bibialo assensum est: de cribus legatis , frequenιes ierunt in alia Omnia. Aliquando autem senator , ubi copia dicendae sententiae facta esset, novum aliquod , quod o republica seret, in medium afferebat, id quod egr dι relationem dictum fuit, simul autem postulabat , ut de eo a consule referretur 29 . Bino non raro auditae in senatu voces illae : Coa SVI. REFER AD sENA TvΜ. Exhibet hano sormulam Cicer.

I. in Catil. 8. REFER, ιnquis, SENA TUM. Id

enim ρoStialas. lam vero qui senatus consulto , quominus sie-rct , moram asserie Vellet, solebat, sententiam 29 Tiberius apud Tacitum Annal. II. Nec sane, it

quit. ideo a maioribus concessum est EGREDI ahqtiam do RELATIONE M , et quod in commune conducae , iam lententiae proferne , ut Prioata negotia , reε familia- ' nostrat heia augeamus. Idem porro Tacitus Atinat. XIII scriptum reliquit: Licere potribus , quoties jus digendae sententiae a missent a quae Mellent evromere,

RELA TIONEMqua tu ea POSTULARE.

72쪽

De Tribus Rom. Cisium ordinatas.

rogatus , dicendo diem consumere , ut ubi nox adventasset , insecta re discederetur: quandoqui- em sicut non ante ortum , ita nec Post occasum solis decerni quidquam in senatu poterat , et non minus in curia , quam in foro servata semper

suit lex illa XII. Tabb. quam tradit Gellius XVII.

STAS ESTO. Ea de re Cicero IV ad Att. 2. Cum , inquit , ad Clodium Mentum est , cviil

DIEM CONS UMERE ; neque ei finis est fa

ctus' sed tamen cum horas tres fere dixisseι , Ddιo et streρitu senatus coactus est aliquando '- .rorare. Ad hoc ipsum autem designandum pertinuere non absimilia iIla : Diem uisendo eruime re, vel Iollere. Poterat vero et alio quisque pacto senatus consultum impedire, si nimirum, quaudo. non, quot portoret, aderant patres , magistratui ad senat in referenti diceret ': NvΜΕRκ sENATUM ', si quidem siue legitimo numero per senatum quidquam degerni fas non erat. Quare Coelius ad Cic. VIII. II. scribit: Cum de hostiis ageretur , et ροaoee

rem impedire , si tit NUMERARE TVR , μο-

stularet , Iactiit. Quinam autem requisitus is numerus fuerit, non pro omuibus aetatibus aeque constat. Nam quod dicitur olim centum Pat s , deinde vero ducentos necesse suisse , totum boc non iis veterum testimoniis firmatur , ut de eo nequeas dubitare. Quod autem postremo ad q-dringentos iustus eiusinodi numerus devenerit , id Vero certum est ex auctoritate Dionis p. 546. Αquo ibidem traditur , Angustum , cum Videret s natum non semper frequentem eouVeuire , Sanxisse , ut etiam a paucioribus , quam a quadringeu-ιis , sonsulta , fierent. Hiam denique fuisse extrahendae rei rationem

73쪽

lare , ut SINGULI CONSULERENTUR.

IU. E dictis porroi sententiis selectas consuI , quae potior videreritur , i sigillatim Pronuntia I, in easqne discessionem fieri iubebat, in haec ver-ha Montus i QO ELEE SENTITIS II HANC PAR--TEM , QVI ALIA OMNIA, IN ILLAm ITE, QUA SENTITis. Tum universis parribus in alterutram partem discendentibus , si quidem maior numerus , in eundem c-,auctore sententiae loeum conVE-nisset , enuntiante cousule: HAEC PARs MAIOR VI minuR , ita eam sententiam fiebat senatus consultum :i sin ,minus , dicebautur Disse frequentes in alio omnia. Itaque aliae delueeps a consule sententiae pronuntiabantur 3o . E quibus si nullam plane frequentior Senatus' comProbasset, res , quadebaelom fuerat, vel abiiciebatur omnino, vel ad aliud tempus reiiciebatur. Hinc interim iam quisque videt , nullum sine

discessione factum esse senatus consultum. Nihilo tamen minus ea solummodo ex omnibus facta per disces,ionem dici consueVerunt, ad quae, vix Paucorum rogatis sententiis, Ceteri discendendo conSenserant. Etenim in rebuβ quidem gravioris momenti singulorum perrogare seu tentias Dio, suit

Heio vero omissum Illud nolumus, ex fioc H-scedendi instituto videri dictos Pedarios eos, qui

3 , Miri sim id omne elucet in hoc Tullii .loco X. Eam.

I. Eo autem die magna mihi pro tu.t dignitate corate 3 tio cum Se Milio. qui cum Aristia effecisset, ut sua Fera'

- tentia primu PRONUNTIARETVR , frequens eum senatus rei quis, et IN ALIA OMNIA DIACESSIT

meaeque sententiae , quae secundu PRONUNTIATA IN AP, eum De e mer cis senti cur /eMψιM Iossutia Se stilii P. Titius intercessit.

74쪽

De Tribus Rom. CDium ordinibus. 'r

Nunquam suas interrogati Sententias , non alia , quam in alienas descendendi, facultate iserebantur. Eorum fio meminit Cicero I. ad Att. 39. . Est illud senatus consultum Pumma Pedario iam Moluntate, nullius nostrorum auctoritate factum.

Hi autem fuisse creduntur, qui magistratibusiiuncti , nondum a censoribus in senator iam a bum relati essent. Verum liuo de re aliter alii: de quo legas liuet subiectam adnotationem 3i . . 31 Tres in id opiniones prodit Gellius NI. i8. Vna

est , qua crederetur, Pedarios σenatores avellatos , qui sententiam in senatu non Ne sis incorent , eed in aliam . sententiam Pessibus inerat. Quod quidem vides ad eos spectare , qui iam e numero patrum essent. Hanc autem opinionem per id Gellius ipse i csellit, quod cum senatus Oonsultum per disceosi iuuio fieret , omnes tunc sane pedihus

sententiam serrent; ut propterea universi tunc Padarii diei d6buissent.. Altera porro est eiusmodi , ut Senatores pedarii voea. rentur , qui quod honoribus maioribus noud imi iuncti es.sent pedibus in senatum ventilareui ; Cum contra qui in gistratus curules gesbissent, e irru , cui sel a curulis impoἡila , advehereritur. Tertia demum ea est , quam secti ν et nos ramus ; de qua ecce ti h. ipsa scriptoris verba et II Varro . . . squi.

res quosdam dicit Pedunica VP llutos ; Mideturque eos fias uiscune, qui nondum a censo/ ibas in senariam lecti , senuis es quidem non erunt ; sed quia honoribus μορι urasi quiddm non erunt , i a senatum Meniebant . et sera. lentiae ius hubebant. Num et curulibus magistralibus iuncti, qui noudum a censo'ssus in senatum, lecti erant, senatores ou erunt. Et quia in postramis scri ti erant, Hon rogetbautur sententias ; sed quas ρri istes dixerunt, in eas discedo bant.

Atque hinc idem Gellius advertit ortum habuisse sormulam consularis edicti ad cori vocandum Mnat m ita sa-cio discrimino commeatam J SENATORES, QUIBUSQ, Κ

75쪽

V. Plura autem erant, quae vel maximae Patrum consensioni impedimento esse poterant, quin minus senatus consultum Perscri heretur. Inter ea praecipuum locum obtinuit Intercessio:

euius facultat s praeter tribunos Plebis , quorum in primis erat ad eos ontines pertinebat, qui ut ait Gellius XIV. 7. eadem Potesιate , ii , qui senatus consulium facere Mellent, maior e essent. Vnde Ιex illa apud Tullium III. de

Legg. 3. NI POTESTAS PAR MAIOR PROHIBESSIT, SENATVS CONSULTA PERSCRIPTA SERVANTO.

Itaque ubi intercessio obstitisset , quod a patrihus decretum fuerat, id non senatus quidem Comsultum. sed Auctoritas dicebatur. Quae sane Aue rit- , licet vim legis non haberet , perscribi tamen solebat, ut senatus ea de re iudicium exstaret. Quare Cicero Ι Fam. I. De his rebus , ict-quit, Pridie , qtiam haec scripsi, SENATUS AV CTORITAS grauissima intercessis: Cui eum Cato et Caninius INTERCESSISSEAT, tamen EST PERSCRIPTA. Inficiandum lamenum t , nonnunquam Auctori alis nomine ipsum Seuatus consultum fuisse designatum, ut XI. Fam. I. et XV. a. et alibi pluries. Adhaec vero senatus consulto perscribendo O stabam haec alia : Iocus non auspicatus , dies non Senatorius , non legitimus denique numerusi , quo

senatus habitus eSSet.

VI. Quod si nihil adversaretur , tum demum Senatus consultum perscribebatur. Qua in re Summo studio servatum id fuit , ut non modo poIam fieret , quid decrevissent patres Sed Vero tum relatio , et a quonam facta . tum dies

lovusque, quo senatus actus, tu in eorum v

nxina, qui scribendo adfuissent , apponerentur. Adesse autem scribendo potissimum si solebant

76쪽

De t bus Rom. ciuium orrinibus. quibus prae ceteris ita decerni placuisset: qui etiam quoniam vel uti testes adscribebantur, propterea ipsorum nomina senatus consulti auctoritates dici mos suit. Ipsius vero consulti exemplum, euiusmodi plurima collegit Brissonius de Form. p. Ib3. et seqq. legi poterit apud Ciceronem VIII Fam. VII. Unum modo adiiciendum superest, quod, ne ab instituto cursu digrederemur , huc usque distulimus; scilicet potuisse quosdam alios magistratus in uno eodemque senatu aliquid et ipsos referre, dummodo ab eo , qui senatum ha heret , non prohiberentur. Ac de Praetoribus quidem exploratum id est ex Tullio, qui in Μaniliana 39. de seipso praeturam tunc temporis gerente inquit: De quo legando vero conSMIe relaturos. Qui si dubitabunt, aut graWabuntur ,

ribus poreo testimonium exstat Livii XXXVIII . quo ita proditur: Censores Flaminius et Mamee tu i . . . . G ani tibi censerenturi SENA

TUM CONSULUERUNT. meretitim, uti Ro

mae eenserentur. Tribunorum vero plebis proprium fuisse , ut etiam invito eo, qui senatui praeesset, efficere id posset, liquet praeceteris e loco Tullii X. Fatu. I 6. id AEtate porro Imperatorum datvm et 'Principi

fuit ius relationis, ut nimirum posset in Seuatuquoties is ageretur , de re una reserre : quod Au-gristo Primum concessum narrat Dio p. 518. Sed et ampliata dein Principum potestate, invecta gra, datim fuere iura secundae , aeriise , quartae rela-ιionis: per quae de duabus, tribus, quatuor rehusaonsulendi senatum eis copia facta sissim est. Itaque Capitolihus de Pertinaee 5. narrat: Primias faue omnitim ea die, qua Auguriua e4t συμμἐ-

77쪽

De Tribus Rom. Cipium ordinibus. 75

Iam porro numerum Equitum ante regnum Tarquinii Prisci ad nongentos sere devenisse , ita ut singulae Centuriae trecenos continerent, Patet ex Livii verbis I. 36. Vbi cum ille reserat voluisse Tarquinium tribus a Romulo institutis centuriis alias addere, postremo subdit: Neque tum Tarquinius de equitum centuriis quidquam

terum scilicet tantum , quantum ante suerat' adiecit , ut mille et octingenti equites in tribus centuriis essent. Ergo si , duplicino per Tarquinium numero, mille et octi genti equites exstiterunt , neceSse est dicere nongentos antea fuisse Verum dein Servius Tullius , cum has ipsas centurias sub eiusdem nominibus geminasset , suo decim simul alias adiecit, ut omnino ea tempestate duodeviginti evaserint. Liv. I. 43

Sed iani alterius huius in republica ordinis quaenam propria fuerint , inspiciamus. IN EuvITvM LECTIONIlvs Qvin SPEcTARETUR.

Post regias illas equitum Iectiones, cenise in fuit alios identidem, pro eo ac res se dare P eram. in ordinem cooptare. Qua quidem in re, ut altiquis eo loco dignus haberetur, tria spectari v. Portuit, AElaetem, Genus, Censum. I. Quod ad AEtatem attinet, moris id suit, ut non sere nisi iuniores in equites referrentur. Ex quo prosectum est, ut toti ipsi equestri ordini . Mentutis nomen quodammodo adhaeserit. Ita unudersus is ordo.oquestris ordinis iustentus dictior Valerio Max. II. a. s. Atque hinc Princem finoenisti appellari consuevit , qui inter equites maxime excelleret, aut etiam fortasse qui per-

78쪽

inde ac de principe senatus supra diximus pri

mu R.cen ore equites recensente recitaretur:

uti opinatur Graevius ad Iocnm Tullii pro Ses .ia. qui sane locus sic habet: Cum Arinceρs, cum auctor, cum Signifer eseet iupentiatis. Eandem appellationem reperies apud eundem HI. Fam. II. Iam vero quoniam huc evasimus , adiicere nota pigebit, imperatorum aevo hunc titulum ad suo- cessores imperii designandos fuisse traductum , more ab Augusto primum invecto : de quo sita

Tacitus ΙΙ. Annal. Caium ac Lucium Agri inpae filios in familiam Caesariam induxerat 'necdum Pasita seuerili semelema , PRINCIPES

IUVENTUTIS amellari . . . . . cui errat. Quod tamen perfecisse tandem, ostendit inscriptio, quam ex Veteribus nummis assert in eum locum Lipsius hoc pacto : C. L. CAEsAREs AvGusTIF. Cos. DES. PRINO. IVVENT.2. Generis autem ea ad equestrem gradum habita luit ratio, ut patriciis quidem ac plebeiis Item. Hanc novularis alla de liberto Mena in P. ateri. IUM ZOPularis. a. Ito Mena inter equites Per Augustum allecto querela apud Flau-

tua frigellis hie Triumuiralibus

. . Praeconia ad fastidium , , rat Falerni mille fundi ii gero , Et Amram mannis teris . Seditibusque magnus in Primis equos , Othone conle to , Se ι . - . sed VS , quo quis equestrem locum asseriqni Pο4set, debuit esse priscis temporibu .. )..M M. ipatet ex Liviana narrationes I. 43. o meum in millia aeris; at liorelate repulitica CCCC .u, 5 Qua de causa uoratius I ep. I. cecinit : N. quadrii gemι A A, νωιem millia desum

79쪽

De tribus Rom. cipium ordinibus.

- Est animus tibi, sunt mores, est lingua ,sidesque 3 Plebs eris. EuviTvM INAIGNIA. Suis et Equites ornati suere insignibus , per quae tum a Senatu , tum a Plebe iacile distin

I. Euvvs P vBLrnus dictus is fuit, quo pe-eunia s33 scilicet ad emendum ex aerario data ) a censore donabatur , quicumque ad equestrem gradum extollet etvr ; ita ut unum idemque esset, publico equo donari , atque in equi-

Ium ordinem cooptari. Quam ob rem non raro

in Inscriptionibus Equus Aublicus pro dignitate

equestri usurpatus occurrit; et eo quidem Ioc tionis genere ut dicatur e . g. VIR LIvs EQVoPvBLico , uti legitur eT Vetere marmore apud Sponium Misc. Exod . Antiq. VII. 34 . Dabatur autem ille ad usum belli, quippe cum

equitem esset equo merere. Itaque raro exempta 33 Nempe non equus ipse, sed pecunia, qua comparari posset , de publico tribui consuevit. Noscitur id ex Livio I. 43. ubi de navis equitibus a Servio scriptis inquite Ad quos emendos dena millia aeris ex Publico data. Cum quo quide in scriptore consentit , quod ad rem attinet, Varro VII. L. L. 38. nisi quod de numero discrepat. Ait enim : Equum Publicum mille assarium esse. Quare haud perperam Lipsius I. de Mil. RomI 5. opicia. tur, notam nuineri X. quae exciderit, huc esse immitistandam , ut sit. X mille assarium. 3έ Ita apud Bemen si um Clas . Ι. n. 29 . L. FOVBIUS L. F. LEM.

80쪽

apud Livium V. postquam accepta a Romano calamitas ad Ieios est: Repente quibDs census

equester erat, EQUI P VBLICI NON E RANT ASSIGNATI quibus scilicet non datus adhu

inter equites Iocus fuerat ) . . . senatum adeunt factaque dicendi potestate, equis se suis ειψendia facturos Promittunt.

Quoniam igitur eiusmodi equi publici assignatio militandi simul onus asserebat, hinc facileeSt nosSe, cur nonnunquam beneficii ergo assignatus ille non sit. Facit huc in primis testim nium Livii XXXIX. I Q. ita narrantis ζ . .. Eodem plane pacto a Tullio VI Philipp. 5. dicitur :Seia haec una statua. Allera ab equitibus Romanis equo publico. Vbi postremae hae duae voces additae idcirco sunt, ut equestris ordinis insigne eminuret, ac ne quis forte dictum illud de iis suspicaretur , qui extra eum Ordinem equo aliquando merebant suo. In quibus loquendi formulis intelligatur necesse est praeis dirus , Ornatus, aut quid simile ; non εecus ac cum dicitur , ore eonfutari Potesteseae . maximia auctoritate , stimismo ingenio , . et sexcenta id genus alia. Idem iudicium esto cum ita insigne illud equestre apis

ponitur , ut sermo is sit: Μ METTIO EQUO PVBLI

CD, prout apud Beluesium Clas . VIII. n. 33. et saepe eadem ratione aliast ubi totum Optime constabit . intel Iecla voce ornato. aliave eiusmodi, ut sil METTIO Oe nato EQUO PUBLICO. Qua e Opus non est credere, quod nonnullis visum est, illud EQUO PUBLICO idem μι- τονσμικως suisse , ac Equiti. Ceterum suisse id aliquando lactum , ut Equus publicus pro equite poneretur, lateri quemque cogat altera ab eodem Reinesio allata Inscriptio Class. XIII. n. 65. modo omni mendi suspicione careat. Sic euim habet r