Quaestiones Persianae ...: scripsit ...

11쪽

unum describens omnes describeret. Siquidem satira positum habet, ut vitiis hominum castigandis homines vitae om-uia doceat et ad virtutem neglectam reducat, quomodo Persius satirici munere, quod tunc gravissimum et dimoillimum erat, pro juvenili adhuc aetate religiosius iungi potuit Non sine summa ipsius injuria cum Horatio comparatur, oui multo selicior rerum eonditio ad ingenii dotes excolendas et proserendas conligit.

Illius aetate quaecumque vel absurde vel indecore peccata erant earpere et ridere impune licebat; si alio tempore vixisset, satiram ejus plane aliam, aetate Neroniana omnino nullam suturam fuisse persuasum habeo. Persius aetate vixit, qua omnis dicendi libertas sublata erat, qua ingenue sententiam dicere crimini oriebatur ingenia praeclarissiina aegre se continebant, quominus libidine aliisque vitiis infames notarent, sed aequiora tempora

exspectabant, quod Iuvenalis secit et Tacitus ipse Agrie. 3 de

se praedicavit. Quod ad Neronem altinet, facile adducor, ut credam, Persium principis hujus scelestissimi mores satira vix comprehendi posse ejusque fines excedere sensisse. Perinis igitur id propositum non habuit, ut vitia cum singulorum dolore exagitare ac viros aliquo vitio infames in sabulas sermonesque hominum mitteret, sed ut seculi mores perditos et studia pravissima graviter reprehenderet, quod satira prima optime perfecit, qua corruptum litterarum statum egregie deseripsit. Illud, quod saliras hominibus maxime commendat iisque gratissimas reddit, ut primores populi nominatim carpantur et aeriter destringantur, apud Persium frustra quaesiveris, cui, quod nihilom

nus satirae ejus summo aequalium plausu et clamore excipiebantur et ut in vitu narratur diripiebantur, eo major conciliatur admiratio. Si quod supra dixi, satira tota ex tempore, quo scribitur, pendet, etiam aequalium judicio optime aestimatur. Et revere Persi virtutem solidam et sanctam non minus admirari debemus, quam ingenii servidum impetum ac vigorem, quo juvenis ad saliras scribendas incitabatur. Scripserat etiat praete tam Vesci vel quocunque alio nomine haec fabula sui et δοιπορικων librum unum et paucos in socrum Thraseae, Arriam matrem, Versus, quae se ante virum occiderat; sed ea omnia auctor sui cornutus matri ejus ut aboleret. aeuo aetatis anno

12쪽

satiras scribere coeperit, traditum non est certe praematuram adolescentis indolem admirari debemus, qui satiram, quam viri vitae peritissimi aggredi verentur, adolescentulus attigit, mortuus enim est ante annum aetatis duodetricesimum. Satirarum librum a Cornuto recognitum caesius Bassus poeta, qui a prima adolescentia summa familiaritale cum Persi conjunctus erat, edidit editum continuo mirari et diripere homines coeperunt. Quantopere etiam doctis viris placuerit, ipsorum verbis probatur. Quintilianus, Persi verbis nonnunquam usus, celebratam de illo sententiam dixit: Mullum et verae gloriae quamvis uno libro Persius meruit, quocum Martialis consentit:

sesaepius in libro numeratur Persius uno Quam levis in tota Marsus Amagonide.

Lucanus Persi saliras adeo admiratus est, ut illo satiram

coram amicis recitante haec vera esse poemata clamaret, at

quae ipse saceret ludum tantum ocumque A grammaticis saepe versus Persi laudantur, imprimis vero a scriptoribus ecclesiasticis, patres quos dicunt, lectitatus est, Augustino, Tertulliano, Lactantio Hieronymo denique, qui disertissimum saliricum singulari studio et amore complexus satiras ejus sere edidicisse videtur. Alii scriptores, qui Persi mentionem secerunt, abdalinio p. 5 sqq. enumerantur. Media quae dicitur elate Persium non minore gratia et auctoritate floruisse, non modo codices salis multi et antiqui et soliolia, quae supersunt, sed etiam testimonia complurium scriptorum testantur. Recentior aetate in judicio de Persi satiris faciendo viri docti magnopere inter se dissentiunt. Quam acerbe et injuste torque caliger et Dan. Heinsius de Persio judicaverint notum est, nec multo melius nostra aetate Oenigius, Nigardus, Bernhardius de Persio existimarunt; at Casaubonus, Passovius, Herderus, amannus, . . oberus, Meisterus, Hauthalius, o Ialinius, C. F. Hermannus, Schlomerus, alii Persium contra illorum criminationes Optime defenderunt eumque summi secerunt. Verissime einrichius, qui eis multa in Persi vituperavit, virtutes ejus libenter agnoscit, plurimos, qui de Persio judicaverint, eum vel leviter cognitui damnasse vel

13쪽

Omnino vix eognitum habuisse dixit. Tralalitia illa obseuritatis opinione ducti multi Persi satiras vel parum diligenter legerunt

vel male et dure in linguam nostram translatas percurrerunt. Hoc maxime requiritur, ut judicio utamur ubique integro, neve fictam quandam et praesumptam opinionem secuti ad Persi satiras legendas accedamus. Sententiam de illo eram ac sinceram, praesertim quum multi loci obscuri lucem desiderent, tum demum dicere possumus, quum eum non semel, Sed decies eg rimus ejusque cogitandi ac sentiendi rationem penitus cognoverimus. Tum mulla aut constitui rectius aut defendi melius possunt, quum illum assidua lectione nobis familiarer reddiderimus.

Quod quum diuturni et acris studii in Persi satiris postlimihi conscius de me praedicare possim, incertum et dubium adhuc de poeta judicium certius reddere, quantum in me est, experiar et primum quidem quem locum ille in litterarum Romanarum historia obtineat, quaerendum esse existimavi. g. 2. Satiram Romanorum propriam esse, Quintilianus recte judicavit Graeci satirica quaedam alius generis carminibus admixta, sed nullas habent saliras. Quare, quum salira pars quaedam poesis didacticae sit, num poema justum haberi possit, multi dubitarunt. Equidem illi, si certis sinibus cohibeatur, formam

poeticam aptam esse non negaverim, ab indole Graecorum prorsus alienam suisse jam eo, quod saliras illi nullas scripserunt, salis probatur Satirae verae luin solum nascuntur, quum Riurae vita vinculis, quibus antea tenebantur, solutis inter se pugnant; quae tempora oratori salis commoda, poetae maxime iniqua et adversa sunt. Apud Graecos natura et vita pulcherrime inter se consentiebant, numquam apud illos poesis ita a vita abalienata est, ut in scholas vel rhetorum vel philosophorum confugeret. Tum Graeci neque ad illam, qua Romani Neronis aetate demersi erant, morum pravitatem unquani prolapsi sunt, neque pristinas virtutes paribus vitiis contaminarunt. Satirica quaedam in iambis, epigrammatis, comoediis reperiuntur. Iamborum scrip-

14쪽

tores vitia quaedam vel delicta singulorum aeerbissimo exagitant; sed quos petunt laedere volunt, non mores illorum corruptos emendare. Tanto illi studio, ira, rabie in certos homines sibi inimicos invehuntur, ut jure viri docti dubitaverint, num ambiinter poemata referri possint. Quorum natura, orati epodis optime expressa, quantopere a satiris diversa sit, etiam numerorum diversitate cognoscitur Epigrammatis quoque nonnullis vitia singulorum mediocria vel errores leviores paucis verbis sed illis perfacetis a dicacibus ii describuntur, ut risus legentium moveatur Satira sermoni propior non singulos petit, sed vitia describens omnium rationem habet, ad quam comoedia Ailicorum quae dicitur antiqua jam propius accessit in illis sabulae a tibus, ubi poeta choragum ad populum loquentem socii fines suos transgressa ipsius satirae vim obtinuit. uapropter Horatius Lucilium omnem ex Eupolide, Cratino, Aristophane pendere μxit, quam sententiam grammatici sere omnes probarunt cos Isid. Orita. VIII. 7, 7). Et re vera, si satirae Romanae naturam sabulae similem spectamus, illa Diomedis grammatici sententia

plane contemnenda non videtur: satira dicitur carmen apud Romanos, nunc quidem maledicum et ad carpenda hominum vitia archaeae comoediae charactero ompositum, quale scripserunt Lucilius, Horatius, Persius. Lucilius certe, qui primus inter Romanos satiras scripsit, antiquae Atticorum comoediae scriptores, moribus Graecorum ad vilam et instituta Romanorum translatis, imitandos sibi proposuit. Ut Attici illi poetae, imprimis Aristophanes, comoediam, ita Lucilius saliram totam ad rem publicam retulit, qui delectu omni et discrimine omisso primores populi populumque tributim arripuit ei quidquid vel in re publica vel in hominum vita

ac moribus corruptum et depravatum deprehendit, multa cum libertate notavit. Mala ac vitia rei publicae, quae jam uberrimam satirae materiam suppeditabant, sortiter denudavit et quoscunque illam corrumpere videbat, acerbe castigavit. Mores avitiorum, quae ex Graecia et Asia in rem publicam advecta erant, contagione integros servare et exemplis pristinarum virtutum omnium ante oculos ponendis ad majorum simplicitatem revocare studuit. Erat in illo antiqua et vernacula sermonis

15쪽

festivitas, virtus sortis a mascula, summa denique indignationis vis, qua satiras ex intimo animo expressit, non arte et studio conserit. Quare minime mirum videtur, uintiliani adhuc aetate suisse, qui eum non tantum Horatio, sed omnibus reliquis poetis anteponere non dubitarenti Horatius Lucilii satirae vere Romanae vim a gravitatem

agnovit et probavit os sal. I, 10 48 II, 1, 29. 75), sed rem

publicam scriptores illius aetatis, a qua libertate jam sublata, alieni erant, non letigerunt, quare quum et ipse philosophia studiisque optimarum artium eruditus ei cum viris liberali doctrina politis summa familiaritate conjunctus esset, satiram a r bus publicis ad vitam privatam et literas convertit. In his omne studium posuit et prae celeris in horum latum jam ruinae pro num in misera studia poetarum, qui nil nisi inanem et ambitiosam artis ostentationem quaerebant, cum summa indignatione invectus est. Haec satirarum orati anima, vis, nervi non in eo vorsatur, ut mores corrupis malos reprehendendo corrigat,

sed unum alterumve vitium vel potius errorem lepide deridet et quam satira poscit indignationem seriumque animi habitum umbana quadam hilaritate mutavit. Muli major satirae ad rem publicain relatae vis in arminibus quibusdam cernitur I, 2 II, 13;IlI, 1-3 5 6 epod. 7 163. Rectissimo Rothius De salirae

Rom. naturas p. 15. Zur Theorie und inneris Geschichte dernom satiro p. 20 de Horatii satiris judicat, nullam, si libri

secundi quartam et quintam ex peris, reperiri, quae eontinuo carmine vitia rideat, plures, quae vel sabulae rectius, quam salirae dicantur, vel ipsius Oalae causam agant, sed omnessere, imprimis , Mei II, 3 ejusmodi materiis quaedam vere

satirica habere admixta. Heras satiras Persius et Iuvenalis scripserunt, qui satiram Romanam absolverunt et persecerunt. - satirae Romanae scriptores Lucilius, oratius, Persius, Juvenalis non recte aestimantur, si virtutibus singulorum ad certam normam et regulam perpensis et examinalis inter se comparantur. Si nihilominus illi in contentionis judicium vocantur, recte Lucilius et Iuvenalis, Horatius et Persius componuntur, quorum Lucilius satiram maximo ingenuam sortem, vere Romanam reddidit, Iuvenalis orationis

16쪽

gravitale, urbanitate ac venustate sermonis oratius excellit, Persius, qui alto ingenio et studio diligenti vitam hominum contemplabatur, Omnia ad optimam et persectam philosophiae speciem redegit Longis quaestionibus et disputationibus nihil profici, modo ipsorum scriptorum naturam et tempora respicias, Montius italus vere judicat, cujus verba perelegantia hic apponere liceat sedit. p. 103 η0uando cerco uome di gusto, vado

ad Oragio, tui amabile; quando ho bisomo di bile contra leumane ribalderie, visit Giovenale, it piu splendido quando mi studio 'esse onesto, vivo con Persio, i piu saggio e con infinito iacere mescolato di vergognatevo i detisti della ragione surae labbra di questo verecondo e santissimo giovanello. s. 3. Ut ad Persium redeamus, oratii satiras illum studiose et diligenter legisse, oratii modum et sermonis elegantiam non exaequasse facile cognoscitur. At satirica et sortiora plura habet

atque eo Horatio praecellit, quod non suam, sed omnium causam agit, quod satiram ab aliorum carminum natura diversissimam et finibus angustioribus conscriptam philosophiae praeceptis pulcherrimis distinxit nominisque invidia sublata praecipua laude atque honore exornavit. Desideratur in Persio, quod satirae proprium esse solet, ut singulorum hominum vilia nolentur, quum quorum mores describuntur non quidam fuerint omnibus noti, sed generis sere cujusdam hominum imagines et exempla reserant quique illi fuerint nosse parvi intersit. Hac re Iuvenalis Persium valde superasse dicitur; sed ille, verborum prodigus, sententiarum pauper, num, quod ipsorum principum mores eo ruptos et perditos notaverit, veris laudibus ornetur, valde dubito Libera veritus verba animi proserre et vitam impendere vero 4, 6 se in sola mortuorum, utpote qui non amplius mordeant, flagitia invecturum esse profitetur:

se periar quid concedatur in illos .uorum Flaminia tegitur cinis atque Latina. I, exir.

Satiram IV., qua Domitiani insanas ineptias VlII., in qua V. 193 198, 211 - 230 Neronis crudelitatem ac levia simul artis

17쪽

musicae studia exagitavit, post ipsorum mortem conscripsit Rari admodum apud Persium loci sunt, quibus homines nominatim

corripiuntur, ut i 85 Pedius Orator, i, 2 Messalae lippa propago, V s Glyco tragoedus, VI, 44 sqq. Caligula, ridiculum de Germanis triumphum parans Neronem ipsum non ο- minatum locis quibusdam satirae primae et quartae reprehendi

patet. Aliis quoque locis Ι, 13 sqq. 30 sqq. 70 sqq. 2 sqq. 127 sqq. IV, 25 sqq. V 2-9 homines non nominati ita deseribuntur, ut, quos poeta spectaret, omnes intelligerent. Prorsus inutili vero studio viri quidam docti alios homines, nobis ex illorum temporuin historia notos, inquisiverunt, inter quos Lehmannus Persi satiras illis poematis, quAe a nobis politica appellantur, ascribere non dubitavit. Ille omnia sere ipsaque levia ac minuta ad viros vel in re publica vel in literis conspicuos retulit, quod argumentis salis incertis confirmaturus studio et doctrina mirifice abusus est. Sententiam disputationibus de sat. I. II. V. nuper editis Philol. 6, 3. ischr. s. AlthWisssch. 1852. No. 25. Progr. gymn. Gryphis. a. 1855 viris doctis probare studuit, sed paucos lanium vel neminem puto eo deduxit, ut talibus nugis pondus adderent. Ut unum tantum moneam, si Persius re vera Neronem, Poppaeam alios ita denotavit, ut Omnes intelligerent, Nero ipse illique alii non intellexisse putandi sunt Recte Oenigius p. 22 d. illos, qui Persium obscuritati studuisse affirmant, ut delatores effugeret, ridicule judicare dixit, ac si non istis temporibus vo levissima suspicio vim ipsius delicti habuisset. uum satira non vulgus hominum, sed illos potissimum insectetur, qui vel dignitate vel opulentia vel doctrina omnium instar esse videntur, Persi illud vitio vertamus ad quod pro iniquitate rerum ac temporuin coactus erat ipse veram animi sententiam aperire sibi non ieere quam acerbe et

graviter l, 1 queritur loui ob illam causam Persi satiras contemnunt et dispulationes e scholae umbris prognatas, sanguine et nervis arentes appellant, iniquius judicare mihi videntur, tamquam nullae omnino satirae seribi possint, quae res contumeliosas ei insignis insainiae non contineant contrario vitio multae satirae laborant, quae nulla urbanitate mitigatae a temperatae omnique virtute poetica

18쪽

destitutae in mera eonvicia abire videntur. At quod philosophi et poetae idactio vitae honestate commendanda et praeceptis virtutis tradendis quaerunt, idem poeta satiricus sibi propositum

habet, sed aliam illo viam ingressus improbos mores reprehendit, scelera flagellat et inspicero tamquam in speculum in vitas omnium riubet. Magnopere igitur errant, qui personae utrum verae sint, an fictae, ad verum tamen expressae, immane quantum referre omnemque satirici artem in singulis hominibus infamandis eo spiei putant, quod mihi, dum per tempora liceat, omnium facillimum videtur. Rerum inopiam, qua satiram debilem et enervem reddi intelligebat, Persius exemplis e vita communi petitis optime Ompensavit, quae quantopere satiras eius exornent omnes una voce praedicant. Ad satiram illam rigidam et severam, qualem Iuvenalis scripsit, Persio non ingenii dotes desuerunt, quod nonnulli existimarunt, sed illa animi duritas et aerimonia, qua quis ad satirae virus evomendum irritatur et propellitur Morum suit, ut in vita narratur, lenissimorum, ad quos, quum patrem jam puer amississet, consorinandos matris educatio, sororis et amitae usus domesticus mullum allulisse videntur. Indoles animi ejus talis erat, ut semper sublimiora appeteret omniaque ad summam philosophiae formam speciemque redigeret. Quare quum ad vitam communem, vitiis pollulam et in pejus mutatam, non nisi aegre descendat, reet dubitare mihi videor, num Persius, si illi longior aetas suppetiisset, satiras scribere perseveraturus fuerit. Si alio tempore vixisset, haud dubie satiram, quam a Lucilio recens arripuit, nunquam attigisset, carminibus idyllicis vel elegiacis, quibus omnes ingenii sontes recludere, omnes poesis flores aperire poterat, dolorem animi emisurus. Sed quum vitia, quae Neronis aetate grassabantur, in dies latius effundi et evagari videret jamque imminentem morum ac virtutum ruinam animo prospiceret, juvenis sanctimoniae singularis se continere non potuit, quin satiris scribendis animum moestum a sollicitum levaret. De edendis satiris, quum eas scriberet ne cogitasse quidem, verum aequiora tempora exspectare in animo habuisse videtur, sed morte ejus praematura factum est, ut satirae imperseolae in amicorum manus venirent. Praeclare C. F. Hemannus praes. p.

19쪽

VIl. de Persio judicavit, poetam illum a natura, satiricum is

arte potius e schola vel temporibus factum esse et re vera Persium tum maxime quasi liberum et ex carcere emissum vi tutem poeticam ostendere videmus, quum a satira ipsa discessit. 0uare qum satira vitae communis vinculis nimis constringatur, qui recentior aetate satiras scripserunt, formam poeticam ut satirae minus aptam reliquerunti Iuvenalis satirae a satiris Persiiquantum diversa sint, si modo Persi satiram L cum Iuvenalis X., hujus VII et decimae quartae partem priorem eum illius satira IlI. componere velis, lacile cognosces. Doctrinae ingratam et intempestivam ostentationem, rigidam declamationem, rerum ac sententiarum molestam repetitionem jure multi in Iuvenalia satiris notarunt. Rhetorum illi more, argumentorum ordine prius d signato, alia aliis subjungit, saepe, maxime vero in illis, quas irae aestu deservescente seripsit, satiris postremis tam a re quam tractat aliena, vel ex historia vel ex labulis petita, proseri, ut si deverticulo sabulam repetere XV, 2 cogatur. Inventione poetica omnes carent neque, si XI. et duodecimae partem priorem exceperis, simplicitate quadam ac venustate commendantur in singulis velut in tabula picta describendis Iuvenalis egregius est, in ceteris sere rudis. Tum in vitiis denotandis altum satira sumente cothurnum LVI. 634. nimius est, quum sere ubique rem verbis augere et exasperare soleat. Res vel turpissimas a lae- dissimas patefacere et in luce collocare non erubescit et rei publicae totum corpus quasi obsitum ulceribus et tabe consectum d nudat. Omnia ibi vasta ac deserta nullusque sere locus in quo requiescas ostenditur. Ut paucis dicam, Iuvenalis satirae rhetoricae sunt, Persi philosophicae. Nusquam apud Persium illa monstra nulla virtute redemta a vitiis, Inu. IV. 2 sequaecunque perniciem ferunt Hor. sat. I, 4, 130 reperiuntur, non in homines flagitiis ac sceleribus obrutos invehitur sed illorum vitam miseram commiseratur illorum mentis caecitalatem deplorat, qui inter scabiem tantam ei contagia lucri nil sapiant of or epp. I. 12, 14 et philosophiam omnis virtutis magistram aspernentur. uamvis uni aequus virtuti atque ejus amicis, non ille, qualis a nonnullis describitur, tristis a morosus et qui congressus hominum sugerit.

20쪽

0uanta fossvilato ae vere ingenua hilaritate satira prima et reliquarum satirarum loci nonnulli es. II, 30 sqq. III., init. VI. 33 sqq. e

cellunt ceterum res ridiculas ei jocosas raro admisit, quum animus ejus, atrocitate temporum depressus, nimio dolore crueiaretur Severitas ac gravitas, qualis in Persi satiris conspicitur, nec tristis illa nec dura, satirarum scriptorem decet nec veram justamque condiderit, nisi qui virtutis studio incensus cum quadam indignatione in prava Omnia et perversa invehatur. Summum honestatis et virtutis studium, fervidum verae ac sincerae indignationis ardorem, animum Romanum simplicem et incorruptum nemo in Persio non potest agnoscere. Hoc unum dolemus, quod morte praematura absumptus vitam et studia hominum non satis usu nosse potuit, sed eo magis illum animi impetum admirari debemus, quo incitatus, quae multarum rerum usum postulat, satiram adolescens attigit ne vitam desidem et quietam degere voluit, dum patruum saperein I. 4. Satiris, quas primas scripsisse videtur, quinque, quas m nostro ordine postremae leguntur, praecepta quaedam Stoicorum illustravit, verum non ita, ut in scholis illa tractari didicerat, quae Jahnii, cujus de Persio merita ceterum summi lacio, sententia est. uodsi Persi satiras cum illis utriusque Senecae libris comparamus, permultum hercle inter patris saepe inficetas controversias et suasorias filii disputationiss interdum ingeniosas plerumque aridas atque jejunas, et Persi satiras interesse videmus. Apud illos omnia e schola prosecta, sine sanguine et nervis, a Persio, simulatque ex scholae vinculis effugit, Vera ac vivida vitae imago exprimitur Senecam philosophum Aser cognο-vit, sed non ut caperetur ejus ingenio, quod magnam et incorruptam judicii sanitalom in adolescente Stoicae philosophiae dedito ostendere Hermannus praes edit . . VIII. soli animadvertit. salira prima, quam Persius, quum a schola et magistris divertisset, scripsisse videtur, tam persecta, iam ad verum e

pressa est, tot ingenii luminibus distincia et facetiarum lepore