Turca nikL·tos hoc est; de imperio Ottomannico euertendo, et bello contra Turcas prospere gerendo, consilia tria, lectione & cognitione valde digna 1. Lazari Soranzii, ... quod Ottomannum, siue de rebus Turcicis 2. Achillis Tarduccii quod Turcam vinc

191쪽

OTTO MANNvs. rio acquirantur: Contra vero Caesar illud nuci- quam permissurus sit propterius, quod Austriaca Domus in Hungaria regnum habet. Vnde utraque pars res disti cilimas in Consiliis proponit, quae nu- quam exitum sortiri possunt. Nec immerito credimus Caesarem optime nosse, quanti praeiudicii resst, si omnibus Principum postulatis morem ger ret,quod hi re ipsa minime sint praestituri, quae ver , bis pollicentur. Et haec quidem de Imperatore.

X XX Trans luani virtvi bellica seu fom

titudo.

Cur Turca ipsi vita insidientur. Vaticinia Turcarum de sineti

uersione Imperii Ottomannici.

Pe voce Musiuiman. OV oo ad Transylvanum attinet, qui secumedus est,quem vices quodammodo Hungariae olim regis in bello gerendo obire, dicere quis posisit dubiu non est, quin propter religionis studium

Minnatam magnanimitatem acerrimus Turcarum

hostis sit. Res enim ab ipso hactenus in bello gestar quicquid sane alii contra garriantiu niuerso mundo tellatum faciunt, ipsum manu promptum de strenuum, in deliberationibus magno iudicio praeditum, eiusque eosilia felicem semper habuisse exisitum, quae tria veteres sepientes in quovis duco necessario requirebant:sed hqc non a fortuna ficti- i , sed a Deo qui est Dominus exercituum, illi

tanquam secundoDavidi,vel Iudae Machabaeo e . unt concessa, cuius patrocinio contra omnem ho

192쪽

stium vim strenue defenditur Turcae ipsum vehementissime timent propre antiqua vaticinia, quae licet leuia sint,&parui facienda, magnum tamen omnibus Barbaris timorem formidinem incutere solent, Mahumetanis praecipue, qui ab lute omnia fato tribuunt. Hoc in primis illos terret, quod dicit, fore, ut ex Transylvaniae rupibus aliquando Princeps prodeat, qui vincatvi in nihilum redigat Ottomannicum Imperium. Idem fere refert Flauius Vopiscus in vita Imperatoris Floriani, suo tempore de Principe ungaro qui Barbaros omnes suoImperio sit subiecturus praedictiim fuis.

se. Simile quippiam quemadmodum Principibus

adulatores nusquam desunt habet Caius Suetonius de Imperatore Galba. Insuper Turcae firmiter credunt, Mahumetanam sectam ultra mille annos non duraturam, qui forsit tan breui finientur. N que Musulmannos sic Mahumetani se inuicem vocant, quasi recte de religione sentientes ultra quatuordecim vel quindecim Imperatores esse habuturos. Errant igitur, qui septendecim ordine numerant, siquidem Mahemetes, qui nunc imperat. decimus quartus vel quintus est, si Mosen vel Musan annum merare quis Velit. Denique constatTuriacas magnopere Transylvanum timeres, unde non modo diabolicis praestigiis ipsius magnanimitatem debilitare, sed etiam vita eum priuare conantur. Opinantur enim secreta ipsum consilia etiam Constantinopoli tractare, ut seditionem iis in locis susteiret,id facile ipsum effecturum putant, quod Tr

sylvani libentissime ipsus imperium sequantur, malachi. Rasci, Bulgari, Siculi aliique populi bellicosissimi caudacissimi sibi Dominumo Principem

193쪽

pem sepius poposterint, id quod paulo fusius de

monstrabo, cum harum gentium notitia ad cognitionem rerum, quς in bello,quod nunc geritur,plu

rimum conducat.

NO, iniuria Transiluani inter bellicosissimas

Europae gentes numerantur. Hi cum Molda-uis,& malachis sub antiquo Dacorum nomine intelliguntur,quos Romani adeo formidarunt, postquam Domitiani exercitum deleuissent, ut eis tributum annuum sub Domitiano Sc Nerua,atq; Traiani imperii initio pependerint,ne ultra Danubium depopulatum excurrerent. Neque id Turcas latex, propter clades quam plurimas, quas sub Coruino,duobus Bathoris,&eo qui nunc vivit, acce

perunt. G

Mona x Moldauiae maiuoda a Turca quondam principatum obtinuit, hodie Traiasybuano paret, sub cuius protectione procul dubio maneoit, quod Turcis amplius fidere non possit, cum saepius ab ipsis irritati laesique fuerint. In primia vero morte eorum, quos Assan Bassa pacis tractandae caussa in malachiam miserat,quos Michael necauit. Non solum autem malachii quorum praestantiam in rebus bellicis Turcae sub Dracola

194쪽

1 I SORANEI istium vim strenue defenditur Turcae ipsum vehementissime timent propre antiqua vaticinia, quae licet leuia sint, S parui facienda, magnum tamen omnibus Barbaris timorem formidinem incutere solent, Mahumetanis praecipue, qui absolute . omnia fato tribuunt. Hoc in primis illos terret, quod dicit, fore, ut ex Transylvaniae rupibus aliquando Princeps prodeat, qui vincat&in nihilum redigat Otto mannicum Imperium. Idem fere resere Flauius Vopistus in vita Imperatoris Floriani, suo tempore de Principe Hungaro qui Barbaros omnes suoImperio sit subiecturus praedictit in fui .

se. Simile quippiam quemadmodum Principibus

adulatores nusquam desunt habc Caius Suetonius de Imperatore Galba. Insuper Turcae firmiter credunt, Mahumetanam sectam ultra mille annos non duraturam, qui forsitan breui finientur. N que Musiilmannos sicMahirnactant se inuicem vocant, quas recte de religione sentientes ultra quatuordecim vel quindecim Imperatores esse habuturos. Errant igitur, qui septendecim ordine numerant, siquidem Mahemetes, qui nunc impera decimus quartus vel quintus est, si Mosen vel Musan annum merare quis Velit. Denique constatTuriacas magnopere Transylvanum timeres, unde non modo diabolicis praestigiis ipsius magnanimitatem debilitare, sed etiam vita eum priuare conantur. Opinantur enim secreta ipsum consilia etiam Constantinopoli tractare, ut seditionem iis in locis fusicitet,id facile ipsum effecturum putant, quod Trasylvani libentissime ipsius imperium sequantur,ac Valachi. Rasci Bulgari Siculi aliique populi bel- α licosissim14 audacissimi sibi Dominum irincipem

195쪽

pem inpius poposcerint, id quod paulo fusius de- ,

monstrabo, cum harum gentium noticia ad cognitionem rerum,quiti bello,quod nunc geritur,pl

rimum conducat.

LXXXV De Transiluanu. oldauu cit Ualachis. Cur 'mani tributum Dacupe- penderint.

Non iniuria Transylvani inter bellicosissimas

Europae gentes numerantur. Hi cum Mold uis &Walachis sub antiquo Dacorum nomine intelliguntur,quos Romani adeo formidarunt, postquam Domitiani exercitu 'deleuissent, ut eis tributum annuum sub Domitianovi Nerua,atq;Traiani impero initio pependerint,ne ultra Danubium depopulatum excurrerent. Neque id Turcas latex, propter clades quam plurimas, quas sub Coruino,duobus Bathoris,&eo qui nunc vivit, acceperunt. ι

Mosa Ex Moldauiae maiuoda a Turca quondam principatum obtinuit, hodie Transylvano paret, sub cuius protectione procul dubio manebit, quod Turcis amplius fidere non possit, cum pius ab ipso irritati laesique fuerint. In primis vero morte eorum, quos Asian Bassa pacis tractandae caussa in malachiam miserat,quos Michael necauit. Non solum autem malachii quorum praestantiam in rebus bellicis Turcae sub Dracola

196쪽

sub eo militant rivisentarios paucos habet,quibus etiam Transylvanus destituitur, quod gentes illae,in primis vero Hungari cominus quam eminus pugnare malunt, plerique equites sunt, lanceas gestantes,neque facile hostium conspectum fugiunt. LXXXIIX. De Rasicianis, scur ulteriora Danubia littora occuparint.

RAser AN in concilio Constantiensi Sirfiadpellati fuerunt, ex Misi superiore orti,quae hodie Rascia& Seruia dicitur, quondam propter bella Turcica ulteriora Istri littora occuparunt, hodie prope Temes ar Lippam, locisque vicimnis habitant, Turcarum imperio se subtraxerunt de Transylvano nunc serviunt. LXXXIX. De Brigam ta Alexandro Magno BVioARORVM quidam omnem eam regionem usque ad Danubium incolunt, quam Missam inferiorem antiqui vocarunt, e regione malachiae sitam: Alii vero cum Graecis in Thracia, alii in Macedonia iuncti Servianis, Albanis seu Epirotis habitant strenui sunto bellicosi. Nonnubti qui domicilia sua deseruerunt, Transylvano parent, plures se ipsi iungerent, nisi rebus necessa-xiis, quibus ipsos sustentare posset destitueretur. Suntque maxime idonei ad rebellione in patria&Jocis linitimis excitanda si quis eos ad id perpetran duri serio instigaret, maxime vero si Transylum

V illud faceret, quem prae omnibus aliis in sum

197쪽

ma admiratione habent, nec minus ipsum vene-τantur, quam Magniim illum Alexandrum,qui fere ipsorum Sympatriola fuit, Pellae natus, quae Macedoniae vbs est. Nec indocta ab Hieronymo Frachelia Transylvani cum Alexandro Magno facta est comparatio in oratione, quam adprincipem illum perscripsit. XC. De Siculis, ta tumultu inter eos excitato. Sic uxi denique, qui montes versus Poloniam.& oldauiam incolunt, rustici sunt feroces,&Tartaris potius , quam Christianissimiles. Vnde. rectius S rhali nominari debent. Plerii suiu pedites,bobardis utentes,pauci vero egies Anno P 9 s. Transylvanum secuti sunt in malachia contra Sina Bassam proficiscentem promissa ipsis fueradimmunitas, a nobilium exactionibus, cum obtulisia sent se aliam regionem parem magnitudine illi.

quam tunc incoleban occupaturos. Sed cum quae .

promissa fuerant, minime fuisse ivprς stita, dum Princeps ipse Pragae morabatur, tumultu excit runt, qui tamen facile sedatus fuit, praecipuis qui busdam autoribus capite mulctatis.

L. Transeruanum repecuniaria maxime iuuant

Consilium Demosthenises orandi. Damno maximo Christianum orbem assectum. iri si anulu---- transigat. Eng Transylvanus tamen omnes,qui mili-οῦ nomina dare volunt, quique libentersub

198쪽

ipsius auspiciis militaturi essent in militu numerum recipit, quod ea pecunia vi destituatur, quae ad soluenda stipendia tam numeroso exercitu sussiciat, sine quibus tamen sub imperiori disciplina milites

teneri non possunt, neque ad victum&commeatum praedae, quae aguntur, vel segetes,quae ibi proueniunt, sum ciunt, belli praesertim tempore, ubi plerumque omnia in peius ruunt. Dico igitur atque concludo, optimum belli cum Turca gerendi modum Principes Christianos naetos esse, ut quiete interim ipsis domi desidentibus bellum ab ipsorum ditionibus remotum sit, atque furor ipsius atque potetia infringatur, debilitetur, si aures praebere atque oblectandaro velint Demosthenis consilio, quod Athenien lib. dedit, cum ciues Olynthi Thraciae urbis contra Philippum Macedonem auxilia ab ipsis poscerent. Ego icet cum summo isto

oratore nulla resim comparandus, hoc tamen aperte fateri audeo, optimum ad salutem communem procurandam consilium sole,ut prompte iuueni huic animoso,ac audaci pecuniarum opia prospiciatur, quod aliqua parte a Pontificeri Hispano iam factum est,ut 1cilicet &li,4 alii principes partem thesaurorum, quibus a Deo ditati sunt, ad eius nominis gloriami salutem omnium propagandam impendant. Nihil enim reperiri potest,quod prosperos contra hostem successus magis impediat, quam pecuniae inopia, qua consiliis prudentissimis Cepius mst a inscrtur. Nihil nunc dicam, quod maiores belli apparatus sine a fieri non poLunt. Redituum suorum partem maxima in stipendia militum conferre cogitur. Bipartitum enim habet exercitum, quorum alter in malachia contra

199쪽

tra Turcas in excubiis est, ne quid incommodi illis in locis accipiatur Alter vero ad Transylvaniae&Moldauiae nnes ipsis Moldauis&Tartaris aliisque hostibus est oppositus. Nec iniuria quis vereri possit, ne Transylvanus, i rebus necessariis destituatur, quibus sese in eo, quo nunc versitur statu,honeste sustentare vi bellu virilitcr promouere nequeat, conditiones alias vel magis pias, vel quae ipsius securitati melius conducant initurus sit,prius quam infideli, Ethnico alicui principi ditiones uias concedat,vel ei se submittat. Quod si fiat, subuereor, ne Christianus orbis maximum inde patiatur detrimentum propter tanti bellatoris, tamque strenui ducis iacturam. Cuius rei quaedam iam nunc indicia emergere videntur. Dixi Caesarem &Transylvanum commode honeste pacem cara Turca inire non posse. Nunc vltimo loco ea proponam, quae Turca pertimescunt, ne si a nostris adhibeantur, in maximum ipsorum damnum perniciem redundent.

XCIL Uuantum sibi a Christiani Principibus

Turca timeat .

suae auxilia adHungaricum bellum,dux e cantua, etruria, ta Pontifex Ro

manin contulerint.

suid Heneti quondam Pontiscerequisiti, contra eiusmodi hostes facere.

sueuerint.

Cur defenseres religionis Christianaeia

cantur.

ΡR igitur Turcae verentur, ne Italiae Principes tandem aliquando, Caesarem

200쪽

xi I SORAN E I ITransylvanum, vel exercitu vel pecunia iuuare d cernant. Vidit nuper Hetruriae ducem ad illud bellum fratres tepotes suos in Hungariam misisse: EundemTransylvanoDuces belli& pecuniam suppeditalle Vidit Pontificem Romanum nepotem suum cum copiis instructissimis eo ablegasse, quorum opera Strigonii Nicegradi occupatio Dcilior contigit,&quod ambos pecunia hactenus iuuarit quod ipsum continue facturum putat, donec bellum finiatur. Vidit Mantuae Ducem bellum sua praesentia cohonestasse, unde Turcae animis praeci per coeperunx, fore ut ad eius exemplum reliqui quoque Italiae Principes animum ad bellui, applicent. De Venetis quoque non parum sibi timet, ne inuiti tandem arma capere cogantur, Vel propter commoda propria, velut Pontificis mandatis morem gerant, a quo indies ea de re sollicitatur. Quot etiam sub Leone IX. Nicola II. Getisio II. Iexandro II. Calixto II. Clemente III. Honori III. Nicola IV. aliisque Pontificibus fecerunt. Vnde propter egregiam nauata operam, non modo summa ab imperatoribus,& Pontificibus priuilegia obtinuerunt, verum etiam titulo defensorum dc propugnatorum religionis Christiana fuerunt in signiti. Quapropter Turca omni ration C cauet, n illos sibi infensos reddat omnibusque illorum postulatis libentillime atque promptillime asse

titur.

XCIII iussa, cur Turca defensuum potius, quam osse uum bellum sint gestώ-ri,fl Polanu bellum ipsiusnferat.