장음표시 사용
351쪽
De Re Vehiculari. 'Uti ersi, aliis propositis adhuc' Romanae antiquitatis partibus posthabenda nullo pacto Vehicularis res est : quippe quae non minorem Scitud ignarum rerum segetem praebeat : quod sane ex ipsa eius tractatione patebit. I.
in De Singulis Vehieulorum Partibus.
Antequam ad ipsa Vehiculorum genera sigillatim inspicienda veniamus, operae Pretium erit, nonnulla , quae ad eadem generatim Spectant, expedire ; ac primum de variis eorum partibus
verba iacere. ' . Axis Stipes erat, circum quem Vertebantur
rotae. Eius capitibus , ferro muniri solitis, atque ex utraque Parte prominentibus , infigebantur clavi, qui rotas cohiberent , quique Latinis appellati obices. Unum autem axem habebant euris rus , qui duabus utebantur rotis 3 at qui quatuor rotis insistebant, duos , qui discriminis ergo primus , et s ciandus dicti sunt. ROTAE duplicis suere generis , aliae e solido ι igno , Tymρana nuncupatae , quae Vetus mos, Perinde ac praesens , plaustris attribuit ; aliae an. iractae radiis, qui pro rotae maguitudine
352쪽
Plures paucioresve a modiolo ad DHem protendebautur. Ipsum rotae orbem , quem cumaturam quoque dictam invenies , ferreus undique circu
lus obarmabat, vocatus canthuS.
Vbi locabantur , qui veherentur , pars ea dicta est C APsus. Qui nec omnium vehiculorum fuit, uec una semper eademque forma i quippe cum et in quadratam , et in rotundam , et in semirotundam figuram confici soleret . Erat vero plerumque e tabulis compactus : at in aIiquo vehiculorum genere , ut suo loco Videbitur, e virgultis intextus. Ante capsum Sedes erat constituta aurigae , eaque plurimis in vehiculis, praecipue vero in itinerariis ac bellicis. Hinc a Phaedro III. I. sic loquens mula inducitur :
Sed istum timeo , SELLA qui PRIMA SEDENS
IV m Fogella temperat lento meum. Et apud Curtium IV. 15. Auriga Darii , qui ANTE IPSUM SEDENS eqtios regebat, hasta transsiaeus est. Uerum hae de re sequenti in fine redibit mentio. E medio axe prominebat TEMO , pars univer- . si currus moderatrix. Summo temoni religabatur IvavΜ , ligoeum serme , aliquando ferreum aeneumve. Solebant in eo cuiuspiam animantis, in primisque anserculi , imagines ornamenti gratia confingi. Neque eitismodi modo , sed alias quoque effgies illic fuisse exhibitas exempla docent. Ita Curtius III. 3. de Darii vehiculo refert : Distinguebant internitentes gemmae iugum , ex quo eminebantiao aurea simulacra cubitalια , quorum.αlterum
Nni , alterum Beli gerebat sigiem. Ex quo percipias licet, quare ivierdum Latinis caelata iuga dicere placuerit.
353쪽
De Animalibus Ad Vehicula ,singi Solitis ;' . Deque Vortis Ea Iungendi Regendique Rationibus.
I. Cum non unum animalium genus vehi lis alligare mos fuerit , inter reliqua primi suisse creduntur Boves , de quorum hac in re praestisto munere sat multa'exstant vete uni testimonia. In ideiti deinde ministerium advocati sunt Asini, quippe qui , ut observastit Columella Uu. i. Doci solum dorso per clitellas ; sed et eouo vem hieulum trahendo ) oehere commode queant et unde est, ut praeter clitellarios , etiam Plostar os asinos prodat antiquitas. Saepius tamen , quaru sinii , suas ad id ipsum partes obiere Muli, nec 'nou ad regum imperatorumque passim trahendos currus r.qua de causa Mularum carrucari rum Occurrit lacta mentio apud Vlpianum I. 38. D. de Edicto aedit. Denique omnium ultimi ad hoc ossicium arcessiti censetitur Equi ζ quos ta-
meta non uIumum inter cetera iugalia iumenta locum obtinuisse compertum est. Atque haec quidem recensitae animantia comis muni ferme instituto adiuncta curribus su -re.
Interdum vero , atque aliquibus in locis seraeotiam ad pompam luxumque tali ossicio sunt mancipatae. Id factitatum apud Indos fuissρ de Camelis , testis est Strabo XV , quod deinde imitati sunt et Ptolemaeus Philadelphus in pompa ub Athenaeo V. enarrata , et ex Romanis imperatoribus Nero , et Heliogabalus , resere
354쪽
De Re Vehiculari. - , 333tibira Suetonio O. et Lampridio 23. Idem iu- 'dicium esto de Elephantis , quos iamdiu ab Indiae regibus , tum ab alii hi ad vehiculae adhibi.
tos , Roma etiam sub triumphantium curribus, atque sub Augustorum Augustaramque carpe tis in circensi pompa spectavit. Quod Vero Val-dius mirere , Leone , quoque. vehiculare iugum subire tu si aliquando sunt id quod Romanai in urbe M. Antonium primum praestitis e auctor est Plinius VlII. Isi. Ρraeter hos autemi, a Pyr-dis etiam, Tigribus, Ursis, Apris irastos unnnunquam fuisse currus , legere dabitur. Adducendis Suriptorum auctoritatibus , ut in re non)maximi momenti, Supersedemu . II. Quod ad iungendi. rationem attinet, de ea Sententiam ., qu in protulit , linirificeque sirmavit Sub serus. in de re Vebicut i I. I a. sequi optimum videtur. Ipsa sic habet.' In bigis duo animantes iugo aequa seo te, intermedio temone subdebantur. In quadrigis vero duis erant temo Des , quorum alter alterius capiti amahusti, ut Propierea Isidorus eos .mmeruos appellet : iis autein singulis bina. animalia, iuugebantur, ita i ut altera ante aliena incederetit. Idi ipsum fiebat , c in plura duobu* iumentorurn Paria opus ierant, ut cum iis temonum numerus aequare.
i - των οκτω , instructus quai r temoniabus , et equis octo. Ibidem currus Cyri δετάρυ , octo
355쪽
At si tria tantum essent animantia , quae currum traherent , tum sub iugum missis duobus , tertium fune alligatum anteibat. Verum tota haec versa - in aliam ratio est. ius Etenim per consecutum tempus si quidem tribushus animantibus iungendum vehiculum esset , qd duo subibant iugum , tertius lane ad dexteram Vr nequa fronte annectebatur ', quem a re ipsa δε- ροrialem dici placuit. QMd si quatuor adhiberen- ad tur, duo item iugales erant , reliqui duo funa- Diles ad dexteram sinistramque adiecti: sicque deinceps lactum , quicunque esset eorum numerus. At non ita tamen , nova hae invecta consumtudine , veterem illam sublatam suisse credeu- Et dum est , ut penitus interierit. Mansit namque adhue in vehiculis tum onerariis , tum ad itinera comparatis , ut non male elicitur e scripto. Rerum auctoritatibus , quas huc non vacat affer- ex Te ' et clarius patebit infra I. 5.' ubi de Rheda. Hum his tamen vehiculorum generibus illud praeterea iuverit hoc Ioeo attexere, obtinuisse ali- ricubi, ut quae eisdem inservirent iumenta, 1ingula per longam seriem disponerentur. Hinc in eidi Proclivi est noscere , quid sibi voluerit Claudia- uulnus, ubi epigrammate de mulabus Gallicis es- iiii sedae adiunctis eeeinit: iri
Quomstis QUAEQ UE SIBI longis discum
356쪽
Absentis longinqua orient Praece ta magistri, Frenorumque picem lingua pirilis agit. III. De iumentorum regimine aliquid dicturi, instrumenta huic usui mancipata promemus. Illorum ora , ut hodie, temperabant FRENI: 'quorum quae pars ori indebatur appellata Orea. Praeter Consuetos autem fuerunt etiam Freni lupati , lupinorum dentium instar.as perali , atque ad seroces equos in osscio conlinendos adhibiti. De his Virgilius III. Georg. 2OP. Prensique negabunt
Verbera lenta pati , et duris parere LV-
Duros accipit ore L OS. Nec solum lupato cohiberi impotens equus , sed Camo etiam solebat : qui nimirum circulus ex aspero serro suit , ori naribusque religatus. Huius mentio fit Ps. XXXI. v. I a. ubi ex Vulgata habetur: In camo et freno mazillas eorum constrnge si07ὶ Vt vero frenum immissum ori inhaereret, Ioris Circa caput auresque , quo Plane pacto etiamnunc fit, revinciebatur. Aureas appellavit Latium eiusmodi loramenta , quae praeter aur es irent. io ) Ab indicato Cami geuere distinguendum est ali.
Ud , quod e serro pariter , ac cribri instar confietum . ori mordacium equorum circumponebatur, quia scilicst morsibus impetere, non autem respirare prohiberentur. Rex constat ex Polluce , et ex Xenophonte in De re equestri.
IIuio autem camo simile quid habuit Fiscella , quae e viminibus, aut funieulis in cratis modum intexta bovum ori appotii solebat ea de oausa , quam sic Paucis declarat Cato de R. R. 54. Fiscellas habere amnia sne herbam Oeeten ιur boμeo cum ambunt.
357쪽
De habenis porro , quibus ad frenos alligatis
iumenta regebantur , nihil notari dignius est , quam locutiones illae ','queis varium illarum moderamen designavere veteres. Etenim ducere aut retro tendere habenas , vel inhibere frenos dictum fuit, cum eas aurigae attraherent, Con- ra Vero cum remitterent, frenos ,-Vel habenas dare , immittere , effundere , laxare : at cum concitandi causa habenas concuterent , frenos concutere , quatere habenas , terga habenis laee5sere , et si quid aliud eiusmodi. Ad concitandum autem non hac solum hahe. Darum concussione usi sunt , sed multo magis aut stimulo , Pertica Scilicet aguminata, ferreove mucrone munita aut flagello seu scutica, Virga uno pluribusve loris armata , quibus extremis etiam solitum fuit aptari ferrum ad calcaris ici.
Unum postremo de auriga scire proderit, eum vel in sua sella, ubi hanc vehicula haberent , eonsedisse ; Vel, quod in urbanis praesertim Uehiculis usu venit, iuxta tu menta incessisse. Hinc Livius I. 48. postquam retulit Tulliae carpentum ad locum , ubi patris corpus iacebat exa
nime , perVenisse : RESTITIT, inquit, μαν dus , atque inbibuit frenos is , qui iumenta age
bat. Sed praeterea exstant adhuc ad hunc moin rem ostendendum vetusta monumenta.
358쪽
Varia admodum tum forma, tum usu fuere vehicula. Quibus de causis cum separatim singula inspicienda sint, nos primo Currus ob oculos ponemus : quo Vocabulo striclitis accepto
I. CVRnvs ΜAGisTRATUUM nempe curulium )is erat, cui loco capsi sella curulis imponebatur , at eo sane pacto , ut inde facile revelli Posset, quippe quae magistratum , ubi is esset suae dignitatis insignibus usurus , sequi deberet. Currum ipsum fuisse birotum , haud contemnenda opinio est, cum ceteri currus omnes fuerint huiusmodi. 1II. Ita plane Coavs cIRcENfEs duabus nite-hantur rotis; inter quas eminebat quaedam ve- Iuti sella in hemi illi sormam exstructa, et ab mersa Parte , qua ascensus erat , aperta: ibique ahitator stans rinebat hahe s. Persaepe tamen hi currus, pro animalium trahentium numero
Bigarum , Trigarum, et Quadrigarum nomine significantur et quandoquidem haec tria geuera , perinde atque in bellis unde Mee ratio dueta adhibita iti ludis suere ; nisi quod heio Quadrusae , secus au in militia , longe ceteris crebriores exstiterunt: ut propterea Quadrigarum eer-ιomina pro curulibus, cuicuimodi haec tandem essent , dici mos fuerit. Praetor hos autem cuTrus etiam Selmes, et quidem in honorem Iovis,
eucurrisse aleat Quadrigae Soli , Bigae autem Lunae currebant per Isidorum si fides. Para I. II
359쪽
ul. In praeliis non solum Bigas , sed Tingasotiam atque Quadrigas suisse usurpalus et modo a nobis indicatum est , et sexcentena Veterram exempla demonstrant. Id autem ludicros inter . et militares currus discrimen fuit, quod illos solus conscenderet aurigator , hos vero si modo falcatos excipias auriga simul , qui iugales moderaretur, et praeliator qui arma traetaret. Ex hisi curribus bellicis celeherrimi fuere, qui
falcatorum cognomine sunt vocati : quibus a ve-tustissimis usque temporibus usos orleutis P Dulos suisse constat e sacrarum Uterarum auetoiaritate Iudic. I. et IV sed vero etiam e frequenti profanorum scriptorum testimonio. Edii autem eorundem ratio pto diversarum gentium arbitrio aliuaantulum variata sit , in eo tamen nunquam
Don sibi constitit, iit falcibus ' unde nomen bobarmati ita essent, ut hostilem aciem perrumis Dentes everterent uno tempore trucidarentque.
Eos iampride in apud Persas in usu pol ios ,'inuam postea . formam Irestituit Cyrus prout traditur a Xenophonte Cyropaed. VI. 3 , ut axis ferme totus instructus esset salothus , quarum duae hinc et illine a lateribus extra. rotas Pr mluerent , aliae in ipso stipite . Infixae maeronem deorsum flecteremo capsus adlurris Instar rotundus , et undelibet clausus unicum ad regendos equos aurigam ser o totum , Maes, vioeiperet. Atqui Id
360쪽
piam daretur , transfigerent; et in miremis iugis hinae circa eminebant falces : altera aequata iugo , altera inferior in terram deperar illa, ut quidquid latere obiaceretur, abscinderet: haec, ut prolusos subeuntesque contingeret. Item ab inibus rotarum utrinque binae eodem modo di- persae deligabantur falces. Falcatis quoque curribus usos Gallos et Britannos significat Pomponius Mela III. 6. per
haec verba : Dimicant f Britanni ) et bigis , et
eurribtis , Gallice armati : eqsiinos' cant, quorum falcatis axibus utuntur Io8 . IV. Quadrigis porro sicut apud Graecos Olympionicae , aliique similes victores in suas patrias disiecta etiam murorum parte ) triumphantes invehi solebant , ita eisdem Romani duces relata
ab hoste victoria in urbem triumphum agentes ingrediebantur. Itaque CVRRus TRlvΜPHALES nouunquam Romanis alii fuerunt, quam Quadrigae. At harum tamen quadrigarum suit singulari forma capsus, tanquam turricula rotunda et circumclusa : quo dabatur ingressus per ianuam' , quae dein ipsa. occludebatur. In eo imperator stans regebat equos. io8 Non semper in bellis Covinum falcibus fuisse
armatum , pro certo habetur. Ita namque non raro is aliorum militarium curruum more adhihebatur, ut inde Eovinarius praeliaretur. Ad pacem vero quoque , tu Romana eti m urbe sub Augustis, pertinuit , et serme ad amoenitalem eaptamdam usurpatus. Huius autem hoc in genere ea ratio fuit, ut , nullo auriga , idem i qui Veliebatur , equos moderaretur. Hinc apud Martialem. XII. O iucundu ,im iner, solitudo fin forma porro id unum notandum suppetit , tectum eum non immerito credi suisse , cum instraliam vocet Lucanus I. cum inquit: