De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

141쪽

perficiem v tomatice invadatur; ae illius magis, ut ab hoste liberetur, quam sui ipsius, nisi iam complicata morbi indole , curam exposcat . Congeniti in quibusdam , . - haered terii in aliis , - demici aliquando , exempla herpetis occurrunt ; ac demum in aliis hiemali hic tempore displirere , solis aestu re- deunte redire , et quas illinc in viscera furias exercuit , has ad pellem hinc, quadam fere periodo, ac metastasi , seu crisi imperfecta ,

convertere obServatur.

q. qaa. Sed, qua sub forma herpes in cute Deseripi.herpcompareat , et quas illa mutationes eodem in morbo patiatur, dicendum nunc est. In parte scilicet nunc hac, nunc illa , pru- Ηerp. sim- ritus ingratus , ac sensus ardoris , tensionis percipitur ; et mox papulae vel rubrae , vel flavae ac pellucidae , circa limbum rubellae , fiat copiosae', sed dispersae, sine cutis intermediae phlogosi, ac sine febre , comparent rquae papulae Vel sponte, vel unguibus disruptae , mox squamis obteguntur , quas latens sub eisdem superficiale ac urens ulcusculum mox ab)icit, mox renovat; donec lento hoc. ipsum decursu siccescat, ac in lemas, furfures, et albescentes quasi farinas, fatiscat. Ad sa -

142쪽

ciem . prae ipue pone aures , mentique eon sines, circa poplitem, et collum, manuum ad palmas , plantasque pedum , hic simplex , vel et farinosus, ut appellant, herpes frequenter occurrit, ac internos saepe partium dolores, et nervosos, ut vidimus , ρffectus hinc inde

dispergit. 1Πerp. Milia- Miliarem herpetem, pustularum seminibus

milii similium a forma, ac si paulo maiores observarent vesiculas , phlyctaenoden , Vocarunt illum ; qui majori, quam rimplex ,

pruritu , calore , tensione, tumore partis hisa paseulis copiosiua obsessae, ac rubore per interstitia extenso, inced cret. Insignes non raro, hoc sub statu , cruciatus, digestionis sub tempore, lautiores post epulas, et ad noctem eum vigiliis crescentes , experiuntur aegroti , ac interdum, licet rarius, febricitant. Tumor splendens ac ruber, ustionis quasi sensus, manifestam hic phlogosin, ac magnam cum circini f. 287. symptomatibus similitudinem,

, sed longiorem ac pertinacem magis decursum, Ostendunt. Brevi tempore vesiculae, ad fundum iam erosae , ad apicem subalbae, rum . puntur; ichor acris, qui effluit, saepe foetet, et partim in crustas sat tenues , inaequales , scabrosas, colore nune cinereas, nunc luteas,

143쪽

nune a sanguine commisto, vel ex fissa epidermide squamosa stillante, subatras, concrescit . Ad manus Deile utriusque ) dorsum,

ad brachia, crura , non raro ad scrotum, perinaeum, vel quavis alia in parte, si forte faciem excipiamus , haec impetigo frequenter prorumpit ; ac saepe per menses, et, ut vidimus, per annos, renovato saepius pustularum reditu , moderato hinc inde surore, nunc eo dem , nunc alio in loco, nunc in pluribus si-imul, serocissima continuat. Minori plerumque violentia herpes rodens , vel serpigo, incedit; sed conspicua rapiditate extenditur , atque a crustis eodem sat densis robiecto, contentus sub istis ichor in vicinas ibi partes invehitur, ae faciem imprimis, aut Tartes quascunque, exulcerat, quasi larva obd- ducit, atque cutis vestig a exesae hinc inde relinquit . . e Huic ipsi hepetis varietati, vel et leprae ,

arbi mentum, aut vultum fere. totum defoeda bat, mentagrae , si recte judicemus, est nomen impositum. Solius menti herpetem quamosum et quasi farinis conspersum in Cliniaco Instittito observavimus: in eo certe sineu-

ο rem , quod viri ab eodem affecti barba pi- Q. , prope cutem, penicilli in modum unitὸs,

144쪽

mox vero divergentes , crassiores ac asperos ubique exhibuerit. Herpetis phagedaenici non alia, quam herpetis rodentis , ejusque pejoris, aut cutem , in tumorem elatam , profundius ac sere integram exulcerantis, nee ideo in vicina tam late serpentis, conditio est. Quod vero hic adducta herpetum divisio non nisi varios eiusdem mali gradus nobis offerat , vel ex eo, quod illorum unus in alterum saepe transeat, conjicere licebit. Pro varia scilicet sensibilitatis culaneae ,etae pro rerum aliarum positione diversa , a causa prorsus eadem herpes nunc simplex , nunc miliaris , nunc rodens, aut ulcus herpeticum , eodem in homine nascetur . Quo fortior irritatio hoc a malo inducitur , eo plura tum Iocalia, tum a consensu derivanda , excitantur symptomata. Ad internas saepe pdtes, ut per nares, laryngem, etc. herpetes proserpunt; ac disparens, aut repulsum a cute malom, eventu non raro lethali convertitur ad viscera .

In eodem homine , ad iras effrenes proclivissimo ac simul hypochondriaco , vertigines et salutis alia non pauca incommoda ab herpetis simplicis ad pedum plantas eruptione mox cessasse conspeximus. Hunc tamen spirituosis et

145쪽

HERPES. I r

acribus tractari aegrotanti placebat . Nascitur hydrocele : quo per sectionem testiculi sanato , et vulneris jam clausi superfitie serum acre, ad plures in die uncias , per binas fera

hebdomadas cum emolumento exsudat . Sed hune quoque fontem vir consiliis rebellis ex siccat, et primum hepatilis, hae vero per- sanata, maniaca per menses insequuntur deliria. Ipsa iterum ad scrotum cicatrix aperitur , ac humor acris cffunditur: quo fluere cessante , in manus utriusque dorso herpes miliares, ac tandem depascens comparet, et immanes rebellis

dolores producit. lExternis iterum abacta impetigine, periculosa olitis se prodito qua feliciter dissipata , ad tibias herpes , ac pristina

cum illo valetudo revertitur . Ex venereo ad perinaeum herpete repercusso, dolorem in thorace punctorium , sputa sanguinis ac tandem purulenta, cum macie extrema et singulis pulmonalis phthiseos symptomatibus, mercurialium virtute superare nobis licuit . Vel ad pulmones, Vel uterum, vesicam, vel alia ad viscera aberrantis , vel istius ex illis ad cutem felici cum omine transvecti , copiosa occurrunt eae empla: quae singula herpetem ad internas non minus laete, quam exteruas ad superficies florere , ac symptomata' pro sede mali diversa cxcitare, luculenter ostendunt.

146쪽

Causae . ecretio morbi ,

f. 4eta. Ipsius certe cutis extremis in oris , an reticulo mucoso, sicut porriginis f. 16. , ita et herpetis primarii, praeparatur, aut nascitur, ac fovetur , incognitae licet naturae , materies. Nec forte magna inter illam , cum pellem pertinaciter, quasi arborem lichenes,

deturpat, . ac herpetem, nisi maioris ac sere causticae in ista acredinis , differentia est . Quid uel sola in vasculis culaneis secretio mutata in mutandis humoribus valeat, hoe simplicioris ex vulneris pus inodorum ac blandum fundentis, sed forte neglecti aut stimulati, ac in Alcus conversi, ichorem foetidissimum ac vicina rodentem ex sanguiue sanissimo spparantis , historia elucet . Forsitan non tam male diceremus , herpeticam , vel

aliam, specificam atque acrem, tunc in cute, sanguinis sine culpa, generari materiam . cum eius Vascula, per causam peculiarem modo sic, modo aliter, incitata , prout vasa melois vesicatorii .sponit ac sine morbo pro aliis' ita rodentem atque causticum sibi ipsi, liquorem Secernant. Hujus cene sic, humorum sine vitio, praeparatae fomes materiae, modo cutem , ex qua stillas , ac vicinias arrodit , exulcerat; modo copia adauctus, et ad sanguinem resorptuς, - aut forte in isto non mu-

147쪽

tatus , aut transpirationis urinaeque per vias non reiectus, perpetuam herpetis causam constituit : quae , nisi ad cutem expulsa , febres nunc lentas , sive hecticas , nunc glandularum, Viscerumque infarctus , ad pellem vero delata , propriam in ista irritationem , secretionem . morbosam, ac impetiginem analogam, vix tamen, ut nobis videtur , in alios contagio, nisi forte symptomaticus , ut Venereus, sit herpes, transituram, constituit. Quid hominis integumenta, fluidorum sine vitio, ut herpeticum ichorem loco blandi madoris secernant , inducat, hoc equidem determinari non

potest: Sed vix unum , Vel, ut vocant , προ ei cum , hoc esses causarum aliarum, quae similem in cute impetiginem producunt , esse

eius commonstrat.

In bile praecipuam herpetis causam Antiquitas quaesivit: et negari non potest, hoc fluidum aut exuberans, aut mora, vel aliter corruptum , in cute, tum ex hepate regurgitans ac resorptum, tum solo abdominis in pellem consensu, istius integritati non parum obesse

in iracundis, quam aliis in hominibus , frequentia occurrit; in ictero rebelli tum pustulae cutaneae, tum insignis pruritus comparent;

148쪽

Diaetae vitia.

et , quae de chronico ac habituali iam diacta sunt erysipelate ff. 288. 29o. ὶ , se-etio pathologica de herpetibus aliquando confirmat. Sed reticendum simul non est , Veteres ex flavo magis contenti in pustulis liquoris aspoctu, ac insana de quatuor humoribus theoria, .quam ex alio fundamento, herpetum, aliorumque affectuum , qui cutem defoedant , originem a bile derivasse. Nec etiam , cum abdomini consensus in cutem conceditur , hic idem et isti in illud negandus est ; nec detecta post mortem in hepate labes pro cau- Sa magis, quam pro effectu herpetis , ubique declaranda fuisset : cum vel ipra Sub psora , seu seabie, quam ex hepare nemo iam derivat, jecinoris obstructio, quae impetiginis inveteratae aut male tractatae effectus est , subinde occurrat.

Nil interim asinorem generandis herpetibus

materiam, quam longa in cibis aut rancidis , corruptis, aut aromate acriori conditis, ac potu spirituoso intemperantia, largiri videtur et cui, si otia animique cura graviores super- accedant , nascitur singularis illa in lympha hominum aulicorum vel procerum ad herpetem, ut altera, in podagram , huic coetui

prae alio fere propria , dispositio.

Illud

149쪽

Illud ipsum vero, quod vel assectibus rheumaticis, vel scrophulis, vel scorbulo, tui venereae , vel crisibus imperfectis , subest, herpetis non raro in pelle condit principium .

Ex acri interim Te reo egenerante , herpeticum oriri, non minus quam pomorum e semine prunos expectare, absurdum videtur. Ex

parentibus herpetes, vel fluidorum , vel solidorum ex culpa , in filios , haereditatis sub specie transire , experientia confirmat . Quid excretionum naturalium , vel illarum , quibus iam adsuevimus, suppressio in pellem queat , iam satis expositum est f. 27 . ; et copiosa mulierum , quibus aut menstrua , aut fluor albus, - multorum, quibus haemorrhoides, aut sudor pedum solitus, aut ulcus artificiale, vetustum, imprimis senum , quibus et urinae et culanea simul excretio , aut languent, aut suppressa sunt , exempla , her- petis originem ex uberrimo hoc fonte non parum illustrant.

Sed quod frequentes herpetis ex locali cutis stimulo natales demonstrat, illius vel a simplici feminarum collari, ex pilo humano , Vel a presbyterorum illo, ex lino scilicet confecto , oriundi exemplum est . Jam solae , quas oculus inflammatus exstillat , lac mae ,

Lib. IV. Κ

Αcria diversa,

150쪽

s 5 HERPES.

et genas arrodunt, et salyctaenas in illis quasi herpeticas attollunt; quid igitur mirum est , si

cutis, quocunque demum modo stimulata , humorem , quem continuo eΣspirat , insonte licet sanguinis massa , in acrem ae sere causticum ichorem convertat Caeterum et cutis immundities, et lanarum pannorum, vel oleo impuro ac rancido', vel rebus acribus imbutorum, tinctorum , tractatio , sartoribus , textoribus , atque aliis , qui impura .et uliginosa simul loca inhabitant , hanc foedam impetiginem hinc inde communicant .

f. qet . Sicut varia herpetis natura et ori go, ita diversa quoque prognosis huius mali est. In genere , herpes genti litius, congenitus

pubertatis post epocham continuans, inveteratus, dissiculter, si unquam , superatur . Quae alterius symptoma est morbi , aut istius quasi lcrisin constituit, herpetica affectio; illius, nisi ivitii primarii recisa radice, vel certum aegrotantis in damnum, vel sine magno succesSu , suscipitur curatio. Nec . Symplomaticus quidem herpes, ablata licet causa principali, si natura jam ulceri adsueverit, sine quovis respectu derepeate per externa suffocandus est; ad ma-