장음표시 사용
131쪽
De Magistratibus Romanis. I 29
disciplinae norina alienius deprehenderetur , In id inflictis ignominiae notis auimadvertere . qua de causa etiam Magistri moriam sunt nuUCu-Pati. Crimina autem , in quae suam illi auctoritatem intendebant , non ea quidem erant , quae praetores aliosque magistratus habebant vindices , de quibus loco suo sermo erit , sed leViora quaedam , quibus publicarum legum sanctitas non penitus attentari Videretur : cujusmodi fuerunt , si quis vineam agrumue Suum silvescere passus est Geli. IV. 12. 3.; si cui equiti strigosior haberetur equus , quod senseoliatine crimen dictum Id. ibid. ); si quein jutuenda republica desidiosius egisse oppareret Liv. XXIV. id. ) ; atque alia his similia: iu-
ter quae tamen omnia praecipuum nou hene praestita iurisiurandi fides locum obtinuit. Cic.
Notae Vero , . queis ad haec castiganda ute-huntur censores , diversae pro diversis civium ordinibus fuerunt. Itaque senatorem quidem , qui deliquisset, reeitando senatu Praeteribant , eaque ratione senatia mouebant. Hoc pacto apud Livium XXXIV.
nem curuli honore usum, PRAE TERIER UNT. Equitem autem , equo publico adempto , ad Plebem amandabant. Ita, eodem reserente XXIV. ab. His . . . EO VI ADEMPTI, qui μυblι-
eum equum habebant. Plebeium denique tribu mooebant , ex honestiore in miuus honestam reiicientes.
Prae his vero lovge gravior poena fuit , nec in plebeios modo , sed et in equites , et in senatores irrogari solita , qua quis Aerarius sieret: cuius vi oruuibus ille uiritatis laribus prisaba-
132쪽
13o Caput V. tur, nisi hoc tantum , ut aes unde appellatio
derivata) idque etiam aliquando auctum, coriis sueti tributi nomine persolveret. obiicit rem totam Livianus hic Iocus IV. Censores aegra passi, Mamercum , quod magistratum poρuli Romani minuisset scilicet quinquennalem antea censuram , quod moX videbimus coartasset ,
tribu moperunt, OCTUPLICATO Q VE CE SV AERARIUM FECERUNT. Iidem porro
perarii , quoniam in primis suffragii ius amittebant, etiam in Caeritum tabialas relati dicebaniatur quandoquidem Caerites olim municipes Romani facti, suffragii iure donati non fueruiat.
Geli. XVI. 13. Vnde et haustum illud no ratii I. Epist. 6. Caerite cera digni.
II. Binc iam satis patet , quanta censores P testate pollerent ; praesertim Vero cum Praeter reliquorum omnium magistratuum rationem suum toto non minus quinquennio munus administra
Id autem omnino fuit In cansa , quamobrem ut eorum nimiae, si minus iuris amplitudini, at imperii diuturnitati modus imponeretur , lege
AEmilia de qua Livius loco paullo ante lauda w a Mamerco Amilio dictatore A. V. CCCXX.
lata, eensoria dignitas intra duodeviginti meta sium ambitum conclusa suerit. Per hanc tamen legem novatum de eo nihil est , ut singulis quinquenniis , quod certe antea Fervari oportuerat , ' Censores crearentur. Quapropter aetatibus institutum illud consecutis ,
postquam annuum et semestre censurae spatium
expbtum suerat, reliquo ad quinquennii exitum tutervallo nulli erant an republIca Censores. Non solum vero Amilia lex , sed etiam Maria
133쪽
De Magistrat tis Romanis. a 3 rsulari maior mirum quantum in oculos incurrobat , aliquibus sinibus coercendum intenta fuit. Haec nimirum Suasore Marcio Censorino , cum esset censor iterum , perlata caVit , ne cui eum magistratum bis capere liceret. Plutarch. in Coriol. ΙΙΙ. Biui, perinde ac consules , debuerun tesse censores atque ea quidem peculiari conditione, ni altero eorum defuncto, alteri magistraius illico abdicandus esset ; siquidem alium mdemortui locum subrogare religioni erat. Id consuetudinis iam antiquitus obtinuit: etenim cum anno CCLXV. mortuo censori suffectus alius sui set , tum vero per illud lustrum Galli Romam cepissent, eiusmodi inde suffectio habita semporominosa fuit. Liv. V. 3 i. Cum ipsis porro consulibus communia duo habuere censores insiguia , SELLAM cVRVLEM , atrue TOGAM TRAETL TAM ; de quibus iam supra
IV. Cum appeteret tempus, quo censores magistratu essent abituri , opera publica , quae integra praestanda loca Vera ut, parta tecta erigebant. Ad haec populum censebant , ouasque notas noxiis inurebant. Tum eorum alter, cui Sorte obtigisseu, tu campo Martio lustrum condebat , Videlicet po- polum SuooetaurilibuS , suem, ovem , laurumque immolando lustrabat ; consuetudine a Servio Tullio totius rei inventore prosecta , ut Videre licet apud Livium I. 44. In quo tamen ere fuerit advertere, non semper peracto censa lustrum suisse conditum: quod, super cetera antiquitatis monumenta , Palefaciunt verba eiusdem scriptoris III. 22. CenSus actus eo anno.
lam occisum, CONDI RELIGI OS UM ERAT.
134쪽
Denique postquam censores in leges iuraverant quod in exitu magistratuum fieri solitum ) ,
ad aerarium ascendentes, eorum, quos relinque-hant aerarios, dabant nomina: cuius instituti no is
Vulgare specimen proponit Livius XXIX. 37. ubi etiam cetera, quae extremo hoc loco edidimus , se se praebent.
De Praetoribus. Cum Praetoris vocabulo ea Subsit notio , ut quicumque ρraeessent , iis recte ad merito apta retur, hinc plures significari per ipsum consueverunt. Quare donati eo fuere nomine tum cou-sules, quod supra palam lactum , tum dictator , uti patet per Livium VII. 3. tum quicumqtae
magistratus exercitum duceret, ex quo et Praetorium tabernaculum imperatoris Vocatum , et ipsius comitatus Cohors yraetoria ; tum denique quisquis alicui muneri esset PraePOSituS, quo Pacto apud Gruterum Inscript- P. 318. Iegitur :PRAETOR Sinius V LCANI. Verum peculiari dein iure propria eorum ma gistratuum iacta huiusmodi nomenclatura est, quorum hoc loeo rationem Pot talemque Perseia qui ipso rerum' ordine iubemur. cI. Itaque anno ab v. C. CCCLXXXIX in dactus primum in rempublicam is magistratus est, PRAETOR vocutus e quem novum honorem quaesivisse sibi patricios prodit Livius VII. I. Aro concesso Alebi altero consulatu. Ceterum non is temere institui visus, utpote iuri dicundo destinatus : a quo offulo sungendo o0nsules , quorum adhuc iuerat , persaepe hellorum curis avocabantur. Atque haec quidem praetori e m icitaui olbit. ι
135쪽
De Magistratisus Romanis. I 33Tum centum et viginti circiter post annis priori illi alterum addi placuit, qui ius inter cives et
peregrinos diceret, cum ob peregrinorum frequentiam unus iam satis omnibus sacere non posset.
Liv. Epit. XIX. Aique is quidem Praetor
Peregrinus audiit; cum alter ille Praetor urbantis, neCnon maior , et honoratias diceretur.
Iam vero , Sicilia et Sardinia in provinciae sormam redactis, hi uos exinde alios creari Visum , totidemque praeterea, postquam subactae Hispaniae fuerunt : ut essent , qui quotannis ad quatuor hasce regendas provincias proficiscerentur. s Pomp. I. I. D. tit. I. l. I. ) Ηiue pro diversis reipublicae aetatibus diversum praetorum numerum Livius obiicit. Ita Lib. XXIII. . R. ad alanti murbis DXXXV. haec adseribit : Praetores, Q. FGDitis Maeotis urbanam , M. Valericis Laevinus peregrinam bortem in iurisditione habuit . Clauditis Pulcher Siciliam, Q. -- citis Scaeoola Sardiniam sortiti sunt. Deinde Lib. XXXII. 27. de rebus ad annum DLII. spectantibus agens: Sem Praetores , inquit, illo anno Primum creati , crescentibus iam Propinciis, MDtιMS Palescente imρerio . . . . Vrbana Sergis .
Peregrina iurisdietio minutio obtigit ; Sardiniam Acilιus , Siciliam Manlius , quantam Se ro-ntu ciceriorem , Heloius ulteriorem eει sortitus. cum autem constitutae postea fuissent qua-
0r Quaestiones Aerpetuae s quarum initium memoratur a Tullio in Brut. 27. J de Repetunis , de Ambitu, de Maiestate , et de Pecula-ιμ , ita scilicet, ut ipsae , quae hactenus nulli Sς riis quaesiiDrihus addictae fuerant , ut alibi Ducleatius edisseretur , suos inde singulae per-Petuo 'haherent ; tunc demuna versa eo rES est ,
136쪽
nerent , ex iisque duo veteri mure ius dicerent, quatuor reliqui eiusmodi quaestiones exercerent ;postmodum exacto annuo cursa in Provincias iquas sors dedisset, abirent.
Vbi vero L. Sulla quel uor alias quaestiones perpetuas adiecit de Falso , de Sicariis, de Pamricidis , et de Iniuriis, quatuor simul uddidit Praetores. Pomp. l. I. D. tit. a. l. 2.
Per Caesarem porro crevisse illorum numerum ad quatuordecim, tum vero ad sedecim, auctor est Dio p. a 37. et seq. Quod quidem uobis non lauti est: neque illud maioris momenti , quod idem delude numerus PIuries variavit , vel per Augustum ad decem iterum redactus , vel per Sosmultifariam immutatus.
ΙΙ. Ex dictis iam apparet, Praetorum urbarii, et peregrini propriam suisse Iurisdictionem , quae circa privatas controversias versabatur ; reliquorum Vmo Quae. tionem, quae ad vindicanda crimina pertinenat. Haec nihil quidem , in quo immorari debeamus , obiicit. Itaque de illa tantum , quae necesse fuerit, attexemus , sustus ex iis aliqua iude Iudiciis exelicaturi. Tribus quiclem illis tota Iurisdictionis vis contiuebatur verbis Do , Dico , Ad ico. Quae ipsa spectavit Ovidius I. Fast. 47. cum cecinit.:
Ide nefastus erit, per quem TRIA VERBA
Fastus erit, per quem lege licebit agi. I. Dabat nimirum praetor I. actionem, copiam scilicet litis in alium intendendae : a. iudices , qui Causas cognoscerent disceptarentque : 3. Vindicias, Per quod adiudicationum genus fiduciaria rei controversae possessio alteri litigatorum asserebatur :έ, bonorum possesSionem. a. Dicebat ius, quod et ex legibus, et ex
137쪽
De Magistratibus Romanis. I 33
sententiam , eandem nempe a iudice per se canissae praeposito latam , quam ipse Postea pronun
3. Addisebat bona, et possessiones , quibus ex Prolata sententia deberentiar , et ips0S noui unquam debitores creditoribus ubi illi solvendo non essent. Ita apud Tu Ilium pro Flac. uo. Cum iudicatum non faceret , ADDICTUS Heranimo , et
III. Ediettim porro , formula iuris dicundi fuit ,
quam praetor urbanis magistratum iniens propo-Dehat. Eo sane continebatur modus ratioque,
qua in se ille singulis in causis Secuturum profitebatur. Quod quoniam non ultra Valebat , quam quandia eius auctor praeturam gereret, idcirco Lei annua dicitur apud Tullium I. Verr. ubi et subditur : Finem Edicto ρraetoris offerunt Kalendae Ianuarii. Ex ipso autem urbani praetoris edicto creditur et pegegrinus iurisdictionem suam obivisse, quippe qui nusquam apud veteres legatur peculiare edic um emisisse. Cum vero saepe praetores aliter , atque edixerant , res gererent, lege Cornelia lata a C. Cornelio tribuno plebis provisum est , ne unquam eis ab edieiis semel propositis liceret abscedere. Postremo , Hadriano imperante , ac plane ipsius auctoritate, eximii autem illius memoriae iureconsulti Salvii Iuliani opera, e superioribus praetorum edictis unum conflatum est Edictum PerPetuum , ad cuius normam non Varia exinde iuris dicundi ratio consorinaretur. IV. Iam loci genus sive iurisdictioni , sive quaestioni eXercendae attributum , dictum Πλbunal est : quale primum Romulus in conspicu admodum parte fori constituisse dicitur a
138쪽
136 Caput V. Diouysio p. 99. Plura vero alia deinceps ad mulistiplicium iudiciorum usus exstructR Sunt.
Ex his Tribunal vetus , ipsum fortasse , quod excitavit Romulus ad Puteal Libonis de quoinctum nobis p. 26. et seq. adnot. II. fuisse ereditur. . Certe Flaccus sic de Puteal ipso loquitur, ut parum , aut vix nihil ab eo praetoriae potestatis sedem abfuisse significet, cum quodammodo alterum pro altera ponere videatur. Ita II Sat. 6.. Roscius orabat , sibi adesses ad Puteal cras. Et I. Epist. 19. . . . Forum , Putealque Libonis Mandabo siccis. - Celebre etiam in foro suit Tribunal Aurelium :euius mentionem sacit Cicero post Red. ad Quir. 5. et alibi. In Basilicis porro , quas ad iudicia cum Priamis peragenda paratas diximus p. 29. et Seg Sua Tribunalia erecta erant . Quae Basilicae , quarum ibi tantum quatuor circa soriam vetus stantes memoravimus , cum non Paucae omnino in urbe eMent , ut patet ex earum Fecensione P. Vi-aboris ; hinc vides, quam multu , quamque apt-- quibusvis causa iam generibuo eXcipietidis Tri hunalium numerus exstiterit. Erat autem Tribunal , Suggestus in arcuatam figuram uti ex descriptione Vitruviana V. r.elucet consor malus pluribus exstructus gradibus eiusque amplitudinis , ut non exiguam caperet multitudinem. Ibi praetoris sella curulis locaba tur: utrinque nutem disposita subsellia erant ,
quae ubi capitale iudicium ageretur ) partim
judices , parii in accusatores , testea , reusque , partim vero etiam accurrens turba occuparet.
Hinc Ciaero pro Rose. Amer. 5. Hela in foro, inquit , ante Tribunal tuum , M. Fanni, anse
139쪽
De Magistratibus Romanis. I 37 pedes vestros, Iti uices , inter ipsa Subsellia ea des futurae sint. Et ibid 6. Quoriam alterum aedere in accti satoriam Subselliis uide 5i . Quod vero iis quoque , qui ad iudicium non pertinerent , datus locus in subselliis fuerit , Iuculenter iudicat Cicero de Clar. orat. 84. Vela autem , qudd legitur , ad arcendum multitudinis
conspectum tribunalibus praetendi solita , vetustioris Romanae antiquitatis tuisse non deprehendi
si) Non aliunde ortum Subs/lliorum nomen ne ere. das , quam ex eo , quod sedes depressiores essent , qua ratione hae ipsis Graecis Υ p. ρ οὐ clietae. oblonga autem
a suisse, scamnorum nostrorum ad sedendum Compara in
torum instar , planum sit pluribus scriptorum locis, quae huc Conserre necesse non ebl Atque eiusmodi quidem subosellia posita in tribunalibus erant . tum tibi quaestione exercebantur , tum ubi iudicia centat muti aba de quibus in de Iudicias dice in us agebantur , utrobique a iudicibu rotissimum OCCH Pota. Verum et alia extra tribunal ad rem quoque iudiciariam pertinentia exstitere subsellia , quibus vel in soro , vel in aliqua basilica tribuni, aediles , triumviri , neexion iudices a praetore dati in suis reddendis iudiciis uistebantur. Existimatur autem fuisse haec prioribus illis breviora eo usque , et unum modo hominem possent capere. Iam vero e dictis vides huiuscemodi subseIliorum gene. ra tum publicis, tu in privatis iudiciis praesto fuisse. Eaque de causa Ciceroni XIII Fam. io. Versatus in
VTRISQUE SUBSELLIIo' dicitur, qui Operam v
trique indiciorum generi navaverat. 5a Huius quidem in oris plura exstant monumenta sat Per sequiorem aetatem suppeditata. Ita in Actis SS. Claudii et Asterii apud Baronium an . 28o. num. 8. Lrstas introgressus OBD UXIT VELUM: post exiens ex Iabella recitaDit sent ratiam. Atque in Pa sione S Patri-- eii , quam ad diem XIX. Maii Kaleudarii marmorei Neapolitanae Ecclesiae Maroeli ius illustravit: Pratricius ditast:
Iube, o Consularis, attolli Vela, ut omnes exaudiant.
140쪽
138 Caput V. Illud porro animadverti quoque dignum in hoo
genere se offert , cum iribunal e solo alitus ele-Varetur , eX eo manasse , ut binae hae sermulae Pro Tribunali , et De plano cognoscere inter se opponerentur. Hoc enim postremum suit, Dum praetor extra iribunal, non e superiore ,
sed eae aequo loco uti loquitur Cicero III. Fam. 8. scilicet in plano stans , aut in via de levi.
tuus uegotiis , quae causae cognitionem non P stularent , decernebat. V. Cum iam satis per nor praetoria declarata sint munia , duo tamen adhuc praetoris urbani propria restant adiicienda. Primum igitur eius fuit, consulum absentium Partes in urbe agere. Significat manifeste id CD cero X. Fam. I a.dum sci ibit: Plaetiit nobis , in statim ad Cornutum praetorem urbanum literas deferremus ἰ qui . quod consules aberant, Con aulam minus sustinebaι more maiorum. Ea ille
de causa et senatum non tamen sere , nisi ad
Cumque consularis iussu Vela alti Maia fuissent, muli, ιυὰs locum co le Q. Hinc autem iaci Oelum sisti dicebantur rei, cum iudita sistet entur. Facit litic maxime Chrysostomi aetate titia in II. ad Timoth. homil. U. Liatrones quandiu eustodια detinentiar , securi Distitit: tibi Mero ρroductos AD VELUM quis STITERIT, tum iam melia dissolvuntur, qu*ρe ιam morti Ar Pius admoti. Is autem velorum obtentus gravioribus tantum Causiε adhibebatur. duale Basilius ep. 59. ad Eustath. Princi Pea , inquit, mundi huius quoties reum aliquem mortasunt iamnatari, ADDU C UNT VELA , adscitisqtia
peruis , in disceptando tomporis multum insumunt. At quae levioris motnenti causae essent, eae IeMato Meto Peragebantur. Quapropter Honorius Theodosiusque I. 5. C. de nausea g. ita ed cunt: De submersis naMibus deceUn,