Anatomia hepatis cui praemittuntur quidam ad rem anatomicam universae spectantia

451쪽

concitatio necessaria; quia, durante Partium earum lucta, arteria coeliaca mesentericae, ad tabe. riorem quam pro more sanguinis copiam affundendum incitantur : qui cum omni8 Per hepar

Portae opera reducendus sit; aequum certe erat,ut

vena isthaec ad redhibitionem pariter celeriorem quam alias solet) faciendam extimularetur: quod equidem sine mutua earum partium Per co sensum irritatione, nequaquam contigisset..iu iam Quorsum vero contensus istiusimodi inter vasasses. fellea, & ventriculum atque intestina requiritur λquidve reliquo corpori inde accedit emolumenti tFit nempe hoc pacto, ut, quotiescunque ventriculus Se intestina ad excretionem faciendam magnopere irritantur 3 vasa fellea in eodem opere Concurrant, Si evacuationem faciant magis uni versalem: qualis Puta in morborum crisibus naturaliter contingit; . aut arte quoties opus est) instituitur, propinato in eum finem medicamine; sive istud sursum, sive deorsum Purgationem conciverit. Quippe in iis omnibus, humor felleus cum aliis humoribus copiose delabens, non sollim ipsemet ejicitur, sed vi ejus abstersiva reliquae etiam λrdes e Partibus, quas pertranseunt, facilius

eXturbantur.

a.' Fieri potest, ut vasa fellea sponte obtorpe scant, A stupore aut ignavia quadam assiciantur: veluti in frigidis temperamentis videre est; nem' pe chlorosi, cachexia, & similibus ι in quo casu,

irritatione aliunde facta opus habent; quae tamen, sine eorum cum ventriculo M intestinis consensit, nunquam evenerit. Ideoque istiusmodi per con

sensum irritabilitas ut sic dicam. haud frustr/illis concessa est. Denique,

452쪽

Denique consensus hic oritur, non tam a a Uus reci ventriculo M intestinis ad vasa ista ; sed etiam vice μ ημversa, ab his ad illa ; unde fit, ut defluente largiter humore felleo,partes eum eXcipientes ob consimilem irritationem in ipsis excitatam ad eundem auferendum , praevia quadam dispositione promptiores fiant. Quibus omnibus rite perpensis, superest dicamus,nervos istos tum vasis selleis, tum communi Portae capstulae utiliter summaque cum Naturae providentia obtigisse.

CAP. XLV. ne actione se usu L1mphae Διruum, sive

Canalium aq sorum.

VAsa issaec, quemadmodum supra in descriptione eorum monuimus, jampridem ignota rant ; eorundemque actio atque usus etiamnum listud plene 4nnotuerunt. Ut de me Cane dicam, uumsirem non ausim periectam certamque omnium, quae ad

illa spectare possint, demonstrationem polliceri. futcunque, id certum arbitror, ea humorem aliquem a partibus, in quibus radicantur, avehere 3 'undemque aquosum, qualis plerunque in ipsis conspicitur. Neque magis dubium est, quonam maxima eo- qvὁnam Axum PArs tendat, aut ubi sese exonerent. Nempe OG 'ζl in commune chyli recenaculum, si ab imo Ven tre aut artubus inferioribus exoriantur 3 Vel in ὴμ cladias, ali ive vicinas venas, si a superioribu pyrtibus originem ducant. Possint tamen mul ae

453쪽

aliae de iisdem difficultates in medium adduci,epeq, haud adeo eκpeditu faciles. Nimirum, grad. MD II Quid humorem illum apportet, quem vasamis rube- isthaec auferunt Possint quidem arteriae indirecte, Prusi ς' & veluti per accidens, atque aliquatenus muneris 'se huius partem aliquam 1ibi vendicare. Fieri enim nequit, quin sanguis per illas exiliens utpote calore insigni effervescens) copiosos balum diffunia dat 4n partes illas in quas immittitur et eoque magis, quod iidem halitus iam antea a crassa densi sim para arteriae tunica aliquandiu repressi fuerint. Halitus, Mi is sedispersi, a Partibus fibrosis ac membranosis magnam Partem retinentur & recolligunhur de-' nuo ue atque, ad distillationis modum , in liquorem quendam condensantur, qui humoris a lymphae-ductibus avecti partem aIiquam constituit. Neque enim putandum est, materiam istam sub hac forma in arteriis praeextitisse, atque una cum sanguine protrusam, ab illo, ad colaturae alicuius

morem, urinae instar,seParari: quoniam venae ubique arteriis resipondent, suntque amplae satis,ut humorem ab his allatum deserant alio,' nulliusque alterius opera indigeant. Nec videtur sane ratio aliqua afferri posse, cur humor iste aquosus a san guine separari debeat; siquidem nequaquam duaeXcrementum est, etiamsi forte partis illius, undo profluit,excrementum esse queat. Non est,inquamdis anguinis excrementum ; quoniam denuo in vena regreditur,'ia cum sanguine remiscetur. Natura vero operam suam non iudit, neque quod actum est agit denuo. Quamobrem arteriae liquorζm hunc minime egerunt, tanquam humorem sangui ni prius commixtum, M ab illo, ad colaturae nor Raam, separandum 3 verum potius, prout fors turi, it terit,

454쪽

Ierit, complures halitus a fibrosis ac membranosis' partibus sistunt: r, inque humorem limpidum sive aqueum condensantur, qui materiae Per canales hos avectae, pars haud minima existit. Unde autem constat, ais, esse solummQdo par- reliquum,tem aliquam humoris per vasa haec eIiminati Z Quo- per alia --niam, inquam, liquor ex sola halituum conden-sa satione ortus,est purus admodum, tenuis,ac trans

parens, magisque limpidus, quam liquorem in his lymphae-ductibus unquam reperias. Atque idcirco, licet fatear, sanguinis halitus liquoris hujus

partem maximam constituere 3 Putem tamen, .su

cum quoque alium iisdem necessario admisceri, qui spissitudinem illi majorem largiatur,ia a Pura aqua stillatitia discriminet. Quippe tota haec lympha, uti experientia compertum est, densior, minusque pellucens, , interdum lactis instar albescens, aliquando sufflava, & nonnunquam loturae carnis similis conspicitur. Atque,ut id obiter nunc moneam, verisimile est, has lymphae decolorationes praecipue lactei candoris aemulam) compluribus venarum lactuarum distributiones indagantibus errandi ansam praebuisse : dum alii hic, alii illic easdem a se conspectas asserunt,cum tamen Iacteae proprie dictae ibidem nunquam reperiantur. QuaproPtereoncludo, materiam omnem per lymphae ductus delatam, non sollim a sanguinis halitibus proficisci ; neque ab arteriis cluntaxat,sed & ab aliis quoque vasis suppeditari. et ' Nova hie suboritur dubitatio 3 nempe, quanam eaqRaenam alia vasa sint, per quae liquor iste inpar- Atyxe8 adeo numerosas atque nupera eXperientia de-x it) extrudi possit. Hactenus quidem quatuor duntaXM vaBrum communium genera innotue D d a runis

455쪽

runt, quae ad partes omnes jam dictas distribuantur 3 arteriae scit. venae, nervi, Sc lymPhainductus. Arterias iam nunc rejecimus; oportetque etiam venae ab hoc ossicio immunes sint, quoniam do- ruina circulationis sanguinis ita fieri adstruit. Neque magis lymphae-ductus huic muneri destinantur ; siquidem isti humorem hunc aqueum a Partibus abducunt foras; ideoque midonei videntur, qui eundem ad illas afferant; Praesertim cum Valvulae quae innumerae in iis reperiuntur, omnεμ .s id ηεν- 'ue eXtrOrsium spectant) id fieri vetent. Nullum morum mu- itaque vas superest, quod fit partibus illis omni- ηιμ α bus commune, ia ossicii jam dicti capax, praeter

nervos.

Nonnullae partes, inquis, E quibus canales hi aquosi profluunt, habent vas quinti generis : ide6φω- auhu ς umqratio jam facta fortassis manca fuerit. F,

, quiniitCor equidem, Partes forsitan omnes, quae munere generis. eXcernendi publico donantur, gaudere vase aliquo peculiari quinti generis: istuc vero non est paribbus iis omnibus commune, a quibus haec lymph Promanat; neque etiam ejusimodi vas quicquam ad partes illas, quibus concessum est, adferre pintest; siquidem egerendo solum ex illis excremento alicui peculiari destinatur : sicuti jam siupra deporo bilario speciatim diximus. Adeoque haud aliud etiamnum vas, quod lymphae- ductibus respondeat praeter nervos deprehendimus. Ac propterea, nisi instituta ulteriore indagine certo con stiterit, dari vasorum quintum genus, quod parti huε omnibus, in quibus lymphae-ductus reperiun tur, commune sit 3 quodque lymphae succosiorii' ilIas infundendae sit accommodum; concedendum profecto fuerit, munus istud a nervis perfici.

456쪽

Sunt etiam eonjecturae probabiles, quae suade ius βα-ant, haud esse uspiam quinti generis vasa com tentiae argu. munia hactenus ignota, quae liquorem succulen- menta, tum in partes illas omnes immittant, in quibus humor ejusimodi deprehenditur. Nempe quoniam, licet complures in venarum lactearum, canaliumque horum inquisitione multam operam impenderint , nulla tamen adhuc eorum vestigia detexerunt. Clim tamen rationi coninum fit, ut vas

liquorem aliquo deducens, robustius eo fit, quod eundem abducit, defertque alio ; quemadmodum arteriae venas firmitudine superant ;) quoniam illud impulsiim aliquem requirit, cujus opera hu mor in habitum partium adigatur; reductio vero nullo negotio perficitur, utpote a minoribus vasis ad maiora: deberhique adeo vas firmius, debiliore alio facililis deprehendi. Unde igitur factum, ut robustiora vasa tam accuratam hactenus diligentiam effugerint Deinde, vasa quae humorem deferunt, copiam hujus aliquam necessario alicubi requirunt, utpote partibus pluribus perpetuo siuia

ficiendam ; ideoque liquor ille haud facile delitu rit. Quamobrem vero persimile videtur, non dari v quinti generis, quod toti corpori inserviat; atque adeo crassiorem Iymphae partem deferendi

munus, debere nervis attribui. Plurimae tamen ita sentienti dissicultates Obor, o serouentur multuque asserenda erunt,quae Veterum do- u. ctrinae adversentur, & Neotericorum sententiis male conveniant. Proseram in medium eorum

Praecipuae quae tamen sic haberi velim, non quasi Praefracte eade tueri cupiam, sed tanqua probabi-lς3 conjecturas aliis porro pensitandas relinquam.

457쪽

Inque eum finem rationes aliquot annectam, quae ulteriori hujus rei elucidationi claram facem prae

ferant.

nam T ' in- Primo itaque aio, non omnes partes sanguine des Rimr, nutriri. Quaestionem hanc ante annos aliquot resin 'hu Propositit, latεque asseruit amicus summus meus triri sane ui- ia Collega doctissimus D. Veorgim Entius, in Α-ηet pologia sua pro circulatione sanguinis , ad-dΤgyςs 3- verstis Parisanum; quem ipsum super hac re con-s hue elan- sulas. Ego hic solurn nonnulla, quae eandem sen-citHr, tentiam probabilitate maxima statuminare vidc antur, porro adjungam partesque illas indicabo, quae nutrimentum a sanguine diversum neceusario exposcant. quia saneuis Vetus dictum e paries quaslibet alimento ipsis multis par- maxime con simili enutriri: Languis autem a multis tri corporis partibus plurimum discrepat. Nam si dissimilis LVnt cerebro, tunica cornea, oculi humoribus,oitibus, tendinibus, ali1sque similibus eum conferas 3 quamnam, Obsecro, proportionem aut similitudinem inter illa reperies In apoplexia, ubi cerebri stubstantia a nimia sanguinis copia inundatur, omnes rerum ideae obliterantur, neque per ceptio earum ulla superest. Similiter,si oculus sanguine suffunderetur, transpectum omnem illico amitteret sanguis enim est corpus opacum) Ποq, speciebus rerum insia per recipiendis foret utilis. Ossa quoque a sanguine tam multifariam distant,

Ut ex isthocea constitui, plane incredibile fit. Idemque de tendinibus aliisque pluribus partibu pari jure dixeris. quia illis et ' Modus nutritionis, est progressus quid'm

magis est alimenti

458쪽

Cap. 43- Hepatis.

aIimenti a cruditate ad coctionem, nempe exaltationem sipirituum ejus vershs ulteriorem activitatis gradum. Ideoque necesse est, alimentum crudiussit, quam pars eo nutrita. Quippe motus iste non fit degradatione aliqua, sive fixatione 6pirituum alimenti; sed potius exaltatione quadam, qua ad. volatilitatem propitas accedunt : quemadmodum supra a nobis fit filis dictum est. Ac propterea,

quoniam spiritus jam in sanguine, volatilitati magis appropinquant , quam illi qui in partibus

modo dictis reperiuntur; non potest sane sanguis partium harum alimentum aestimari idoneum. ReVera enim. partes solidae, postquam ad aetatem mediam perventum est, vix nutricatu ullo indiget rent 3 nisi calor vitalis suaves earum spiritus paulatim depraedaretur, volatilsisque adeo ac fugacesi redderet : unde fit, ut minutae particulae, in quibus inerant, emoriantur, ia ceu recrementa corporis una cum sanguinis purgamentis modo, quem diximus) rejiciendae sint. Quamobrem oPortet, Partium harum redintegratio a nutrimento ejusmodi perficiatur, quod partibus ab eo restituendis mitius magisque fixum fit. Partes enim eo nomine instaurandae veniunt, quoniam a calore vitali Populatae sunt, & prope fit ut ab invicem dissolvantur: ideoque nutrimentum novum ejusmodi

requiritur, quod a dissipatione quam longissime absit ; vel saltem longius, quὲm sibilantia partium iIlo nutriendarum. Quomodo enim alias firmandis iis partibus sussiciat Sanguis autem asperioris ti scabrosae magis substantiae est, spiritusque illius volatilitati propiores sunt, quam ii qui in solidis partibus stabu-ὶδntur ; ia idcirco ineptus plane est, qui easdem D d nutriat.

459쪽

nutriat. Atqui vero, inquis, sunt sanguinis duversae partes ; ia ut nonnullae earum asperiores

nimisque coctae sint, Sc spiritus illarum magis volatiles evaserint, quam ut nutricationi Conveniant ; sunt tamen in eo partes aliae novitiae, mites,ia a chylo parum remotae; eaedemque Propterea

Partibus resarciendis aptae fuerint. Id dum ais, fateris plane, succum chylo maYime amnem, esse nutriendis hisce partibus optime accommodum; taciteque solum innuis, debere ipsium prilis sanguini commisceri: quod profecto nequaquam univerge eoncedendum est. Nam si iccus nutritius tanto praestantior habendus fuerit,quanto propius ad chyli legem accesserit; quorsum cum sanguine Permiscetur, priusquam in usum transeat S, quidem eo pacto a natura chyli longilis recedit. Praeterea, necesse est, ut liquor nutritius a sanguine separetur denuo, antequam possit alere : in quem finem igitur praecedanea illa cum sanguine mistura 3 Credimusne, naturam ne Ociosa LODPeat facere aliquid, ut idem infectum reddat de Duot Videris enim fateri partem sanguinis dun taxat mitiorem alere : eadεmque propterea alicubia reliquis partibus necessario separanda est, priusqquam.munus suum exequatur. Quaeres a me,

quonam itinere mitis ille sive chylosus succus ad Partes deseratur, si non per arterias λ Per nervos, inquam. At enim, ais, oculorum testimonio no rum est, chylum primo in venam subclaviam in geri, & cum sanguine confundi, antequam in Va Tias corporis partes disipergatur. Non inficiamur

Certe, chyli partem sanguini spiritibusque vitali bus reparandis destinatam illae ingredi, & cum sanguine miscerit sed solummodo contendimu's

460쪽

vero simillimum esse, portiuncuIam illius minorem a nervis absorberi; idque ob rationes mox dicenda8.3I A ratione omni alienum videtur, ut id, quia partes quod pascitur, in pastum eedat,etiam iis partibus, im μ' quas Populatur ac devorat. Sanguis vitalis Cuti - η diximus) est subjectum originale caloris vitalis, qui in corpore hospitatur : ideoque quicquid hic egerit, id illi tribuendum est. Nam etiamsi nonnunquam actiones qualitatibus sive facultatibus adscribimus, indicantes eo pacto modum forma lem per quem substantia operatur; fatendum tamen, substantiam sive subjectum earum qualitatum aut facultatum, actionem ipsam realiter Perficere. 'Est itaque sanguis ipsemet, qui calore suo vitali partes solidas depraedatur ue cogitque eas, etiam poliquam ad perfectam magnitudinem Pervenerint, de victu sibi usque prospicere. Manifestum est, in diuturna fame si modo aqua, aut alius liquor tenuis ingeratur, qui humoribus Pro vehiculo sit) sanguinem e solidis partibus nutrimen tum sibi adsciscere; dum illas liquando, in susten lationem sui transmutat. Similiter, in febribus saepenumero ventriculus, praeter potum, cuncta a versatur 3 sanguis tamen interea damnum sibi illatum e partium carnibus resarcit, quas in eum mnem apertissime absumit. Atque etiamsi, initio morbi, sanguinis copia quantum vires sinunt diminuta fuerit; aeger tamen post pauculos dies, nullo interim cibo sed potu solum refectus,novam Phlebotomiam haud aegre admiserit: Sc fortassis,mδiore temporis intercurrente spatio, etiam ter xi'm. Unde constat, sanguinis copias interea in udarum partium spoliis adauctas esse. Solo enim Potu