장음표시 사용
51쪽
sensu Arti illi merito attribui potest, licet alias
id fiat valde impropria vocis acceptione. miniis Io , Potest subjectum Anatomia sumi laxa asmodum cangustiore tamen, miniisque impropria, quam prius) significatione ; nempe ut sit corpus omne, quod conformationem aliquam, sive vari3m Partium compositionem obtinet. Quo sensu res artificiales Anatomis notioni substerni possunt; inimirum automata, quorum partes & ab invicem sejungi, & denuo inter se componi queunt. Plantae quoque in hunc censium veniunt; varia enim partium textura, & differentiis constant: Se
Proculdubio ex accurata earundem disiectione, utiles valde observationes nobis exsurgerent;
Praestarεtque in illis inferioris licet ordinis rebus examinandis operam impendere, quam in transcribendis ut saepe fit) aliorum laboribus, inutiliter. aetatem transigere. Quippe hoc pacto, igna' lVarum apum more, aIiena duntaxat alvearia ex
pilamus,s nihilque bono publico adjicimu8. Irmore, 3 Subjectum Anatomiae adhuc contractilis simi Potest, ut animalium duntaxat corpora suo ambitu complectatur ; atque hoc sensiti, bruta pariter ac homines scrutamini Anatomico subjici recte dicuntur. Imo vero sola bruta istius partis artis, quae Vivorum dissectio appellatur, subiecta resti manda sunt. Magitiosum enim foret atque im' Pium, hominem vivum scientiae 1blius adipistendae
gratia distindere. Chirhrgicis autem operatione sveluti membrorum amputationes , abscessuum RPertiones, vulnerum ulcerumque inspectione. 1Qliaeque non absimiles, licet arti huic plurimum eX usu sint, rudiores tamen minusque accurat*sunt, quarn ut Anatomiae nomine insigniri dς beant. Sum
52쪽
Subjectum Anatomiae maxime proprium, proprio. est corpus humanum cum Omnibu3 siuis partibus. Non est quidem negligenda aliorum quoque animalium dissectio 3 cum ea muItifariam huic insedivire possit: sunt tamen illa siubjecta huius artis extranea dunta at, Proprioque subjecto hominis nempe dissectioni) famulantia.
Laurentio equidem non assentior, qui non totum corpus, sed solummodo paries ejus subjectum Anatomiae esse statuit.ίQuoniam enim a divisione totius exordientes, ad singularum Partium subdivisionem desicendimus ; causam nullam video, cur non tolum, perinde ac partes, Anatomiae subjicimerito dici queat. Nam certe, qκicquid dividitur, habet rationem totius. Prςterea, ars haec non solum considerat partes absolute ac per se sumptas, sed in relatione ac proportione mutua ad se invicem, atque etiam ad totum. Concludendum igitur, corpus humanum, quatenus est quid
in partes divisibile una cum omnibus dis partibus, esse adaequatum Anatomiae subjectum. ut itaque, quae iam dicta sunt, paucis recol- definitio. ligam ue Anatomia est ars, quae per artisseiales dissectaο-nes, cθmmensurationes, ponderationes, inflatus, injectu-nes per sipbonem, ligaturas, ullasque utiles operationes, corporis humani sengularκmque ejus partium structuram, proportiones, complementa, defectus, elementa , commu nitates, differentias, sympathias, antipathias, facultates, actiones, atque Um luculenter explicat ue quantism saltem ingenio humano assequi conceditur. Qua definitione manifeste constat, Anatomiae artem, licet sedula multorum doctissimorum Virorum opera ingentes profectus fecerit, ad summum tamen Perfectionis culmen haud ita perti-
53쪽
gisse, quin a recentiorum quoque industria ei plurimum superaddi possit. Et quoniam eadem amplis adeo limitibus diffunditur , ut ab uniuscujutcunque diligentia complementum ejus ulti mum expinari nequeat; optandum cane foret, Ut cuicunque animus in hujusmodi studium propensus contigit , is unam aliquam ejus partem,t sive experiendi processum, ad ultimum fastigium Perducere summis viribus Conaretur, quo jampridem inventis aliquid saltem laudabilis incrementi accederet. Quicunque enim, favente Numine, indefatigabili sua industria veritatem aliquam prilis incognitam in apricum protulerit, irae ille jure meritoque artis hujus Aricior aest, mandus fuerit.
Prim corporis humani dimisi es.
o ' in , ipsis statii u limine praemonendum est, Excr
mininis. I menta corporis in partium ipsius censum nori venire; nullumque propterea iis locum in divisionibus a nobis faciendis competere. . Et cum aliqui, partium nomine, eas s luna intelligant, quae communi totius Corporis anima praeditae sunt; ut revera stricta vocis significatione, id istis solis convenit) ideoque humores V spiritus, quos in
animes esse arbitrantur, ab earundem numero e cludant; nos, ne hic I tes frustra seramus, Par tiram nomenclationem ad ea omnia extendemii qcta cunque in corPore contenta vitae aliquo modo interviunt.
54쪽
inserviunt. Qua Vocis ccceptione admissa, variae occurrunt corporis divisiones. Ii Hiρncralys dividit corpus in Piovis il-ἐὀνορμουνbe: in partes continentes,contentas, & im-- η. tum facientes
,-- Vulgo dividitur in partes solidas, humores, ada.& spiritus. 3- Laurentius dividit, in nutrienda, nutrientia, , 3 q& impellentia. ' ς' Atque hae quidem tres divisiones,licet oriantur adiVersis rationibus formaliter distinctis; omnes iturumtamen, re ipsa, corpus dividunt in partes easilem. consere . Partes enim solide, haud aliae sunt, quam Hippo-trati continenter dictae 3 ia Lautentio, nutriendae. SD militer etiam humores, quorum numero chylus, sanguis, cambium, & semen in corpore superstes, accensentur)cum partibus Hipp. contentis,&Laurentii nutrientibiae conveniunt. Deniq;- quibus Exhalationes quoque sunt congeneres ab Hippocratis impetum facientibus,& Laurentii impellantibus haud discriminanti . Adeo ut dictae hae divisiones inter
se realiter consentiant, rerumque earundem varias duntaxat rationes reprauentent.
Notandum porro, divisiones has, mutatis teris reducuntur minis, reduci posse ad dichotomiam: nempe fi divi q UMN'das in Partes terminatus, sive propriis suis limitibus μ' contentas; & interminatas, quae non consistant nisi terminis alienis. Divisio haec apud plurimos Anatomicos magni fit, idque merito; quoniam parteS solidas, ab humoribus u spiritibus insignite discriminat. Nihilominus clim humoreg oculi nobilia ores sint, locumque digniorem mereantur, quam
ut inter caeteros communes corporis humores
numerentur 3 visum est aliam porro divisio-
55쪽
nem comminisci, in qua illi ordinem situm euius olidis partibus obtineant,& tamen ab aliis humo ribus & ipiritibus mani ieite distinguantur. Eit autem ea, in Partζε stabiles, locove cert6 fixas; in vagas, seu fluitantes ue M in volatiles, siVefugitivas. Partium stabilium nomine eas intel. ligo, quas Galanus per sive Iocos explicuit i atque ita divisionem hanc, saltem aliquatenui 1pii Galeno debeo : ) definiri autem possunt, Partes , quibas certa aliqua in corpore postiura comtingit : in quo censu sunt Partes solidae, & humo res oculorum ; siquidemia isti, si a debito situ di moveantur, dissocati iure dici possunt: non pos,sent autem, si loco certo fixoque, in corpore desti.
et ' Partium erraticarum sive fluitantium in numero, est sangui , cum reliquis humoribus; qui sive sursum, sive deorsum, sive in alterutrum latus ferantur ; Iocis tamen suis moti, aut luxati dici nequeunt, quoniam a natura certis limitibus haud terminantur: ideoque manifeste ab oeuli humoribus distinguuntur. a Partes fugitivae, sive volatile a me dictae uni stiritus, & exbalationes; quae fusoris in corpore loci RPpetentes, ubdi quaque per poros evolant, & con tinue absumuntur. . div m 4 R. Dixi antea, partes stabiles sive fixas propri'
issime a Galeno των το πων, i. e. locorum nomine
appellari; licet aliqui, partem, particulam, mem brum, &locum, tanquam synonyma,pro iisdem ba beant :) quippe iis solis certus aliquis locus & PQ sitio designatur; cum sanguiς, 8c spiritus huc illuc
vago incertoque motu oberrent-
Anatomiae vero Parum negotii est cum partibuli quas
56쪽
quas velfuidas,uel volatiles nominavimus:quoniam in corporibus mortuis, aut non rePeriuntur, ut
'iritus 3 aut homogeneae cum sint dissectioni ana tomicae non subjiciuntur, ut sanguis. Praecipuum itaque eius opus fuerit, fixarum sive solidarum partium recta disiectio, ia discriminatio.
CAP. III. Solidarum, sime fixarum partium divisto.
PArtes solidae, stabiles, seu fixae, ab Antigris dividuntur in similares, ia organicas, Recentiores partium autem Anatomici, divisionem hanc denuo biper- triplex, tiuntur 3 nempe in partes similares, S disiimilares ;.c postea, in organicas, Sc inorganicas. ω Differentiae istius componendae ergo, has Parti- ibi em uni distinctiones haud revera sibi invicem contrarias, sed, habita varia earundem partium ratione, solummodo diuersus esse statuo. Partes enim,ratione suae materiae, recte distribuuntur in simit res 8ci difisimilares: ratione autem formae, non minus recte in organicas A inorganicas : cumque materia & fo ma fibi invicem contradistinctae sint, veteres me- Tito utranque i hanc partium distributionem inui 3m redegerunt; nempe in partes similares, &organicas : nomine semilarium , intelligentesi ea omnia quae ad partium materiam spectant ;& organicarum , ea, quaecunque ad formam atti
57쪽
Quo autem haec dilucide magi3 constent; ape
i' Quid per materiam, formamque Pqrtium inteli, gendum sit Quid vocabula illa, similares di dissimilares, lorganicae M inorganicae partes significent. 3 Quomodo distinctio partium in similares Stdsimilares, in earum materia fita fit ; & dixi sio iuorganicas, & inorganicas, in earundem forma. ' Qua ratione similares partes solae universam materiam referant 3 8c organicae, totam formam. Ut hoc pacto, divisio illa veterum clarius innotescat.
Notienum πασω, ct sorma partium,explicatis.
mam fi TAteriae nomine, hic non intelligimus miti partium I I rumphsicam, ceu formae physicae contrari, materis, stinctam; materiae enim haec, de qua nunc agitur', materiam illam una cum forma sua complactitur: nec forma similiter, quam hic volumus, est phy'ca illa, de qua Philosophi solent agere ; neque ill etiam, quae ad quartam speeiem praedicamenti qualitatis pertinet ; licet haec illam quodammodo comprehendat: sed materia la forma hujus loci, universim conveniunt cum materiis illis, in qu artifices utpote subiectum artis sitae) agunt ; for misque iis,quas in illas introducunt. Idque etiam
ex definitionibus earum clare constat, ut ulterio re opera non sit opus. Oportet enim,ut quaecuΠ que generali aliqua,sive communi definitione com Prehen-
58쪽
prehenduntur , eadem Pariter in universali sive communi aliqua natura conveniant. Primo it que communes earum Ofinitiones tradam, ad peculiares illarum differentias postea destensurus. Materiae igitur definitio generalis est, ut sit eodipus, apsum fingi ct formari ad scopum agentiae. Ita
plumbum est materia idonea essiciendae glandi, non autem efformando gladior ridicula enim res foret, artificem, fabricandi gladii causa, plumbo uti ; sequidem materia illa esset incapax formae ejus,quam sibi proponit 3 non autem formae glandis,si modo hanc formare institueret. Formae autem definitio generalis est, Mi sit modi' quasi . sicario quedam ab agente di materiam introducta, qua usui dehinato commode infervit.Ita plumbum in glandis formam reductum, aptum est quod e selopeio explodatur; qui usiis est, ob quem essingitur.
In utraque hac definitione, mentio fit agentis, Mens, es quod materiam praeparet, formamque introducat; ars el Potestque id esse vel ars, vel natura: ut ita defi- ωο nitiones praedictae utrique conveniant. Natura enim non minus in materiam agit,quam artifex: di quemadmodum hic materiam sibi eligit eonvenian*aliquando unam simplicεmque, puta ferrum, aes, argentum, lignum, lapidem &c. aliquando Plinres ex his simul, prout operis conditio postulaverit: ita pariter & natura,interdum corpus sive materi am aliquam similarem seligit, in quam agat ; in terdum vero res varias similares simul affabre compingit, easque omnes in unam molem formamque redigit. Interim tamen materiae electio sive ea simplex, sive composita suerit designatae formae semper est aptissima. Eatenus itaque, ut Pater, inter utrunque agens convenit; quod ambo sibi sub
59쪽
subjecta ea acquirere istagant,quae possint esse setu ri operis materia commodissima. Praeterea,quemadmodum artifex materiam seam ita praeparat, ut praefinito a se fini optime respondeat 3 sic natura similiter materiam quoque suam affabre disponit,& in proportiones ejusmodi deducit, quae operi faciundo maXime conveniant. Atque haec utrobique materiae praeparatio, eam formam producit, quae utriusque Proposito Seculiariter inserviat. Unde facile videas, quam apposite materia tiforma artificum, naturae quoque materiam formamque exprimant ; & quatenus ea inter se conveniant. Superest, ut eorum jam discrimina expo
di repent. Primo igitur, Artifex materiam Pam a Natura prilis & forte in alium finem ) praepararam acci- Pit, sorteque sua contentus sit oportet, qualiscunque demum ea fuerit. . Natura vero delectu exquisitiore utitur; ideoque ipsamet fibi materiam parat, operi Proposito plane accommodam 3 nec, in ea Perficienda, unquam deficit, nisi casu aliquo prae' pediatur. et: Materia Artifici saepe seperflua, saepe mutilR, ac,quoad proportiones debitas, inconcinna Ob- cingit : Natura autem Cnisi forte alicunde impe diatuo semper opus situm ad persectionem sum mam producit. Sin vero extrinsecus aliquando a proposito sibi fine interturbetur, prout majus mi nusve tale obstacuIum contigerit, ita pariter Plu' minuise ab usitata perfectione desciscit: undς monstrorum origines..& formationes, aliquand0 nobilissimae, aliquando dubiae indolis exsurgunt Certum est itaque, artem, similiter ac natur/ων
60쪽
Cap. 5. Anatomica. 13agere univer8h in materiam communis essentiae ;producique generatim hic atque illic formam ejusdem naturae 3 licet speciatim ea differentia inte iit, quam jam diximus. Addam duntaxat, clausulae Ioco, definitiones peculiares materiae & formae,in quibus Natura s
Materia peculiaris, quam Natura' in opere fac, Misteriaendo seligit, definiri potest, Materia, quam natura definitio, formae recipiendae idoneam sibi praeparat ue eamque propterea nec copiose, nec parce nimis congerit, nisi caμ aliquo impedita fuerit. Materia istiusinodi est duum generum ; nam alia est seminalis, alia nutritia: utramque Natura iusto pondere ac mensura reponit, perficitque, divisi prout in praecedenti definitione dictum est. Forma, quam natura introducit, definiri potest, Demilio Forma, quantim materia fert, perfectissima naturin formώ-que scopo maxime accommoda; visi forte aliquid advenerit, quod hujus congilium interturbaverit.
C A P. V. diuid notiones istae, similare, dissimilare, organicum, se inorganicum; significentis P Artos similas si dissimilares, iaci considerari
possimi vel nouonaliter, vel reauser. Hic verblogice duntaxat, sive notionaliter de iis agam 3 Physice sive rea' iter postea suo loco de iisdem tra