De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

331쪽

orta, vel perspiratione adaucta non raro ptyalismus dissipatur; ae ad salivationem a mercurio praeveniendam' non certius , quam tepor atmosphaerae, et aucta transpiratio , res medium habetur . Sed iam solus ad ventriculum , ad intestina stimulus abundantem mox prolicit salivam. Ex nausea ,,Vomituritione ,

copiose hie latex ex ore distillat ; a scirrho oesophagi, gastritide, cardialgia , a colico do-Jore, a vermium reptatu, similia contingunt . Vel a sola conceptione , quanta non a gravidis sputorum rejicitur copia I et quanta non

ab hypochondriacis, hystericis, melancholicis, ab illis , qui acidam aut rancidam in ventri

iculo saburram circumferunt , aut a Drost ,

i exspuitur saliva f. 49q. In homine ex

paucreate scirrhoso contabescente , ad decem

haec ipsa libras quotidie reiecta est . An oriens a suppressa salivatione di arrhoea , ex aucta eiusdem naturae pancreatici liquaris sei cretione descenditὶ Abundantem nuper salivationem in viro conspeximus, cui parabsis ad linguam, intacto saporis ossicio , pene omnem hujus particulae, quasi tabe laborantis, mortim abstulerat. Caeterum, quae a faucium,gsta Ium, pharyngis paralysi subsequitur sali-Vatio , ea plerumque non ex aucta Salivae co-

332쪽

Prognosis .

pla, sed ex musculorum hunc liquotem eae centium inertia , aut ex deglutitione impedita, per mentum delabitur. f. 4 6. Sub tam raro salivae primario es fluxu, priognosis momenta ex historia morborum , quibus piyalismuS ut symptoma acce dit , repetantur oportet. Qtii sub fine morbo-xum sine virium iactura maiori contingit , hic salutarem plerumque illarum per has vias solutionem praedicit s atque talem pA plu-etes hebdomadas cum evidente benefieio fluxisse conspeximus . Qui salivam vel ex mala et indecora consuetudine , vel ex rebus acrioribus, masticatione, suctione tractatis , eopiose rejiciunt i his ciborum digestio labefactari , atque aliae secretiones excretionesque imminui observantur . A fortiori , neque eritico ptyalismo , ut ab eo ,'quem pridem adluis venereae curationem promovebant , non minus ob humoris nobilioris iacturam , quam ob impeditae masticationis , atque ob somni denegati rationem , extrema corporis debilitas ac macies brevi tempore inducuntur .

Cura.

*- q97. Quae ratio medendi secundurio

333쪽

ptyalismo conveniat, hoc vel aliis hujus ope ris in locis iam expositum est , vel in sequentibus succincte tradetur . Quae ex propria glandularum assectione descendit , rarissima est salivatio , atque ex stimulo his organis proXime admoto , plerumque , Ut Videtur, catarthali, rheumatico , facilius , quam ex sola debilitate , explicatur. Talem nos ipsi hub tualem in iuvene conspeximus M atque alterum p tyalismi , sex iam per annos verno

tempore recurrentis exstat de femina exemplum . Si calculus salivalem ad ductum aut glandulam suo stimulo ptyalismum inducat tperegrino hoc corpore prudenti sectione ablato , importuna simul exsiccatur salivatio . Quam sibi methodum iraumaticus piyalismus eXposcat, Chirurgia nos docet . EX quocu*que demum stimulo glandulae salivales irritentur, fomentatio nunc sicca ex farina , vel cineribus cum herbis aromaticis atque camphora remistis , nunc humida ex emolliente decocto, cataplasmate , seu calor loci affecti aequalis , moderatus , plerumque conducunt . - Salivationem rebellem vesicans nuchae appositum hinc inde moderatur. In aliis, balneum, et quae pellem ad sudores disponant , . evacuatio alvina , profuerunt . A collutoriis vi

334쪽

adstringente instructis in primario ptyali movix multum ex pectamus i atque in genere retinendum est , salivationem , quae morborum ut crisis incedit, cum periculo repelli; et vel symptomatGum ptyalismum, ne difficilis diarrhaea insequatur , cum prudentia majori esse pertractandum .

335쪽

f. 4 8. Fip phorae , ut vi tomatis , quod ne et erum oculorum inflammationem frequentius comita-etur, alibi f. 13o. mentionem iam iniecimus: sed, licet profluvii hoc genus rarissime primarios ad suxus pertineat, eiusdem nihiloia minus considerationem , ut Medicorum atten-aione non indignam , pro meliori systematis morborum intelligentia hic breviter resumi imus. Non paucis quidem animalibus Iacryma lles glandulas natura distribuit ; sed nulli existis tam durum ac frequens, quam generi hu- mano, hoc de fonte hauriendi imposuit onus. Lacrymarum Vero sub nomine tam rorem illum , qui ex oculis et contigua palpebrarum superficie insipidus , ut videtur, evaporat , quam commistum huic ipsi salslim , et eX

336쪽

glandulis sibi propriis distillantem , humorem intelliginius: qui , licet ob separationis solius intemperantiam vix debilitatem inducat ob

organi tamen hunc humorem aut secernentis , aut continentis , aut ab oculo ablegantis vitium, incommodam ac foedam aegritudinem , quam dixerunt, constituit. Natuis ram lacrymarum quod attinet, ea , si extremam oculi sensibilitatem consideremus , in propria, nec a longiori stagnatione acquisita , sed recentissimo liquori iam concessa , et ipsius adeo urinae acorem superante salsedine , iam primo aspectu non indignum admiratione argumentum. nobis offert. Limpidus nempe et inodorus, sed, si modo pauca dulcescentis sub ophthalmia lacrymae exempla excipiamus , ubique salsus hic liquor secernitur : qui , ut recentior Gallorum analysis demonstrat, aquam distillatam pondere modo parum excedit ; tincturae heliotropii colorem non immutat , sed maculam in charta vel a violae , vel a mal vae succo caerulea, constanter viridem inducit super igne copiosas et aliqua tenacitate non destitutas bullas mox contrahit ; lentius

et solo ab aere exsiccatus, costallos ex pauco sale marino et materia alca lina compositas ,

citius vero ab igne inspissatus, reliquias ,

337쪽

Ilx partem centesimam et quartam constituen- es, olei et aquae pauxilium , ac tandem car- Ionem salina materia onustum subministrantes argitur . Haec liquoris miserorum principiaetam calculorum, in caruncula , in sacco la-zrymali repertorum, quam crystallorum ex acido amararum sub ophthalmia ad palpebras observatarum, historia illustrant . Vel ipsum tisinem non tam raro cum lacrymis se mi-ῖcuisse, vel caerulei, aut lactei coloris materiam circa limbum palpebrarum haesisse, exempla testantur.

sq. Epiphora igitur est lacrymarum ,

non tam animi dolentis , quam morbosae 2DIectionis imperio inducta, profusio. f. 3oo. Rarior est, quam primariam Voca se liceret, epiphora, et lacrymae plerumque eX alio, quam ex proprio has secernentis organi vitio, abundant, aut palpebris aufugiunt . Estanterim, ubi glandulae lacrymales, ut de sali-avalibus iam dictum est , a phlogosi levioriacorreptae, aut quocunque, demum stimulo agia latae, vel uberiori secretioni indulgere , vela secretum humorem citius, quam par est , et Propriis canaliculis emittere videntur . Num

Desinitio

Different

338쪽

Natura .

sola debilitas a praeviis ophthalmiis , vcI aestudiis immodicis inducta sine maioris sensibilitatis ratione, epiphoram primariam relinquat,

dubitamuS.

f. sor. Evidentior in homine , quam ia

quovis alio animali , sub tristi mentis affectu delacrymatio est y atque nil impedit , quin et

hunc vitae statum breviores ad morbos referamus . Plerumque oculorum aliquis pruritus , tremula pupillae inundatio, palpebrarum angustatio, nictatio, suspiria, respiratio inaequalis, .retractio labiorum, has procellas an nunciant . Mox humor oculis circumfusus tam a punctis lacrymalibus suscipitur , atque naribus celerri me advectus frequentius emungitur, quam guttatim per genas se praecipitat . Quem longa inspiratione pulmones aerem . profundius inspi rarunt, hunc, a diaphragmate suecussi , cum

impetu , ac mira vocis inflexione per vices expellunt. Sunt interim, quibus lacrymae sine fietu, et e furtim pallescentes per genas dela bantur ; atque sub diuturno illarum effluxu , calor , rubor , et quasi phlogosis oculorum palpebrarum , vix celanda per horas dolori: Vestigia relinquunt. Vix autem hae, tam com muni hominum sorte expressae , ad epiphoram

339쪽

revocandae sunt lacrymae ; sed vel ex aucta per causas alias in glandula lacrymali secretio- ne, vel ea impedito humoris ad nares defluaxu, hic idem, non raro manifesta simul acredine instructus, per genas , quas interdum arrodit, inflammat , devolvitur I atque ingrato

non minus aspectu, quam visus obnubilatione manifesta, oculum sub animo lac man- rem constituit.

. f., o a. Est aliquid in lacrymarum secretione , 4mprimis apud hominem , quod non satis intelligamus: singui re nempe moeroris , gaudii , tenerae misericordiae in glandulam lacrymalem imperium, ut, si modo salivae in esurientibus celeriorem affluxum excipiamus, nul- tibi tam subitaneus, tam in voluntarius , tamque conspicuus in organum secernens effectu I,' co major, quo sensibilior est homo, apud infantes atque mulieres certe maximus, habeatur . Sunt adeo in ter istas , quibus sub ficto protinus dolore, aut tenero affectu, lacrymae, prout occasio ae astuta voluntas id iubeant , copiosae prorumpant. Interdum non ab animi

tristitia, vel organi ex vitio, sed ab incognita nervorum affectione , similis in glandulas lacrymales, quam a fortissimo moerore , actio

Causae.

340쪽

se prodit et ut plurim S sub fletu in volunta Yio, sere per horas extenso, lacrymas ab hysteri eis, hypochondriacis aegrotis, cum nullam sibi fletus causam esse fatentur, effundi videamus. A fortiori tamen animi dolore, lacrymarum secretio impeditur ; et , quod mirum

est, a fluxu istarum abundante non exiguum moestitiae solamen obtinetur. Sunt , quibus ob constitutionem peculiarem, ab animi tamen insensibilitate longissime di vcrsam, nec moderatus, nec summus moeror oculos vel unquam humectet . Facillimos in lacrymas et fletum post apoplexiam, paralySes, aegrotantes deprehendimus; ae in febribus nervosis, sine animi consensu, liquor ille ex palpebris decurrit. Interim ex nerVorum irritatione pars maxima lacrymarum scaturit . Sub dentium dolore sdroci, aut mechanico nervorum, qui hos ipsos, aut nares adeunt, stimulo , copiosa mox lacryma distillat. A corporibus peregrinis oculo

a quovis acri tum oculis , tum naribus admoto , ut a fumo , vapore spiritu0So , aballii, caeparum, raphani rusticani odore , masticatione , quin a frigore, vento , a luce vividiori , lectione longa, imprimis nocturna, a contagio morbilloso varioloso , a phlogosi