Turca nikL·tos hoc est; de imperio Ottomannico euertendo, et bello contra Turcas prospere gerendo, consilia tria, lectione & cognitione valde digna 1. Lazari Soranzii, ... quod Ottomannum, siue de rebus Turcicis 2. Achillis Tarduccii quod Turcam vinc

171쪽

ludib. inviam infoecunda, a Turcico Imperio longe dissitam. Dux ipse magna&equitum peditu caterua stipatus incedit, qui tormentorum Sosiclo- petorum usum apprime norunt. Ergo vel in Vene tam Rempublicam, vel uniuersam denique Italiam furorem suum estiandet, si cum Caesare pacem faciat , quod contra alium ex his quos commemorauimus , bellum moturum ipsum esse vix credi possit. LXXIIxcua de causa quibus modis, Turca minetos aggressurus, ta cur omnia bi Christianis illud periculosi

mumsitfuturum. Cur rassanus merito Venetos iuuare contra Turcam teneatur. Turcarum opes frangendi Impertinue excindendi rationem nam esse. ἄ

Cur Graecia victa, ta Constantinopolis

capta.

Cur Pim IL Mahumetia I.scripserit.

Eiusdem oratio. Clementis VIII. Zelus. V net. Reipublica lames polentia. uomodo Turca Hierosolymam v cent, square a Cha laris reboonis usafrequentetur.

SI Venetam Rempublicam Turcicus Imperator aggrediatur,maxima omnibus Christianis Principibus, vicinis in primis,pericula incubent, quod Italia bellum proxime, sedi religionis immi-

172쪽

neat Nam Graeciae Principes in hoc unico fere e carunt, quod di itidentes inuicem , iis quos Ottoniannorum armis proxime expositos esse sciebant, opportuno tempore auxilio dc praesidio non venerunt; unde omnibus postea idem fuit subeundum

fiericulum, Imperii habenae, Deo sic ipsorum

uxum&discordias ciuiles puniente omnibus pariter fuerunt ereptae, inprimis vero ob contaminatam variis erroribus religionem, in legiti mum Dei cultum corruptum seuere fuerunt castigati. Nam in Gothorum primum, Bulgarorum, Saracenorum potestatem cociderunt , tandem misera deploranda Turcarum tyrannide fuerunt opprecti, itia adhuc illaqueat tenentur. Quod ipsis a Nicolao V. Pontifice in litoris ad Constantinum Imperatorem scriptis verissime praedictum fuerat. Cardinalis Bessario Italia Principibus grauiter exprobrat quod Constantinopolim solis o millibus

corociatorum iuuare nolueti iri, causaque eXtiterint

ut postea a Turca occuparetur, qui perpetuo victoriarum cursu Trapezuntem, Sinopem, insula Le bum quς Metellia hodie Peloponnesum, Caramania incum regionibus vicinis Pamphiliae, Bos iam, Bulgariam,inferioremVngariam,cum Epiro&maxima parte Dalmatiae, R Illyrici, tandem quoque Euboeam,quae Negropontus dicitur, Imperio suo adiecit. Sed cum merito momnium Principum aci-ribus Vrbani Pontiricis vel ba sonare debeant,quibo Christianorum Principes Claromonte Aruerniae urbe congregatos ad Hierosolymitanam expeditionem iiscipiendam concitauit, recuperandam Hierosolyriam, quae Turcis etiam ipsis Cuzzi mu-baiet,iculocus sanctus&inclytus dicitu , proptet

173쪽

'Tro MANNvs. III saluatoris nostri sepuJchiu, qu od illi aeque ac Bethlehemure uereri, ipsorum Chazillarii,qui Religionis causa Mecham proficiscuntur, visitare ea foca solent. Neque etiam ignota esse debeat Petri E- remitae adhortatio ad Christianos Principes habita.& fratris Iohannis Capestra ni conciones, quibus

tra Turcas inealde regiones, ubi nunc geritur bellum,ies contulerunt, aliorum etiam piorum virorum in primis Pontificum ardentistimete admonitiones ad bellum Turcae fortiter inferendum extent,quarum pleni sunt consiliorum,&historiarum

Ecclesiasticarum libit. Neque sanctissimus Clemens VIII qui nunc pontificatum regit , hac in parte suo ossicio desit, hortando, impellendo qui

velut alter Iacobus, noetes diesque uiae cessatione laborat in procuranda ovium Laban ualute, id est, fidelium Iesu Chiisti, altaque voce in precibus suis, multisque cum lachrymis Deum pro salute nostra imploratii veneratur hic omnibus aliis relictis, nobis init senti sufficiet ea commemorare, quae Pius In si e prolixa epistola Mahumete II ad Christianam religionem traducere voluit in Concilio Mantinae habito, postquam ruinam Graeciae,& aliorum resnorum Turca subiectorum deplorasset in contuitu Christianorum Principum, in hanc sententiam locutus est: Ipsa quidem equitas religio-

rusque studium , Illustrissimi Christianissimi

Principes, hoc a vobis flagitat atque requirit, ut alia quando expergiscamini, praesentique animo ran dem miseris istis& calamitosis hominibus, qui sub Turcica detinentur tyrannide, subueniatis. Quis quaelo vestruin est , qui commune hoc atquσI a

174쪽

t 31 LAEARI SORANO nostrum omnium ceruicibus imminens periculum non videat, planeque sentiat' Nam ut reliqua pulcherrima atque ditissimas regiones, quas iampridem immanissimus ille Tyrannus contra omne ius&fas occupauit, taceam, Adrianopoli. Nicopolis, ante paucos annos silacio multo maiori a Turcis erant dissitae, quam illi Christiani sunt, quos non ita pridem in bello cepit vomni crudelitatis genere miserrime affigit. Ad hoc piissimi, religiosissimiaque Principes vestrum mei munus noster Saluator humeris vestris imposuit,vos obstringit atque obligat.ille enim non modo e faucibus antiqui serpentis vos liberauit, verum etiam Principes Rectores sui populi vos constituit, ut diligentum Pastorum instar pro salute regis vobis commissi vi letis intrepide, ne a lupis ei quid detrimenti inferatur , Deus, cuius nomen sit benedictum insecula, in manus vobis sceptrum tradidit, gladioq; accinxit, atque iussit vos, misericordi avi iusticiam

CXercere, atque tueri bonos,& debellare superbos. Omnes priuatas utilitates Deo condonate, cedarit

Aiuinis humanae rationes, sed&propria commoda humanae rationes nobis persuadeant si arreptis armis fortiter audacia immanissima istius belluae reprimamus , quae Leonis instar rugientis continuo florentissimum Christiani orbis campum devastet, ut partem aliquam nostraru vel vicinarum regionum deglutiat. Liceat ex alterius damno sapere Extinguamus ignem, qui parietem proximum

atque fiatrum nostrorum inflammat, ne consum mur una cum ipsis Occurramus opportune atque

destruamus torrentem hunc rapidissimum atque praecipitem,ne eius inundatione nosque nostriquet

175쪽

agri subito pereant. Ergo agite bellatores inclyti atque fortissimi. vobiscuin and cm statuite, decernite, ne ulla ratione seculum in quo vivimuS, anteactis minus sit gloriosum, minusue celebre virorum praestantissimorum inopia imitamini illum Goto fredum, Balduinum, Boenuandum ,reliquosque Argonautas celeberrimos, qui, ut hostib crucis Christi sepulchrum redemptoris nostri eriperent, propria quae uis bona vendiderunt, patriam domosque deseruerunt, mare transfretarunt, variis laboribus atque periculis immensis iactati in mari, fatigati in terra. Nunquam melius thesauros, arma, viresque

suas se impedere posse iudicar urit, quam in sanctam hanc laudabilem expeditionem. Quis igitur vestrum erit, qui praeeundo aliis sancto exemplo, primus se cruce signabit Quis ducem itineris, qui S comitem sese praebcbit ubinam sunt Christi milites validissimi, qui gloriosum hoc vexillust sequentur Quis tandem erit tam impius , ut priuata odia, atq; inimicitias domesticas communi omnium saluti condonare nolit)Sed haec obiter dicta sufficiant ad quae non proposito nostrae orationis cursu , sed tu stissimo quodam pio ardore dicoda delatus sum, quo&honorem Dei nostri,&salutem tot animarum, quς Christis anguine redemptae, calanatiosissima Turcarum tyrannide opprimuntur, procurare semper studuimus. Si situ ut ad rem redeamus, Turca Venetis quod abut bellum moueat, periculi quod impendet, grauitas necessario requireret, ut omnes Christiti Principes huc solummodo sua conferrent consilia, ne quid illa detrimenti capiat, sed in pristino suo conseruetur statu, idque eo in gis, quod singulari moderatione omnium Princi

176쪽

pum fauorem retinere, cindignationem euitare 'semper studuit. Ea enim tanquam singulare quoddam mundi ornamentum,4 Christiani orbis propugnaculum firmissimum dignissima est, ut etiam propter optime constitutam Reipublica formam, qua diutiujme floreat, nunq quouis occupata, incorrupta,&inuiolata libertate perfruatur. Veruprae aliis omnibus, ut id faciat, Hispaniae rex multis nominibus obstrictiis tenetur,isdere nimirum,Vt se ipsi iungat, vel alia ratione auxiliu praestet. Quis enim sibi persuadere poterit, Turcas Venetis deuictis a bello quieturos, quin potius maioribus fruentes commoditatibus uniuersam sbi Italiam subiicere conabuntur, in qua pulcherrimas atque sto rentissimas regiones Hispanus possidet. Nam relis quorum Principum viresin bellicum robur non sussiciet ut hosti tam potenti in mari resistere pissi fit, cum mutuis sibi auxiliis, pecunia milite,commeatu nauibus aliisque rebus ad bellum necessariis raro si inuicem succurrere soleat,quod tamen merito cordiderare deberent, cum optima Turcas vincendi ratio sit, ut classe ipsis occurratur,&belluinferatur maritimum, hoc praecipue tempore, quo classem nullam habeant paratam,nautis destituan. tur, nauarchis prudentibus, iei maritimae peritis careant. Tum etiam quod Turcae navalibus ab-

horreant certaminibus, quod dissicilima sint, mutitoque sanguine constent,&plerunque in illis victi fugatique fuerint. Nec eos latet, quin ubi in mari clade aliqua fuerint affecti, in terra quoq; facile a nostris vincantur. Eiusmodi consilium Euagoras Cyptius, Conon Atheniensis Persarum regi co-tra Lacedaemonios dederunt. Sic Marciantonii

177쪽

stabat, absque praelio victus,& nullo negotio dissipatus est. Hac vincendi ratione etiam Rogerius Calaber, Regis Aragonii Almiras,usus est, Galli gregem magni piae iii victorem in mari aggressus,

Gallica fugata classe amilla recuperauit, atque trimusque victoliae fructum solus percepit. Quis ignorat quantos Christianorum exercitus tacessus cCtra Turcas Anno is I. Iini acere potuisset. si

lactis magis idoneis nauibus primo statim impetu AEgaei maris loca praecipua vel Peloponnesum aut Cyprii aggressus fuisset, ut prudentissime sane Venetae clattis Inspector generalis, cui Soran Zio nomen erat, in medium consuluerat Haud dubium est, Venetam Rempublicam hoc nostro seculo esse

potentillimam, non modo propter immenlΟSauri, argentique thesauros , quo longa pace cum lauit,omni aere alieno, quod ante bellum proxime gestum, in ipso bello contraxerat dissbluto verum etiam propter magnum triremium numerum, commeatus aliarumq; rerum ad bellum pertinentium copiam. Quibus rebus instructa forsitan sola hosti resistere valebit idque eo commodius, si qua parui hostem faciat,inde ostendat, ultro bellum inferendo, si Alcibiadis Atheniensis consilium secuta,&belli facto initio strenue pgat, atq; aliquos exlbcis,quos infra nominabimus ex improuiso occupet, priusquam ille belli iustos apparatus facere possit Pallim vero Reipublicae huius Imperium

tam probe fortiterque munitum est, ut perparum ipsi a Turcarum machinationib.& consiliis sit metuendum. Inter alia propugnacula, tria hari Cor.

178쪽

pum seu em retinere, cindignationem euitare semper studuit. Ea enim tanquam singulare quoddam mundi ornamentum, christiani orbis propugnaculum firmissimum dignissima est, ut etiam propter optime constitutam Reipublicae formam, qua diuti me floreat, nunq a quouis Occupata,

incorrupta,& inuiolata libertate perfruatur. Veruprae aliis omnibus, ut id faciat, Hispaniae rex multis nominibus obstrimis tenetur, cedere nimirum,ut se ipsi iungat, es alia ratione auxiliu praestet. Quis enim sibi persuadere poterit, Turcas Venetis deuietis a bello quieturos, quin potius maioribus fruentes commoditatibus uniuersam sibi Italiam sub- licere conabuntur, in qu pulcherrimas atque flo- rentissimas regiones Hispanus possidet. Nam relis ouorum Principum viresin bellicum robur non Rifficiet ut hosti tam potenti in mari resistere pos, sint, cum mutuis sibi auxiliis, pecunia milite,commeatu nauibus aliisque rebus ad bellum necessariis raro inuicem succurrere soleat quod tamen merito coissiderare deberent, cum optima Turcas

vincendi ratio sit, ut classe ipsis occurratur,& belluinferatur maritimum, hoc praecipue tempore, quo classem nullam haeant paratam,nautis destituan. tur, nauarchis intibus,, rei maritimae peritis careant. Tum etiam quod Turcae navalibus ab 'horreant certaminibus, quod dissicilima sint, multoque sanguine constent,6 plerunque in illis victi fugatique fuerint. Nec eos later, quin ubi in mari clade aliqua fuerint affecti, in terra quoq; facile a

nostris vincantur. Eiusmodi consilium Euagoras Cyptius, Conon Atheniensis Persarum regi c5tra Lacedaemonios dederunt. Sic Marci Antonii clas

179쪽

stabat, absque praelio victus,& nullo negotio dissipatus est. Hac vincendi ratione etiati Rogerius Calaber, Regis Aragonii Almiras, usus est, Galliqregem magni praelii victorem in mari aggressus, Gallica fugara classe.amilla recuperauit, atque, triusque victoriae fructum solus percepit. Quis ignorat quantos Christianorum exercitus sita cessiis c C-tra Turcas Anno 147 I. I ibi. facere potitisset si

lactis magis idoneis nauibus, primo statim impetu afigati maris loca praecipua vel Peloponnesum aut Cyprii aggressus millet, ut prudentissime sane Venetae classis Inspector generalis, cui Soran Zio nomen erat, in medium consuluerate Haud dubium est, Venetam Rempublicam hoc nostro seculo esse potentissimam, non modo propter immenlΟSauri, argentique thesauros , quo longa pace cum lauit,omniare alieno, quod ante bellum proxime gestum, in ipso bello contraxerat dissis luto, verum etiam propter magnum triremium numerum, commeatus aliarumq; rerum ad bellum pertinen tium copiam. Quibus rebus instructa forsitan sola hosti resistere valebit. Idque eo commodius, si qua parui hostem faciat,inde ostendat, ultro bellum inferendo, si Alcibiadis Atheniensis consilium secuta,&belli facto initio strenue pgat, atq; aliquos exlbcis, quos infra nominabimus, ex improuiso occupet, priusquam ille belli iustos apparatus facere possit Pallim vero Reipublica huius Imperium

tam probe fortiterque munitum est, ut perparum ipsi a Turcarum machinationib.& consiliis sit metuendum. Inter alia propugnacula, tria haec Cor.

180쪽

13 LAEARI SORANTII cyr , Astruuii seu Cathari atque Zarae,inexpugnabilia habenturi idque eo magis quod perexiguo interuallo Venetiis distent, unde subito praetidian. itti possint. Haec clauium maris Adriatici vicem O .riinent, hostem ab ingressu prohibentes vel ad regrediendum velociter eum compellentes, ut velut in reti captus detineatur Candia siue Cretae infula,&loci situ&praesidiis firmissimis ad defendendu apprime instructa videtur, ut non nisi maxumo u discrimine, periculo euidentissimo Turcaeam tentare possit. Nam si milites in eam exponere velit, natura loci, quod portubus careat,impeditur pars altera a milite praesidiario, atque incolis strenui ide salute propria solliciti, fideliter Principi suo obtemperant, facile hostes ab ingressu arcebunt, ut vel nullas onmilio, vel certe cu maximo

suo damno copias exponerc possint, ubi recte ad defendendos insula portus in suos ordines dise siti essent. Quod si vero hoc potius quam illud

contingat, reliqua tamen hostium manus classis reliquiae in maximo versabuntur pericuis, ne a nΟ-stris vincantur, quod Turca propter regionum suarum longinquitatem suis subsidio venire nequeat. Neque ipsam et Turcarum classis diu in hoc mari versari poterit,absque naufragii periculo, vel metu . classis Venetae, cum qua necessario praelio concurrendum esset. Tandem Palmae propugnaculum, qtiod nunc exaedificatura Venetis non modo Turcis omni tempor*vbi Istriam aut Forum Iulii inuadere volent, res stet Sed omnium insuper Barb rorum, qui in Italiam irrumpere conabuntur, viri atque impetum coercebit. Et haec quidem de Veneta Republica dicta sufficiant. Vniuersam quod