Quaestiones Persianae ...: scripsit ...

31쪽

et res et verba nota suerint, scholiis nihil opus suisse, nihil fere in iis legi, quod non ipsis poetae verbis contineatur, pauca tantum ex aliquo grammatico non nimis vetusto desumpta videri, nullum denique locum difficultate aliqua insignem illis esse illustratum. Quae Hermannus largissimum verae lectionis sontem praebere asseveravit, scholiorum lemmata non vide cur illa vel pluris faciamus, quam ipsius Persi verba, vel ab omni

corruptione integra servata putemus. Multo certius, modo ne, quo Hermannus saepe erravit, unumquodque vocabulum statera examines, ex ipsa versuum interpretatione quae Persius scripserit constitui potest. Idem Hermannus, qui tantum scholiis tribuit, compluribus locis ancipiti obsequio lectiones recepit, quae illis plane contrariae sunt cs. II, 10, 62 III, 66 68, 100 V, 15,66, 73J Jahnius Hermanni vel auctoritato, vel argumentis commotus in editione minore nonnulla mutavit, num recte, suo loco

examinabimus. Sublilior illius scribendi ratio cs. I, 5 extet; I, 82 exultat V, 176 extincta Vl, 34 negleget 37 u guet; 40 senisecae ad que ' , set, haut compluribus

locis), qua in re ut magno aliquo viros doctos nunc gloriuri videmus, mihi parum ructuosa videtur Hermannus illam silentio improbavit, at distinctionem verborum accuratiorem, qua multae distinguendi notae supervacaneae recisae sunt, in suam editionem recepit. Veterea interpretes, si Casaubonum et Turnebum exceperis, Persium non recte intellexerunt. Inter interpretes rece liores ahni et Hemanno semper prima suffragia dedi illis consentientibus me, ubi nihil contra dixi, astipulantem haberi volui. ouum verborum sententiam et mentem poetae recte intelligere, ut, quae ille dicere non poterat, ne cogitari quidem possint, quae dicere debebat, ultro sere se offerant, principium omnis interpretationis sit et primum, quod ipse criticus spectet, interpretes vero, dum graviora praetermittentes, multa, quae nihil ad rem, proserunt, lectorem saepe vel incertum, vel male doctum dimittant, Persi satiris sere integris servatis interprelando magis quam emendando difficultatibus, quibus adhuc nonnulli loci laborant, succurretur. Quare hoc mihi proposui, ut, ubicunque viri vere docti in diversas sententias abierunt, meam

32쪽

sententiam breviter exponerem versusque non satis explanatos retractarem. Quod mihi eo magis operae pretium videbatur, quum ipse alinius, ne simplicitalem interpretandi perderet, aliorum sententias diligenter quidem examinarit, sed in controversiam non vocaverit. Quum vero difficillimum sit non frustra in eo laborare, in quo paucis abhinc annis viri doctissimi atque ingeniosissimi operam suam collocarunt, si hae quaestiones levio res a V. D. judicatae fuerint, me in literis adhuc minus exercitatum, veniam ab illis impetraturum esse oonfido. Semper usus loquendi, consilii scriptoris, rerum et verborum nexus diligenter rationem habui utque novi aliquid proserrem, spectavi. Pro o tam non apte ad omnes satiras reserri, sed cum prima satira artissimo cohaerere, ut cum hac quasi unum a me efficiat, plerique interpretes recte cognoverunt. Ipsa satira prima, praeclarum ingenii poetae documentum, quasi prologus reliquarum satirarum est, qua Persius se ab omnibus une aetalis poetis, quorum studi contemnebat et pro nihil ducebat,sejungit et rationes, quibus potissimum ad satiras scribendas incitatus sit, assert illi quam maxime errant, qui Persium, quum poetis, quorum carminibus homines tunc maxime delectabantur, adnumerari non velit, suum ipsius ingenium elevasse putant. Prologum totum, quum poeta superbe ac fastidiose potius, quam modeste loquatur, meram acerbissimam irrisionem esse jam C saubonus intellexit. V. 9 eote legi verba nostra Ialin. in ed. min. et Herm. consentiunt. Picae vocem humanam . . verba imitari dicuntur acutius illi viderunt, qui nostra verba scribentes Persium Siliacorum Graeca, picarum Latina verba intellexisse putant os Herm. Lecti P. III, p. 33. Eodem versu qui poetae verba ad grammaticorum leges dirigunt, picamque scripserunt ut, quum numerus singularis psittaco praecedat, justa servaretur verborum ratio. - . 12 resulgeat certe salsa lectio est, quae ex scholiastae verbis refulserit, resulgeat profecta esse videtur. Poetas illos, dum carmina recitant, perpetuo nummorum splendore stimulari acerbum est, non verum es. V, 47:--- vis si palles improbo nummo. alinius nollem quae in editione maj scripsit spicasque, resulserit mutasseti

33쪽

mae ris P mn. Hermanni verborum V 2 et 3 distributio -0uis lege haec' - in tu istud ais nemo hercule'

etiam Goethii qui quidem Persium non cognovisse videtur, cf. Heinr. p. 62 verbis Faust. II, p. 10

comprobari possit. - . . , casauboni, Reigii orellii, eberi utriusque Bitteri, nunc etiam Hermanni et ahnii consensu commendatur, quod quum post verba quis non aposiopesis statuenda sit, mihi sere necessarium videtur. Quae poeta hic reticuerit, qui mentem ejus cognoverint, lacile intelligent conjectura aberrarunt, qui poetam jam verba illa, quae v. 12 l guntur: auriculas asini quis non habet in animo habuisse existimant, quum ipse non quis non, sed Mida rex scripserit. - . 17. Nulla causa est, cur cum nonnullis, qui poetae verba pro suis rationibus interpretantur, leges vel leget scribamus Participium legens, quod omnes sere codd. praebent, Persius, cujus sententia est: scribimus, ut recitemus' insolentius quidem, sed sortius pro partie sui selecturus' usurpasse videtur. Quam vivida et vera stolidi illius poetae descriptio, qui, dum versus undit, ocitationis splendorem et plausum populi animo praecipiens ad majorem scribendi celeritatem incenditur. Allocutionem collueris loco minime aptam esse, quamvis ipse temere leget scripserit, einr intellexit. V. 23. Verbis cule perditus illam animi conditionem, qua innata vis omnis corruat, significari einrich. recte negavit, quum non homo improbus, sed stupidus et ingenio obtuso intelligendus sit, qui landis sibi tributae vilitatem vix sentiat, nec illam respuat. Quod Olim putavi cute perditus proverbii locum obtinere, ut Grae- eum εν ρφ ἐν es III, 30 ego te intus et in ut novi ), nostrum in de Haut verdorben, ob hanc ausam reieci.

34쪽

0uantae interdum ineptiae dialogo non recte intellecto oriantur, hic locus documento est, qui, nisi Persi in dialogo ieentiam, qua, quum adversariui loqui existimes, ipse loquitur, dili genter observes, non intelligitur. Quod nuper Usselius D satis probasse nihi videtur, inde a v. 4 omnia Persi sunt, quum nihil adversario apte tribui possit. Interpretes sere omnes, euam Ialinium et Hermannum, v. 24, 25 adversari attribuisse, me vix intelligere fateor. Quae, nisi illum sibi ipsi irrisisse putes, sere inepta sunt, ea, si poeta loquitur, quanta ironia satirica, loco egregie accommodata, excellunt, quod jam magnus Casau- bonus simplici ille et incorrupto, quo semper utitur, judici perspexit. Neque v. 28-31 recte adversari tribuuntur, qui sana mente ita loqui non poterat Porsius sermonem ita informasse et quasi in majus extulisse videtur, ut magis appareret illius stultitia et saluitas. Quare illum v. 40 sqq. se interpellantem sa-cit, quod nimis risui indulgeat et nodum excedat. Heinrichius inde a v. 24 omnia praeter V 26, 27 adversario tribuit, quo omnis satirae vigor infringitur, omnis evanescit sermonis sestivitas. - Ad v. 35 interpretes versum Lucilii rg. XXX, 68 afferre poterant:

sesupplantare aiunt,

V. 36 sqq. Verbis praeclaris et vere poelieis:

- - nunc non e manibus illis,

Nunc non e tumulo fortunataque favilla Nascentur violae 3

illa Shahespcarii verba Hamlet , ipsa quasi floribus fragrantia,

similia sunt:

Eadem suavitate poetica sal. II. v. 38, ubi nutrix pro puero vota facit, excellit:

35쪽

V. 60. Lectio tantae , etsi majore eodd. auctoritate nititur et verbis scholiastae: tantae id est tantum prolatae comprobari videtur, serri nequit, cui alterain lectionem tantum Haustat, einr. orellius praeserendam censuerunt Pluralis ille a poetae verbis alienus, et grammaticorum legibus et ipsius sch liastae verbis: aut protendunt linguam, quantum Apula canis

multa sili . . . . nam tria sunt genera sannarum, aut manu significare ciconiam, aut auriculas asini, aut linguam silientis canis redarguitur. - . M. Verba: Qui pote vis dicam' non Persit, qui pro cliente non rogatus respondet Herm. L. P. II, p. 14 , sed ipsius clientis esse mihi videntur, qui quid patrono satis dignum proserat animi pendet. At ille, dum laudem exspe tanti a tergo illuditur, morae impatiens iterum quaerit v. 63 :-Quis populi sermo est' Quis enim nisi . . . . cliens respondet et v. 63-68 poetam laudibus exornat, quae e marmorariorum et labrorum loquendi more conformatae populi sermonem, cujus ille interpres est, optime exprimunt. Versuum levitalem et elegantiam laudans carmina elegiaca vel Trica respexisse videtur, certe, quod particula sive indicatur 6 67, 68 aliud carminum genus, ut verbo opus est et particula in declaratur, satiricum describitur. Prandiis regum tragoediam significari Donnem existimavit, quod sententiae aptissimum, obverborum consorinationem mihi parum veri simile videtur. - .

6 sqq. Persius ipse, quod etiam particula ecce probatur, qua semper novum quid indicatur, de miseris illis poetis judicium laciti V. 74. Lectio multorum quidem codd. dictaturam e schο-liastae verbis in textum irrepsisse mihi videtur. Apud Livium Ιll, 26 uxor Cincinnati togam propere e luguri proferre lubetur, quare de veste quadam dictatoria, quae dictatura appellata Sit, omnino cogitari non potest. In optimis codd. dictatorem, in fragmento cod. Vaticani palimpsesti Quem dictatorem legitur, quae lecti mihi Optima videtur Altera lectio, quod Herm. putavit, Sidonii Apollinaris verbis:

.,Sic quondam ad patriae res fractas pauper arator Cincinnate venis, veterem cum te induit uxor Ante oves trabeam, . . .

36쪽

minime defenditur, quum ille Persium, non ut verbum de verbo exprimeret, aperte imitatus, rem, quam Persius deseribit, quasi praeteriens narret. Particula cum recepta verborum ordo pervertitur, qui hic est Unde Remus et tu 0uinti, quem arantem uxor dictatorem induit et cui aratra lictor domum tulit. Jalinius,

eodd. minoris sacere, quam sententiam non ausus, pronomen relativum aptius esse, quam particulam cum, sed librarios in eo ολ sendisse, quod pron relat pron poss. sequatur, recte perSpexit.

At iiiiiii licentia poeta v. 1s loquitur:

MSecuit .ucilius urbem, Te Lupi, te Muci et genuinum fregit in illis

ceterum lectio quem eo firmatur, quod in plerisque codd. isque - dictaturam' legitur. Jalinius recte secit, quod . 86 cum einta et Benileio ad Hor sat. I, 10, 78 in ed. min. Jos Scaligeri conjecturam doc- ua, quae sola Persio digna et sere necessaria mihi videtur, recepit. Non figurae, quibus orator rationem exornaverit, sed ars illis coinmode utendi laudatur. - einr. v. 90 bene portas scripsit, quum naufragus calamitate canenda jam stipem colligens describatur. In versibus qui sequuntur disponendis editores multum inter se dissentiunt. Heinrichii et Hermanni Versuum ordo, ex quo vv. 92-97 adversario, reliqui poetae tribuuntur, etsi multo melior est quain illorum, qui singulos vorsus ut in comoedia inter Persium et adversarium distribuerunt a sere discerpserunt, verus mihi non videtur. Adversarium, acerbum illud Claudere si versum didicit' proloqui haud veritum, ut numerorum de rem et elegantiam laudaret, ex carminibus poetarum, quos delam dit, tumida quaecunque et inflata elegisse, credi non potes Neve vero cum Duebner illos versus ex ingenio ac studiis poetarum illius aetatis a Persio ipso fictos et concinnatos existimes. V. 96. 97, quibus Virgilii prae illorum tumore et ineptiis praestantia laudatur, Persi ipsius esse datin recte intellexit. Melius jam Her derus primum tantum versum adversario, reliquos omnes poetae attribuendos esse judicavit optima et unice vera eigi scholiasiam, qui adversarii ne mentionem quidem secit, secuti sente ita mihi videtur, dialogum hic nullum esse, quam orellius, au-

37쪽

thal. nuperrime issetius probarunt. Ipse poeta per ludicrum quaedam in contrariam partem assert, donec v. 103 liberrima i dignati erumpit: Haec fierent . . . Versus 99 et 101, 10 ot 102, miranda carminum, qualia lum scribebantur, exempla, extremis verbis inter se consonare, non fortuito accidisse, sed a Persio quaesitum esse videtur, ut poetas illos magis id culos redderet. - Versu 106 nonnulli suam probari sententiam

existimarunt, Persium satiras multo labore et sudor conscripsisse, ac si nulla omnino carmina nisi summa animi contentione, quae pluteum caedendo, unguibus arrodendis, vultu torquendo se ostenderet, scribi posse asseverasset. Ita quae Persius, verbissere ipsis ab Horatio sat l, 10, 70 Et in versu iaciendo. Saepe caput scaberet, vivos et roderet ungues' petilis, lepide et sestive dixit, in serium converterunt. Jam Quintilianus X, 3, 21 haec, quae per se reprehendenda sunt, sed altiorem animi motum sequi solent, illorum poetarum in scribendo levitati opponi intellexit. V. 121. Ineptum illud Auriculas asini quis non habet '' Persio prorsus indignum est, quod etiam Heinr. quamquam multa contra disputavit, suspectum habuit, quum, prave quidem, ita interpungeret: vidi, vidi ipse, libelle, auriculas asini quis

non habet' Sed jure optimo Orellius illud quis non habet post vidi' insulsum judicavit et exsulare jussit. Quum illo

vidi, vidi cies certa significetur, Verba: auri asini quis non habet admodum languent omnique sere sensu carent Iahn. p. 13. proll. p. 75, 80 illud, quod in in vita narratur, e sium ipsuin Mida rex' scripsisse, Cornutum, ne Nero in se dictum putaret, mutasse, non temere ejiciendum, nec fidem illi denegandat esse optime demonstravit. - Vocabulo paratus v.

132 VI, 36 Juvenalis quoque requenter usus est III, 106;

sium perpetuum oratii imitatorem ouisse minutissimis quoque rebus probarae studuerunt, ipsui Iuvenalem, qui Persium neglexisse videtur, interdum illius verba suis expressisse, vel certe ante oculos habuisse me stendere permittent. Loci, in quibus

offendi, hi sunt:

38쪽

L 142 APoena lamen praesens, quum tu deponis amictus Turgidus et crudum pavonem in balnea portas.

Hinc subitae mortes et intestata senectus es P.

III, 8 sqq.

III, 84 Usque adeo nihil est. . .' V, 28 -- quis vestrui temerarius usque adeo' X, 20 serique de gravis s. P. I, 26.lV, 13040uidnam igitur censes cs P. I, 98. VI, 5 -- subitum et miserabile, longum s. P. I, 3 - turpe et mis. - 0uaret VI, 165 Rara avis in terris nigroque simillima cycno. VII, 202 4Felix ille tamen corvo quoque rarior albo s. P. I, 46. Vt, i se aperi viveret horto cis P. II, 7 aperto vi-

VI, 251 Ut . . . et totum semel expiet annuli , Hibernum fracta glacio descendet in amnem, Ter matutino Tiberi mergetur . . . ras P. I, 15 sqq. III 8 si me prior ille, Advectus Romam riuo pruna et cottona vento' s. P. VI, 39. X, 53 Ergo supervaeua aut perniciosa petuntur, Propter quae sus est genua incerare Deoruin cs P. II, 5 sqq. X, 101 - - vasa minora Frangere pannosus vacuis aedilis lubris cis P. I, 130. X, 16 Ut pueris placeas et do clamatio fias. s. P. I, 29 Ten cirratorum centum dioiata suisse

Pro nihil pendas' VI, 12 - uod desipis, inde est. s. P. V, 153XlV, 153 Tunicam mihi malo lupini os P. IV. 30.

Ratira fio ullaan. v. s. immurmurat, optimis codd. probatum, sortius et expressius dictum est, murmurat Herm. , quum introrsum

39쪽

sufficere putaret, scripsit. - . 10. Veram esse eetionem Ebulliat patruus, praeclarum unus' nem negabit en avaras prae nimio gaudio praeci lanus exclamans si velis, instiluam, Ostendam, vel simile quid addere possis. Quantum veteres uneri

splendide ornando tribuerint, ipse Persius VI, 33 sq. et Horatius docent, sat II, 5, 104:

ηSepulcrum Permissum arbitrio sine sordibus extime lunus regio laetum laudet vicinia.

V. 16. Nocte nocturnae voluptates intelliguntur, cf. Juv. I, 36squi testamenta merentur Noetibus*, VI, 521 totum semel exple annum. usim interrogationis post V. purgas Herm. sententiae vis attenuatur. - orati quin aliquantum varietur, si e-rius post duas uxores elatas tertiam ducere et novis dotibus ditescere dicatur, minime nego, sed . conditur, optimis codd., Hermanni et Ialinii consensu probatum, sermoni avari illius, mortem pupilli exoptantis, aptius est. - . 19. .,cuiquam cuinam si Heinr Oreli. scribi non posse, ces Herm L. P. II, p. 26 Weberus acule observavit Si Latini, inquit, V. quisquam in interrogatione utuntur, exspectumus, ut interrogatus rem neget, quare si cuiquam tum esset, non interrogari rursus cuinam, sed sinulli responderi debebat ). Recte mihi Herm. cuinam cuinam 'μ scripsisse videtur, ut non, quod alin. Voluit, adversarius poetam interpollet secuinam hic secuinam vis Staio' re spondeat. Poeta non statim quem nomine reperit, unde illud abruptum et incisum dicendi genus. Similiter Plato, Phaedr. p. 235, locutus est: ο ιν α γαρ σοι τίνα ιεπτοι, τένα θεων; - μιλει Herm. etiam eo defenditur, quod Persius verba iterare solet, os I, iii, Euge omnes, Omnes bene mirae eritis res V, 1 Vatibus hic mos est, centum sibi poscere voces, Contum ora et linguas optare in carmina centum.

V, 17 4Hic, hic, quem quaerimus, hic est. IV, 2, -Ut nemo in sese temptat descendere, nemo i V. 29. Mirum illud quidnam est, qua mercede, cui simile v. 18 estne in iis sere est Xplicandum: Quid est, quo tamquam mercede, vel reotius quidnam est mercedis, quo.

40쪽

V 42. Gia id ea, quod Iahn in ed. min. reprobavit, Herm. Lecti P. li 26. praes. p. XIV bene defendit. - . 45. Quod in optimis et antiquissiinis codd. legitur a coersis inihi cum Herm. cf. L. P.MlI, p. 10 retinendum videtur, quuin Persius orbis sortibus vel antiquis et obsoletis delectetur et etiam alio loco V,

172 ex omnibus sere codd. accersor recte scribatur. Verisimile est, sed non exploratum, quod tuerenburgius progr. gymn. Hildbgh. a. 1839 4laluit, accersere vocandi, arcessere a cusandi vim habere. - . 47. Accusativum flammas, quores ipsa quasi praesens sub culos subjicitur, nunc triumviri Ialin Herm. Heinr tuentur. - . i. mendationem, quam Herm.

proposuit Alig. Schulgu. 1833 selando' suspiret nummus in

imo A se estJ, vellem nunquam excogitasset. Audacius illi de nummo dictum videbatur, quod de homine dici debebat, at s. v. 5 lacita acerra , III, 39 gemuerunt aera , III, 2 simodiee sitienta lagena , III, 53 sapiens porticus , apud alios poetas innumera alia. Quam praeclara, Vere persiana, vere poetica deleretur imago quam jocosa nummi in arcae lando ab omnibus sociis derelicti et salutem desperantis querela cos. Juv. Vt 363-velut exhausta recidivus pullulet arca unimus et . . )V. 54. Heinr et Iahn recte excutiat Benu ad Hor. e. Il. 7 6 excutiei scripserunt, quod Hermanno praes. p. XIV)minus poetice dictum videtur, praesertim uuin pectore lae Vo, si cor proprie intelligatur, abundet. At illud apud poetam non abundat et, quod jam ex se intelligitur, ut cor proprie intelligamus jubet Hemannus prava scholiastae interpretatione Apect laevo p. malo θ in intram illam sententiam L. . ill p. 28 adductus est: Homo in synecdochen cor appellatur, quia omnis, quae de e praedicantur, cordis commotione fiunt, quod eo minus offendere potest, quo clarius ipse Persius VI, 10 cor Enni circumscriptione usus est. Lectio excutias jam eo resutatur, quod, uitas exeutere' omnino dici non potest, exculi illi guttae i. e. lacrimae recte dicuntur, cui prae cupiditate et avaritia cor non rite salire III, 11 . sudoris guttae intelligi non possunt, quum jam sudes antecedat, nisi part et part ut mutare velis. V. 55. Aurum ovatum durius dictum insaniarunt; sed similiterovidius ex Pontoral, 1, 41 alaeum triumphatum, audacius