De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

161쪽

gis, extensae, ad noctem , plerumque cum febre, erumpunt; vel, si solis, ab ortu nascantur , sub illa tamen vehementius , et supra magnitudinem ulceris , aegrotum torquent . Singulas phlyctaenas rubor urens ci eum dat ; atque dum illa rumpitur , humor plerumque transparens , et cui lividum vel atrum fundus ulceris latentis colorem impertiverat , effluit . Spoliata humore contento epidermis collabitur , atque cum ipso demum ulceris fundo post paucos iam dies arescit , et in squamas, non sine cutis erosae Vestigra , resolvitur.

f. q29. Non sanguinis certe, sed sudoris , calidiori sub coelo copiosioris , foetidioris ,

acrioris, et ad pellem sensiliorem a causis minoribus retenti ex vitio, sudamina nascuntur. Contractis scilicet a frigore incaute admisso

cutis spiraculis, impulsus his ipsis liquor transpirabilis , lateraliter rete inter mucosum ac epiderm idem transudat , hanc ipsam ab illo divellit , vesicula mili formi inclusus tensionem stimulumque hic concitat , ac specificaacredine a morbosa secretione, vel propria natura, instructus, subjectae pellis nervulos, ut

cantharidum huic impositum acre , irritat ,

Causae

162쪽

istamque exulcerat ; vel in sanguinem cum violentia et in copia revectus , nunc in canalem intestinalem, nunc alias in partes invehitur, ac choleras, diarrhoeas, aut febres , an xietates, catari hos, ac rheumata inducit. Nul libi certe major ex suppressa transpiratione , quam illine, morborum est cumulus : ubi fervidae atmosphaerae aestus ac humiditas conti nua affluxum humorum ad cutem laxiorem si mulque magis sensilem perpetuo invitat , et ubi maior coeli inconstantia maceratae pellis opus suspectum interioribus frequentius accum' impetu transmittit . Non alia phlyctaenarum

ex terro te, ex. affectu quovis nervoSo, qui vasa cutis impetuose constringunt , ac maiorem in cute sensibilitatem inducendo , secretiones

in eadem morbosas inducunt f. 276. 339. , origo videtur. In Ddroa febrili , ac epi cti- de , eas ipsas, quae nunc miliaria f. 324.), nunc erysipelas ,. 288. ), nunc pemphygum f. 366. progenerant , rationes subesSe arbitramur . Quid in secundo ex illis tam graves noctu dolores excitet , hoc non magis quam venereorum ad ossa dolorum 'augmen e tum nocturnum, intelligimus.

Io. Sudaminum nulla, nisi, quae dixi-

Prognosis.

163쪽

mus f. 28. , retrocessionis subitaneae , discrimina existunt . Qui plures per annos coeli calidioris in cutem actioni assueverunt, hi tandem sudamina, quam advenae, pauciora patiuntur . Phlyctaenae febriles nervosae ex morbis, quos ut crisis, vel symptoma Sequuntur,ijudicium desumunt. Epinyctidis, ut naturam, sic et prognos in ex propriis observationibus indicare nequimUS . .. 3 i. Ab adversis modo rebus in suda- Cura minibus abstinendum est et . qui causas hujus incommodae magis quam morbosae affectionis evitare non potest, hic, ne talis demum haec fiat, sudorum non impatiens, a subitaneo corporis refrigerio , et frigidis a balneis, atque illis , quae cutis poros obturent , sibi caveat . sub majori pruritu , quies corporis , atque regimen, ut vocant, antiphlogisticum, conducunt . Si post subitaneam phlyctaenarum retrocessionem internae irritationis symptomata sequantur, in robustis interdum venaesectio , ut plurimum vero balneum , quod cutem reaperiat, tepidum , infusum sambuci cum oxymele, ac similia indicantur.

In febrili is drou, et in illo , quod nerUosum est , remedia primario , unde pendent ,

164쪽

morbo adaptanda sunt. Si crisin istius essesq- se videantur; ab 'externis, iiisi fotu emolliente si dolor urgeat, abstinendum est. Epi clidis nos curam experientia destit ii lac tradere abstinemus. Fortio reni interim , si nobis occurreret, phlyctaenae dolorem tum anodyno cataplasmate , tum opii externo internoque ad noctem usu moderato, atque illis, quae nimiam in pelle irritationem sopirent , tractandum fore crederemus.

165쪽

f. 4 1. Scabiam Latini nominarunt morbos

ere omnes culaneos, qui ob maiorem pruritum ad scabeudum invitarent aut cogerent iu- Iectos. Graecorum Psora non minus Vagam, psique leprae subinde concessa' significatio rem agnovit: sed quod a tam communi, tan- iasque impetigines comitante scalpendi pruritucterivationem non sumat , hoc nobis nomen ad orbum. , de quo nunc sermo erit , designanctum , prae illo scabiei, arridet.

f. 433. Psora vero impetiginis est species auae vel proprio et contagioso a fomite , vel potius ab acaro humanae cuti infesto , 'ntagii praemissi sub aspectu, sed sensim Sen- . IV. I

Nontinis ratio.

Definitio.

166쪽

DiversitaS.

is a PSOR 1 . simque, et ex parte in partem, producta, in pustulis exiguis, miliaribus, hinc illine majoribus, solitariis, ad fundum duris ae rubellis, ad apicem pellucidis i albescentibus , excepta fere facie, ubique, - sed manuum inter digitos et ad carpos praecipue conspicuis, Su- Der cute ele Vatis, voluptuose sub motu aestuque corporis et ad noctem imprimis prurientibus, ac disrupta cuticula, crustosis, ulcerosis , . in squamulas abeuntibus consistit.

f. 434. Impetiginum haud paucae f.

439. ) , externo quidem habitu, cum psora conveniunt , et confundi cum ista perfacile queunt ; sed sicut origo , ita species huius morbi videtur Ana , et quae pustularum, ab habitu nune arido, nunc purisormi, in siccam et humidam suscepta est divisio: haec, licet illa prae ista magis pruriat , rem protinus eandem et modo forma diversam, scientiae sine fructu, bipartit. Cum aliis quidem psora affectibus hinc inde complicatur , et a scrophulis, Scorbulo, a venereae , aut rheumaticae materiae, vel ab epidemicae constitutionis , plenitudinis culanae , aliorumque effectu , exasperari, mutari observatur : sed ex istis,

modo acarus si desit, non illa , sed sim

167쪽

huic aspectu morbus, generatur. Quae crisiuhinc inde constituisse refertur psora, ea vel

haec ipsa impetigo haud fuit; vel ab hominis

infecti, aut rei ab eodem tractatae , contactu clandestiae profecta est; vel ut quaevis alia cutis , non specifica , exulceratio aegrotanti conduxit. A febribus non raro, ut aliae impetigines, sic et psora e cute disparet: vel quod morbi causa, insecttim , aegrotante in solo incrementum iresque non habeat , et febricitantis superfici ira, ut morituri caput hominis pediculi, in Qx deserat; vel quod stimulus a latente sub cuticula ans masculo , ob totius laborem, non, ut sana in pelle, respondeat. Ut vero rebus inanimatis quibus vis, sic et corpori aegrotantis, diutius haec insecta interdum adhaerere, - ViX autem a Succo animali sustentari videntur: quo tandem, sub restitutae valetudinis conditione, ut prius, et cum pristinae exulcerationis, et quasi cri-seos effectu, uberrime fruantur. De psora epi-ἀemica observationes non interim sine magna alterius impetiginis cum illa confusae suspicione testantur; sed ut vermes intestinales, atque varia in campis insecta, hac sub anni constitutione longe melius ac sub alia

subolescunt, sic et acarns extilcerans non mi

168쪽

simi tomata

nori, quam ista, privilegio gaudebit. Sub certis atmosphaerae constitutionibus psora non aliter epidem ice grassari videtur, quam quod pauperum familiae, a frigore v et pluviis in angustis tuguriis longo tempore in unum coacervatae , morbi fomitem ab insectis facilius suscipiant. Eudemica certe psora in civitatibus populo refertis, in pistrinis , noso com iis, orphanotrophiis., monasteriis , castris , novo fomite vivente continuo infectis, dicenda est. Interim saepe alia est impetiginis, quae pro

psora endemica declaratur, natura.

3. 433. Ad partes primum insectas psima

pustularum f. 433. ) rudimenta comparent, ac sensim sensimque propagantur in alias, et lvolumen acquirunt. Praecipuum in psora Sym- ptoma, creScens ad noctem, a calore et a cibis acrioribus pruritus est; ex qUO, pro Va'ria pellis assectae sensibilitate , plenitudine, ac pro ipsa infecti hominis constitutione aut sana, aut morbosa, diversa pustularum sorma, exulceratio aut minor, aut maior ac latius extensa , inquietudo nocturna ; ano rex ia , pallor, macies, ac interdum febricula, curaeque difficultas, dependent. A frigore, et a quovis cutis spasmo, psora , nisi multa, sub ista na-

169쪽

scondi videtur. Plures aliquando vicinae sibi

pustulae inter se confluunt , ac satis amplum 1 in cute ulcus , aut omnem fere pellem erosam , et crustis defoedatam , ostendunt. Hoc a totius peripheriae affectu transpiratio non parum cohibetur ; ac licet pruritus ad recentes et exiguas modo pustulas longe maior quam ad amplas has plagas rentiatur, latens tamen ad istas et sub crustis ichor , vix acoris , qui illic modo resident , onustus, ut sanies quas vis in cutem subjectam operatur: pars ejus resorpta cum sanguine miscetur, visceribus tandem et glandulis, nisi a sanis expulsa, separata, insidias structura. Apud alios in toto fere corpore nascuntur parvi, rubicundi et rodentes furunculi: qui mox purulenta materia hepleti, circa basin quasi circulo inflammato: cinguntur, ac sponte aperti, in latas, densasque crustas exsiccantur. Interim tempore sat longo psora non nisi cutis solius aegritudinem et affectionem prorsus, ut vocant, localem constituit ; et quaecunque demum erosionis in ista indicia compareant, vix tamen pellis celeriter de his quidquam cum internis participat. Sallentos scabies incipiens progres us in multis agnoscit, ac interdum extremitatibus per menses contenta videtur. In aliis celerior impeti-

170쪽

causae .

ginis istius expansio, ac citior pustularum in ulcera transitus est : quae , diutius nutrita , vel a psorae causa iam abacta, cum iisdem , quam ista , remediis persanari vix queunt . Non quaevis pellis ab eodem contactu, facilitate e dem, a psora invaditur; sed neque pediculos fert quaevis caesaries; et ipsa contagia , ob rationem non minus obscuram, non quovis tempore in omnes agunt. Qui farinas tractant , aut inter equos ac in stabulis ver santur , vel spirituosos liquores distillant , hipso rae minus subjecti videntur. Juvenilis aetas, teneraque cutis, huic morbo, qui pluries hominem eundem non raro invadit, prae aliis

favent. l

sa psuram inducat , iam satis elucet . Haec vulgo prius, quam ipsis innotuit Medicis, et ex amplissima acarorum familia descendit. Distinctus scilicet ab illis , qui farinam caseumque inhabitant, acarus humanus, but acarus exulceraus , non maturas ac pure iam plenas vesiculas, sed pustulas vixi cutem egressas,

limpidoque sero recenter impleta; inhabitat; ac epidermi de tectus, ad vicinas sub hac ipsa paries, quaesi per fodinam, macularum , s riarum-