De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

361쪽

a morbo liberantur ; in aliis , remittentibuς

matutinas ad horas symptomatibus, ad noctem similia ac pridie contingunt, ae Saepe . tertia, quarta, quintave die, post vehementem horrorem , calorem ardentem , deliria, sudor copiosus , odoris acidi, viscosus excutitur ; aut ad labra pustulae efflorescunt; urinae sedimentum lateritium deponunt, ac febris profligatur vix non omnis. Non sit tussis in omnibus cum febre sedatur,' sed in pluribus per multas adhuc dies continuat, ac sputa tenacia , glutinosa copiose secedunt'. Haec interim non in singulis eodem se modo manifestant: sed levior, ac prorsus sine febre, in istis , gravior in illis, aegritudo occurrit; nec non pro varia vivendi, medendique ratione, nune pauci; a diebus haec dispellitur, nunc plures per hebdomadas neglecta decurrit. Pro tanta ve- Torsymptomatum gravitate, modo pauca morbi lethalitas sub ipso quidem epidemiae decursu apparet ; sed plureS post menses sat

multi, ut vidimus, pulmone suppurati perierunt; et qui vitio pulmonis, vel alio, jampridem laboraverant, hi utique maiora discrimina subibant: Abortus non pauci sub tam communi assectione in civitatibus contingunt.

362쪽

v abes pul. pituit.

i 13 CATARRHUS .

Inflammatoriam plerumque cata hus ερ δε- micus, ac benignam, ut Vocant, naturam observat: sed febris nervosae cum eodem non minus, qUam cum catarrho quovis sporadico, aut alio , conjunctae exempla non desunt Vet magna interdum huic morbo cum Onancha

maligna, ulcerosa 33. 173. 296. , aut cum peri, neumonia nervosa f. I9o. , est assinitas.

Sub eadem catarrhali epidemica aegritudine subinde dolor et ardor ventriculi , intesti. norum, cum ventris fluxu , tenesmo, in quibusdam insurgiis et causae eiusdem in viscera magis abdominis, quam pectoris, actionem ostendit . f. 313. Ad chronictim catarrhum retulimust affectum , quo, sub muci copiosi in bronchiis secretione, ac sub materiae puri sermis screatu in longum protractis , debilitas, febricula, macies, ac phthiseos pulmonalis quam plurima, quin ulcus pulmonem devastet, symptomata sequuntur f. 3o5. a. Bronchiorum hic status vix ab illo vaginae apud mulieres fluore albo laborantes , vel urethrae a chronica blennorrhoea assectae, differt: sed ob majorem

illorum superficiem, ob muci morbose hic se

363쪽

CATARRHUS. II 2 creti abundantiam , ob visceris nobilitatem ,

tristiores effectus inducit. Hoc scilicet viscus, omnis, qui toto ex corpore redit, cruor,

et, qui vix huic admistus fuit, chylus, allidit. Non mirum hinc videbitur, si pars major principii nutrientis, ut in ipso diabete per

renes, sub muci albescentis, subdulcis aspectu , per amplissimam bronchiorum superficiem aut nimiet laxam , aut simul stimulo morboso ad exuberantem secretionem coactam, aufugiat; et sub tuasi continua, sub multiplici sputorum conditione, tabes , cui debilitas conspicua , febris lenta , sudor nec turnus , dyspnoea, oedem a pedum, ut S mptomata et phthisi pulmonali ex ulcere productae communia, accedant, nascatur. Hinc plures , qui ex ulcere pulmonum contabuisse , et mortem traxisse videbantur, aperto cadavere, nec minimum illius vestigium obtulere; nec sputa , quae purulenta in viventibus fuisse quivis iurasset, aliam, quam per Versae Secretionis, communem cum muco in coryza, in fluore al-ho , in blennorrhoea secreto, originem habuere. Nec demat illorum, qui hoc in morbo eX pulmone integro, aut certe ulceribus haudquaquam obseῖso, sanguinem reiecerint, ac fixum in aliquo thoracis loco ardorem, dolo-

364쪽

rem accus a Perint, exempla : e X quibus singulis , quam incertae sint phthiseos pulmonalis fel citer sanatae historiae, et quam fidem remedia ad ulcus pulmonum consolidandum laudata mereantur, elucet. Difficilis hine morbi utriusque diagno sis, eoque certe dissicilior dicenda est, quod puris a muco ubique distinguendi adhuc dum nos lateat peritia; quod sub tabis pituitosae provecti cri gradu , quod hanc non induxerit, tilcus accedere , ac phthisis vera pulmonum adiungi queat. Si quis interim ad phthiseos pulmonalis ulcerosae quae alibi

exponemus, signa attentius respexerit; si longum morbi catarrhalis, sine febre moX conmjuncta, in homine vix ad phthisin praedisposito, sed laxae constitutionis, ac aliis forsitan mucosis fluxibus, primarumque viarum incommodis , non ita raro subjecto, decursum coa-

sideraverit; si febrim non prius, ac major iam dcbilitas secuta fuerit, diuturno catarrho

accessisse conspexerit; si materiae per tussimi rejectae color, pelluciditas, tenacitas, rotunditas, levitas, quantitas a primo iam morbi an illo conspicui, diversam a pure, quod parvum ulcus largiri iam posset, indolem ostenderit; si major sub inspiratione profunda libertas et immunitas a tussi subfuerinlisi spu-

365쪽

CATARRH S. I ir

ta interdum, comparentes imprimis. alibi dolo

re rheumatico, quin febris, dyspnoea sequerentur , per menses disparuisse , ac tempore pluvioso, frigido, et catarrhis favente rediisse sint

visa; si methodus corroborans aegrotanti codduxerit : tunc morbum non ex ulcere pulmonis, sed ex perversa in bronchiorum membrana mucosa secretione Venire , spes magna affulget . Qui chronico catarrho sine tanta pituitae pro-cat r, ςlix.sus' one, plerumque senes laxique homines, laborant: hi aut febre immunes, aut modo pervices et post atmosphaerae mutationes manifestas ab eadem correpti , nec maciem conspicuam , nec virium decrementum', ut in tabe

pituitosa pulmonum, ostendunt ; tenacem, in illos ductilem, ac fuso quasi vitro consimilem pituitam cum tussi , praeeunte sat miti dyspnoea , matutinas ad horas expectorant ; hoc facto, liberius respirant , ac plures per dies , interdum per menses , imprimis hibernos , similia patiuntur ; sub coelo sereno calidoque

valetudinem recuperant , ac Saepe aetatem prO-

vectam sine aliis incommodis attingunt . Nec semper pulmo , sed pharynx interdum , aut aspera cum larynge arteria, catarrhi hujus chrdnici sedem constituunt : ac primo in ca-

366쪽

su, screatu pituitae copiosae matutino , in altero, iussi, Sub dyspnoea moderata , sat facili, ac sputis globosis ac viscidis , interdum erysipelate , aut herpete , quo pridem laboraverant, ad cutem redeunte , sine mora liberantur. Non rarum est interim , homines achronico catarrho veTatos, ac flaccidis pulmonibus instructos , fortiori sub accessu , peri- pneumoniae , quam notham vocavimus fo188. , pericula incurrere ; ac ob muci non minus visciditatem, quam copia pulmones

obruentem, et pituitae tenacis exp'ctorandae impotentiam , a catarrho , quem suffocatorium ex effectu denominant , brevi temporis spatio, strangulatorum ad instar, perire. f. 3I . Causae catarrbi tum generales, tum speciales, recensendae nunc Veniunt. Quaecunque scilicet membranam, quae vias respirationi d cata; obducit , pituitariam , stimulo ad majorem fortemque instam mationem non protinus sui sciente assieiunt , affluxum sanguinis haed a a loca adaugent, secretionem imi utant, pervertunt: ea producendi catarrhi vim possident . Frequentissima ex istis est materiae , quae per cutem expellenda fuisset , per frigus repentiae admissum retentio . Haec si ad par-

367쪽

tes musculosas, periostium , ligamenta , veti ad viscera feratur , rheuma, ad mollem , i qua mucus , nares , fauces , tvacheam , broni chia obliniens secernitur, membranam delata , catarrhos producit. Qua ratione id faciat , id satis obgcurum est , et quod magis difficultatem adauget, est quod rarius ex corporis toritas , quam ex partis solitariae , refrigerio catarrhus oriatur. Mephitim , quam pulmo, hanc certe cutis non spirat; sed aliud , incognitum principium , quod excerni impeditum , quocunque seratur , irritationem inducat pro

parte irritata diversam, transpirationis materiae inesse, communissimi effectus testantur . Forsitan quae ad omnem corporis superficiem simul retinetur: ea, ob copiam , per alia mox organa , per renes potissimum , nec raro pertubum intestinatem , promptius , ac pauca , quam partis unius refrigerium cohibuit , eliminatur materia. Nec mirum est, si destinata per cutem externam difflari, sed ab eadem repulsa, internae transpirationis assinia ,

laxiora, ac simul sensibilissima ad organa facilius , quam alias ad partes , ferantur principia , vel, si illla ipsa , frigidioris ab aurae

attactu occlusa , irritata , quam exhalare debui sent , sinu proprio stimulantem retineant

368쪽

i,. ' CATARRHUS.

laudantque materiam : qua scilicet causa, ad auiacto humorum affluXu , exhalantium vasorum

manifestius stillicidium , folliculorum mucosorum infarctus , phlogosi S , mutata secretio , plenitudinis, ardoris sensus , ac singula catar rhi, seu inflammationis superficialis et quasi erysipelaceae, symptomata, sine culpa praeviii in humoribus viiii, sibi mutuo succedunt . Si mitior est phlogosis: tunc , febri excitandaei impar, localem modo , brevique temporis spatio absolvendam assectionem producit ; si fortior est Stimulus , aut major sensibilitas, vel praevia totius , aut partis , longo sermone , clamore aestuantis , ad phlogosin dispositio

tunc membranae mucosae phlegmonosa inflammatio, cum symptomatibus et exitu, pro par tis affectae varietate, diversis, accenditur. Sub hac igitur materiae transpirabilis retentae , nec alias per vias sat prompte excretae noxa , quaecunque aut maiorem , ac par est humorum ad cutem affluxum eae citant ; aut

morbosam hujus organi sensibilitatem inducunt a quaecunque membranam narium , saucium, tracheae, bronchiorum, mucoSam ad suscipiendam , retinendam stimulantem materiam praeparant : ea partes praedictas ad catarrhos quam maxime disponunt. Hinc immo-

369쪽

dicus hypoeausti calor , ae succedens hiale frigus atmosphaerae repentinum, hine partis corporis unius prae altera , vel camini ad dignem, vel solis ad radios , vel fotu vestium nimis solicito , vel continuato exercitio inducta calefactio , ac subsequens illiva ab aura

frigidiori perflatus , hinc vestium hibernarum ad inconstantes veris tepores praecox depositio, aut aestivi , levioris amictus protractus iniserum autumnum usus , hinc an-Σia , nec tamen ubique possibilis , aurae liberioris fuga , ac certa quasi hominum literatorum , effeminatorum aerophobia , balneorum calidorum, sudoriserorum , eorumque , quibus cutis robur infringitur , sensibilitas augetur , abusus, hinc frequens catarrhalis affectionis ad partem eandem reditus, ac inducta hic loci, cum sensibilitate morbosa, laxitas, hinc

forsitan congenita instrumentorum respirationi dicatorum imbecillitas, ad provocandos catarrhos praecipue disponit. Sed et alia existere videntur , quae vel per aerem inspiratum sub quocunque caloris gradu admota, vel ab eodem ex pulmonibus non satis eliminata , membranam pituitosam non aliter, ac transpirationis retropressae materia ,

assiciant . Vapore sulphuris , arsenici , lic t

370쪽

pauco, per atmosphaeram diffuso, vel sumo , aut re quavis subtili, irritante per aerem dispersis, ac pulmonibus ineaute susceptis', mox Drtis iiD sensili membrana tracheae, bronchiorum , stimulus, et catarrhi breviora , vel longiora symptomata succedunt . Saepe sub aere

nebuloso, quin hic frigore notabili offendat , catarrhi, vix non omnes , vel ob latentem in hoc, subfoetido interdum, atmosphaerae lixi vio irritantem materiam , vel quod illud ipsum ab aqua jam nimi; saturatum exhalatos pulmonibus vapores minus prompte susci piat, vel quod humidum copiosius cum aere inspiratum membranam bronchiorum muco Sam continuo relaxet, prehendunt . An specificum, quod catarrhos apud homine; subinde inducat, contagilam existat , dubitare liceret psed illius, quod morbillos , variolas , scarlati nam evolvit, manifesta in membranam narium, faucium, bronchiorum mucosam actio , ac celerrima catarrhorum sub diversa atmosphaerae conditione per familias eodem sub tecto habi-

tantes expansio , nec non oraenae virulentae inter equos contagiosa natura, verisimile hoc reddunt. Nec rarum est, ab acri, quocunque a par

tibus externis, internis, respirationis ad Vias